BRL-K17301
2014-12-12
Beoordelingsrichtlijn
voor het Kiwa productcertificaat voor
leidingsystemen van PVC voor het transport van
drinkwater en ruw water
Voorwoord Kiwa
Deze beoordelingsrichtlijn is opgesteld door het College van
Deskundigen Waterketen (CWK) van Kiwa, waarin belanghebbende partijen op het
gebied van leidingsystemen van PVC voor het transport van drinkwater en ruw
water zijn vertegenwoordigd. Dit college begeleidt ook de uitvoering van certificatie en
stelt zonodig deze beoordelingsrichtlijn bij. Waar in deze beoordelingsrichtlijn sprake
is van “College van Deskundigen” (CvD) is daarmee bovengenoemd college bedoeld.
Deze beoordelingsrichtlijn zal door Kiwa worden gehanteerd in samenhang met het
Kiwa-Reglement voor Productcertificatie, waarin de algemene spelregels van Kiwa bij
certificatie zijn vastgelegd.
De producteisen en bepalingsmethoden voor de onderdelen van PVC-U zijn
gebaseerd op NEN-EN-ISO 1452, delen 1, 2, 3 en 5. De producteisen en
bepalingsmethoden voor de PVC-O buizen zijn gebaseerd op ISO 16422. De richtlijn
bevat aanvullende eisen en bepalingsmethoden die zijn vastgesteld door het CvD.
Ten minste om de vijf jaar moet de beoordelingsrichtlijn worden beoordeeld door het
College van Deskundigen, doch uiterlijk vóór 2019-12-12
Kiwa Nederland B.V.
Sir Winston Churchilllaan 273
Postbus 70
2280 AB RIJSWIJK
Tel. 070 414 44 00
Fax 070 414 44 20
[email protected]
www.kiwa.nl
© 2014 Kiwa N.V.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van de uitgever.
Het gebruik van deze beoordelingsrichtlijn door derden, voor welk doel dan ook, is uitsluitend toegestaan nadat
een schriftelijke overeenkomst met Kiwa is gesloten waarin het gebruiksrecht is geregeld.
Bindend verklaring
Deze beoordelingsrichtlijn is door Kiwa bindend verklaard per 2014-12-12.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
-1-
BRL-K17301
2014-12-12
Inhoud
Voorwoord Kiwa
1
Inhoud
2
1
Inleiding
6
1.1
Algemeen
6
1.2
Toepassingsgebied
6
1.3
Acceptatie van door de leverancier geleverde onderzoeksrapporten
6
1.4
Kwaliteitsverklaring
6
2
Terminologie
7
2.1
Afkortingen, termen en definities
7
3
Procedure voor het verkrijgen van een kwaliteitsverklaring
12
3.1
Toelatingsonderzoek
12
3.2
Certificaatverlening
12
4
Producteisen en bepalingsmethoden voor de leidingsystemen
13
4.1
Algemeen
13
4.2
Voorkoming van aantasting van de kwaliteit van drinkwater
13
4.3
4.3.1
4.3.2
4.3.3
4.3.4
4.3.5
Materiaal
Algemeen
VCM-gehalte in materiaal
Dichtheid
K-waarde
Classificatie en verificatie van het materiaal
13
13
14
14
14
14
4.4
Rubber
15
4.5
Lijmen
15
4.6
4.6.1
4.6.2
4.6.3
Algemene kenmerken van de producten
Uiterlijk
Kleur
Lichtdoorlatendheid
15
15
15
15
4.7
Wijzigingen
15
4.8
4.8.1
4.8.2
Eisen voor verbindingen
Fittingen met rubber afdichtingsringen
Zadels van PVC-U
16
16
17
4.9
Bescherming producten tijdens opslag en transport
18
5
Producteisen en bepalingsmethoden voor PVC buizen
19
5.1
Algemeen
19
5.2
5.2.1
5.2.2
PVC-U
Materiaal
Algemene kenmerken
19
19
19
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
-2-
BRL-K17301
2014-12-12
5.2.3
5.2.4
5.2.5
5.2.6
5.2.7
Geometrische kenmerken
Classificatie van de buis
Mechanisch kenmerken
Fysische kenmerken
Merken PVC-U drinkwaterbuizen
19
22
23
24
24
5.3
5.3.1
5.3.2
5.3.3
5.3.4
5.3.5
5.3.6
5.3.7
5.3.8
5.3.9
5.3.10
PVC-O (biaxiaal geörienteerd PVC-U)
Algemeen
Materiaal
Algemene kenmerken
Geometrische kenmerken
Classificatie van de biaxiaal georiënteerde buis.
Verificatie relatie tussen orientatiegraad en MRS
Oriëntatiegraad
Mechanische kenmerken
Fysische kenmerken
Merken PVC-O drinkwaterbuizen
25
25
25
26
26
27
27
27
28
29
29
6
Producteisen en bepalingsmethoden voor PVC fittingen
30
6.1
Algemeen
30
6.2
6.2.1
6.2.2
6.2.3
6.2.4
6.2.5
6.2.6
6.2.7
Fittingen met rubber afdichtingsringen
Rubber
Materiaal
Algemene kenmerken
Geometrische kenmerken
Mechanische kenmerken
Fysische kenmerken
Merken PVC-U fittingen met rubber afdichtingsringen
30
30
30
30
30
31
33
33
6.3
6.3.1
6.3.2
6.3.3
6.3.4
6.3.5
6.3.6
6.3.7
Fittingen voor lijmverbindingen
Lijminstructie
Materiaal
Algemene kenmerken
Geometrische kenmerken
Mechanische kenmerken
Fysische kenmerken
Merken PVC-U en PVC-UH lijmfittingen
34
34
34
34
34
35
36
37
6.4
6.4.1
6.4.2
6.4.3
6.4.4
6.4.5
6.4.6
Bochten vervaardigd uit buis
Algemeen
Geometrische kenmerken
Bochtuiteinden
Bochten met lijmmoffen
Mechanische kenmerken
Merken bochten vervaardigd van PVC-U drinkwaterbuizen
38
38
38
39
39
39
40
7
Producteisen en bepalingsmethoden voor speciale fittingen
41
7.1
Algemeen
41
7.2
7.2.1
7.2.2
7.2.3
7.2.4
7.2.5
7.2.6
7.2.7
7.2.8
Zadels van PVC-U
Algemeen
Materiaal
Rubberringen
Algemene kenmerken
Constructie en ontwerp
Geometrische kenmerken
Schroefdraden in de zadels
Mechanische kenmerken
41
41
41
41
41
41
42
42
43
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
-3-
BRL-K17301
2014-12-12
7.2.9
7.2.10
Fysische kenmerken
Merken zadels voor PVC-U waterleidingbuizen
46
46
7.3
7.3.1
7.3.2
7.3.3
7.3.4
7.3.5
7.3.6
7.3.7
7.3.8
7.3.9
7.3.10
7.3.11
7.3.12
Trekvaste koppelingen van PE of PVC-U
Algemeen
Materiaal
Rubber afdichtingsringen
Lijmen en schoonmaakmiddelen
Vergrendeling
Metalen onderdelen
Algemene kenmerken
Geometrische kenmerken
Mechanische kenmerken
Fysische kenmerken
Verbindingseisen trekvaste koppelingen van PE of PVC-U
Merken trekvaste koppelingen van PE of PVC-U voor waterleidingbuizen
47
47
47
47
47
47
47
47
48
49
49
49
50
7.4
7.4.1
7.4.2
7.4.3
7.4.4
7.4.5
7.4.6
7.4.7
7.4.8
Gespuitgiete PVC-fittingen met flensaansluitingen
Algemeen
Materiaal
Rubber
Algemene kenmerken
Geometrische kenmerken
Mechanische kenmerken
Verbindingseisen
Merken van gespuitgiette PVC-U fittingen met flensaansluiting voor
waterleidingbuizen
51
51
51
51
51
51
52
52
8
Eisen aan het kwaliteitssysteem
55
8.1
Beheerder van het kwaliteitssysteem
55
8.2
Interne kwaliteitsbewaking/kwaliteitsplan
55
8.3
Procedures en werkinstructies
55
9
Samenvatting onderzoek en controle
56
9.1
Onderzoeksmatrix voor PVC-U buizen
56
9.2
Onderzoeksmatrix voor PVC-O buizen.
57
9.3
Onderzoeksmatrix voor fittingen met rubber afdichtingsringen.
58
9.4
Onderzoeksmatrix voor fittingen met lijmverbindingen.
59
9.5
Onderzoeksmatrix voor bochten vervaardigd uit buis.
60
9.6
Onderzoeksmatrix voor zadels van PVC-U.
61
9.7
Onderzoeksmatrix voor trekvaste koppelingen van PE of PVC-U.
62
9.8
Onderzoeksmatrix voor gespuitgiette PVC-fittingen met flensaansluitingen.
63
9.9
Controle op het kwaliteitssysteem
63
10
Afspraken over de uitvoering van certificatie
64
10.1
Algemeen
64
10.2
10.2.1
10.2.2
Certificatiepersoneel
Kwalificatie-eisen
Kwalificatie
64
64
65
10.3
Rapport toelatingsonderzoek
65
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
-4-
54
BRL-K17301
2014-12-12
10.4
Beslissing over certificaatverlening
65
10.5
Uitvoeringsvorm kwaliteitsverklaring
65
10.6
Aard en frequentie van externe controles
66
10.7
Interpretatie van eisen
66
11
Lijst van vermelde documenten
67
11.1
Publiekrechtelijke regelgeving
67
11.2
Normen / normatieve documenten:
67
I
Model certificaat
70
II
Model IKB schema
72
III
Maximale toelaatbare werkdruk (PFA) en reductiefactoren
73
IV
Ontwerpcoëfficiënt
74
V
Richtlijn voor de bescherming van nieuwe producten voor
drinkwatertoepassingen tegen verontreiniging
75
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
-5-
BRL-K17301
2014-12-12
1 Inleiding
1.1 Algemeen
De in deze beoordelingsrichtlijn (BRL) opgenomen eisen worden door Kiwa
gehanteerd bij de behandeling van een aanvraag, en de instandhouding van een
productcertificaat voor leidingsystemen van PVC voor transport van drinkwater en
ruw water.
Deze beoordelingsrichtlijn vervangt BRL K17301 d.d. 24 Juli 2004 en het
bijbehorende wijzigingsblad d.d. 28 Juli 2009. Het wijzigingsblad is bindend verklaard
met ingang van 17 december 2009.
De kwaliteitsverklaringen die op basis van die beoordelingsrichtlijn zijn afgegeven
verliezen hun geldigheid na 12 Juni 2015.
Bij de uitvoering van certificatiewerkzaamheden is Kiwa gebonden aan de eisen, als
opgenomen in NEN-EN 45011 die in het hoofdstuk “Afspraken over de uitvoering van
certificatie” zijn vastgelegd.
1.2 Toepassingsgebied
De producten zijn bestemd om te worden toegepast in leidingsystemen voor het
transport van drinkwater tot een temperatuur van 20°C welke niet worden
blootgesteld aan zonlicht.
Deze richtlijn geldt ook voor ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) en
georiënteerde polyvinylchloride (PVC-O) leidingsystemen voor transport van
drinkwater en ruw water verwarmd tot 45°C. Voor temperaturen tussen 25°C en 45°C
geldt een reductiefactor voor de berekening van de (maximaal) toelaatbare werkdruk
in deze leidingsystemen (zie bijlage III).
Voor het hele systeem van buizen en fittingen geldt dat de werkdruk gelijk of kleiner is
dan de nominale druk van de component met de laagste nominale drukklasse. In
werkelijkheid/praktijk zal de werkdruk lager zijn dan de nominale druk.
1.3 Acceptatie van door de leverancier geleverde onderzoeksrapporten
Indien door de leverancier rapporten van onderzoekinstellingen of laboratoria worden
overgelegd om aan te tonen dat aan de eisen van de BRL wordt voldaan, zal moeten
worden aangetoond dat deze zijn opgesteld door een instelling die voldoet aan de
van toepassing zijnde accreditatienorm, te weten:
• NEN-EN-ISO/IEC 17025 voor laboratoria;
• NEN-EN-ISO/IEC 17020 voor inspectie-instellingen;
• NEN-EN 45011 voor certificatie-instellingen die producten certificeren;
• NEN-EN ISO/IEC 17021 voor certificatie-instellingen die systemen certificeren;
• NEN-EN-ISO/IEC 17024 voor certificatie-instellingen die personen certificeren.
De instelling wordt geacht aan deze criteria te voldoen wanneer een
accreditatiecertificaat kan worden overgelegd, afgegeven door de Raad voor
Accreditatie (RvA) of een accreditatie-instelling waarmee de RvA een overeenkomst
van wederzijdse acceptatie heeft gesloten. Deze accreditatie moet betrekking hebben
op het voor deze BRL vereiste onderzoek.
Indien geen accreditatiecertificaat kan worden overgelegd, zal de certificatie-instelling
zelf verifiëren of aan de accreditatienorm is voldaan, of het desbetreffende onderzoek
opnieuw zelf (laten) uitvoeren.
1.4 Kwaliteitsverklaring
De op basis van deze BRL af te geven kwaliteitsverklaringen worden aangeduid als
Kiwa-productcertificaat.
Het model van deze kwaliteitsverklaring is als bijlage I bij deze BRL opgenomen.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
-6-
BRL-K17301
2014-12-12
2 Terminologie
In deze beoordelingsrichtlijn zijn de volgende termen en definities van toepassing:
Beoordelingsrichtlijn: de in het College van Deskundigen gemaakte afspraken over
het onderwerp van certificatie.
College van Deskundigen: het College van Deskundigen Waterketen (CWK).
Leverancier: de partij die er voor verantwoordelijk is dat producten bij voortduring
voldoen aan de eisen waarop de certificatie is gebaseerd.
IKB-schema: een beschrijving van de door de leverancier uitgevoerde
kwaliteitscontroles, als onderdeel van zijn kwaliteitssysteem.
Producteisen: in maten of getallen geconcretiseerde eisen die zijn toegespitst op de
(identificeerbare) eigenschappen van producten en die een te behalen grenswaarde
bevatten die ondubbelzinnig kan worden berekend of gemeten.
Toelatingsonderzoek: het onderzoek om vast te stellen dat aan alle in de BRL
gestelde eisen wordt voldaan.
Controleonderzoek: het onderzoek dat na certificaatverlening wordt uitgevoerd om
vast te stellen dat de gecertificeerde producten bij voortduring aan de in de BRL
gestelde eisen voldoen, daarbij is tevens aangegeven met welke frequentie
controleonderzoek door Kiwa zal worden uitgevoerd.
Productcertificaat: een document waarin Kiwa verklaart dat een product bij
aflevering geacht wordt te voldoen aan de in het certificaat vastgelegde
productspecificatie.
Leidingwater: (bron NEN 1006): water, bestemd om te drinken, te koken, voedsel te
bereiden of andere huishoudelijke doeleinden.
Ruw water: water dat wordt gebruikt voor de productie van leidingwater.
Special fitting: fitting met een extra functie.
Lijmen: het proces waarbij de buis en de fitting of een fitting en een andere fitting
door middel van een oplosmiddel bevattende lijm met elkaar worden verbonden.
Fitting met een spie-eind: fitting waarbij de buitendiameter van het spie-eind gelijk is
aan de nominale buitendiameter dn van de corresponderende buis.
Trekvaste verbinding: verbinding welke een axiale belasting kan opnemen zonder
additionele externe mechanische steun.
Niet-trekvaste verbinding: verbinding welke geen axiale belastingen kan opnemen
zonder additionele externe mechanische steun.
2.1 Afkortingen, termen en definities
In deze beoordelingsrichtlijn zijn de termen en definities vermeld in NEN-EN-ISO
1452, delen 1, 2, 3, 4 en 5 en vermeld in tabel 1 van toepassing.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
-7-
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 1 - Afkortingen, termen en definities die van toepassing zijn op deze BRL.
Afkorting
Term
Definitie
λa
Oriëntatiegraad in
Is de verhouding tussen de lengte van het
axiale richting
proefstuk voor (lo) en de laagste gemeten
lengte (li) na de warmtebehandeling: λa = lo /
li.
λt
Oriëntatiegraad in
Is de verhouding tussen de omtrek van het
tangentiele richting
proefstuk (dco) voor en na (dci) de
warmtebehandeling: λt = dco / dci. De
oriëntatiegraad in tangentiele richting is de
laagste bepaalde waarde.
dn
Nominale diameter
Gespecificeerde diameter toegewezen aan
een nominale afmeting.
Opmerking 1: Volgens ISO 1452 en deze
BRL, is de nominale (buiten) diameter van
een thermoplastische buis of een spieëind,
gelijk aan de minimale gemiddelde
buitendiameter, dem,min.
Opmerking 2: The nominale (binnen)
diameter van een mof van een fitting, buis,
klep of een hulp- apparaat is gelijk aan de
nominale buitendiameter van de aan te
sluiten buis waarvoor deze zijn bestemd.
de
Buitendiameter op elk
willekeurig punt
dem
Gemiddelde
buitendiameter
dem,min
Minimum
buitendiameter
dem,max
Maximum
buitendiameter
di
Binnendiameter op elk
willekeurig punt
dim
Gemiddelde
binnendiameter
Minimum
binnendiameter
dim.min
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
dim,max
Maximum
binnendiameter
e
Wanddikte
Opmerking 3: De nominale diameter wordt
uitgedrukt in in millimeters.
Waarde van de buitendiameter op elk
willekeurig punt over de doorsnede van de
buis gemeten en afgerond op de
dichtstbijzijnde 0,1 mm.
De gemeten lengte van de buitenomtrek van
de buis of spie-eind, gedeeld door π (=
3,142), afgerond op de dichtstbijzijnde 0,1
mm.
De minimale waarde van de gemiddelde
buitendiameter zoals gespecificeerd in deze
BRL. De waarde is gelijk aan de nominale
buitendiameter dn, en wordt uitgedrukt in mm.
De maximale waarde van de gemiddelde
buitendiameter zoals gespecificeerd in deze
BRL. De waarde wordt uitgedrukt in mm.
Waarde van de binnendiameter op elk
willekeurig punt over de doorsnede van de
buis gemeten en afgerond op de
dichtstbijzijnde 0,1 mm.
Gemiddelde binnendiameter bepaald volgens
paragraaf 5.3.4 van NEN-EN-ISO 3126.
De minimale waarde van de gemiddelde
binnendiameter zoals gespecificeerd in deze
BRL. De waarde wordt uitgedrukt in mm.
De maximale waarde van de gemiddelde
binnendiameter zoals gespecificeerd in deze
BRL. De waarde wordt uitgedrukt in mm.
Waarde van de wanddikte van een buis of
fitting.
