Fietsroute 2 Monumentaal Groen - Open Monumentendagen Breda

Fietsroute door monumentaal groen Breda
Totale lengte ﬁetsroute circa 64 km
1 Vanaf het Stadsarchief, Parade 10
(de voormalige Chassékazerne), rechtdoor
fietsen naar Vierwindenstraat naar Chassésingel en daar linksaf.
Cadettenkamp: ingang Galgestraat, foto A.C. Luber, 1908
De Chassésingel
Deze singel is op de geslechte vestinggronden aangelegd
(1876). De naam is pas in 1908 gegeven, verwijzend naar
David Hendrik baron Chassé (1765-1849), naar wie ook de
nabij gelegen kazerne werd genoemd. Enkele gebouwen
van deze kazerne zijn nog behouden gebleven, waaronder
het stadsarchief en Mezz. De singels maken deel uit van
de Ecologische Hoofdstructuur. Ze vormen een groene verbinding tussen de natuurgebieden ten noorden en ten zuiden van de stad. Vissen trekken van de zee via de singels
naar de beekdalen ten zuiden van de stad, vlinders fladderen langs de bloemrijke taluds. Vleermuizen vliegen
’s nachts tussen de bomen langde de singel van hun slaapplek in een oud gebouw naar hun jachtgebied buiten de stad.
2 De Chassésingel blijven volgen en bij
de verkeerslichten de Claudius Prinsenlaan
oversteken. De weg blijven volgen tot
de koepel gevangenis aan uw linkerkant.
Dan rechtsaf de brug over, Ignatiusstraat.
De Ignatiusstraat volgen en bij de eerste verkeerslichten rechtdoor. Met de bocht mee
naar links. Eerst volgende verkeerslichten
rechtdoor, Teteringsedijk. De eerste afslag
linksaf Oosterhoutseweg. Net over spoorwegovergang meteen rechtsaf, Parallelweg,
wordt Lageweg. Einde Lageweg rechtsaf,
Posthoorn. Deze blijven volgen onder
viaduct door, daarna eerste straat rechtsaf,
Galgestraat. Na een paar honderd meter
bocht mee naar links volgen, Cadettenkamp.
De Cadettenkamp is een zandverstuiving en wordt ook wel
Galgenveld genoemd. Het dankt zijn naam aan de cadetten
van de Koninklijke Militaire Academie, die hier op oefening
kwamen. De Galgestraat heeft zijn naam te danken aan de
galg van Breda die hier heeft gestaan. Was iemand ter dood
veroordeeld, dan werd het vonnis voltrokken in de stad.
Het lijk of alleen het hoofd werd veelal ter afschrikking
enkele weken of maanden tentoongesteld op de galg.
3 Op viersprong bij ANWB-paddestoel
20844 rechtsaf, Dongensebaan, wordt
Kalbergseweg. Na circa 1 km bij ANWBpaddestoel 20850 linksaf, Tilburgsebaan.
Aan uw rechterhand ligt landgoed Oosterheide, daterend van het begin van de 20ste
eeuw. Einde Tilburgsebaan recht oversteken,
Vraggelsebaan. Eind Vraggelsebaan bij
ANWB-paddestoel 20055 rechtsaf, Hoeveneind. Bij T-splitsing rechtdoor, Meerberg.
De Meerberg blijven volgen, wordt Saledreef. Tweede weg linksaf, Hartelweg.
Bij huisnummer 9 rechtsaf, Hartelweg.
Voor de scherpe bocht naar links ziet u aan
uw rechterkant de Spinolaschans liggen.
De Spinolaschans is een grote aarden fort aangelegd
in 1624, vernieuwd in 1637 en fors vergroot in 1639.
Het speelde een rol in de verdediging van de vesting Breda.
De Spinola- of Grote Schans lag grotendeels op grondgebied van de prinsen van Oranje. De Schans ligt op
de rivierduinen langs de Mark. Over deze hoge gronden
liep vroeger de verbindingsweg naar Geertruidenberg.
De Hartelweg maakt deel uit van deze oude baan. De Lage
Vucht en de Haagse Beemden konden in die periode onder
water worden gezet om de stad te verdedigen. Alleen deze
weg bleef begaanbaar en werd door de Spinolaschans
bewaakt. Tot aan de jaren zestig van deze eeuw stond
de Lage Vuchtpolder in de winter regelmatig onder water.
de verkeerslichten en dan direct linksaf,
Terheijdenseweg. Bij de volgende verkeerslichten rechtsaf, Regenbeemd (KrogtenNoord). Eerste straat linksaf, Konijnenberg.
