Winter 2013 - 2014 - IVN

IVN afdeling Leeuwarden
Ledenadministratie
De Kei 262
8918 BK Leeuwarden
LEEUWENBOEKJE
WINTER 2013-2014
IVN LEEUWARDEN E.O.
Wat is het IVN?
De Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie is een
landelijke vereniging met plaatselijke afdelingen. IVN Leeuwarden en omgeving is zo’n afdeling met als
werkgebied Leeuwarden en wijde omgeving.
Wat is de doelstelling?
Het IVN wil door haar activiteiten de mensen laten zien wat er (nog) is aan
natuur. In de hoop dat bewustmaking zal bijdragen tot bescherming van onze
nog aanwezige natuur.
Wat doet het IVN?
Het IVN organiseert excursies, thema-avonden en cursussen. Zij beschrijft
wandel- en fietsroutes en stimuleert werkgroepen. De afdeling Leeuwarden
heeft inmiddels een aantal werkgroepen. Het Leeuwenboekje is ons
afdelingsblad dat met de komst van elk nieuw seizoen verschijnt. Het wil
informeren, stimuleren en activeren. Daarnaast is er onze website
(www.ivnleeuwarden.nl).
Hoe werkt het IVN?
Alle activiteiten van IVN -Leeuwarden, zowel van leden als van het bestuur zijn
vrijwilligers activiteiten. Alle leden zijn actieve leden.
Wat kost het?
Er zijn verschillende IVN- lidmaatschappen. Een landelijk lidmaatschap kost
€ 20,- per jaar. Regionale leden (donateurs) betalen € 15,-.
Contributie is te betalen door middel van een machtiging (u krijgt dan
€ 2,50 korting) of door overmaking op rekening 60.55.99.440 ten name van IVN
afdeling Leeuwarden.
Hoe kun je lid worden?
Door het formulier te downloaden van www.ivnleeuwarden.nl of telefonisch
(058-844 25 48) aan te vragen en ingevuld te sturen naar Renée Ras, de Kei
262, 8918 BK Leeuwarden.
Dit is ook het adres voor adreswijzigingen.
Liefs per mail [email protected]
Telefoonnummer (058) 844 25 48
Sluitingsdatum kopij volgende Leeuwenboekje:
1 april 2014
een blad ván iedereen vóór iedereen, dus stuur kopij !
Winter
Het lijkt alsof de natuur in de winterperiode stil staat, maar is dat ook zo?
Als je naar de vogels kijkt, zie je dat de natuur nog steeds in beweging is. Een
scala van trekkende vogels, waarvan vooral de ganzen maar ook de zwanen
aandacht opeisen door prachtig in formatie te vliegen en snaterende en
gakkende geluiden te maken. Ook de prachtige vliegshows, met steeds weer
veranderende golfbewegingen, die de spreeuwen maken, zijn adembenemend
mooi om te zien. Soms wordt dit beeld verstoord door een aanval van een
roofvogel, maar binnen de kortste keren is de paniek voorbij en begint het spel
opnieuw. Wat mij opvalt, zijn de grote aantallen kraaien/kauwen die in en om de
weilanden van mijn dorp te zien zijn. Veel kabaal makend, van: “wij zijn er ook
nog” en dan weer zomaar stilzittend op de hoogste takken van de bomen.
En als je naar de steeds kaler worden struiken en bomen kijkt in je tuin, dan zie
je de nieuwe knoppen al weer zitten; het begin van de nieuwe cyclus die de
natuur steeds weer laat zien.
Natuurlijk weet ik ook dat de feitelijke winter nog moet beginnen maar toch wil
ik hiermee zeggen dat de natuur in de wintermaanden niet doods is, maar
eigenlijk zeer levendig en verrassend. Kortom er valt ook in deze tijd van het
jaar genoeg te beleven en te ontdekken. Dicht bij huis in de eigen tuin, waar de
vogels de opgehangen vogelhuisjes weer weten te vinden en de egels al
snuivend, knorrend en wroetend een
winterplek zoeken om hun winterslaap
te beginnen. En dan is er dat
eigenwijze madeliefje of die
paardenbloem die er nog steeds niet
genoeg van krijgt om haar kleine
kleurenpracht te laten zien, omdat de
temperatuur nog redelijk aangenaam
is zodat ze nog kan bloeien.
Zo zie je maar weer dat de natuur haar eigen ritme volgt en ons mensen steeds
weer met verwondering maar ook met bewondering bezig houdt en uitnodigt van
dit alles iedere dag weer te genieten.
Klaas van der Heide.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
3
IVN Afdeling Leeuwarden e.o.