-8-
BRL-K17301
2014-12-12
ey
Wanddikte op elk
willekeurig punt
en
Nominale wanddikte
em
Gemiddelde wanddikte
Toleranties van
onrondheid
Gemeten onrondheid
Tolerantie
SDR
Standard dimension
ratio
De gemeten wanddikte op elk punt rond de
omtrek van de buis of fitting, afgerond naar
de volgende hogere 0,1 mm
De wanddikte volgens de corresponderende
tabel van ISO 4065, en identiek aan de
minimaal toegestane wanddikte op welk
willekeurig punt, ey,min
Het rekenkundig gemiddelde van ten minste
vier metingen die op regelmatige afstand rond
dezelfde doorsnede van de buis zijn
verkregen, met inbegrip van de gemeten
minimale en maximale waarden, De waarde
wordt afgerond op de dichtstbijzijnde 0,1 mm.
dem,max – dem,min
Het verschil tussen de gemeten maximale
buitendiameter en de gemeten minimum
buitendiameter in hetzelfde doorsnedevlak
van de buis.
De toegestane variatie van de
gespecificeerde waarde van een grootheid,
uitgedrukt als een verschil tussen toelaatbare
maximumwaarde en de minimumwaarde.
Numerieke aanduiding van een buis serie met
een afgerond getal dat ongeveer gelijk is aan
de verhouding tussen de nominale
buitendiameter, dn en de nominale wanddikte,
en.
Opmerking: Volgens ISO 4065, zijn de
standaard dimension ratio (SDR) en de pijp
serie S aan elkaar gerelateerd zoals
aangegeven in de volgende vergelijking:
S
S-waarde
SDR = 2 S + 1
Een dimensieloos getal om buizen mee aan
te duiden.
De S-waarde houdt verband met een
bepaalde geometrie van de buis zoals
weergegeven door de volgende vergelijking:
σLPL
MRS
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
Ondergrens van de
referentiewaarde
Minimale vereiste
sterkte
=
2
−1
=
−
2×
Waarde die kan worden beschouwd als een
materiaaleigenschap, die de 75,5%
ondergrens van de voorspelde lange termijn
hydrostatische sterkte bij 20 °C gedurende 50
jaar aangeeft.
Opmerking: de σLPL wordt uitgedrukt in
megapascal (MPa).
Waarde van σLPL, afgerond naar de volgende
lagere waarde van de R10 reeks wanneer
σLPL lager is dan 10 MPa, of afronden naar de
volgende lagere waarde van de R20 reeks als
σLPL 10 MPa of meer is.
-9-
BRL-K17301
2014-12-12
C
Ontwerpcoëfficiënt
σs
Ontwerpspanning
Opmerking: The R10 reeks en R20 reeks zijn
op basis de voorkeursreeksen volgens ISO 3
en ISO 497
Overall-coëfficiënt met een waarde groter dan
1,00, die rekening houdt met de
gebruiksomstandigheden en die ook rekening
houdt met de eigenschappen van de
onderdelen van een leidingsysteem, anders
dan die omstandigheden die afgedekt worden
via de bepaling van (LPL).
Toelaatbare spanning voor een toepassing bij
een temperatuur van 20 °C.
Opmerking 1: De waarde wordt afgeleid door
de RMS-waarde te delen door de
ontwerpcoëfficiënt C, met behulp van de
volgende vergelijking:
=
PN
Nominale druk
Opmerking 2: De ontwerpspanning wordt
uitgedrukt in megapascal (MPa).
Numerieke aanduiding voor
referentiedoeleinden die gerelateerd is aan
de mechanische eigenschappen van een
component van een leidingsysteem.
Opmerking 1: Een druk in bar, numeriek gelijk
aan PN is identiek aan de (maximum)
toelaatbare werkdruk (PFA), als beide
drukken worden genomen bij 20 ° C.
Opmerking 2: Voor kunststof
leidingsystemen, PN correspondeert met de
maximale toelaatbare werkdruk, in bar, voor
het transport van water bij 20 ° C gedurende
50 jaar, zoals weergegeven in de volgende
vergelijking:
=
20 ×
×(
− 1)
MRS wordt uitgedrukt in MPa
PN wordt uitgedrukt in bars
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 10 -
BRL-K17301
2014-12-12
PFA
(maximale)
toelaatbare werkdruk
Maximum hydrostatische druk welke een
component dat continu in gebruik is kan
weerstaan (exclusief onderdruk)
Opmerking: Voor watertemperaturen tot en
met 25 ° C: PFA = PN
Voor watertemperaturen boven 25 ° C:
PFA = fT × PN
waar:
fT is de reductiefactor afhankelijk van de
temperatuur van het water;
PN het nominale druk.
In gevallen waarin een meerdere
reductiefactoren voor de toepassing zijn
vereist:
PFA = fA × fT × PN;
waar fA is de factor afhankelijk van de
toepassing.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 11 -
BRL-K17301
2014-12-12
3 Procedure voor het verkrijgen van een
kwaliteitsverklaring
3.1 Toelatingsonderzoek
Het uit te voeren toelatingsonderzoek vindt plaats aan de hand van de in deze
beoordelingsrichtlijn opgenomen (product)eisen inclusief beproevingsmethoden en
omvatten, afhankelijk van de aard van het te certificeren product:
• een (monster)onderzoek, om vast te stellen of de producten voldoen aan de
product- en/of prestatie-eisen;
• de beoordeling van het productieproces;
• de beoordeling van het kwaliteitssysteem en het IKB-schema;
• een toetsing op de aanwezigheid en het functioneren van de overige vereiste
procedures.
3.2 Certificaatverlening
Na afronding van het toelatingsonderzoek worden de resultaten voorgelegd aan de
persoon die beslist over de toekenning van het certificaat. Deze beoordeelt de
resultaten en stelt vast of het certificaat kan worden verleend of dat aanvullende
gegevens en/of onderzoeken nodig zijn voordat het certificaat kan worden verleend.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 12 -
BRL-K17301
2014-12-12
4 Producteisen en bepalingsmethoden
voor de leidingsystemen
4.1 Algemeen
In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen, waaraan leidingsystemen van PVC voor
het transport van drinkwater en ruw water moeten voldoen, evenals de
bepalingsmethoden om vast te stellen dat aan de eisen wordt voldaan.
4.2 Voorkoming van aantasting van de kwaliteit van drinkwater
Ter voorkoming van aantasting van de drinkwaterkwaliteit geldt in Nederland het
volgende overheidsvoorschrift.
Producten en materialen die in contact (kunnen) komen met water, drinkwater of
warm tapwater mogen geen stoffen afgeven in hoeveelheden die schadelijk kunnen
zijn voor de gezondheid van de consument of anderszins de drinkwaterkwaliteit
aantasten. Daartoe dienen de producten of materialen te voldoen aan de
toxicologische, microbiologische en organoleptische eisen die zijn vastgelegd in de
van kracht zijnde “Ministeriële Regeling materialen en chemicaliën drink- en warm
tapwatervoorziening” (gepubliceerd in de Staatscourant). Dit betekent dat de
procedure voor het verkrijgen van een erkende kwaliteitsverklaring, zoals bedoeld in
de vigerende Regeling, met positief resultaat dient te zijn afgerond.
1
Producten of materialen, die zijn voorzien van een kwaliteitsverklaring , afgegeven
door bijvoorbeeld een buitenlandse certificeringsinstelling, mogen ook in Nederland
worden toegepast, mits deze kwaliteitsverklaring door de Minister gelijkwaardig is
verklaard aan de kwaliteitsverklaring zoals bedoeld in de Regeling.
4.3 Materiaal
4.3.1 Algemeen
Buizen, fittingen en afsluiters moeten zijn vervaardigd uit ongeplasticeerd
polyvinylchloride (PVC-U) waaraan slechts die toevoegstoffen mogen zijn toegevoegd
welke strikt nodig zijn voor:
• de vervaardiging van de grondstof;
• de productie van de producten met de vereiste eigenschappen en de
gewenste kleur.
Geen van de toevoegstoffen mag afzonderlijk of gezamenlijk in zodanige
hoeveelheden in de grondstof voorkomen dat gevaar kan ontstaan voor de toxiciteit,
problemen van organoleptische aard, bacterie-aangroei of de verlijmbaarheid van de
producten. Hetzelfde geldt ten aanzien van de chemische en fysische eigenschappen
van de producten.
Indien voor de vervaardiging van de producten gebroken, eerder verwerkt materiaal
wordt gebruikt, mag dat uitsluitend afkomstig zijn uit eigen productie. De leverancier
dient aan te tonen dat de eigenschappen van de producten die uit hergebruikt
materiaal zijn vervaardigd, kunnen voldoen aan de eisen uit deze richtlijn. De
leverancier moet van het hergebruikt materiaal aantekeningen houden, zodanig dat
de daaruit vervaardigde producten voor de certificerende instantie herkenbaar zijn.
1
Een kwaliteitsverklaring afgegeven door een onafhankelijke certificeringsinstelling in een andere lidstaat
van de Europese Unie dan Nederland of in een andere staat die partij is bij de Overeenkomst betreffende
de Europese Economische Ruimte, is gelijkwaardig aan een erkende kwaliteitsverklaring, voor zover naar
het oordeel van de Minister uit de eerstgenoemde kwaliteitsverklaring blijkt dat voldaan wordt aan ten
minste gelijkwaardige eisen als bedoeld in de Regeling materialen en chemicaliën drink- en warm
tapwatervoorziening.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 13 -
BRL-K17301
2014-12-12
4.3.2 VCM-gehalte in materiaal
Het volumegehalte vinyl chloride monomeer (VCM) in het grondstofmateriaal dient
lager te zijn dan ± 0,0001 %. Het VCM-gehalte dient te worden bepaald met behulp
van gaschromatografie volgens de headspace-methode volgens NEN-EN-ISO 6401.
4.3.3 Dichtheid
De dichtheid van het materiaal dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 11833
1. Het materiaal dient een dichtheid te bezitten groter of gelijk aan 1350 kg/m en
3
kleiner of gelijk aan 1460 kg/m .
4.3.4 K-waarde
De K-waarde van het materiaal voor de productie van buizen dient ten minste 65,0 te
bedragen wanneer deze is bepaald volgens NEN-EN-ISO 13229.
De K-waarde van het materiaal voor de productie van fittingen dient ten minste 55,0
te bedragen wanneer deze is bepaald volgens NEN-EN-ISO 13229.
4.3.5 Classificatie en verificatie van het materiaal
4.3.5.1 Classificatie van materiaal in buisvorm
Het materiaal dient te worden geclassificeerd volgens NEN-EN-ISO 1452-1:2009,
paragraaf 4.4.1.
4.3.5.2 Verificatie van materiaal in buisvorm
Het materiaal dient te worden geverifieerd volgens NEN-EN-ISO 1452-1:2009
paragraaf 4.4.2.
Voorbeelden van de beproevingsparameters voor de verificatietesten worden
gegeven in tabel 2 van NEN-EN-ISO 1452-1:2009.
Voor het gemak van de lezer is in deze beoordelingsrichtlijn ook een tabel met
voorbeelden opgenomen (tabel 2) met aanvullende waarden voor een expositietijden
van 1 en 10 uur, en een beproevingstemperatuur van 40 °C.
Tabel 2 – Voorbeeld van de beproevingsparameters voor verificatietesten
Tijd (uur)
Temperatuur (°C)
spanning, σ, (MPa)
1
20
42,00
10
20
38,31
100
20
35,00
1000
20
31,87
5000
20
29,90
1
40
30,03
10
40
26,53
100
40
23,45
1000
40
20,73
5000
40
19,01
1
60
17,01
10
60
14,25
100
60
11,95
1000
60
10,00
5000
60
8,85
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 14 -
BRL-K17301
2014-12-12
4.3.5.3 Buismateriaal
Het buismateriaal dient een minimaal vereiste sterkte (MRS-waarde) groter dan 25
MPa te bezitten. Voor de beproeving dienen stukken buis te worden gebruikt.
4.3.5.4 Materiaal voor fittingen
Het materiaal voor fittingen dient een minimaal vereiste sterkte (MRS) zoals
gedefinieerd in NEN-EN-ISO 1452-1:2009, clause 4.1.1 te bezitten.
De leverancier dient de MRS waarde te bevestigen door middel van testen zoals
beschreven in ISO 1452-1:2009, respectievelijk paragraaf 4.4.1, paragraaf 4.4.2 of
paragraaf 4.4.3.
Het materiaal voor fittingen dient te worden aangeduid met PVC-U of PVC-UH.
Opmerking: Voor het beproeven kan NEN-EN 12107 als richtlijn worden gebruikt.
4.4 Rubber
Indien er in een verbinding rubber afdichtingselementen aanwezig zijn dan moeten
deze voldoen aan de eisen gesteld in Kiwa BRL-K17504.
4.5 Lijmen
Indien er lijmverbindingen worden toegepast moet de lijm voldoen aan Kiwa BRLK525.
4.6 Algemene kenmerken van de producten
4.6.1 Uiterlijk
Wanneer bekeken zonder vergroting moeten de producten in- en uitwendig glad, gaaf
en schoon zijn, vrij van blazen, groeven of andere gebreken. In het materiaal mogen
geen verontreinigingen of holten aanwezig zijn. De uiteinden moeten glad en haaks
zijn.
4.6.2 Kleur
Producten moeten grijs, blauw of crème van kleur zijn. Voor buizen voor
bovengrondse toepassing is de kleur crème niet toegestaan.
4.6.3 Lichtdoorlatendheid
Producten die bedoeld zijn voor bovengrondse toepassingen moeten zodanig zijn
gekleurd dat de wanden bij beproeving volgens NEN-EN-ISO 7686 niet meer dan
0,2% licht doorlaten.
4.7 Wijzigingen
Bij significante wijzigingen van het product of het productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de product(eisen).
Alle door de leverancier voorgenomen wijzigingen moeten schriftelijk bij de CI worden
gemeld. De CI bepaalt wat een significante wijziging is.
Zodra is vastgesteld dat de producten met de voorgenomen wijziging voldoen aan de
in deze BRL gestelde eisen, mag de wijziging bij de leverancier worden doorgevoerd.
Opmerking: NVN-ENV 1452-7 kan bij wijzigingen van het product als richtlijn worden
gebruikt.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 15 -
BRL-K17301
2014-12-12
4.8 Eisen voor verbindingen
4.8.1 Fittingen met rubber afdichtingsringen
4.8.1.1 Dichtheid bij inwendige druk en met een hoekverdraaiing
De dichtheid bij inwendige druk en met een hoekverdraaiing dient te worden bepaald
volgens NEN-EN-ISO 13845 met inachtneming van de volgende aanvullingen /
aanpassingen:
• Aantal proefstukken is 5.
• De dubbele moffen of de fittingen moeten voldoen aan paragraaf 6.2.
• De buizen moeten voldoen aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3.
• In afwijking van NEN-EN-ISO 13845 wordt een inwendig druktestregime
volgens figuur 1 toegepast.
2,5
2
1,5
f
1
0,5
0
0
20
40
60
80
100
tijd [min]
Testdruk = f x PN
Figuur 1 – Inwendige druktestregime voor de beproeving.
De verbinding voldoet aan de eisen als er tijdens de beproeving geen lekkage wordt
geconstateerd.
4.8.1.2 Dichtheid bij onderdruk
De dichtheid bij onderdruk dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 13844 met
in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Het aantal proefstukken is 5.
• De dubbele moffen of de fittingen moeten voldoen aan paragraaf 6.2.
• De buizen moeten voldoen aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3.
• In afwijking van NEN-EN-ISO 13844 wordt een inwendig druktestregime
volgens figuur 2 toegepast.
0
-0,1
-0,2
-0,3
-0,4
bar
-0,5
-0,6
-0,7
-0,8
-0,9
0
20
40
60
80 100 120 140 160 180 200 220 240 260
tijd [min]
Figuur 2 – Inwendige druktestregime voor de beproeving.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 16 -
BRL-K17301
2014-12-12
Opmerking: Druk: 1 bar is 0,1 MPa. In dit document wordt met de testdruk de
overdruk bedoeld.
De verbinding voldoet aan de eisen als de drukverandering bij een ingestelde druk
van -0,1 en die van -0,8 over de voorgeschreven tijd < 0,05 bar.
4.8.1.3 Langeduur dichtheid bij inwendige druk van PVC-U en PVC-UH
lijmverbindingen
De langeduur dichtheid onder inwendige druk dient te worden bepaald volgens NENEN-ISO 13846 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Aantal proefstukken is 5.
• De buizen moeten voldoen aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3.
• De fittingen moeten voldoen aan paragraaf 6.3.
• De vrije lengte van de buisdelen is 3 x dn met een minimum van 250 mm.
+3
• De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van 40 /-1 °C.
• De beproevingsduur is 1000 uur.
• De testdruk is 1,3 x PN.
Het lijmen geschiedt volgens de aanwijzingen van de leverancier. De droogtijd
bedraagt minimaal 30 dagen bij een temperatuur van (23 ± 2) °C. In overleg met de
leverancier kan een andere droogtijd worden afgesproken. Eventuele mof-spie
fittingen en verloopringen moeten op dezelfde manier worden gelijmd.
De verbinding voldoet aan de eisen als geen lekkage of scheurvorming in het
samenstel wordt geconstateerd tijdens de beproeving.
4.8.2 Zadels van PVC-U
Voor deze beproevingen zijn proefstukken nodig die overeenkomstig de aanwijzingen
van de leverancier zijn samengesteld.
Voor de vervaardiging van de proefstukken zijn PVC buizen vereist welke voldoen
aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3. De zadels moeten voldoen aan paragraaf 7.2.
De buizen moeten dezelfde drukklasse hebben als het zadel. De proefstukken
moeten tenminste 1 uur voorafgaande aan de proef op een temperatuur van
23 ± 2 °C worden geconditioneerd.
4.8.2.1 Dichtheid bij inwendige druk
De (langeduur) dichtheid onder inwendige druk dient te worden bepaald volgens
NEN-EN-ISO 13846 met in achtneming van de volgende aanvullingen /
aanpassingen:
• Aantal proefstukken is 3.
• De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van (23 ± 2) °C.
• De beproevingsduur is 10 minuten.
• De testdruk is 1,5 x PN.
De verbinding voldoet aan de eisen als geen lekkage of scheurvorming in het
samenstel wordt geconstateerd tijdens de beproeving.
4.8.2.2 Dichtheid bij onderdruk
De lekdichtheid onder vacuüm dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12294 met
in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Het aantal proefstukken is 3.
• De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van (23 ± 2) °C.
• Inwendig druktestregime volgens figuur 2.
De verbinding voldoet aan de eisen als de drukverandering bij een ingestelde druk
van -0,1 en die van -0,8 over de voorgeschreven tijd < 0,05 bar.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 17 -
BRL-K17301
2014-12-12
4.8.2.3 Dichtheid bij onderdruk en met samendrukking van de buis
De dichtheid bij onderdruk en met samendrukking van de buis dient te worden
bepaald volgens NEN-EN 12294 met in achtneming van de volgende aanvullingen /
aanpassingen:
• Het aantal proefstukken is 1.