Bij viersprong met verkeerslichten rechtsaf
Moerlaken, richting Haagse Beemden. Over
de Moerlakenbrug fietspad blijven volgen.
Onderaan rechtsaf, Achter Emer. Na 200m
linksaf, Rietdijk.
Staatsbosbeheer heeft plannen om dit park weer in oude
luister te herstellen. Het pand van het café-restaurant
De Boschwachter is van oorsprong de boswachterswoning.
Het is gebouwd omstreeks 1845, in opdracht van prins
Fredrik. In het Liesbos ontstond in de loop der eeuwen een
weelderige onderbegroeiing met grote velden bosanemonen
en andere voorjaarsbloemen. Dit bos is tevens van belang
voor diverse soorten vleermuizen die in de oude, holle
eiken een verblijfplaats hebben. In bospoeltjes en beekjes
leven ook diverse soorten kikkers en salamanders.
7 Verharde weg blijven volgen (Asdreef
4 Bij de Terheijdenseweg oversteken bij
Vissen in de Beekse Kuil, een zandafgraving uit 1939 voor
de verkeersader A16, circa 1965-1970. Fotograaf onbekend.
6 U rijdt rechtdoor en volgt de Brielsedreef.
Gaat over in Overveldsestraat. Deze helemaal
uitrijden en rechtsaf slaan Schutsestraat.
Eerste straat linksaf, Zanddreef. Deze helemaal uitrijden tot aan de bosrand. De Leursebaan recht oversteken en rechtdoor het bos in.
en Huisdreef). Aan het einde van de Jachthuisdreef rechts de Oude Liesboslaan in om vervolgens rechtsaf te gaan richting de Moerdijkse
Postbaan die onder de snelweg doorloopt.
De tunnel uitgereden gaat u links, Liesboslaan. Eerste weg rechts, Liesstraat. Einde
Liesstraat rechtsaf, Sprundelsebaan. Eerste
verharde weg linksaf, Rithsestraat. Verharde
weg volgen. Na het bruggetje over de Bijloop
eerste straat rechts, Achterste Rithweg,
einde linksaf, Raamschoorseweg.
Huize Burgst. Foto: Karel Leenders, 1969
De Landgoederenzone Haagse Beemden is goed te
overzien vanaf de Rietdijk. Bij de aanleg van de woonwijk
Haagse Beemden zijn de landgoederen Burgst en IJzerhek
bespaard gebleven. Deze landgoederen met hun eeuwenoude lanen, boerderijen, bossen en velden vormen nu een
groene oase midden in de woonwijk. Het lijkt alsof de tijd
hier stil is blijven staan. De directe omgeving van de landhuizen is niet vrij toegankelijk.
5 Deze Rietdijk blijven volgen, wordt
De Spinolaschans vanuit de lucht, circa 1965
en bij de tweede straat rechtsaf, Hooijdonkseweg. Daarna linksaf, Kluisstraat. De weg
blijven volgen over de viaduct over de A16
en de HSL. Aan uw rechterkant ziet u caférestaurant De Elsakker liggen. Op een
grotere afstand heeft u prachtig uitzicht
over de beemden.
even fietspad tussen de woningen door.
Bij de Texasbar links aanhouden. Eerste weg
linksaf, Bredestraat. Deze weg blijven volgen
De Rith: het karrenspoor van Achterste RithwegRaamschoorseweg. Foto: Simon Schonck, 1994
Ontspanning in het Liesbos omstreeks 1900.
Het Liesbos is zeker al vanaf de 12e eeuw bebost en kreeg
vanaf de 16e eeuw zijn huidige vorm met eikenteelt en
een lanenstructuur. Het kwam in 1403 in het bezit van de
Nassaus. Naast houtopbrengsten waren er vooral veel
mogelijkheden voor de jacht. Het Jachthuis bijvoorbeeld
is in opdracht van Prins Frederik in 1843 herbouwd.
Hier tegenover ligt een grasveld dat voor dagrecreatie is
bestemd. Voorheen was dit het “Engels park”, doorsneden
door een slingervijver (1845) en beplant met struikgewas.
De Rith: Dit buitengebied van zuidwest-Breda dankt zijn
naam aan de rijt, het dalvormig begin van de Bijloop.
Dit stukje verleden is nog steeds waarneembaar bij het
bruggetje op de Achterste Rith. Zandpaden, beukenlanen,
houtwallen, kleine waterloopjes en bosschages vormen
samen met de Vloeiweide een ideale woonomgeving
voor zowel dieren als planten. Zo zijn er bijvoorbeeld
al meer dan zestig verschillende soorten broedvogels
geregistreerd.