Werkgroepen - Contactpersonen:
Excursies:
Klaske Stegenga
(058) 266 13 87
[email protected]
Leeuwenboekje:
Linda Veeman
(058) 288 78 92
[email protected]
Ben Engelen
(058) 213 92 78
[email protected]
Website:
Renée Ras
(058) 844 25 48
[email protected]
Jan van der Meer
Vogelwerkgroep:
Durk Weijma
(0514) 57 13 18
[email protected]
Plantenwerkgroep:
Vacant
Werkgroep educatie en jeugd:
Tineke Vernhout
(058) 288 25 61 / 06 49 14 36 33
Werkgroep educatie en onderwijs
Violet von Kruchten
(058) 288 65 67
[email protected]
Afdelingsbestuur:
Voorzitter:
Klaas van der Heide
(058) 257 46 26
[email protected]
Vice-voorzitter:
Rinze de Vries
(058) 213 83 51
[email protected]
Penningmeester:
Maud von Ende
06 83 37 08 86
[email protected]
Secretaris:
Pieter Willem Louwsma 06 46 00 54 95
p.w.louwsma.ivnleeuwarden
Van Roonhuysestraat 20
@gmail.com
8921 VZ Leeuwarden
Algemeen Bestuurslid
Cor de Vries
(058) 215 36 24
[email protected]
Contactpersoon werkgroepen:
Rinze de Vries
(058) 213 83 51
[email protected]
Mocht u lid van IVN- Leeuwarden willen worden. Neem dan contact op met onze
Ledenadministratie:
Renée Ras
06 22 12 49 30
[email protected]
Dit Leeuwenboekje is mede mogelijk door sponsoring
van de Tuin van Leeuwarden in WC Zaailand Leeuwarden.
Mededelingen van het Bestuur
Leeuwenboekje winter 2013-2014
4
Mededelingen van het bestuur
Algemene ledenvergadering IVN Leeuwarden e.o 31 maart 2014
Op maandag 31 maart 2014 is de jaarlijkse algemene ledenvergadering van het
IVN Leeuwarden gepland.
Noteert u alvast deze datum.
Groen Dichterbij: Fietstocht 10 mei 2014
Op 10 mei 2014 gaan we als IVN Leeuwarden, in het kader van “Groen
Dichterbij”, fietsen en kennis maken met een aantal natuur- en Groen
Dichterbij- projecten in en rondom Leeuwarden. In het vroege voorjaar zullen
we u hierover nader over informeren. Noteer alvast deze datum.
Waterweekend 21 – 22 juni 2014
In 2014 wordt in het weekend van 21 en 22 juni een themaweekend gehouden
waarin water centraal staat. Nadere informatie volgt nog.
IVN Werkdoedag Noord Nederland 2014 27 september 2014
Deze werkdoedag staat gepland op 27 september 2014.
Natuurgidsencursus
In samenwerking met de IVN afdeling Súdwesthoeke, start in september 2014
een natuurgidsencursus in Sneek. Opgave bij Anja Dijkstra ( [email protected] )
van het Consulentschap IVN Fryslân.
Jeugdbegeleiderscursus
In het najaar van 2014 start in Emmen een jeugdbegeleiderscursus. Deze
cursus ( 8 bijeenkomsten ) is bedoeld voor mensen die werken met jeugd en
natuur. Opgave bij Anja Dijkstra ( [email protected] ) van het Consulentschap
IVN Fryslân.
Vrijwilligersdag IVN Leeuwarden e.o. in 2014
In samenspraak met de verschillende werkgroepen, die binnen het IVN
Leeuwarden e.o. actief zijn, hebben we als bestuur besloten om in 2014 een
vrijwilligersdag voor de actieve vrijwilligers van het IVN Leeuwarden te
organiseren. Op deze wijze willen we alle vrijwilligers, van met de name de
werkgroepen, in het zonnetje zetten. Een kleine commissie bestaande uit
Wijnand Jager, Renée Ras en Cor de Vries gaat deze vrijwilligersdag
voorbereiden.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
5
Ledendag 2014.
Gelet op de activiteiten rondom het organiseren van een vrijwilligersdag in
2014 en de aangekondigde fietstocht in mei 2014 hebben we als bestuur
besloten om in 2014 geen ledendag te organiseren. Voor de Fietstocht op 10
mei 2014 worden alle leden, jong en oud, van het IVN Leeuwarden e.o.
uitgenodigd om mee te doen. Voor alle vrijwilligers die actief zijn o.a. in de
verschillende werkgroepen, de redacties, de organisatie van excursies
etc. wordt een vrijwilligersdag georganiseerd.