• De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van (23 ± 2) °C.
• De beproeving wordt uitgevoerd met een negatieve druk van -0,5 bar.
• Beproevingsduur 10 minuten.
• Tijdens de beproeving dient de buis te worden samengedrukt tussen twee
vlakke platen tot 10 % van de nominale diameter van de buis volgens figuur
3.
Figuur 3 – Beproeving op dichtheid bij onderdruk en samendrukking van de
buis.
De verbinding voldoet aan de eisen als de drukverandering bij een ingestelde druk
van -0,5 over de voorgeschreven tijd < 0,05 bar.
4.9 Bescherming producten tijdens opslag en transport
Ten behoeve van hygiënisch werken dienen producten bij levering af fabriek
dusdanig afgeschermd te worden van de omgeving dat de vlakken die in contact
komen met drinkwater niet verontreinigd raken. Zie ter informatie bijlage V.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 18 -
BRL-K17301
2014-12-12
5 Producteisen en bepalingsmethoden
voor PVC buizen
5.1 Algemeen
In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan PVC-U en PVC-O buizen voor het
transport van drinkwater moeten voldoen.
5.2 PVC-U
5.2.1 Materiaal
5.2.1.1 Buismateriaal
Zie 4.3.1.
5.2.1.2 VCM-gehalte in materiaal
Zie paragraaf 4.3.2.
5.2.1.3 Dichtheid
Zie paragraaf 4.3.3.
5.2.1.4 K-waarde
Zie paragraaf 4.3.4.
5.2.1.5 MRS waarde
Zie paragraaf 4.3.5.
5.2.2 Algemene kenmerken
5.2.2.1 Uiterlijk
Zie paragraaf 4.6.1.
5.2.2.2 Kleur
Zie paragraaf 4.6.2.
5.2.2.3 Lichtdoorlatendheid
zie paragraaf 4.6.3.
5.2.3 Geometrische kenmerken
5.2.3.1 Bepaling van de afmetingen
De afmetingen van de buis dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.
5.2.3.2 Nominale diameter van de buis
De nominale (buiten) diameter van de buis dn moet voldoen aan de eisen vermeld in
NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 1.
5.2.3.3 Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties
De gemiddelde (buiten) diameter dem van de buis dient overeen te komen met de
betreffende nominale (buiten) diameter dn en moet voldoen aan de toleranties zoals
vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 1.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 19 -
BRL-K17301
2014-12-12
De toleranties voor onrondheid dienen te voldoen aan NEN-EN-ISO 1452-2:2009,
tabel 2.
5.2.3.4 Wanddikte en tolerantie
De nominale wanddikte en wordt geclassificeerd op basis van de zogenaamde
buisseries. De nominale wanddikte correspondeert met de minimum toegestane
wanddikte.
De nominale wanddikte en dient te voldoen aan de eisen vermeld in NEN-EN-ISO
1452-2:2009, tabel 2 voor de gegeven buisserie.
De toleranties voor de wanddikte dienen te voldoen aan de eisen vermeld in NENEN-ISO 1452-2:2009 tabel 3.
Opmerking: Tabel 4 in deze BRL komt overeen tabel 2 uit NEN-EN-ISO 14522:2009. Aan tabel 4 is de buisserie (S 16,7) toegevoegd die
waarschijnlijk op den duur zal worden geschrapt.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 20 -
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 4 – Nominale (minimale) wanddikte
Nominale Nominale (minimum) wanddikte
Pipe waarde S
(buiten)
(S 16,7)
S 16
S 12,5
diameter S 20
(SDR 41)
dn
12
16
20
25
32
40
50
63
75
90
63
75
90
(SDR
34,4)
(SDR 33)
(SDR26)
2)
(afmetingen in mm)
S 10
(SDR 21)
S8
S 6,3
S5
(SDR 17)
(SDR
13,6)
(SDR 11)
Nominale druk PN gebaseerd op een ontwerpcoëfficiënt van C = 2,5
PN 6
PN 6
PN 8
PN 10
PN 12,5 PN 16
-----------------1,5
----1,5
1,9
--1,5
1,6
1,9
2,4
-1,5
1,6
1,9
2,4
3,0
-1,6
2,0
2,4
3,0
3,7
-2,0
2,5
3,0
3,8
4,7
-2,3
2,9
3,6
4,5
5,6
-2,8
3,5
4,3
5,4
6,7
1)
Nominale druk PN gebaseerd op een ontwerpcoëfficiënt C = 2,0
PN 6,3
PN 7,5
PN 8
PN 10
PN 12,5 PN 16
PN 20
2,0
2,0
2,2
2,0
2,2
2,7
----
2,4
2,9
3,5
3,0
3,6
4,3
3,8
4,5
5,4
PN 20
1,5
1,5
1,9
2,3
2,9
3,7
4,6
5,8
6,8
8,2
PN 25
----
---1)
Nominale druk PN gebaseerd op een ontwerpcoëfficiënt C = 2,0
PN 20
PN 25
PN 6
PN 7,5
PN 8
PN 10
PN 12,5 PN 16
110
2,7
3,2
3,4
4,2
5,3
6,6
8,1
10,0
125
3,1
3,7
3,9
4,8
6,0
7,4
9,2
11,4
140
3,5
4,1
4,3
5,4
6,7
8,3
10,3
12,7
160
4,0
4,7
4,9
6,2
7,7
9,5
11,8
14,6
180
4,4
5,3
5,5
6,9
8,6
10,7
13,3
16,4
200
4,9
5,9
6,2
7,7
9,6
11,9
14,7
18,2
225
5,5
6,6
6,9
8,6
10,8
13,4
16,6
-250
6,2
7,3
7,7
9,6
11,9
14,8
18,4
-280
6,9
8,2
8,6
10,7
13,4
16,6
20,6
-315
7,7
9,2
9,7
12,1
15,0
18,7
23,2
-355
8,7
10,4
10,9
13,6
16,9
21,1
26,1
-400
9,8
11,7
12,3
15,3
19,1
23,7
29,4
-450
11,0
13,2
13,8
17,2
21,5
26,7
33,1
-500
12,3
14,6
15,3
19,1
23,9
29,7
36,8
-560
13,7
16,4
17,2
21,4
26,7
---630
15,4
18,4
19,3
24,1
30,0
---710
17,4
20,7
21,8
27,2
----800
19,6
23,3
24,5
30,6
----900
22
26,3
27,6
-----1000
24,5
29,2
30,6
-----1. Als een ontwerp coëfficiënt van 2,5 (i.p.v. 2,0) wordt toegepast voor buizen met een
nominale diameter groter dan 90 mm, dan moet de eerstvolgende hogere druk klasse
gekozen worden.
2. De nominale wanddikte komt overeen met ISO 4065:1996
3. De PN 6 waarden voor S 20 zijn berekend met het voorkeursgetal 6,3.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 21 -
BRL-K17301
2014-12-12
5.2.3.5 Lengte van de buis
De nominale lengte van de buis, l, dient een minimale lengte te zijn, zonder de
insteekdiepte van de aan de buis gevormde mof.
5.2.3.6 Afmetingen van aan de buis gevormde moffen voor lijmverbindingen
De afmetingen van moffen voor lijmverbindingen moeten bij voorkeur voldoen aan de
eisen vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 6.6.1 en moeten worden
vastgelegd in het IKB van de leverancier.
Opmerking: Waarden vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 6.6.1, zijn
gemiddelde waarden. Waarden vastgelegd in het IKB van de
leverancier, kunnen minimum waarden zijn.
5.2.3.7 Afmetingen van aan de buis gevormde moffen met rubber afdichtingsringen
De afmetingen van moffen met rubber afdichtingsringen moeten voldoen aan NENEN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 6.6.2.
5.2.3.8 Afmetingen van buiseinden
De einden van buizen bestemd om te worden gebruikt met moffen met rubber
afdichtingsringen moeten zijn afgeschuind zoals aangegeven in figuur 4.
Het afgeschuinde gedeelte dient glad en zonder beschadigingen te zijn. De
afmetingen dienen te voldoen aan de eisen vermeld in tabel 5.
Tabel 5 – Afmetingen van de afschuining (uitgedrukt in mm of °)
Nominale
e1
l
alpha
buitendiameter dn
groter
tot en met
min
min
min
max
dan
4
90
6
110
90
5°
15°
7
0,50 x emin
125
110
8
400
125
10
400
Figuur 4 – Afschuining
Van buizen die bestemd zijn om te worden gebruikt voor lijmverbindingen moeten alle
scherpe randen zijn verwijderd.
5.2.4 Classificatie van de buis
Buizen van PVC-U dienen te worden geclassificeerd op basis van de nominale druk
(PN), de buisserie (S) en de ontwerpspanning σs volgens NEN-EN-ISO 1452-2:2009,
Hoofdstuk 7. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar bijlage IV.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 22 -
BRL-K17301
2014-12-12
5.2.5 Mechanisch kenmerken
5.2.5.1 Weerstand tegen slag of stoot belasting
De weerstand tegen slag of stoot belasting van de buizen dient te voldoen aan de
eisen gesteld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 8.1. De weerstand tegen slag
of stoot dient te worden bepaald volgens ISO 3127 De valproeven worden uitgevoerd
bij een beproevingstemperatuur van (0 ± 2) °C. De valhoogte en de massa van het
vallichaam is afhankelijk van de nominale diameter van de buis en vermeld in tabel 6.
Tabel 6 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen slag of
stoot belasting
Nominale
Test niveau M
diameter
Massa van
Valhoogte (m)
(mm)
vallichaam
(kg)
20
0,500
0,400
25
0,500
0,500
32
0,500
0,600
40
0,500
0,800
50
0,500
1,000
63
0,800
1,000
75
0,800
1,000
90
0,800
1,200
110
1,000
1,600
125
1,250
2,000
140
1,600
1,800
160
1,600
2,000
180
2,000
1,800
200
2,000
2,000
225
2,500
1,800
250
2,500
2,000
280
3,200
1,800
≥315
3,200
2,000
5.2.5.2 Weerstand tegen inwendige druk.
De weerstand tegen inwendige druk dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO
1167, alle delen. Voor elke combinatie van temperatuur en beproevingsduur dient 1
proefstuk te worden beproefd (zie tabel 7). De beproevingsdruk dient te worden
berekend volgens NEN-EN-ISO 1167-1:2006, artikel 7.2. Dit betekent op basis van
de gemeten afmetingen van de buis. Voor deze beproeving mogen eindkappen type
A of B worden gebruikt. In het geval van een geschil, dienen eindkappen type A te
worden gebruikt.
Opmerking: Het type eindkap dat wordt gebruikt tijdens de beproeving heeft invloed
op het beproevingsresultaat.
Tabel 7 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige
druk
Temperatuur
Beproevingsduur
Omtrekspanning in de
(°C)
(uur)
buiswand
(MPa)
20
1
42,0
20
100
35,0
a)
60
1000
12,5
Test: water-in-water
a) opmerking b vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009 tabel 7 is van toepassing op
deze test. De test dient te worden herhaald met een omtrekspanning van 12,5 MPa.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 23 -
BRL-K17301
2014-12-12
Het proefstuk voldoet aan de eisen als het proefstuk gedurende de beproeving niet
faalt.
De weerstand tegen inwendige druk van aan buis gevormde moffen moet voldoen
aan NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 8.
5.2.6 Fysische kenmerken
Indien niet anders vermeld is voor het toelatingsonderzoek het aantal proefstukken 3.
Het vereiste aantal proefstukken voor productiecontrole en procesbeheersing dient te
worden vastgelegd in het IKB schema van de leverancier.
5.2.6.1 Vicat verwekingstemperatuur
De Vicat verwekingtemperatuur van het buismateriaal dient ≥ 80 °C te zijn en bepaald
te worden volgens NEN-EN 727.
5.2.6.2 Lengteverandering na verwarming en afkoeling
De lengteverandering na verwarming en afkoeling dient niet meer te bedragen dan
5% en wordt bepaald volgens NEN-EN-ISO 2505, met in achtneming van de
volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Methode: hete luchtoven of vloeistofbad met bijvoorbeeld glycerine.
• Beproevingstemperatuur is (150 ± 2) °C.
• Conditioneringstijden afhankelijk van de wanddikte en volgens NEN-EN-ISO
1452-2:2009, paragraaf 9.
5.2.6.3 Weerstand tegen dichloormethaan
De weerstand van het buismateriaal tegen dichloormethaan dient te worden bepaald
volgens NEN-EN 580 met in achtneming van de volgende aanvullingen /
aanpassingen:
• Aantal proefstukken is 1.
• Temperatuur van het bad is (15 ± 1) °C.
• Onderdompeltijd is 30 minuten.
• Minimale wanddikte van het proefstuk is 1,5 mm.
Na beëindiging van de proef mag er geen enkele schade zichtbaar zijn als gevolg van
het contact met dichloormethaan.
5.2.7 Merken PVC-U drinkwaterbuizen
De buizen worden minimaal voorzien van de volgende merken:
•
of
voor kleine diameters in overleg met Kiwa;
KIWA
• fabrieksnaam, handelsnaam;
• materiaal identificatie: PVC-U;
• nominale druk: PN;
• nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm;
1)
• productiecode “jaar” en “week” ;
1)
• extrudernummer .
Plaats van het merk: op elke buis op een onderlinge afstand van maximaal 2 meter.
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijk, leesbaar en onuitwisbaar.
1)
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
Aanduidingen mogen desgewenst in code worden aangebracht.
- 24 -
BRL-K17301
2014-12-12
5.3 PVC-O (biaxiaal geörienteerd PVC-U)
5.3.1 Algemeen
Opmerking 1:
Door de oriëntatie heeft het materiaal een vezelachtige gelaagde
structuur gekregen.
Bewerkingen van bi-axiaal georiënteerde PVC-U buizen in het veld
zoals lijmen, zagen, aanboren en verspanen zijn uit te voeren zoals
bij niet-georiënteerde PVC-U buizen, echter de bewerkte snijkant kan
een ander uiterlijk vertonen.
De leverancier dient instructies en werkvoorschriften in zijn kwaliteitssysteem te
hebben geïmplementeerd voor bewerkingen aan de PVC-O buizen.
Opmerking 2:
Bewerkingen in het veld waarbij de buis wordt verwarmd kunnen
ongewenste vormveranderingen veroorzaken.
Opmerking 3:
De fittingen voor normale PVC-U leidingen zijn ook toepasbaar voor
de bi-axiaal georiënteerde buizen, afhankelijk van de drukklasse.
5.3.2 Materiaal
5.3.2.1 Buismateriaal
Zie paragraaf 4.3.1.
5.3.2.2 VCM-gehalte in materiaal
Zie paragraaf 4.3.2.
5.3.2.3 Dichtheid
Zie paragraaf 4.3.3.
5.3.2.4 K-waarde
Zie paragraaf 4.3.4.
5.3.2.5 Classificatie en verificatie van materiaal
Georiënteerde buizen dienen te worden gemaakt van PVC-U met een goed
gedefinieerde graad van oriëntatie in tangentiele en in axiale richting. De classificatie
en verificatie van de MRS-waarde dient te voldoen aan de eisen volgens NEN-ISO
16422. Dit betekent onder meer dat het buismateriaal onderworpen wordt aan
beproevingen met inwendige druk volgens NEN-EN-ISO 1167 (alle delen) en de
testresultaten worden geanalyseerd volgens NEN-EN-ISO 9080.
Voor deze beproeving mogen eindkappen type A of B volgens NEN-EN-ISO 1167-1
worden gebruikt.
Opmerking:
Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed
op het beproevingsresultaat.
The MRS-waarde wordt geclassificeerd volgens NEN-ISO 16422:2014, paragraaf 7
en tabel 8 van deze beoordelingsrichtlijn en met vermelding van het type eindkap (A
of B) dat voor de classificatie is gebruikt.
Opmerking: Tabel 8 is overgenomen uit NEN-ISO 16422:2014.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 25 -
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 8 – Materiaal classificatie voor PVC-O buizen
Buis
materiaal
315
355
400
450
500
classificatie
nummer
MRS (MPa)
31,5
35,5
40
45
50
C
1,6
2
1,6
2
1,6
2
1,4 1,6
2
1,4 1,6
2
20
16
22
18
25
20
32
28
23
36
32
25
σs
Hogere MRS waarden mogen worden gekozen, onder voorwaarde dat deze vallen in
de R20 serie van ISO 3:1973
Zie verder paragraaf 5.3.6 voor de controle van de relatie tussen de oriëntatiegraad
en de MRS.
5.3.3 Algemene kenmerken
5.3.3.1 Uiterlijk
zie paragraaf 4.6.1.
5.3.3.2 Kleur
Zie paragraaf 4.6.2.
5.3.3.3 Lichtdoorlatendheid
Zie paragraaf 4.6.3.
5.3.4 Geometrische kenmerken
5.3.4.1 Bepaling van de afmetingen
De afmetingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.
5.3.4.2 Nominale diameter van de buis
Zie paragraaf 5.2.3.2.
5.3.4.3 Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties
Zie paragraaf 5.2.3.3.
5.3.4.4 Wanddikte en toleraties
De nominale wanddikte en wordt geclassificeerd op basis van de zogenaamde
buisseries. De nominale wanddikte correspondeert met de minimum toegestane
wanddikte.
De nominale wanddikte en dient te voldoen aan de eisen vermeld in NEN-ISO
16422:2014, tabel 2 voor de gegeven buisserie S: 20,0, 16,0, 12,5 en 10,0 en voor
nominale diameters DN: 90, 110, 125, 160, 200, 250, 315, 355, 400, 450, 500 en 630.
De toleranties voor de wanddikte dienen te voldoen aan de eisen vermeld in NENEN-ISO 1452-2:2009, tabel 3.
5.3.4.5 Lengte van de buis
Zie paragraaf 5.2.3.5.
5.3.4.6 Afmetingen van aan de buis gevormde moffen met rubber afdichtingsringen
De minimale insteekdiepte van de aan de buis gevormde mof met een rubber
afdichtingsring moet voldoen aan de eisen gesteld in NEN-ISO 16422:2014,
paragraaf 10.3.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 26 -
BRL-K17301
2014-12-12
5.3.4.7 Afmetingen van buiseinden
Zie paragraaf 5.2.3.8.
5.3.5 Classificatie van de biaxiaal georiënteerde buis.
De PVC-O buizen dienen te worden geclassificeerd op basis van de nominale druk
(PN), de buisserie (S) en de ontwerpspanning σs volgens ISO 16422:2014, hoofdstuk
8. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar bijlage IV.