8 De eerste weg rechtsaf over bruggetje
over de Turfvaart, rechts aanhouden, en
rechtsaf naar Mastdreef. Deze uitrijden tot
Sintelweg, hier linksaf. Bij voorrangsweg
Rijsbergseweg oversteken en linksaf de
parallelweg volgen. Eerste straat rechtsaf,
Oude Rijsbergsebaan. Eerste weg rechtsaf,
Tweegelandenbrugweg. Eerste straat linksaf,
Oudlandstraatje. Op het einde rechtsaf,
Effenseweg en over het viaduct van de A16
en HSL weg blijven volgen. Tot op dit punt
heeft u 40 km gefietst. Op het einde rechtsaf,
Overaseweg. Tweede straat linksaf, Heistraat,
links aanhouden. Op het einde rechtsaf,
Marellenweg. Bij café-restaurant Den Deijl
linksaf het Mastbos in via het bospad met
de naam Eeuwig Laantje.
11 Fietspad uitrijden tot aan de Reeptiend.
Kasteel Bouvigne op een kaartfragment uit 1621
Huize Weilust in 1970, Foto: B. Speekenbrink
Ten zuiden van Breda aan de linkeroever van de rivier
De Mark ligt de historische buitenplaats Bouvigne, waarvan
het huis voor het eerst werd vermeld in een testament uit
1554 van Jacob van Brecht. In 1611 kwam de plaats in bezit
van ridder Jan Baptist Keermans die het kasteel in huidige
vorm liet bouwen en de aanleg uitbreidde. Op een kaart van
het Mastbos van landmeter R. Lips uit 1621 staat de aanleg
weergegeven met het binnen een carré van lanen gelegen
omgrachte huis en omgrachte vierkante burcht met op de
hoeken bastionvormige uitstulpingen; ten zuiden daarvan
een omsingelde, rechthoekige boomgaard grenzend aan
de Grote Hoeve.
Weilust, Heusdenhoutseweg 21: in het gehucht Heusdenhout legde in 1787 het zoontje van J.J. Havermans de eerste
steen voor de bouw van de buitenplaats Weilust. Bijzonder
aan het interieur is de herenkamer met landschapsschilderingen op de wandbespanningen. Aan de noordgevel van
het gebouw zelf voegde men nog een aanbouw toe in het
jaar 1823. Het complex kende een boerderij, tuin, gracht,
oprijlaan en stallen.
10 Aan het einde linksaf, Bouvignelaan.
Voor de bocht rechtsaf oversteken richting
Duivelsbrug (Ginneken). Voor de brug rechts
het fietspad op.
Wilhelmina eik in het Mastbos
Het Mastbos werd tijdens het bewind van Hendrik III als
heer van Breda aangelegd (1515) door het zaaien van uit
zuid-Duitsland geïmporteerde dennenzaad. Het bos werd
niet alleen voor de oogst van hout gebruikt, maar ook voor
de jacht. Eind 16e eeuw, begin 17e eeuw volgende diverse
nieuwe bebossingen, onder andere bij Bouvigne, de Overaseweg en vanaf 1788 tot aan de Galderseweg. Het Mastbos
is altijd in trek geweest bij recreanten voor een wandeling
over de statige dreven. Al in 1889 reed de paardentram
van het centrum van Breda naar het Mastbos. Nog steeds
komen bezoekers uit de omgeving van Rotterdam op zondag naar het Mastbos. Vermeldenswaard is de Wilhelminaboom in het Mastbos, een in 1898 ter gelegenheid van
de inhuldiging van Koningin Wilhelmina geplante eik,
een Julianaboom (1909) en daaromheen een Bernhardboom
een een Beatrixboom.
9 Deze laan blijven volgen, kruising oversteken tot aan ANWB-paddestoel 21857,
hier linksaf (richting café-restaurant De
Boschwachter en informatiecentrum Staatsbosbeheer). Bij ANWB-paddestoel 21859
rechtsaf, Bouvignedreef. Aan het einde
van de Bouvignedreef ziet u het prachtige
kasteel Bouvigne.
bij zijn plannen. Het park is open van karakter. De bomen
rondom de vijverpartij hebben inmiddels een monumentale
uitstraling. In de kronen scharrelen altijd wel vogels rond
en in de schaduw is het goed vertoeven.
Linksaf over de brug over de Mark en dan
rechtdoor, Sulkerpad. Einde pad rechtsaf
en eerste straat linksaf, Mgr. Van Hooijdonkstraat. Deze weg helemaal volgen een aan
het einde rechtsaf, Dorpsstraat.