Met deze activiteiten verwachten we dat we in 2014 veel leden zullen bereiken
en ontmoeten.
Werkgroep Planten en afscheid van Daan van Zomeren
Tijdens het jaarlijkse coördinatorenoverleg op 9 oktober 2013 heeft Daan van
Zomeren laten weten dat hij stopt als coördinator van de werkgroep Planten.
Daan blijft actief rondom het thema natuur en planten, maar wil zijn aandacht
meer gaan richten op natuurprojecten zoals vlinders, bijen, etc. Daarbij speelt
ook een rol dat Daan meer plaats wil inruimen voor privé activiteiten. De
activiteiten van de werkgroep Planten worden door een trouwe kleine groep
belangstellenden bezocht, maar het aantal deelnemers aan excursies loopt
steeds meer terug. We gaan kijken hoe we hier uiteindelijk op een andere
manier invulling aan kunnen geven. Er is binnen de werkgroep Planten op dit
moment geen opvolger voor Daan. Mocht er iemand belangstelling hebben voor
het coördinatorschap van de werkgroep Planten, neem dan contact op met het
bestuur. Er zullen nog wel bepaalde activiteiten worden georganiseerd, zoals
plantenexcursies, maar niet meer in werkgroepverband.
Met alle respect voor Daan zijn besluit, is het meer dan jammer dat Daan stopt
met de werkgroep Planten.
Als IVN Leeuwarden zijn we Daan bijzonder erkentelijk voor al het werk dat
hij vanuit de werkgroep Planten voor het IVN Leeuwarden heeft gedaan. Dank,
heel veel dank, Daan!
Nieuw initiatief: opzetten werkgroep Natuur Fotografie.
Binnen het bestuur hebben we ons de vraag gesteld of er onder de leden van de
IVN afdeling Leeuwarden belangstelling bestaat om een werkgroep Natuur
Fotografie op te starten. We weten dat verscheidene IVN leden zich bezig
houden met natuurfotografie. Regelmatig zien we hiervan de resultaten in het
Leeuwenboekje. Wie heeft er belangstelling en wil meedoen om gezamenlijk in
werkgroepverband de natuur in al zijn facetten te fotograferen. Publicaties van
foto’s kunnen bijvoorbeeld worden opgenomen in het Leeuwenboekje of op de
site, maar ook zou er bijvoorbeeld jaarlijks een expositie van natuurfoto’s
Leeuwenboekje winter 2013-2014
6
georganiseerd kunnen worden. Heeft u belangstelling, neem dan contact op met
Rinze de Vries (058) – 213 83 51 ([email protected]).
Landelijke IVN folder, Beleef de natuur
Het landelijk IVN heeft een algemene informatie folder, onder de titel “Beleef
de Natuur, onvergetelijke natuurbelevenissen in heel Nederland”, uitgebracht
over het IVN. Deze folder, of meerdere exemplaren hiervan, zijn verkrijgbaar
bij het secretariaat van het IVN Leeuwarden. Renée Ras en Pieter Willem
Louwsma zullen een flyer maken over het IVN Leeuwarden die kan worden
bijgevoegd bij de algemene IVN folder en die uitgedeeld kan worden bij
excursies van het IVN Leeuwarden.
Vacature algemeen bestuurslid is opgevuld
Met genoegen kunnen we als bestuur meedelen dat mevrouw Els Bultsma bereid
is gevonden om de taak van algemeen bestuurslid op zich te nemen. Els zal zich
in het Lentenummer van het Leeuwenboekje aan u voorstellen. Het ligt in de
bedoeling dat Els vanaf december 2013 meedraait in het bestuur en dat het
bestuur in de algemene ledenvergadering van 31 maart 2014, conform de
statuten van het IVN Leeuwarden, Els zal voordragen als algemeen bestuurslid.
In januari 2014 gaan we intern binnen het bestuur kijken naar de taakverdeling
binnen het bestuur. Els, ook vanaf deze plaats van harte welkom. We zijn als
bestuur blij dat je de bestuursgelederen komt versterken.
Vacature voorzitter IVN Leeuwarden e.o staat nog open
Na de algemene ledenvergadering van het IVN Leeuwarden e.o. in maart 2014
stopt de huidige voorzitter Klaas van der Heide met de activiteiten voor het
IVN. Hiermee komt de functie van voorzitter vacant. Ondanks herhaalde
oproepen heeft zich nog niemand gemeld om de vacante functie van voorzitter
op te vullen. Vandaar een nieuwe dringende oproep om namen te noemen, van
mogelijke kandidaten die belangstelling hebben voor deze functie, of uzelf
spontaan aan te melden. Wilt u meer over de functie van voorzitter weten,
neem dan contact op met Klaas van der Heide (058) – 257 46 26 of Rinze de
Vries (058) – 213 83 51. Op de site www.ivnleeuwarden.nl kunt u het
functieprofiel vinden.