5.3.6 Verificatie relatie tussen orientatiegraad en MRS
De producent dient aan te tonen dat de bi-axiaal georiënteerde buizen (PVC-O)
voldoen aan de eisen vermeld in tabel 8. Dit betekent onder andere dat de relatie
tussen de MRS-waarde en de oriëntatiegraad in de axiale en de omtreksrichting door
de producent van de PVC-O buizen dient te worden aangetoond.
De MRS-waarde dient te worden bepaald volgens paragraaf 5.3.2.5.
De oriëntatiegraad dient te worden bepaald volgens paragraaf 5.3.7.
Indien van toepassing dient te worden aangetoond dat de buis bij
(ontwerp)temperaturen boven 20 °C kan voldoen aan de eisen (zie bijlage III voor
reductiefactoren bij hogere temperaturen).
5.3.7 Oriëntatiegraad
5.3.7.1 Bepaling oriëntatiegraad
Opmerking:
Bij het bepalen van de oriëntatiegraden in de tangentiële- en axiale
richting van de buis, wordt gebruik gemaakt van het gegeven dat de biaxiaal georiënteerde buis in de rubberfase (boven de glas/rubber
temperatuur) zal krimpen tot de oorspronkelijke dimensies die in het
extrusieproces bepaald zijn.
Oriëntatiegraad in axiale richting
De beproevingsmethode voor de bepaling van de oriëntatiegraad in axiale richting is
gebaseerd op NEN-EN-ISO 2505 met in achtneming van het volgende aanvullingen /
aanpassingen:
• Aantal proefstukken is 3.
• De lengte van de proefstukken is ongeveer 300 mm. Breng in de
lengterichting van de buis gelijkmatige verdeeld over de omtrek 3 merklijnen
aan.
• Zet op elke lijn twee merkstrepen met een onderlinge afstand van ongeveer
200 mm.
• Meet de afstand (li) tussen de merkstrepen van elke lijn met een
nauwkeurigheid van 0,1 mm.
• Plaats de proefstukken in een luchtoven bij een temperatuur TR van (150 ± 2)
°C. De duur om de luchtoven is afhankelijk van de wanddikte en moet
voldoen aan de eisen van NEN-EN-ISO 2505:2005, tabel 1.
• Meet na de voorgeschreven conditionering tijd (zie NEN-EN-ISO 2505:2005,
paragraaf 6.2) bij een temperatuur van (23 ± 2) °C, opnieuw de afstand
tussen de merkstrepen (lo).
• Bereken de oriëntatiegraad: λa = lo / li. Bereken uit de negen verkregen
waarden de gemiddelde oriëntatiegraad en de standaardafwijking.
Voor buizen met een nominale diameter groter dan 25 mm mag het buisstuk in
segmenten worden gezaagd voor de beproeving.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 27 -
BRL-K17301
2014-12-12
Oriëntatiegraad in tangentiele richting
Het proefstuk moet 30 ± 2 mm lang zijn en moet loodrecht worden gesneden van de
buis. De ringvormige proefstukken worden geplaatst in de luchtoven op een vlakke
glazen plaat.
Plaats de proefstukken in een luchtoven bij een temperatuur TR van (150 ± 2) °C. De
duur is afhankelijk van de wanddikte en moet voldoen aan de eisen van NEN-EN-ISO
2505:2005, tabel 1.
Meet na de voorgeschreven conditionering tijd (zie NEN-EN-ISO 2505:2005,
paragraaf 6.2) bij een temperatuur van (23 ± 2) °C de omtrek van de proefstukken en
berekend de oriëntatiegraad in tangentiële richting. Dit is de verhouding tussen de
omtrek van het proefstuk vóór (dco) en na (dci) warmtebehandeling: λt = dco / dci De
oriëntatiegraad in tangentiële richting is de laagste berekende waarde.
Opmerking: Om te voorkomen dat tijdens de blootstelling in de luchtoven de
proefstukken vastplakken aan de glasplaat en het krimpen van de
proefstukken zou kunnen belemmeren, kan bijv. talkpoeder worden
gebruikt om de wrijving tussen het glasoppervlak en het proefstuk te
minimaliseren.
5.3.8 Mechanische kenmerken
5.3.8.1 Weerstand tegen slag of stoot
De weerstand tegen slag of stoot van de PVC-O buizen dient te worden bepaald
volgens NEN-SO 16422. De buis voldoet aan de eis als de TIR (true impact rate)
lager is dan 10 %.
Dit betekent dat de weerstand tegen slag of stoot wordt bepaald volgens ISO 3127
met een vallichaam met een bolvormig tref vlak met een radius van 12,5 mm.
De valhoogte is 2 m. De beproevingstemperatuur is (0 ± 2) °C.
De massa van het vallichaam is afhankelijk van de nominale diameter van de buis en
is vermeld in tabel 9.
Tabel 9 – Massa van het vallichaam voor verschillende nominale diameters
Nominale diameter
Massa vallichaam (kg)
63
4
75
5
90
5
110
6,3
125
6,3
140
8
160
8
180
10
200
10
≥ 225
12,5
5.3.8.2 Weerstand tegen inwendige druk
De buizen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven
omtrekspanning in de buiswand zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De
beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in
achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 10. De beproeving
moet worden uitgevoerd met hetzelfde type eindkappen die voor de classificatie van
het buismateriaal zijn gebruikt (zie clausule 5.3.5)
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 28 -
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 10 – Test paramaters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige
druk
Temperatuur
beproevingsduur
Omtrekspanning in de
(°C)
(uur)
buiswand
1)
(MPa)
20
100
60
1000
Test: water-in-water
1)
De minimale omtrekspanning in het materiaal van de buiswand moet worden
berekend op basis van de resultaten van het toelatingsonderzoek van met materiaal
waarbij onder meer de regressielijn volgens NEN-EN-ISO 9080 en de MRS-waarde
zijn bepaald. Voor deze controle dient de omtrekspanning in de buiswand van het
proefstuk te worden berekend met behulp van de regressielijn van het buismateriaal
(97,5% CLC-lijn). De beproevingsdruk dient berekend te worden volgens NEN-ENISO 1167-1, artikel 7.2. Dit betekent op basis van de gemeten afmetingen van de
buis
De weerstand tegen inwendige druk van aan de buis gevormde moffen dient te
voldoen aan ISO 16422:2014, artikel 11.1.
5.3.9 Fysische kenmerken
5.3.9.1 Weerstand tegen dichloormethaan
De beproeving wordt uitgevoerd op niet-georiënteerde buis. Test methode volgens
paragraaf 5.2.6.3.
5.3.10 Merken PVC-O drinkwaterbuizen
De buizen worden minimaal voorzien van de volgende merken:
•
of
voor kleine diameters in overleg met Kiwa;
KIWA
• fabrieksnaam, handelsnaam;
• materiaal identificatie: PVC-O biax 315 of PVC-O biax 400 of PVC-O biax
450 of PVC-O biax 500;
• nominale druk;
• ontwerpcoëfficiënt C = 1,4 of C = 1,6 of C = 2,0;
• nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm of SDR;
1)
• productiecode “jaar” en “week” ;
1)
• extrudernummer .
Plaats van het merk: op elke buis op een onderlinge afstand van maximaal 2 meter.
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk.
1) Mag indien gewenst in code worden aangebracht.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 29 -
BRL-K17301
2014-12-12
6 Producteisen en bepalingsmethoden
voor PVC fittingen
6.1 Algemeen
In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan:
•
met rubberdichtingsringen, DN 50 t/m DN 630;
• fittingen met lijmverbindingen, DN 12 t/m DN 90;
• bochten vervaardigd uit PVC-U buis, DN 50 t/m DN 630;
voor het transport van drinkwater moeten voldoen.
6.2 Fittingen met rubber afdichtingsringen
6.2.1 Rubber
Rubber afdichtingsringen dienen te voldoen aan de eisen gesteld in BRL-K17504.
Zie paragraaf 4.4.
6.2.2 Materiaal
6.2.2.1 Algemeen
Zie paragraaf 4.3.1.
6.2.2.2 VCM-gehalte
Zie paragraaf 4.3.2.
6.2.2.3 Dichtheid
Zie paragraaf 4.3.3.
6.2.2.4 K-waarde
Zie paragraaf 4.3.4.
6.2.2.5 Classificatie en verificatie van het materiaal
Zie paragraaf 4.3.5.
6.2.3
Algemene kenmerken
6.2.3.1 Uiterlijk
Zie paragraaf 4.6.1.
6.2.3.2 Kleur
Zie paragraaf 4.6.2.
6.2.3.3 Lichtdoorlatendheid
Zie paragraaf 4.6.3.
6.2.4 Geometrische kenmerken
6.2.4.1 Bepaling van afmetingen
De afmetingen van de fittingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO
3126.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 30 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.2.4.2 Nominale diameter van de fitting
De nominale binnendiameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de
nominale buitendiameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd en voor is
ontworpen.
6.2.4.3 Afmetingen van fittingen met rubber afdichtingsring
De afmetingen en toleranties van fittingen met een rubber afdichtingsring moeten
voldoen aan de eisen van NEN-EN-ISO 1452-3:2010, paragraaf 6.7.
6.2.5 Mechanische kenmerken
6.2.5.1 Slagvastheid van de fitting
De slagvastheid van de fitting dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12061 met in
achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• De slagvastheid van de fitting wordt beproefd door de fitting te laten vallen op
een stijve ondergrond. Na de val wordt de fitting geïnspecteerd met het blote
oog zonder vergroting. In het geval de fitting bestaat uit losse onderdelen,
dan worden deze onderdelen ook geïnspecteerd op effecten die de
lekdichtheid van de fitting negatieve kunnen beïnvloeden.
• Beproevingstemperatuur (0 ± 2) °C.
• Conditioneringstijd > 30 minuten bij 0 °C.
• Valhoogte: 500 mm voor dn ≤ 110, 1000 mm voor dn > 125.
• Trefpunt: willekeurig.
De fitting voldoet aan de eisen wanneer het resultaat kan worden uitgedrukt als
“Geen schade” volgens paragraaf 7 van NEN-EN 12061:1999. De op slagvastheid
beproefde fittingen dienen gebruikt te worden voor de lekdichtheidsbeproevingen.
6.2.5.2 Weerstand tegen inwendige druk van gespuitgiete fittingen
De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de
voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De
beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in
achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 11. Voor deze
beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een
geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt.
Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed
op het beproevingsresultaat.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 31 -
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 11 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige
druk van gespuitgiette hulpstukken van PVC
1)
Nominale diameter /
BeproevingsBeproevingsduur
Beproevingsdruk
C
temperatuur
(uur)
(bar)
(°C)
dn < 160 / C = 2,5
20
1
4,2 x PN
dn ≥ 160 / C = 2,0
20
1
3,36 x PN
dn < 160 ? C = 2,5
20
100
3,5 x PN
dn ≥ 160 / C = 2,0
20
100
2,8 x PN
dn < 160 / C = 2,5
40
1000
2,1 x PN
dn ≥ 160 / C = 2,0
40
1000
1,68 x PN
1) de beproevingsdruk, uitgedrukt in bar, dient te worden berekend met de
volgende vergelijking:
=
×
,
×
;
Waarbij:
PN is de nominale druk uitgedrukt in bar;
C is de ontwerp coëfficiënt (C= 2,5 or C = 2,0);
σT,t de corresponderende waarde als vermeld in tabel 2;
MRS is minimum required strength (i.e. 25 MPa).
2.
Test: water-in-water.
3.
Aantal proefstukken: 3 voor elke beproevingsomstandigheid.
6.2.5.3 Weerstand tegen inwendige druk van uit buis gevormde of gedraaide moffen
De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de
voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De
beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in
achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 12. Voor deze
beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een
geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt.
Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed
op het beproevingsresultaat.
Tabel 12 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige
druk
Temperatuur
Nominale druk
Beproevingsduur
Inwendige druk
(°C)
(PN)
(uur)
tijdens test
(bar)
20
6
1
21,2
8
26,9
10
33,6
20
6
100
17,7
8
22,4
10
28,0
60
6
1000
5,1
8
6,4
10
8,0
Test: water-in-water.
Aantal proefstukken: 3 per beproevingsomstandigheid.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 32 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.2.6 Fysische kenmerken
6.2.6.1 Vicat verwerkingstemperatuur
De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727.
Gespuitgiette fittingen voldoen aan de eisen als de Vicat verwekingstemperatuur ≥ 74
°C.
Voor fittingen die uit buis zijn gevormd dient te Vicat verwekingstemperatuur
≥ 80°C te zijn.
6.2.6.2 Beoordeling van het effect van verwarming
Drie volledige spuitgietstukken dienen te worden beproefd volgens NEN-EN 763
met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie)
• Verwarmingstemperatuur (150 ± 2) °C.
• Verwarmingsduur > 60 minuten.
Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van het spuitgietstuk onderzocht en
worden scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden gemeten en
uitgedrukt als een percentage van de wanddikte.
De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen,
uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.
6.2.7 Merken PVC-U fittingen met rubber afdichtingsringen
De fitting wordt minimaal voorzien van de volgende merken:
•
•
•
•
•
•
•
of op kleine producten
of
of KK
fabrieksnaam, handelsnaam of logo;
materiaal aanduiding: PVC-U;
nominale druk;
nominale maatvoering van de mofeinden in mm;
aanduiding van het toepassingsgebied;
2)
productie code .
1)
1)
of KK ;
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk.
1)
2)
Voor kleine fittingen is merken alleen met KK ook toegestaan.
Mag indien gewenst in code worden aangebracht.
De kleinste verpakkingseenheid van de fittingen dient minimaal voorzien te zijn van
de volgende informatie:
•
;
KIWA
•
fabrieksnaam, handelsnaam, systeemnaam, logo of certificaatnummer van
het bijbehorend attest(systeem)certificaat, overeenkomstig de markering op
de bijbehorende buis;
•
nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm van de bijbehorende
buis;
•
materiaal identificatie indien de fitting body van kunststof is vervaardigd;
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk op elke verpakking.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 33 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.3 Fittingen voor lijmverbindingen
6.3.1 Lijminstructie
De leverancier van de fittingen is verplicht een lijminstructie bij de producten te
verstrekken.
6.3.2 Materiaal
6.3.2.1 Algemeen
Zie paragraaf 4.3.1.
6.3.2.2 VCM-gehalte
Zie paragraaf 4.3.2.
6.3.2.3 Dichtheid
Zie paragraaf 4.3.3.
6.3.2.4 K-waarde
Zie paragraaf 4.3.4.
6.3.2.5 Classificatie en verificatie van het materiaal
Zie paragraaf 4.3.5.
6.3.3
Algemene kenmerken
6.3.3.1 Uiterlijk
Zie paragraaf 4.6.1.1.
6.3.3.2 Kleur
Zie paragraaf 4.6.1.2.
6.3.3.3 Lichtdoorlatendheid
Zie paragraaf 4.6.1.3.
6.3.4
Geometrische kenmerken
6.3.4.1 Bepaling van afmetingen
De afmetingen van de fittingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO
3126.
6.3.4.2 Nominale diameter van de fitting
De nominale (binnen) diameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de
nominale (buiten) diameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd.
6.3.4.3 Fittingen met lijmverbindingen
De maten en toleranties van fittingen met lijmverbindingen moeten voldoen aan de
relevante eisen van NEN-EN-ISO 1452-3:2010, paragraaf 6.3 en de volgende
aanvullende eisen vermeld in de tabellen 13 en 14.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 34 -
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 13 – Minimum wanddikten van PVC-U en PVC-UH lijmfittingen (in mm)
1
1
Nominale
Minimum wanddikte van
Minimum wanddikte van
diameter
PVC-U fittingen voor een
PVC-UH fittingen voor een
nominale druk van:
nominale druk van:
PN 10
PN 12,5
PN 16
PN 10
PN 12,5
PN 16
12
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
16
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
20
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
25
2,0
2,0
2,4
2,0
2,0
2,0
32
2,0
2,4
3,0
2,0
2,0
2,4
40
2,4
3,0
3,8
2,0
2,4
3,0
50
3,0
3,8
4,7
2,4
3,0
3,7
63
3,8
4,8
5,9
3,0
3,8
4,7
75
4,5
5,7
6,9
3,6
4,5
5,6
90
5,4
6,8
8,3
4,3
5,4
6,7
1) De wanddikte van de lijmfitting mag in geen enkele doorsnede kleiner zijn
dan de waarden in deze tabel.
Tabel 14 – Binnendiameters van de moffen (in mm)
1)
Nominale
Gemiddelde binnendiameter van de
Onrondheid
maatvoering van
moffen
de fitting
min.
max.
12
12,0
12,3
0,2
16
16,0
16,3
0,2
20
20,0
20,3
0,2
25
25,0
25,3
0,2
32
32,0
32,3
0,3
40
40,0
40,3
0,3
50
50,0
50,3
0,4
53
53,0
63,3
0,5
75
75,0
75,3
0,6
90
90,0
90,3
0,7
110
110,1
110,4
0,8
125
125,1
125,4
0,9
160
160,2
160,5
1,0
1) Tolerantie: 0,007 x de (de = de nominale buitendiameter van de bijbehorende
buis).
6.3.5 Mechanische kenmerken
6.3.5.1 Slagvastheid van de fitting
De slagvastheid van de fitting dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12061 met in
achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• De slagvastheid van de fitting wordt beproefd door de fitting te laten vallen op
een stijve ondergrond. Na de val wordt de fitting geïnspecteerd met het blote
oog zonder vergroting. In het geval de fitting bestaat uit losse onderdelen,
dan worden deze onderdelen ook geïnspecteerd op effecten die de
lekdichtheid van de fitting negatieve kunnen beïnvloeden.
• Beproevingstemperatuur (0 ± 2) °C.
• Conditioneringstijd > 30 minuten bij 0°C.
• Valhoogte: 500 mm voor dn ≤ 110, 1000 mm voor dn > 125.
• Trefpunt: willekeurig.
De fitting voldoet aan de eisen wanneer het resultaat kan worden uitgedrukt als
“Geen schade” volgens paragraaf 7 van NEN-EN 12061. De op slagvastheid
beproefde fittingen dienen gebruikt te worden voor de lekdichtheidsbeproevingen.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 35 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.3.5.2 Weerstand tegen inwendige druk voor gespuitgiete fittingen voor
lijmverbindingen
De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de
voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De
beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in
achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 15. Voor deze
beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een
geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt.
Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed
op het beproevingsresultaat.
Tabel 15 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige
druk
1)
Beproevingstemperatuur
Beproevingsduur (uur)
beproevingsdruk
(°C)
(bar)
20
1
4,2 x PN
100
3,5 x PN
1000
3,2 x PN
1) de beproevingsdruk, uitgedrukt in bar, dient te worden berekend met de
volgende vergelijking:
=
×
,
×
;
Waarbij:
PN is de nominale druk uitgedrukt in bar;
C is de ontwerp coëfficiënt (C= 2,5 or C = 2,0);
σT,t de corresponderende waarde als vermeld in tabel 2;
MRS is minimum required strength (i.e. 25 MPa).