Het “Kippebruggetje” over de Mark. Foto: A.C. Luber, 1908
De Mark is een rivier die ontspringt als de Bovenmark in
Koekhoven, een gehucht nabij het Belgische Merksplas, en
stroomt langs Galder en Bouvigne naar de Bredase singels.
Hier voeden ook de Aa of Weerijs, Bijloop en Molenleij zich
bij de Markt tot de bevaarbare rivier de Benedenmark. Deze
mondt via de Dintel, bij Dintelsas uit in het Volkerak. Breda
is ontstaan op de plaats waar de Mark aan de noordkant
bevaarbaar was vanaf de zee, en aan de zuidkant met een
voorde kon worden overgestoken. Het dal van de Bovenmark is landschappelijk waardevol en enorm in trek bij fietsers. De natuurwaarden zijn sinds de kanalisatie van de
Mark in 1960 sterk achteruitgegaan. Het noordelijke deel
van het dal is onlangs in eigendom gekomen van Staatsbosbeheer. De komende jaren zal de natuur hier volop
de ruimte krijgen en mag de Mark weer kronkelen.
13 Weilustlaan volgen en linksaf, Langveld.
R.K. kerk te Ulvenhout aan de Dorpsstraat
Foto: O. Schonherr, 1935. Deze foto toont de nog jonge
pas aangeplante beukenbomen.
12 Op rotonde derde afslag, ’t Hofflandt, en dan
meteen rechtsaf, Pennendijk. U vervolgt de
Pennendijk en neemt de zesde straat linksaf,
Weversdries. Gaat over in Hertespoor. Net voor
het Ulvenhoutse bos direct rechts, Kerkdreef.
Aan het einde van de Kerkdreef rechts St.
Annadreef. Deze weg volgen en onder de viaducten van de A58 door. Bij ANWBpaddestoel 23580 linksaf, Woesterbergseweg.
Weg volgen over het viaduct over de A58. Op
de viersprong bij restaurant Vanouds recht
oversteken. Tweede straat rechtsaf, Bolbergseweg. Deze blijven volgen tot tweede driesprong, linksaf Tervoortseweg. Op driesprong
links aanhouden, Dorstseweg (u ziet rechts de
berg van de voormalige vuilstort). Dorstseweg
blijven volgen, eerste straat rechtsaf, Kluisstraat. Deze straat blijven volgen, (eerst zandpad, later asfalt) langs de snelweg A27. Bij
verkeerslichten oversteken en linksaf, richting
Breda aanhouden. Einde fietspad Heerbaan
oversteken, linksaf en eerste straat rechts,
Weilustlaan. De weg blijven volgen met de
scherpe bocht naar rechts.
Steeds rechtdoor, Langveld wordt Lage Kant.
Op het einde even rechtsaf en meteen weer
linksaf, Hooghout. Einde Hooghout de
Beverweg oversteken en linksaf slaan.
Eerst weg rechts, Mgr. Van Hooydonckstraat.
Op het einde rechtdoor, Hertog Hendriklaan.
De Hertog Hendriklaan gaat verder als fietspad. Einde fietspad rechtsaf buigen richting
de verkeerslichten. Bij de verkeerslichten
links oversteken (niet richting het centrum!).
Meteen weer links langs de Claudius Prinsenlaan. Eerste fietspad rechts nemen, Hertog
Janlaan. Einde Hertog Janlaan oversteken
en Cavaleriestraat nemen, gaat over in Paul
Windhausenweg. Na de Poolse tank rechtsaf,
Wilhelminapark.
Wilhelminapark
Tuinarchitect Leonard Anthony Springer ontwierp in 1892
het Wilhelminapark in de Engelse landschapsstijl, vooral
bedoeld als fraaie locatie voor villabouw. Deze aanleg was
oorspronkelijk niet voorzien bij de slechting van de voormalige vestingwerken in 1876. Springer betrok de restanten
van de slingerende vestinggracht binnen het gebied wel
14 Bij de verkeerslichten rechtdoor over
de singel, Vierwindenstraat. Met de bocht
mee naar de Keizerstraat. Aan uw rechterzijde
ziet u weer het Stadsarchief (uw startpunt)
verschijnen.
COLOFON
Deze route is opnieuw uitgegeven in het kader van
de Open monumentendag 2012.
Samenstelling route:
Jos Verdaasdonk van Heemkunde Kring Teterings
Erfdeel en Anneke Verkooijen van Heemkunde Kring
Op de Beek, met medewerking van Wim Langen
van Heemkunde Kring Paulus van Daesdonck
Tekst en beeldmateriaal:
Stadsarchief Breda
Aanpassing tekst:
gemeente Breda, directie Ontwikkeling

Download Report