4.
Test: water-in-water.
5.
Aantal proefstukken: 3 voor elke beproevingsconditie.
6.3.6 Fysische kenmerken
6.3.6.1 Vicat verwerkingstemperatuur
De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727.
Gespuitgiette fittingen voldoen aan de eisen als de Vicat verwekingstemperatuur ≥ 74
°C.
Voor fittingen die uit buis zijn gevormd dient te Vicat verwekingstemperatuur
> 80°C te zijn.
6.3.6.2 Beoordeling van het effect van verwarming
Drie volledige spuitgietstukken dienen te worden beproefd volgens NEN-EN 763
met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie)
• Verwarmingstemperatuur (150 ± 2) °C.
• Verwarmingsduur > 60 minuten.
Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van het spuitgietstuk onderzocht en
worden scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden gemeten en
uitgedrukt als een percentage van de wanddikte.
De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen,
uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 36 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.3.7 Merken PVC-U en PVC-UH lijmfittingen
De fitting wordt minimaal voorzien van de volgende merken:
•
•
•
•
•
•
•
of op kleine producten
of
of KK
fabrieksnaam, handelsnaam of logo;
materiaal aanduiding: PVC-U;
nominale druk;
nominale maatvoering van de mofeinden in mm;
aanduiding van het toepassingsgebied;
2)
productie code .
1)
1)
of KK ;
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk.
1)
2)
Voor kleine fittingen is merken alleen met KK ook toegestaan.
Mag indien gewenst in code worden aangebracht.
De kleinste verpakkingseenheid van de fittingen dient minimaal voorzien te zijn van
de volgende informatie:
•
;
KIWA
•
fabrieksnaam, handelsnaam, systeemnaam, logo of certificaatnummer van
het bijbehorend attest(systeem)certificaat, overeenkomstig de markering op
de bijbehorende buis;
•
nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm van de bijbehorende
buis;
•
materiaal identificatie indien de fitting body van kunststof is vervaardigd;
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk op elke verpakking.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 37 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.4 Bochten vervaardigd uit buis
In deze BRL zijn de eisen vastgelegd voor bochten die door verwarmen van stukken
PUV-U buis worden geproduceerd met de volgende nominale hoeken: 11°, 22°, 30°,
45°, 60°C en 90°.
6.4.1 Algemeen
De levensduur van de bochten moet onder normale bedrijfsomstandigheden
tenminste gelijk zijn aan die van de overeenkomstige buizen. Het fabricageproces
dient zodanig te zijn dat de mechanische eigenschappen van het PVC materiaal niet
nadelig worden beïnvloed.
De bochten moeten zijn vervaardigd uit PVC-U buizen. De gebruikte buizen moeten
voldoen aan paragrafen 5.2.1 en 5.2.2.
6.4.2 Geometrische kenmerken
6.4.2.1 Bepaling van afmetingen
De afmetingen van de fittingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO
3126.
6.4.2.2 Nominale diameter van de bocht
De nominale (binnen) diameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de
nominale (buiten) diameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is gestemd.
De nominale buitendiameters mogen slechts die waarden hebben als genoemd in
paragraaf 5.2.3.2.
6.4.2.3 Toelaatbare maatafwijkingen van de buitendiameters en wanddikten ter
plaatse van de uiteinden
Voor de buitendiameters en de minimum wanddikte ter plaatse van de uiteinden
gelden de waarden met de daarbij behorende toleranties volgens paragraaf 5.2.3.3.
6.4.2.4 Toelaatbare maatafwijkingen van de buitendiameters en wanddikten ter
plaatse van het gebogen gedeelte
Voor de buitendiameters en de wanddikte ter plaatse van het gebogen gedeelte
gelden de waarden zoals vermeld in tabel 16.
Tabel 16 – Toelaatbare toleranties ter plaatse van het gebogen gedeelte
Afmeting
Toelaatbare maatafwijking
Gemiddelde buitendiameter (dem)
± 0,025 x dn
Onrondheid (de,max – de,min)
≤ 0,05 x dn
Wanddikte van de bocht
≥ 0,93 x emin,buis
(emin,bocht)
dn
= nominale diameter
dem
= gemiddelde buitendiameter
e
= wanddikte
emin,bocht
= minimum toelaatbare wanddikte van de bocht
emin,buis
= minimum toelaatbare wanddikte van de overeenkomstige buis
de min
= kleinste buitendiameter in een willekeurig punt
= grootste buitendiameter in een willekeurig punt
de max
6.4.2.5 Hoeken
De nominale hoeken zijn 11°, 22°, 30°, 45°, 60° en 90°. Daarop is een afwijking van ±
2° toelaatbaar.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 38 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.4.2.6 Kromtestralen van bochten
De kromtestraal van de hartlijn van de bocht mag niet kleiner zijn dan 3,5 x de.
6.4.2.7 Rechte lengte van de uiteinden
Voor het maken van doelmatige verbindingen moet de rechte lengte van de uiteinden
van de bocht voor buitendiameters tot en met 200 mm tenminste 1,5 x de bedragen.
Voor grotere buitendiameters moet tenminste 1,25 x de worden aangehouden.
6.4.2.8 Inbouwmaten (Z maten)
De Z-maten moeten in overeenstemming zijn met de waarden die door de fabrikant
zijn opgegeven. Hiervoor dient de leverancier aan de certificerende instantie
tekeningen te verstrekken.
6.4.3 Bochtuiteinden
De afschuining van de uiteinden moet voldoen aan 5.2.3.8.
6.4.4 Bochten met lijmmoffen
De afmetingen van aan een buis gevormde lijmmoffen moeten voldoen aan 5.2.3.6.
6.4.5 Mechanische kenmerken
Om na te gaan of het verwarmen en afkoelen tijdens de productie van de bocht geen
ontoelaatbare achteruitgang in de mechanische eigenschappen van het PVC
materiaal heeft veroorzaakt, dienen de volgende typebeproevingen te worden
uitgevoerd.
Onderwerp rechte buisstukken aan een warmtebehandeling en een afkoelingsproces
zoals gebruikelijk is voor vervaardiging van de desbetreffende bochten. De instructies
van de warmtebehandeling en het afkoelproces dient door de fabrikant aan de
certificatie-instelling ter beschikking te worden gesteld. Voer daarna de volgende
beproevingen uit.
6.4.5.1 Weerstand tegen slag of stoot
Zie paragraaf 5.2.5.1.
6.4.5.2 Weerstand tegen inwendige druk
De buizen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven
omtrekspanning in de buiswand zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De
beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in
achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 17. Voor deze
beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een
geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt.
Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed
op het beproevingsresultaat.
Tabel 17 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige
druk
Temperatuur
Beproevingsduur
Omtrekspanning in de
(°C)
(uur)
buiswand
(MPa)
20
100
35,0
60
1000
12,5
Test: water-in-water
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 39 -
BRL-K17301
2014-12-12
6.4.6 Merken bochten vervaardigd van PVC-U drinkwaterbuizen
De bochten worden minimaal voorzien van de volgende merken:
•
of
voor kleine diameters in overleg met Kiwa;
KIWA
• fabrieksnaam, handelsnaam;
• materiaal identificatie: PVC-U;
• PN-getal;
• nominale buitendiameter in mm;
1)
• productiecode ;
1)
• extrudernummer .
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk.
1)
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
Aanduidingen mogen desgewenst in code worden aangebracht.
- 40 -
BRL-K17301
2014-12-12
7 Producteisen en bepalingsmethoden
voor speciale fittingen
7.1 Algemeen
In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan:
• zadels van PVC-U, DN 40 t/m DN 630 mm;
• trekvaste koppelingen van PVC;
• door spuitgieten vervaardigde PVC fittingen met flensaansluitingen
• dubbele moffen en trekvaste koppelingen van PVC-U met een
ontluchtingsvoorziening;
voor het transport van drinkwater moeten voldoen.
7.2 Zadels van PVC-U
7.2.1 Algemeen
Deze eisen hebben betrekking op zadels van PVC-U met inwendige, conische,
schroefdraden: Gk ½”, Gk ¾” of Gk 1”, die bestemd zijn voor gebruik in combinatie
met metalen dienstkranen. De zadels zijn bedoeld voor montage op PVC-U
waterleidingbuizen volgens paragraaf 5.2.
7.2.2 Materiaal
Zie paragraaf 4.3.
7.2.3 Rubberringen
De rubberringen in de zadels moeten voldoen aan BRL-K17504 (zie ook paragraaf
4.4)
7.2.4 Algemene kenmerken
7.2.4.1 Uiterlijk
Zie paragraaf 4.6.1.
7.2.4.2 Kleur
Zie paragraaf 4.6.2
7.2.4.3 Lichtdoorlatendheid
Zie paragraaf 4.6.3.
7.2.5 Constructie en ontwerp
De zadelhelften moeten van een zodanige constructie zijn dat de delen uitsluitend in
één stand tegen elkaar kunnen worden gebracht.
De richting waarop klampen moeten worden aangeslagen, moet door middel van een
pijl op elke klamp zijn aangegeven.
Aan de binnen- en buitenzijde van de zadels mogen, om kerfwerking te voorkomen,
geen scherpe overgangen voorkomen.
De spiebanen op de zadels en in de klampen mogen geen grotere hellingshoek
bezitten dan 7°. De spiebanen moeten tenminste onder een straal van 1,5 mm zijn
afgerond. De afwijking van de rechtheid van de spiebanen mag niet meer dan 0,08 x
ls bedragen (ls = lengte spiebaan).
De afdichting tussen zadel en buis moet tot stand worden gebracht met een
geprofileerde rubberring. De rubberring moet gecentreerd in een kamer in het zadel
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 41 -
BRL-K17301
2014-12-12
zitten, zodanig dat de ring bij montage niet kan verschuiven of uit de kamer kan
vallen.
7.2.6 Geometrische kenmerken
7.2.6.1 Bepaling van de afmetingen
De afmetingen van de zadels dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.
7.2.6.2 Binnendiameters van de zadels
De binnendiameters van de zadels moeten zijn aangepast aan de buitendiameters
van de PVC buizen waarvoor zij bestemd zijn. Daarbij moet rekening gehouden zijn
met de geldende toleranties op de buitendiameters van de buizen.
7.2.6.3 Wanddikte van de zadels
De wanddikte mag in geen enkele doorsnede kleiner zijn dan de waarden vermeld in
tabel 18.
Bijbehorende
buismaat
40
50
63
75
90
110
125
Tabel 18 – Wanddikte van de zadels (in mm)
Wanddikte van
Bijbehorende
Wanddikte van
het zadel,
buismaat
het zadel,
minimaal
minimaal
(mm)
(mm)
5,0
160
7,0
5,0
200
8,0
5,0
250
9,5
5,0
315
11,0
5,5
400
13,0
6,0
500
15,5
6,0
630
19,0
De wanddikte ter plaatse van het aansluiting voor de dienstkraan, gemeten buiten de
schroefdraad, moet tenminste 8 mm zijn.
7.2.6.4 Lengte van de zadels
De lengte van de zadels (gemeten in de richting van de leiding) is afhankelijk van de
buitendiameter van de bijbehorende PVC buizen en dient niet kleiner te zijn dan de
waarden vermeldt in tabel 19.
Tabel 19 – Minimum toelaatbare lengte van de zadels (in mm)
Zadels bestemt voor buizen met
Minimum toelaatbare lengte van het
buitendiameters van:
zadels
40, 50
60
63, 75, 90
65
110, 125
75
160, 200
80
225
95
≥ 250
100
7.2.7 Schroefdraden in de zadels
Voor de schroefdraden gelden de volgende eisen:
• het ontwerp van de schroefdraad moet voldoen aan de eisen voor taps
binnendraad volgens NEN-EN 10226-2;
• de afmetingen van de schroefdraad moeten voldoen aan de eisen vermeld in
tabel 21.
• de schroefdraad moet glad en gaaf zijn, vrij van bramen of andere
onregelmatigheden.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 42 -
BRL-K17301
2014-12-12
De minimale en maximale toleranties van de afmetingen van de schroefdraad in het
zadel wordt beoordeeld met behulp van twee kalibers (max. en min.) of een kaliber
die voorzien is van een plat vlak waarmee de minimale en maximale afmetingen
worden aangeduid. Voor de bepaling moeten volgens ANSI/ASME
gestandaardiseerde kalibers worden gebruikt.
De afmetingen van de schroefdraad in het zadel moet voldoen aan de eisen vermeld
in tabel 20.
Tabel 20 – Afmetingen van de schroefdraden in de zadels (in mm)
Schroefdraad
Gk ½”
Gk ¾”
Gk 1”
Bij passing met
het max. kaliber
moet de
inschroeflengte
(L) tenminste zijn
9,7 (5,5 gangen)
10,7 (6 gangen)
10,0 (4,5 gangen)
Bij passing met
het min. kaliber
moet de
inschroeflengte
(L) tenminste zijn
15,4 (8,5 gangen)
16,4 (9 gangen)
17,4 (7,5 gangen)
Nuttige lengte van
het schroefdraad
(S) tenminste
19
20
22
De afmetingen van de kalibers dienen te voldoen aan de eisen vermeld in tabel 21.
Tabel 21 – Afmetingen van de kalibers
Schroefdraadmaat
Gk ½”
Gk ¾”
Gk 1”
Max. kaliber
L1
16,3
17,3
18,5
L2
6
10
10
Min. Kaliber
L1
16,3
17,3
18,5
L3
9
13
14
7.2.8 Mechanische kenmerken
7.2.8.1 Weerstand tegen slag of stoot
De bepaling van de weerstand tegen slag of stoot is gebaseerd ISO 3127.
Het hoofdframe van de valtoren en het vallichaam moeten voldoen aan de
betreffende eisen van ISO 3127. In figuur 5 is een tekening gegeven van een
oplegging en het zadel proefstuk. De zijkanten van het proefstuk moet worden
ondersteund zoals getoond in figuur 5 door middel van verstelbare zijsteunen.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 43 -
BRL-K17301
2014-12-12
Figuur 5 – Oplegging van de zadels voor de valproef
Voor de beproeving moeten de zadelstukken worden gedurende minimaal 30 minuten
worden geconditioneerd bij een temperatuur van (0 ± 2) °C, bijvoorbeeld met behulp
van ijs/watermengsel. De massa van het vallichaam en de valhoogte zijn afhankelijk
van de nominale diameter en zijn vermeld in tabel 6.
Aanvankelijk dienen er tien volledige zadels (boven- en onder zadel) te worden
beproefd. Als één bovenzadel of één onderzadel faalt, moet de beproeving worden
uitgebreid met nog eens 20 complete zadels (boven- en onderzadel). Niet meer dan
3 zadelstukken van de 30 mogen zijn gefaald om the voldoen aan de eis (< 10 %).
7.2.8.2 Weerstand tegen inwendige druk.
Een proefstuk bestaande uit een lengte PVC-U buis en een zadel van dezelfde PN
dient gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven inwendige
druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. Er moeten 5 proefstukken
worden beproefd.
De montage van het zadel dient te worden uitgevoerd volgens de
montagevoorschriften van de leverancier. De PVC buis die in dit experiment wordt
gebruikt moeten voldoen aan 5.2.
Het proefstuk dient onderworpen te worden aan een inwendige waterdruk van 2,8 x
PN van het zadel voor een beproevingsduur van 100 uur volgens NEN-EN-ISO 1167,
alle delen.
Na 100 uur wordt de druk van het proefstuk gehaald. Na een periode van 1 uur wordt
de druk in het proefstuk weer opgevoerd met 0,5 bar. Deze druk moet 10 minuten
worden gehandhaafd. Tijdens de beproeving mag geen lekkage aan de verbinding
tussen buis en zadel optreden.
7.2.8.3 Sterkte van de schroefdraad
Voor de bepaling van de sterkte van een schroefdraad van het zadel voor de
aansluiting met de dienstkraan is een hulpstuk nodig met afmetingen zoals vermeld in
tabel 22.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 44 -
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 22 – Afmetingen van de fitting voor de bepaling van de sterkte van de
schroefdraad in het zadel (in mm).
Schroefdraadmaat
Gk ½”
Gk ¾”
Gk 1”
L1 min
28
29
33
L2
6
10
10
Voor de beproeving worden het zadel en de fitting geconditioneerd bij een
temperatuur van (0 ± 2) °C gedurende ten minste 30 minuten. Vervolgens wordt de
fitting in de schroefdraad gedraaid tot de wrijving gelijk is aan een moment van
1 N/m. Vanaf deze stand wordt de fitting vier volle omwentelingen doorgedraaid. Het
zadel met het ingeschroefde hulpstuk wordt gedurende 100 uur op een temperatuur
van (0 ± 2) °C gehouden.
Het zadel voldoet aan de eis als gedurende deze periode geen breuk of
scheurvorming optreedt.
7.2.8.4 Weerstand tegen samendrukken
Voor het bepalen van de weerstand tegen samendrukken van het zadel is apparatuur
volgens NEN-ISO 5893 nodig waarin een zadel met een snelheid van 35 mm/min
diametraal kan worden samengedrukt en een opstelling zoals weergegeven in figuur
6.
Plaats de zadel tussen twee parallel ten opzichte van elkaar geplaatste platen die
voorzien zijn van aangepaste steunen als in figuur 6. Voor de beproeving dient
afstand a gemeten te worden. De samendrukking wordt uitgevoerd tot de maat a tot
50% van zijn oorspronkelijke waarde is gereduceerd.
Figuur 6 – Oplegging van de zadels tijdens de samendrukproef
Er moeten 5 proefstukken worden beproefd. Het zadel voldoet aan de eis als er geen
breuk of scheurvorming optreedt.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 45 -
BRL-K17301
2014-12-12
7.2.9 Fysische kenmerken
7.2.9.1 Vicat verwerkingstemperatuur
De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727.
Gespuitgiette zadels voldoen aan de eisen als de Vicat verwekingstemperatuur
> 74 °C.
Voor fittingen die uit buis zijn gevormd dient te Vicat verwekingstemperatuur
> 76 °C.
7.2.9.2 Beoordeling van het effect van verwarming
Drie zadels dienen te worden beproefd volgens NEN-EN 763 met in achtneming van
de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie)
• Verwarmingstemperatuur (150 ± 2) °C.
• Verwarmingsduur > 60 minuten.
Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van het zadel onderzocht en worden
scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden gemeten en uitgedrukt als
een percentage van de wanddikte.
De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen,
uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.
7.2.10 Merken zadels voor PVC-U waterleidingbuizen
De zadels worden minimaal voorzien van de volgende merken:
•
•
•
•
•
•
1)
1)
of op kleine producten
of
of KK of KK ;
fabrieksnaam, handelsnaam of logo;
materiaal identificatie: PVC;
PN-getal;
nominale buitendiameter van de bijpassende buis in mm;
2)
productieperiode .
.
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk op elk zadel.
1. Voor kleine fittingen is merken alleen met kk ook toegestaan.
2. Mag desgewenst in code worden aangebracht.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 46 -
BRL-K17301
2014-12-12
7.3 Trekvaste koppelingen van PE of PVC-U
Deze paragraaf heeft betrekking op trekvaste koppelingen met een vrije
hoekverdraaiing tot maximaal 3 °.
7.3.1 Algemeen
De trekvaste koppelingen moeten een sterkte en levensduur hebben die tenminste
gelijk is aan die van de PVC buizen van dezelfde nominale drukklasse.
De trekvaste koppelingen moeten volgens een beheerst productieproces zijn
vervaardigd.
Tevens moeten trekvaste koppelingen een vorm hebben waarbij het volledige
doorstroomprofiel van de buis gehandhaafd blijft.
De trekvaste koppelingen van PVC-U mogen geen gelaste onderdelen bevatten.
Bij de montage van de fitting aan de buis is het niet toegestaan om in de buis
inkepingen, groeven of andere verzwakkingen aan te brengen waardoor de
levensduur van het leidingsysteem negatief wordt beïnvloed.
Trekvaste koppelingen moeten volgens de verwerkingsrichtlijnen van de fabrikant
worden geïnstalleerd.
7.3.2 Materiaal
7.3.2.1 Buismateriaal PVC-U
Dubbele moffen en spiebussen die vervaardigd zijn uit PVC buizen moeten, afgezien
van de afmetingen, voldoen aan 5.2.
7.3.2.2 Polyetheen materiaal
Het polyetheen materiaal van trekvaste koppelingen van polyetheen (PE) moet
voldoen aan de eisen van NEN-EN 12201-1:2011, tabellen 1 en 2.
7.3.3 Rubber afdichtingsringen
De rubber afdichtingsringen in de trekvaste koppelingen moeten voldoen aan BRLK17504. (zie paragraaf 4.4).
7.3.4 Lijmen en schoonmaakmiddelen
Lijm en schoonmaakmiddel mogen geen blijvende schadelijke invloed op het PVC
materiaal uitoefenen. De PVC lijmen moeten voldoen aan BRL-K525.
7.3.5 Vergrendeling
De vergrendeling moeten voldoen aan de specificatie van de fabrikant ten aanzien
van materiaal, afmetingen en toelaatbare maatafwijkingen. De fabrikant moet deze
specificatie aan de certificerende instantie ter beschikking stellen.
7.3.6 Metalen onderdelen
Metalen onderdelen van de trekvaste koppelingen moeten bestand zijn tegen
corrosie.
Opmerking: Eventuele gripringen, klemspiemoeren en andere onderdelen van de
trekvaste koppelingen moeten een levensduur hebben van tenminste 50
jaar.
7.3.7 Algemene kenmerken
7.3.7.1 Uiterlijk
Zie paragraaf 4.6.1.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 47 -
BRL-K17301
2014-12-12
7.3.7.2 Kleur
Trekvaste koppelingen van PE moeten bij voorkeur zwart of blauw van kleur zijn.
Trekvaste koppelingen van PVC-U moeten donkergrijs, blauw of crème van kleur zijn.
Voor bovengrondse toepassing is de kleur crème niet toegestaan.
7.3.7.3 Lichtdoorlatendheid
zie paragraaf 4.6.3.
7.3.8 Geometrische kenmerken
7.3.8.1 Bepaling van afmetingen
De afmetingen van de fittingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO
3126.
7.3.8.2 Nominale diameter van de trekvaste koppeling met rubber afdcihtingsringen
De nominale (binnen) diameter, dn, van de trekvaste koppeling met rubber
afdichtingsringen dient overeen te komen met de nominale (buiten) diameter van de
buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd.
7.3.8.3 Afmetingen van trekvaste koppeling met rubber afdichtingsringen
Voor delen van de trekvaste koppeling die worden belast op inwendige druk geldt dat
de minimale wanddikte van de trekvaste koppeling, met uitzondering van de
ringkamer, niet kleiner is dan de minimale wanddikte van de buis waarvoor deze is
bestemd volgens NEN-EN-ISO 1452-2.
Trekvaste koppelingen van polyetheen dienen te voldoen aan NEN-EN-12201-3. De
nominale druk van de koppeling dient ten minste de nominale druk te zijn van het
leiding systeem.
De insteekdiepte achter de rubberring dient minimaal twee keer de lengte van de vrije
spelling en de lengte van de afschuining te zijn (zie figuur 7).
1.
2.
3.
4.
buis
rubber afdichtingselement
klemelement
deel van trekvaste koppeling
Figuur 7 - Insteekdiepte trekvaste koppeling
De afmetingen en de daarop toelaatbare toleranties van de trekvaste koppeling en
alle andere onderdelen, moeten door de fabrikant aan de certificerende instantie
worden verstrekt.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 48 -
BRL-K17301
2014-12-12
7.3.8.4 Afmetingen van gelijmde verbinding tussen spiebus en buis
Het ontwerp van de verbinding moet voldoen aan NEN-EN-ISO 1452-3:2010, figuur
25.
De lijmlengte van de spiebus mag niet kleiner zijn dan 0,5 x de nominale diameter
van de buis, dn.
Spiebussen moeten een binnendiameter (ds) hebben van:
=
,
,
×
;
met een maximaal toelaatbare tolerantie van ds – dn = 0,8 mm.
7.3.9 Mechanische kenmerken
7.3.9.1 Weerstand tegen slag of stoot
Het buisvormige deel van de trekvaste koppeling dient te voldoen aan de eisen
gesteld in paragraaf 5.2.5.1.
7.3.10 Fysische kenmerken
7.3.10.1 Vicat verwerkingstemperatuur (PVC-U)
De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727 en
alleen voor PVC-U materiaal.
Gespuitgiette trekvaste koppeling met rubber afdichtingsringen voldoen aan de eisen
als de Vicat verwekingstemperatuur > 74 °C.
7.3.10.2 Isotherme oxidatieve inductietijd (PE)
De isotherme oxidatieve inductietijd dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO
11357-6, bij een temperatuur van 200 °C en alleen voor polyetheen-materiaal.
Het monster voldoet aan de eisen als de isotherme oxidatieve inductietijd groter is
dan 20 minuten.
7.3.10.3 Beoordeling van het effect van verwarming
Drie trekvaste koppelingen zonder de rubber afdichtingsringen dienen te worden
beproefd volgens NEN-EN 763 met in achtneming van de volgende aanvullingen /
aanpassingen:
• Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie).
• Verwarmingstemperatuur: PVC-U (150 ± 2) °C, PE (110 ± 2) °C.
• Verwarmingsduur > 60 minuten.
Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van de trekvaste koppeling
onderzocht en worden scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden
gemeten en uitgedrukt als een percentage van de wanddikte.
De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen,
uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.
7.3.11 Verbindingseisen trekvaste koppelingen van PE of PVC-U
7.3.11.1 Lekdichtheid en sterkte bij beproeving op buiging en inwendigedruk
De lekdichtheid en de sterkte van de verbinding dient te worden bepaald volgens
NEN-EN-ISO 13783. Het aantal proefstukken is 1.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 49 -
BRL-K17301
2014-12-12
De verbinding voldoet aan de eisen als tijdens de beproeving geen lekkage,
deformaties of scheurvorming is opgetreden.
7.3.11.2 Langeduur dichtheid bij inwendige druk
De langeduur dichtheid onder inwendige druk dient te worden bepaald volgens NENEN-ISO 13846 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
• Aantal proefstukken is 1.
+3
• De beproevingstemperatuur is 40 /-1 °C.
• De beproevingsduur is 1000 uur.
• Inwendige druk tijdens de beproeving is 1,3 x PN.
De verbinding voldoet aan de eisen als er geen lekkage of scheurvorming in het
samenstel wordt geconstateerd tijdens de beproeving.
7.3.12 Merken trekvaste koppelingen van PE of PVC-U voor waterleidingbuizen
De trekvaste fittingen worden minimaal voorzien van de volgende merken:
•
•
•
•
•
•
1)
1)
of op kleine producten
of
of KK of KK ;
fabrieksnaam, handelsnaam of logo;
materiaal identificatie: PVC;
PN-getal;
nominale buitendiameter van de bijpassende buis in mm;
2)
productieperiode .
.
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk op elk zadel.
1. Voor kleine fittingen is merken alleen met kk ook toegestaan.
2. Mag desgewenst in code worden aangebracht.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 50 -
BRL-K17301
2014-12-12
7.4 Gespuitgiete PVC-fittingen met flensaansluitingen
In deze paragraaf zijn de eisen een beproevingsmethoden gegeven voor door
spuitgieten vervaardigde fittingen van PVC-U met een flensaansluiting en een
mofeind met een rubber afdichtingselement (zie figuur 8).
De flens van de fitting is bestemd voor het tot stand brengen van een verbinding met
een metalen fitting of appendage met een flens in PVC drinkwaterleidingsystemen.
Figuur 8 – Uitvoeringsvormen van een verbinding
7.4.1 Algemeen
De op de fittingen aan te sluiten PVC buizen moeten voldoen aan 5.2.
De verbinding dient gemonteerd te worden volgens de instructies van de leverancier.
7.4.2 Materiaal
Zie paragraaf 4.3.
7.4.3 Rubber
Zie paragraaf 4.4.
7.4.4 Algemene kenmerken
7.4.4.1 Uiterlijk
De fittingen moeten vrij zijn van las- of lijmverbindingen en dienen te voldoen aan
paragraaf 4.6.1.
7.4.4.2 Kleur
De fittingen moeten donkergrijs van kleur zijn en voldoen aan paragraaf 4.6.2
7.4.4.3 Lichtdoorlatendheid
Zie 4.6.3.
7.4.5 Geometrische kenmerken
7.4.5.1 Bepaling van de afmetingen
De afmetingen van de buis dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.
7.4.5.2 Nominale diameter van de fitting
De nominale (binnen) diameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de
nominale (buiten) diameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 51 -
BRL-K17301
2014-12-12
7.4.5.3 Afmetingen van de fittingen
De afmetingen van de fittingen met flensaansluiting moeten voldoen aan de eisen
gesteld in NEN-EN-ISO 1452-3:2010, tabellen: 11, 12 19 of 20, degene die van
toepassing is.
7.4.5.4 Afmetingen van flensaansluiting
De maten van de flensboringen moeten voldoen aan de daarvoor geldende,
genormaliseerde waarden.
De overige waarden van de afmetingen van de fittingen dienen door de leverancier
door middel van tekeningen aan de certificerende instelling te worden verstrekt.
7.4.6 Mechanische kenmerken
7.4.6.1
Slagvastheid van de fitting
De slagvastheid van de fitting dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12061 met in
achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen:
De slagvastheid van de fitting wordt beproefd door de fitting te laten vallen op een
stijve ondergrond. Na de val wordt de fitting geïnspecteerd met het blote oog zonder
vergroting. In het geval de fitting bestaat uit losse onderdelen, dan worden deze
onderdelen ook geïnspecteerd op effecten die de lekdichtheid van de fitting negatieve
kunnen beïnvloeden.
Beproevingstemperatuur (0 ± 2) °C.
Conditioneringstijd > 30 minuten bij 0°C.
Valhoogte: 500 mm voor dn ≤ 110, 1000 mm voor dn > 125.
Trefpunt: willekeurig.
De fitting voldoet aan de eisen wanneer het resultaat kan worden uitgedrukt als
“Geen schade” volgens paragraaf 7 van NEN-EN 12061:1991. De op slagvastheid
beproefde fittingen dienen gebruikt te worden voor de lekdichtheidsbeproevingen.
7.4.6.2
Weerstand tegen inwendige druk
De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de
voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De
beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in
achtneming van de aanvullingen / aanpassingen:
• aantal proefstukken is 2;
• beproevingstempratuur is 40 °C
• beproevingsduur is 1000 uur;
• beproevingstype "water-in-water";
Voor de beproeving dienen de fittingen gemonteerd te worden aan PVC-buizen die
dezelfde nominale druk klassen hebben als de fitting, of dienen de fittingen te worden
afgesloten met eindkappen. De rubber afdichtingselementen mogen tegen uitdrukken
te worden geborgd.
7.4.7 Verbindingseisen
7.4.7.1 Bepaling van de sterkte en de lekdichtheid van de flensverbinding
Voor de bepaling van de sterkte en de lekdichtheid van de flensverbinding moeten de
fittingen, vrij opgelegd, aan de buigproeven I en II, of III worden onderworpen die in
figuur 9 zijn weergegeven. Gedurende de beproeving moeten de fittingen met een
inwendige waterdruk en een buigkracht K worden belast volgens de
beproevingsomstandigheden vermeld in tabel 23. De beproevingsduur is 1000 uur en
beproevingstemperatuur is (23 ± 2) °C. Tijdens de beproeving mag het proefstuk niet
falen. Dat wil zeggen: Geen breuk en geen lekkage.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 52 -
BRL-K17301
2014-12-12
Tabel 23 – Beproevingscondities voor sterkte van flensverbinding
Nominale maat
Inwendige waterdruk
Buigkracht K
in mm
in N
400
3,5 x PN
63
600
3,5 x PN
75
650
3,5 x PN
90
800
3,5 x PN
110
1500
3,5 x PN
160
Figuur 9 – Testopstellingen voor uitvoering buigproeven
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 53 -
BRL-K17301
2014-12-12
7.4.8 Merken van gespuitgiette PVC-U fittingen met flensaansluiting voor
waterleidingbuizen
De fittingen worden minimaal voorzien van de volgende merken:
•
•
•
•
•
•
1)
1)
of op kleine producten
of
of KK of KK ;
fabrieksnaam, handelsnaam of logo;
materiaal identificatie: PVC-U;
PN-getal;
nominale buitendiameter van de bijpassende buis in mm;
2)
productieperiode .
.
De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare
opdruk op elk zadel.
1. Voor kleine fittingen is merken alleen met kk ook toegestaan.
2. Mag desgewenst in code worden aangebracht.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 54 -
BRL-K17301
2014-12-12
8 Eisen aan het kwaliteitssysteem
In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan het kwaliteitssysteem van de
leverancier moet voldoen.
8.1 Beheerder van het kwaliteitssysteem
Binnen de organisatiestructuur moet een functionaris zijn aangewezen die belast is
met het beheer van het kwaliteitssysteem van de leverancier.
8.2
Interne kwaliteitsbewaking/kwaliteitsplan
De leverancier moet beschikken over een door hem toegepast schema van interne
kwaliteitsbewaking (IKB-schema).
In dit IKB-schema moet aantoonbaar zijn vastgelegd:
• welke aspecten door de producent worden gecontroleerd;
• volgens welke methoden die controles plaatsvinden;
• hoe vaak deze controles worden uitgevoerd;
• hoe de controleresultaten worden geregistreerd en bewaard.
Dit IKB-schema moet ten minste een gelijkwaardige afgeleide zijn van het in de
bijlage II vermelde model IKB-schema.
8.3 Procedures en werkinstructies
De leverancier moet kunnen overleggen:
• procedures voor:
o de behandeling van producten met afwijkingen;
o corrigerende maatregelen bij geconstateerde tekortkomingen;
o de behandeling van klachten over geleverde producten en/of diensten;
• de gehanteerde werkinstructies en controleformulieren.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 55 -
BRL-K17301
2014-12-12
9 Samenvatting onderzoek en controle
In dit hoofdstuk is de samenvatting gegeven van het bij certificatie uit te voeren:
• toelatingsonderzoek;
• controle na certificatieverlening;
• controle op het kwaliteitssysteem van de leverancier.
9.1 Onderzoeksmatrix voor PVC-U buizen
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
c)
Toxicologische eisen
4.2
x
x
Rubber
4.4
x
x
Lijmen
4.5
x
x
Buismateriaal
5.2.1.1
x
x
VCM-gehalte in materiaal
5.2.1.2
x
x
Dichtheid
5.2.1.3
x
x
K-waarde
5.2.1.4
x
x
MRS-waarde
5.2.1.5
x
x
c)
Uiterlijk
5.2.2.1
x
x
Kleur
5.2.2.2
x
x
Lichtdoorlatendheid
5.2.2.3
x
x
Nominale diameter van de buis
5.2.3.2
x
x
c)
Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties 5.2.3.3
x
x
c)
Wanddikte en toleranties
5.2.3.4
x
x
Lengte van de buis
5.2.3.5
x
x
c)
Afmetingen van aan de buis gevormde
5.2.3.6
x
x
moffen voor lijmverbindingen
c)
Afmetingen van aan de buis gevormde
5.2.3.7
x
x
moffen met rubber afdichtingsringen
c)
Afmetingen van buiseinden
5.2.3.8
x
x
Classificatie van de buis
5.2.4
x
x
Weerstand tegen slag of stoot
5.2.5.1
x
x
c)
Weerstand tegen inwendige druk
5.2.5.2
x
x
c)
Vicat verwekingstemperatuur
5.2.6.1
x
x
Lengteverandering na verwarming en
5.2.6.2
x
x
afkoeling
Weerstand tegen dichloormethaan
5.2.6.3
x
x
c)
Merken PVC-U drinkwaterbuizen
5.2.7
x
x
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 56 -
BRL-K17301
2014-12-12
9.2 Onderzoeksmatrix voor PVC-O buizen.
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
c)
Toxicologische eisen
4.1
x
x
Rubber
4.4
x
x
Lijmen
4.5
x
x
Algemeen
5.3.1
x
x
Buismateriaal
5.3.2.1
x
x
VCM-gehalte in materiaal
5.3.2.2
x
x
Dichtheid
5.3.2.3
x
x
K-waarde
5.3.2.4
x
x
Classificatie en verificatie van materiaal
5.3.2.5
x
x
Uiterlijk
5.3.3.1
x
x
Kleur
5.3.3.2
x
x
Lichtdoorlatendheid
5.3.3.3
x
x
Nominale diameter van de buis
5.3.4.2
x
x
c)
Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties 5.3.4.3
x
x
c)
Wanddikte en toleranties
5.3.4.4
x
x
Lengte van de buis
5.3.4.5
x
x
c)
Afmetingen van aan de buis gevormde
5.3.4.6
x
x
moffen met rubber afdichtingsringen
c)
Afmetingen van buiseinden
5.3.4.7
x
x
Verificatie relatie russen oriëntatiegraad en
5.3.6
x
x
MRS
Oriëntatiegraad
5.3.7.1
x
x
Weerstand tegen slag of stoot
5.3.8.1
x
x
c)
Weerstand tegen inwendige druk
5.3.8.2
x
x
Weerstand tegen dichloormethaan
5.3.9.1
x
x
c)
Merken PVC-U drinkwaterbuizen
5.3.10
x
x
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 57 -
BRL-K17301
2014-12-12
9.3 Onderzoeksmatrix voor fittingen met rubber afdichtingsringen.
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
Eisen fittingen
c)
Toxicologische eisen
4.2
x
x
Rubber
6.2.1
x
x
Materiaal – algemeen
6.2.2.1
x
x
VCM-gehalte in materiaal
6.2.2.2
x
x
Dichtheid
6.2.2.3
x
x
K-waarde
6.2.2.4
x
x
Classificatie en verificatie van materiaal
6.2.2.5
x
x
c)
Uiterlijk
6.2.3.1
x
x
Kleur
6.2.3.2
x
x
Lichtdoorlatendheid
6.2.3.3
x
x
Nominale diameter
6.2.4.2
x
x
c)
Afmetingen van fittingen met rubber
6.2.4.3
x
x
afdichtingsring
Slagvastheid van fittingen
6.2.5.1
x
x
c)
Weerstand tegen inwendige druk van
6.2.5.2
x
x
gespuitgiette fittingen
c)
6.2.5.3
x
x
Weerstand tegen inwendige druk van uit
buis gevormde of gedraaide moffen en
fittingen
c)
Vicat verwekingstemperatuur
6.2.6.1
x
x
Beoordeling van het effect van verwarming
6.2.6.2
x
x
c)
Merken van PVC-U fittingen met rubber
6.2.7
x
x
afdichtingsringen
Verbindingseisen
Dichtheid bij inwendige druk en met een
4.8.1.1
x
hoekverdraaiing
Dichtheid bij onderdruk
4.8.1.2
x
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 58 -
BRL-K17301
2014-12-12
9.4 Onderzoeksmatrix voor fittingen met lijmverbindingen.
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
Eisen fittingen
c)
Toxicologische eisen
4.2
x
x
Lijmen
4.5
x
x
Lijminstructies
6.3.1
x
x
Materiaal – algemeen
6.3.2.1
x
x
VCM-gehalte in materiaal
6.3.2.2
x
x
Dichtheid
6.3.2.3
x
x
K-waarde
6.3.2.4
x
x
Classificatie en verificatie van materiaal
6.3.2.5
x
x
c)
Uiterlijk
6.3.3.1
x
x
Kleur
6.3.3.2
x
x
Lichtdoorlatendheid
6.3.3.3
x
x
Nominale diameter van de fitting
6.3.4.2
x
x
c)
Afmetingen van fittingen met
6.3.4.3
x
x
lijmverbindingen
Slagvastheid van fittingen
6.2.5.1
x
x
c)
Weerstand tegen inwendige druk voor
6.3.5.2
x
x
gespuitgiette fittingen
c)
Vicat verwekingstemperatuur
6.3.6.1
x
x
Beoordeling van het effect van verwarming
6.3.6.2
x
x
c)
Merken van PVC-U en PVC-UH fittingen
6.3.7
x
x
Verbindingseisen
Langeduur dichtheid bij inwendige druk
4.8.1.3
x
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 59 -
BRL-K17301
2014-12-12
9.5 Onderzoeksmatrix voor bochten vervaardigd uit buis.
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
Eisen fittingen
c)
Toxicologische eisen
4.2
x
x
Rubber
4.4
x
x
Lijmen
4.5
x
x
Algemeen
6.4.1
x
x
Nominale diameter van de bocht
6.4.2.2
x
x
c)
Toelaatbare maatafwijkingen van de
6.4.2.3
x
x
buitendiameters en wanddikten ter plaatse
van de uiteinden
c)
Toelaatbare maatafwijkingen van de
6.4.2.4
x
x
buitendiameters en wanddikten ter plaatse
van de gebogen gedeelten
c)
Hoeken
6.4.2.5
x
x
c)
Kromtestraal van bochten
6.4.2.6
x
x
c)
Rechte lengte aan de uiteinden
6.4.2.7
x
x
c)
Inbouwmaten (Z-maten)
6.4.2.8
x
x
c)
Bochtuiteinden
6.4.3
x
x
Bochten met lijmmoffen
6.4.4
x
Weerstand tegen slag of stoot
6.4.5.1
x
x
c)
Weerstand tegen inwendige druk
6.4.5.2
x
x
c)
Merken van bochten vervaardigd van PUV-U 6.4.6
x
x
drinkwaterbuizen
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 60 -
BRL-K17301
2014-12-12
9.6 Onderzoeksmatrix voor zadels van PVC-U.
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
Eisen fittingen
c)
Toxicologische eisen
4.2
x
x
Materiaal
7.2.2
x
x
Rubberringen
7.2.3
x
x
c)
Uiterlijk
7.2.4.1
x
x
Kleur
7.2.4.2
x
x
Lichtdoorlatendheid
7.2.4.3
x
x
Constructie en ontwerp
7.2.5
x
x
c)
Binnendiameters van de zadels
7.2.6.2
x
x
c)
Wanddikte van de zadels
7.2.6.3
x
x
Lengte van de zadels
7.2.6.4
x
x
Schroefdraden in de zadels
7.2.7
x
x
c)
Weerstand tegen slag of stoot
7.2.8.1
x
x
c)
Weerstand tegen inwendige druk
7.2.8.2
x
x
Sterkte van de schroefnok
7.2.8.3
x
x
Weerstand tegen samendrukken
7.2.8.4
x
x
c)
Vicat verwekingstemperatuur
7.2.9.1
x
x
Beoordeling van het effect van verwarming
7.2.9.2
x
x
c)
Merken zadels voor PVC-U
7.2.10
x
x
waterleidingbuizen
Verbindingseisen
Dichtheid bij inwendige druk
4.8.2.1
x
Dichtheid bij onderdruk
4.8.2.2
x
Dichtheid bij onderdruk en met
4.8.2.3
x
samendrukking van de buis
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 61 -
BRL-K17301
2014-12-12
9.7 Onderzoeksmatrix voor trekvaste koppelingen van PE of PVC-U.
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
Eisen fittingen
c)
Toxicologische eisen
4.2
x
x
Algemeen
7.3.1
x
Buismateriaal PVC-U
7.3.2.1
x
x
Polyetheen materiaal
7.3.2.2
x
x
Rubber afdichtingsringen
7.3.3
x
x
Lijmen en schoonmaakmiddelen
7.3.4
x
x
Vergrendeling
7.3.5
x
x
Metalen onderdelen
7.3.6
x
x
c)
Uiterlijk
7.3.7.1
x
x
Kleur
7.3.7.2
x
x
Lichtdoorlatendheid
7.3.7.3
x
x
Nominale diameter van de trekvaste
7.3.8.2
x
x
koppeling met rubber afdichtingsringen
Afmetingen van de trekvast koppeling met
7.3.8.3
x
x
rubber afdichtingsringen
Afmeting van gelijmde verbinding tussen
7.3.8.4
x
x
spiebus en buis
Weerstand tegen slag of stoot
7.3.9.1
x
x
c)
Vicat verwekingstemperatuur (PVC-U)
7.3.10.1
x
x
c)
Isotherme oxidatieve inductietijd (PE)
7.3.10.2
x
x
Beoordeling van het effect van verwarming
7.3.10.3
x
x
c)
Merken trekvaste koppelingen van PE of
7.3.12
x
x
PVC-U voor waterleidingbuizen
Verbindingseisen
Lekdichtheid en sterkte bij beproeving op
7.3.11.1
x
buiging en inwendige druk
Langeduur dichtheid bij inwendige druk
7.3.11.2
x
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 62 -
BRL-K17301
2014-12-12
9.8 Onderzoeksmatrix voor gespuitgiette PVC-fittingen met
flensaansluitingen.
Omschrijving eis
Artikel
BRL
Onderzoek in kader van
ToelatingsControle na
onderzoek
certificaatverlening
a), b)
Eisen fittingen
c)
Toxicologische eisen
4.1
x
x
General
7.4.1
x
x
Materiaal
7.4.2
x
x
Rubber
7.4.3
x
x
c)
Uiterlijk
7.4.4.1
x
x
Kleur
7.4.4.2
x
x
Lichtdoorlatendheid
7.4.4.3
x
x
Nominale diameter van de fitting
7.4.5.2
x
x
Afmetingen van de fittingen
7.4.5.3
x
x
Afmetingen van de flensaansluiting
7.4.5.4
x
x
Slagvastheid van de fitting
7.4.6.1
x
x
Weerstand tegen inwendige druk
7.4.6.2
x
x
c)
Merken trekvaste koppelingen van PE of
7.4.8
x
x
PVC-U voor waterleidingbuizen
Verbindingseisen
Sterkte en lekdichtheid van de
7.4.7.1
x
flensverbinding
a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw
worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen.
b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de
hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De
frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van
deze BRL.
c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit
Test.
9.9 Controle op het kwaliteitssysteem
Het kwaliteitssysteem van de producent zal door de Kiwa worden beoordeeld.
Deze beoordeling omvat tenminste de aspecten die vermeld zijn in het KiwaReglement voor Productcertificatie.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 63 -
BRL-K17301
2014-12-12
10 Afspraken over de uitvoering van
certificatie
10.1 Algemeen
Naast de eisen die in deze beoordelingsrichtlijn zijn vastgelegd, gelden de algemene
regels voor certificatie die zijn vastgelegd in het Kiwa-Reglement voor
Productcertificatie.
In het bijzonder zijn dit:
• De algemene regels voor het uitvoeren van het toelatingsonderzoek, te
onderscheiden naar:
o De wijze waarop leveranciers worden geïnformeerd over de behandeling van
een aanvraag;
o De uitvoering van het onderzoek;
o De beslissing naar aanleiding van het uitgevoerde onderzoek
• De algemene regels ten aanzien van de uitvoering van controles en de daarbij
gehanteerde controleaspecten;
• De door de certificatie-instelling te treffen maatregelen bij tekortkomingen;
• De door de certificatie-instelling te ondernemen maatregelen bij oneigenlijk
gebruik van certificaten, certificatiemerk, pictogrammen en logo’s.
• De regels bij beëindiging van een certificaat;
• De mogelijkheid tot het instellen van beroep tegen beslissingen of maatregelen
van de certificatie-instelling.
10.2 Certificatiepersoneel
Het bij certificatie betrokken personeel is te onderscheiden naar:
• Certificatie Deskundigen : belast met het uitvoeren van het toelatingsonderzoek
en de beoordeling van de rapporten van inspecteurs;
• Inspecteurs: belast met de uitvoering van de externe controle bij de leverancier;
• Beslissers: belast met het nemen van beslissingen naar aanleiding van
uitgevoerde toelatingsonderzoeken, voortzetting van certificatie naar aanleiding
van uitgevoerde controles en beslissingen over de noodzaak tot het treffen van
corrigerende maatregelen.
10.2.1 Kwalificatie-eisen
De kwalificatie-eisen zijn opgebouwd uit:
• Kwalificatie-eisen voor het uitvoerende certificatiepersoneel van een CI die
voldoen aan de in EN 45011 gestelde eisen;
• Kwalificatie-eisen voor het uitvoerende certificatiepersoneel van een CI die door
het College van Deskundigen aanvullend zijn vastgesteld voor het onderwerp van
deze BRL.
Opleiding en ervaring van het betrokken certificatiepersoneel moet aantoonbaar zijn
vastgelegd.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 64 -
BRL-K17301
2014-12-12
Certificatie-deskundige
Opleiding
Algemeen
Opleiding –
Specifiek
Ervaring –
Algemeen
Ervaring –
Specifiek
Inspecteur
Beslisser
• Relevante techn. HBO
• Techn. MBO werk en
• HBO denk- en
denk- en werkniveau
denkniveau
werkniveau
• Interne training
• Interne training
• Interne training
certificatie en Kiwa-beleid
certificatie en Kiwa-beleid
certificatie en
Kiwabeleid
• Training
• Training auditvaardig• Training
auditvaardigheden
heden
auditvaardigheden
• op BRL toegespitste
• op BRL toegespitste
• n.v.t.
opleiding.
opleiding.
• specifieke cursussen en • specifieke cursussen en
trainingen (kennis en
trainingen (kennis en
vaardigheden)
vaardigheden)
• 1 jaar relevante
• 1 jaar relevante werk
• 4 jaar
werkervaring met
ervaring met minimaal 4
werkervaring
minimaal 4 onderzoeken
onderzoeken waarvan 1
waarvan
waarvan: zelfstandig
zelfstandig onder toezicht
tenminste 1 jaar
onder toezicht 1 volledig
m.b.t. certificatie
toelatingsonderzoek
• kennis van BRL op detail • kennis van BRL op detail • kennis van de
niveau en 4 onderzoeken
niveau en 4 onderzoeken
specifieke BRL op
betrekking hebbend op
betrekking hebbend op
hoofdlijnen
de specifieke BRL of op
de specifieke BRL of op
BRL´s die aan elkaar
BRL´s die aan elkaar
verwant zijn
verwant zijn
10.2.2 Kwalificatie
Certificatiepersoneel moet aantoonbaar zijn gekwalificeerd door toetsing van
opleiding en ervaring aan bovenvermelde eisen. Indien kwalificatie plaats vindt op
grond van afwijkende criteria, moet dit schriftelijk zijn vastgelegd.
De bevoegdheid om te kwalificeren ligt bij:
• Beslissers: kwalificatie van certificatie deskundigen en inspecteurs
• Management van de certificatie-instelling: kwalificatie van beslissers.
10.3 Rapport toelatingsonderzoek
De certificatie-instelling legt de bevindingen van het toelatingsonderzoek vast in een
rapport. Het rapport moet aan de volgende eisen voldoen:
• Volledigheid: het rapport doet een uitspraak over alle in de beoordelingsrichtlijn
gestelde eisen;
• Traceerbaarheid: de bevindingen waarop uitspraken zijn gebaseerd moeten
traceerbaar zijn vastgelegd;
• Basis voor beslissing: de beslisser over certificaatverlening moet zijn beslissing
kunnen baseren op de in het rapport vastgelegde bevindingen.
10.4 Beslissing over certificaatverlening
De beslissing over certificaatverlening moet plaats vinden door een daartoe
gekwalificeerde beslisser, die niet zelf bij het certificaatonderzoek betrokken is
geweest. De beslissing moet traceerbaar zijn vastgelegd.
10.5
Uitvoeringsvorm kwaliteitsverklaring
Het productcertificaat moet zijn uitgevoerd conform het als bijlage I opgenomen
model.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 65 -
BRL-K17301
2014-12-12
10.6 Aard en frequentie van externe controles
De certificatie-instelling moet controle uitoefenen bij de leverancier op de naleving
van zijn verplichtingen. Over de aan te houden controlefrequentie beslist het College
van Deskundigen. Bij de inwerkingtreding van deze beoordelingsrichtlijn is de
frequentie vastgesteld op twee controlebezoeken per jaar onder de voorwaarde dat
de leverancier over een kwaliteitsmanagement systeem volgens NEN-EN-ISO/IEC
9001 voor hun productie beschikt dat is gecertificeerd door een volgens NEN-ENISO/IEC 17021geaccrediteerde instelling en waarbij het IKB schema en geïntegreerd
onderdeel van het kwaliteitsmanagementsysteem is.
In het geval de producent niet gecertificeerd is volgens NEN-EBN-ISO/IEC 9001, dan
kan de frequentie worden verhoogd tot vier controlebezoeken per jaar.
Controles zullen in ieder geval betrekking hebben op:
• Het IKB-schema van de leverancier en de resultaten van door de leverancier
uitgevoerde controles;
• De juiste wijze van merken van de gecertificeerde producten;
• De naleving van de vereiste procedures.
De bevindingen van elke uitgevoerde controle zullen door Kiwa traceerbaar worden
vastgelegd in een rapport.
10.7 Interpretatie van eisen
Het College van Deskundigen mag de interpretatie van in deze beoordelingsrichtlijn
gestelde eisen vastleggen in één afzonderlijk interpretatiedocument.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 66 -
BRL-K17301
2014-12-12
11 Lijst van vermelde documenten
11.1 Publiekrechtelijke regelgeving
1)
Norm
Titel
Versie
Staatcourant van 18
Regeling materialen en chemicaliën drink- en
juli 2011, nr. 11911
warm tapwatervoorziening
1) Indien in deze kolom geen datum van uitgifte wordt aangegeven, geldt de
vigerende versie van het document.
11.2 Normen / normatieve documenten:
Nummer
ISO 3
ISO 497
1)
Titel
Preferred numbers - Series of preferred numbers
Guide to the choice of series of preferred numbers and of series
containing more rounded values of preferred numbers
ISO 3127
Thermoplastics pipes - Determination of resistance to external
blows - Round-the-clock method
ISO 4065
Thermoplastics pipes - Universal wall thickness table
NEN-EN 727
Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Buizen en hulpstukken
van thermoplasten - Bepaling van de Vicat-verwekingstemperatuur
(VST)
NEN-EN 763
Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Gespuitgiete
hulpmiddelen van thermoplasten - Beproevingsmethode voor de
visuele beoordeling van de invloed van verwarmen
NEN 1006
Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties (AVWI-2002
NEN-EN 10226-2
Afdichtende pijpschroefdraad - Deel 2: Conische buitendraad en
conische binnendraad - Afmetingen, toleranties en aanduiding
NEN-EN 12061
Kunststofleidingsystemen - Hulpstukken van thermoplasten Beproevingsmethode voor de slagweerstand
NEN-EN 12107
Kunststofleidingsystemen - Gespuitgiete hulpstukken, afsluiters en
toebehoren van thermoplasten - Bepaling van de lange-termijn
hydrostatische sterkte van thermoplastische materialen voor
gespuitgiete leidingonderdelen
NEN-EN 12201-1
Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorziening en voor
drainage en drukriolering - Polyetheen (PE) - Deel 1: Algemeen
NEN-EN 12201-3
Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorziening en voor
drainage en drukriolering - Polyetheen (PE) - Deel 3: Hulpstukken
NEN-EN 12294
Kunststofleidingsystemen - Systemen voor warm en koud water Beproevingsmethode voor de bepaling van de lekdichtheid onder
vacuüm
NEN-EN 45011
Algemene eisen voor instellingen die productcertificatie-systemen
uitvoeren
NEN-EN-ISO 580
Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Gespuitgiete
thermoplastische hulpstukken - Methode voor visuele beoordeling
van verwarmingseffecten
NEN-EN-ISO 1167-1 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het
transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand
tegen inwendige druk - Deel 1: Algemene methode
NEN-EN-ISO 1167-2 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het
transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand
tegen inwendige druk - Deel 2: Voorbereiding van buis
proefstukken
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 67 -
BRL-K17301
2014-12-12
NEN-EN-ISO 1167-3 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het
transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand
tegen inwendige druk - Deel 3: Voorbereiden van onderdelen
NEN-EN-ISO 1167-4 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het
transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand
tegen inwendige druk - Deel 4: Voorbehandeling van verbindingen
NEN-EN-ISO 1183-1 Kunststoffen - Methoden voor het bepalen van de dichtheid van
niet-geschuimde kunststoffen - Deel 1: Dompelmethode, vloeistof
pyknometermethode en titratiemethode
NEN-EN-ISO 1452-1 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen en voor
boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd
polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 1: Algemeen
NEN-EN-ISO 1452-2 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen voor
boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd
polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 2: Buizen
NEN-EN-ISO 1452-3 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen en voor
boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd
polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 3: Fittingen (corrected and
reprinted
NEN-EN-ISO 1452-5 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen en voor
boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd
polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 5: Geschiktheid voor de
toepassing van het systeem
NEN-EN-ISO 2505
Thermoplastische kunststof buizen - Lengteverandering na
verwarming en afkoeling - Beproevingsmethode en parameters
NEN-EN-ISO 3126
Kunststofleidingsystemen - Kunststof componenten - Bepaling van
afmetingen
NEN-EN-ISO 6401
Kunststoffen - Poly(vinyl chloride) - Bepaling van het restgehalte
aan vinylchloridemonomeer - Gaschromatografische methode
NEN-EN-ISO 07686 Kunststofbuizen en -hulpstukken - Bepaling van de opaciteit
NEN-EN-ISO 9001
Kwaliteitsmanagementsystemen - Eisen
NEN-EN-ISO 9080
Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Bepaling van de
langeduur hydrostatische sterkte van thermoplastische materialen
in buisvorm door extrapolatie
NEN-EN-ISO 11357- Kunststoffen - Dynamische differentie-calorimetrie (DSC) - Deel 6:
6
Bepaling van de oxidatie-inductietijd (isothermal OIT) en oxidatieinductietemperatuur (dynamic OIT)
NEN-EN-ISO 12162 Thermoplastische materialen voor buizen en hulpstukken voor
druktoepassingen - Classificatie, ontwerpcoëfficiënt en
materiaalaanduiding
NEN-EN-ISO 13229 Thermoplastische leidingsystemen voor drukloze toepassingen Ongeplasticeerd poly(vinyl chloride) (PVC-U) leidingen en
hulpstukken - Bepaling van het viscositeitsgetal en berekening van
de K-waarde
NEN-EN-ISO 13783 Kunststofleidingsystemen - Trekvaste dubbele-mofverbindingen
van ongeplasticeerd PVC (PVC-U) - Beproevingsmethode voor de
lekdichtheid en sterkte tijdens beproeving op buiging en inwendige
druk
NEN-EN-ISO 13844 Kunststofleidingsystemen - Fittingen van ongeplasticeerd
polyvinylchloride (PVC-U) met rubber-ringafdichtingen voor buizen
van PVC-U - Beproevingsmethode voor de dichtheid bij onderdruk
NEN-EN-ISO 13845 Kunststofleidingsystemen - Mofverbindingen met een rubberringafdichting voor gebruik met buizen van ongeplasticeerd
polyvinylchloride (PVC-U) - Beproevingsmethode voor de dichtheid
bij inwendige druk en met een hoekverdraaiing
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 68 -
BRL-K17301
2014-12-12
NEN-EN-ISO 13846
Kunststofleidingsystemen - Trekvaste en niet-trekvaste
hulpstukken en verbindingen voor drukbuizen van thermoplasten Beproevingsmethode voor de langeduur-dichtheid onder inwendige
waterdruk
NEN-ISO 5893
Beproevingsapparatuur voor rubber en kunststoffen - Trek-, buigen druktypen (constante loopsnelheid) - Specificatie
NEN-ISO 16422
Buizen en verbindingen gemaakt van georiënteerde
ongeplasticeerde poly(vinylchloride) (PVC-O) voor het transport
van water - Specificaties
NEN-EN-ISO/IEC
Conformiteitsbeoordeling - Algemene criteria voor het functioneren
17020
van verschillende soorten instellingen die keuringen uitvoeren
NEN-EN-ISO/IEC
Conformiteitsbeoordeling - Eisen voor instellingen die audits en
17021
certificatie van managementsystemen uitvoeren
NEN-EN-ISO/IEC
Conformiteitsbeoordeling - Algemene eisen voor instellingen die
17024
certificatie van personen uitvoeren
NEN-EN-ISO/IEC
Algemene eisen voor de bekwaamheid van beproevings- en
17025
kalibratielaboratoria
NVN-ENV 1452-7
Kunststofleidingsystemen voor de drinkwatervoorziening Ongeplasticeerd poly(vinylchloride) (PVC-U) - Deel 7: Richtlijnen
voor conformiteitsbeoordeling
1. Naar de documenten in deze tabel, geheel of gedeeltelijk, wordt normatief
verwezen Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van
toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste editie van het
document (met inbegrip van eventuele wijzigingen) van toepassing.
Opmerking: In de tekst van deze BRL zijn verwijzingen naar specifieke paragrafen,
tabellen en figuren van een ander document altijd gedateerd.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 69 -
BRL-K17301
2014-12-12
I Model certificaat
(informatief)
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 70 -
BRL-K17301
2014-12-12
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 71 -
BRL-K17301
2014-12-12
II Model IKB schema
Controle
onderwerpen
Grondstoffen c.q.
toegeleverde
materialen:
Receptuur bladen
Controle
aspecten
Controle
methode
Controle
frequentie
Controle
registratie
- Receptuur
volgens bijlage
productovereenkomst
Vergelijking
toelev. certificaat
met
overeenkomst
Elke levering
Ingangscontro
le document
Ingangscontrole
grondstoffen
- K-waarde
- Vicat
- ISO 1628-2
- ISO 2507
-instelparameters
-instellingen
machine
onderhoudssche
ma
-meten
-visueel
beoordelen
-doorlopend
- "digitaal"
-doorlopend
- werkblad
-opstarten
nieuw product
-controledocument
- visueel
- meten
Eindcontrole
documenten
-ISO 1167
-visueel
- doorlopend
- elke 3 uur
- per dag per
product per
machine
-tijdens gebruik
- doorlopend
-eindcontroledocument
- afwijkingen
vastleggen
-1 x jaar
-Praktijk
omstandigheden
-Vergelijking met
procedure
-doorlopend
-vergelijking met
opdracht
-visuele inspectie
Elke levering
Productieproces,
productieapparatuur
, materieel:
-procedures
- werkinstructies
-apparatuur
- vrijgave product
Eindproducten
-onderhoud
aspecten
- afmetingen
- gaafheid
-gaafheid
-afmetingen
-weerstand
inwendige druk
-weerstand MCL
Meet- en
beproevingsmiddele -goede werking
n
- meetmiddelen
- nauwkeurigheid
binnen het
-kalibratie
werkgebied
Logistiek
-intern transport
-opslag
-conservering
-verpakking
-identificatie c.q.
merken van half- en
eindproducten
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 72 -
-Kalibratie
document
-logistiek
procedures
actueel
houden
BRL-K17301
2014-12-12
III Maximale toelaatbare werkdruk (PFA)
en reductiefactoren
(normatief)
Op basis van situaties zoals die in de praktijk te verwachten zijn, dient er rekening
mee te worden gehouden, dat voor PVC-U buizen onderscheid moet worden
gemaakt tussen de op de buizen vermelde nominale druk en de in de leiding
maximaal toelaatbare werkdruk. Beperkende factoren, die de hoogte van de
maximale toelaatbare werkdruk bepalen, doen zich voor in praktijksituaties waarbij de
buizen aan verhoogde externe belastingen, of aan chemische of thermische
invloeden blootstaan. Voor externe belastingen en chemische invloeden zijn geen
uniforme reductiefactoren aan te geven. Deze zullen van geval tot geval, doorgaans
aan de hand van praktijkervaringen, moeten worden bepaald. In situaties waarbij van
een thermische beïnvloeding sprake is, wordt aangeraden tabel III,1 aan te houden.
Voor een meer nauwkeurige benadering kan NEN-EN 1452-2:2009 figuur A.1 worden
aangehouden.
Voor watertemperaturen tot en met 25 °C: PFA = PN
Voor watertemperaturen hoger dan 25 °C: PFA = fT x PN
waarbij:
fT is de reductiefactor die afhankelijk is van de watertemperatuur
PN is nominale druk.
In gevallen waarbij een reductiefactor nodig is voor de toepassing: PFA = fA x fT x
PN, waarbij fA de reductiefactor voor de toepassing is.
Tabel III.1 – Reductiefactoren voor de berekening van de maximaal toelaatbare
werkdruk in PVC-U buizen bij hogere gebruikstemperatuur.
Temperatuur van de buiswand
°C
Reductiefactor
(fT)
hoger dan
tot en met
10
25
1,00
25
35
35
45
0,80
0,63
Het toepassingsgebied van PVC-U buizen is begrensd tot een temperatuur van 45°C.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 73 -
BRL-K17301
2014-12-12
IV Ontwerpcoëfficiënt
(normatief)
De ontwerpcoëfficiënt C is een factor die nodig is voor het berekenen van de
ontwerpspanning σs vanr buizen die met inwendige druk worden toegepast, volgens:
=
;
waarbij:
MRS is de minimale vereiste sterkte.
Uit de berekende σs kan vervolgens, met behulp van de S-waarde, de nominale druk
PN worden berekend:
=
=
×(
×
;
)
waarbij:
de nominale druk PN wordt uitgedrukt in bar;
MRS de minimale vereiste sterkte uitgedrukt in MPa;
C de ontwerpcoëfficiënt
SDR de standard dimension ratio = dn/en;
S is S-waarde van de buis serie;
voorstellen.
=
=
×
;
waarbij:
dn de nominale diameter;
en de nominale wanddikte;
voorstellen.
In de afgelopen jaren is de productiewijze van PVC-U buizen aanzienlijk verbeterd
wat geresulteerd heeft in een verbeterde slagvastheid en een lagere gevoeligheid
voor brosse breuk. Daarom is de ontwerpcoëfficiënt voor PVC-U buizen
teruggebracht van 2,5 naar 2,0.
Bi-axiaal georiënteerde buizen PVC-O hebben een betere weerstand tegen
scheurinitiatie bij toepassingen onder inwendige druk dan PVC-U buizen. Het
moleculaire proces wat ten grondslag ligt aan brosse groeibreuken wordt door
oriëntatie onderdrukt. Bij een oriëntatie van 1,6 is dit zelfs geheel onderdrukt
waardoor een verlaging van de ontwerpcoëfficiënt tot C = 1,6 is toegestaan.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
Opmerking 1:
Het voor ontwerpcoëfficiënt C gekozen waarde van 1,6 is het
aanbevolen minimum overeenkomstig ISO 12162.
Opmerking 2:
Bij kunststoffen is het gebruikelijk het materiaal te evalueren bij 20
°C. Op basis van deze temperatuur is de ontwerpcoëfficiënt C
vastgesteld. De in Nederland geldende gebruikstemperatuur van
buizen in de grond voor het transport van drinkwater is circa 10 °C.
Dientengevolge zal de verwachte levensduur aanmerkelijk langer
zijn.
- 74 -
BRL-K17301
2014-12-12
V Richtlijn voor de bescherming van
nieuwe producten voor
drinkwatertoepassingen tegen
verontreiniging
(normatief)
Belang hygiëne/hygiënisch werken
Al tientallen jaren staat in Nederland het belang van hygiëne en hygiënisch werken
tijdens het transport en de distributie van drinkwater in de belangstelling, omdat de
impact van een verontreiniging in het leidingnet behoorlijk grote gevolgen kan hebben
voor de drinkwatervoorziening (waarbij normaliter geen chloor wordt toegepast) en
veel werk met zich kan meebrengen. Zo besteed paragraaf 4.2 ‘Opslag’ van de
‘Richtlijnen voor de aanleg van hoofdleidingen van ongeplastificeerd polyvinylchloride
(PVC) voor het transport van drinkwater’ uit 1983 daaraan al een alinea: ‘Ter
voorkoming van vervuiling en kans op moeilijkheden bij het ontsmetten van de leiding
naderhand, wordt aanbevolen de uiteinden van de PVC-buizen tijdens de opslag, met
proppen of dergelijke af te sluiten.’ Het belang van hygiëne blijkt ook uit recente
documenten op dat gebied, zoals de ‘Hygiënecode Drinkwater; Opslag, transport en
distributie’ (de huidige en vorige editie van 2010 resp. 2002, en ‘voorgangers’) met
het bijbehorende werkboekje voor monteurs. Daarvan afgeleid is er een scala aan
cursus-, beeld- en presentatiemateriaal, (jaarlijkse) trainingen en
bijscholingscursussen voor monteurs van drinkwaterbedrijven en ingehuurde
aannemers. Op het gebied van hygiënisch werken worden audits uitgevoerd en zijn
er ‘veiligheidspaspoorten’ voor monteurs. Het feit dat de Hygiënecode expliciet wordt
genoemd in het op 1 juli 2011 inwerking getreden Drinkwaterbesluit en daarmee
onderdeel is geworden van de wet- en regelgeving in Nederland laat zien dat ook de
overheid veel waarde hecht aan hygiëne van leidingnetten voor drinkwater.
Bescherming van toe te passen producten
In de ‘Hygiënecode Drinkwater; Opslag, transport en distributie’ en het bijbehorende
werkboekje is het hygiënisch werken aan transport-, distributie- en aansluitleidingen
voor drinkwater tot en met de realisatie van aansluitingen vergaand beschreven. Het
gaat daarbij om de omgang met onderdelen voor leidingen (buizen, fittingen en
appendages (afsluiters en brandkranen) in het traject vanaf de aankomst op de
bouwlocatie tot en met de realisatie en ingebruikneming van een leiding. De primaire
insteek bij hygiënisch werken is ‘preventie’; in tweede instantie zijn curatieve
maatregelen beschreven om leidingen geschikt te maken voor het leveren van
deugdelijk drinkwater.
De hygiëneaspecten in het traject vanaf de vervaardiging van een product in een
fabriek, montagehal of andere productielocatie zijn summier in de Hygiënecode
beschreven. Ook voor dat traject geldt de primaire insteek van preventie: voor ieder
product geldt dat hoe eerder het na de vervaardiging wordt beschermd tegen
verontreiniging 2), des te beter de hygiëne ervan is gewaarborgd. Om de
‘hygiëneketen’ volledig te sluiten, dienen producenten van leidingmaterialen voor
drinkwater in het kader van certificatie te beschikken over een procedure waarin een
en ander is beschreven in verband met de opslag en het traject naar de Nederlandse
drinkwaterbedrijven (afleveradres), zoals ook in algemene bewoordingen is of
zal worden vastgelegd in relevante Kiwa-beoordelingsrichtlijnen: ‘De producent dient
over een procedure te beschikken voor het zodanig beschermen van de producten,
dat de hygiëne tijdens opslag en transport is gewaarborgd.’
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 75 -
BRL-K17301
2014-12-12
Eisen aan de bescherming
Om welk product voor drinkwatertoepassingen het ook gaat, de wijze van
beschermen dient allereerst en altijd van goede hoedanigheid te zijn en te blijven. Dat
wil zeggen dat een toegepast beschermingsmateriaal (of -materialen, zie onder) zijn
beschermende functie niet gemakkelijk mag verliezen tijdens de logistieke
behandeling en de opslag bij de producent of bij het transport naar het
drinkwaterbedrijf (magazijn of direct naar bouwlocatie) als gevolg van losraken of
(ernstige) beschadiging.
Opmerking 1:
Het gaat dan vooral om microbiologische verontreinigingen vanuit de
omgeving op macro en microschaal (kadavers en uitwerpselen resp.
stof en/of vuil).
Opmerking 2:
Het begrip ‘beschermen’ is hier gekozen als combinatie van
‘verpakken’ (algemene aanduiding in de betekenis van ‘van een
omhulsel voorzien’) en indien van toepassing ‘afdoppen’ van een
product (bijvoorbeeld buizen en fittingen).
Beschermingsmogelijkheden
Algemeen
De aard van een beschermingsmateriaal dat kan worden toegepast, is afhankelijk van
de aard van een product en van de diameter of grootte daarvan. Mogelijkheden
daarvoor (niet bindend en niet uitputtend) zijn:
• Een stevige plastic zak (in een doos) voor klein fittingwerk (koppelingen,
ringen, steunbussen, O- en pakkingringen);
• ‘Beschermfolie met luchtbellen’ in combinatie met tape voor alle openingen
van grote(re) fittingen en appendages;
• De combinatie van zakken van vezel versterkt materiaal of krimpfolie en een
doos in het geval van kleine(re) fittingen;
• Eindkappen/doppen of stevige kunststof hoezen als eindafdichting voor
buizen (die als pakket worden verpakt in folie).
Buizen
In overleg met vertegenwoordigers van de producenten is in 2007 door de
‘OnderhandelingsCommissie Kunststoffen’ (OCK) van de daarbij aangesloten
Nederlandse drinkwaterbedrijven een traject gestart om te komen tot een verbeterde
kwaliteit van de verpakking. In dat traject is uitgebreid nagedacht over de eisen en
wensen voor eindkappen of doppen van buizen, wat uiteindelijk heeft geleid tot een
eindkap volgens de twee onderstaande tekeningen (zie figuur V-1). De eindkap zit
klem in de buis door de toepassing van meerdere lamellen die zijn voorzien van
ontluchtingsgaatjes (in een labyrintstructuur om de introductie van stof en deeltjes
tegen te gaan).
De eindkap is ontwikkeld ten behoeve van 110 mm PVC buizen en kan ook worden
vervaardigd voor kleinere en grotere buizen van gangbare diameter (50, 63, 75 en 90
resp. 160, 200 en 250 mm), niet alleen voor PVC maar ook voor alle andere
leidingmaterialen.
Voor het afsluiten van PVC buizen van 630 mm is een vezel versterkt doek in
combinatie met tape ontwikkeld (zie figuur V-2), die voor alle gangbare grote
diameters (315, 400, 500 en 630 mm) van alle leidingmaterialen kan worden
toegepast.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 76 -
BRL-K17301
2014-12-12
Figuur V-1 – Eindkap met lamellen
Figuur V-2 – Vezel versterkt doek in combinatie met tape.
Netzakken zijn niet volledig afgesloten tegen de introductie van stof en vuil en worden
om die reden als enig verpakkingsmateriaal van kleine(re) onderdelen niet
aanbevolen.
Beoordelingsrichtlijn
© Kiwa N.V.
- 77 -
BRL-K17301
2014-12-12

BEDRIJFSZEKER INSTALLEREN, EENVOUDIG MET

Steggink Infra B.V.

View our VCA certificate.

VCA - Groothuis Bouwgroep

L.M. van der Sluis Holding B.V.

KIWA certificaat

B eo ordelingsrichtlij n

Veiligheids certificaat KIWA

·tL - Miedema-AGF

Bestelformulier Rolgordijn standaard