Vogelwerkgroep Cursus- en excursieprogramma 2014
Vogelcursus voor beginners eind januari – medio mei 2014
Voorkennis of ervaring op het gebied van vogels is niet noodzakelijk. Tijdens 6
beamerlezingen en 4 excursies komen aan de orde: watervogels, uilen, weide-,
moeras- en zangvogels.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
7
Maximum aantal deelnemers: 25.
Kosten: IVN-leden € 70 Niet-leden € 80
Inlichtingen en aanmelding bij:
Marjan Koeze
tel: (058) - 213 81 37
E-mail: [email protected]
Vervolgvogelcursus eind januari – eind mei 2014
Deze cursus is bedoeld voor mensen met enige kennis/ervaring op vogelgebied.
Tijdens 4 beamerlezingen en 4 excursies komen aan de orde: wad-, trek-, roof-,
weide-, moeras- en kolonievogels en de kerkuil.
Max. aantal deelnemers: 25. Kosten: IVN - leden: € 70
Niet leden: € 80
Inlichtingen en aanmelding bij:
Tjeerd de Jong
tel: (058) – 266 27 04 E-mail: [email protected]
Themacursus “Wintergasten en thuisblijvers” 25 januari 2014. Bij slecht
weer: Reservedatum 1 maart.
Zaterdagmorgen: Korte beamerlezing op locatie en aansluitend excursie.
Observeren van wintergasten en (water)vogels die het jaar rond hier blijven.
Locatie: Lauwersmeergebied
Docent /excursieleider: Sieds Boersma
Organisatie: Jan Kramer en Anneke Zeinstra
Maximum aantal deelnemers: 24. Kosten deelname (inclusief koffie): € 12.
Inlichtingen en opgave bij:
Jan Kramer
tel: (058) - 212 16 48
E-mail: [email protected]
Vroege Vogelexcursie / Struintocht
Deelname is gratis. Organisatie: Jan de Boer, Wijnand Jager en Durk Weijma.
11 mei Zangvogels
Locatie: Jan Durkspolder.
Start: 05.00 uur
1 juni Struintocht met kano’s
Locatie: De Alde Feanen bij Earnewâld.
Start: 05.00 uur
Inlichtingen en opgave bij: Durk Weijma
tel: (0514) – 57 13 18
E-mail: [email protected]
Themacursus “Spotten en ringen van Roofvogels” 2014 eind mei - begin juni
(data nog vast te stellen)
Beamerlezing op avond in Leeuwarden en praktijkdag op zaterdag naar Ameland.
(gehele dag)
Docent/excursieleider: Johan Krol. Organisatie: Anne Bosma en Corry v.d.Meer
Maximum aantal deelnemers: 20 Kosten: IVN-leden: € 18. Niet leden: € 20
(incl. koffie cursusavond en excursie).
Inlichtingen en opgave bij: Corry van der Meer
Leeuwenboekje winter 2013-2014
8
tel: (058) – 213 80 24
E-mail: [email protected]
Themacursus "Steltlopers” eind augustus – begin september 2014 (data
nog vast te stellen)
Invulling nader te bepalen.
Docent/excursieleider Sieds Boersma. Organisatie:Tonny Biesterbosch en
Anneke Zeinstra
Inlichtingen en opgave bij: Tonny Biesterbosch
tel: (058) - 255 18 76
E-mail: [email protected]
"Vogelochtenden"
Elke eerste zaterdag van de maand (uitgezonderd juli, augustus en september)
is er een z.g. "Vogelochtend", een "vrijblijvende" vogelexcursie, waarvoor men
zich niet hoeft op te geven en waaraan geen kosten verbonden zijn. (mensen die
meerijden in een auto betalen € 3 p.p. aan de chauffeur) Iedereen met
belangstelling voor vogels is welkom. Verzamelen op het parkeerterrein achter
het Q8 benzinestation aan de Tesselschadestraat te Leeuwarden.(circa 200m
vanaf rotonde Heliconweg-Tesselschadestraat) De starttijd is meestal 09.00
uur. De mensen die op onze verzendlijst staan, ontvangen een paar dagen vóór
elke Vogelochtend een mail met bijzonderheden. (o.a. de vertrektijd)
Aanmelding voor de verzendlijst is daarom verstandig. Eventueel vooraf
informeren bij Anne Bosma.
Organisatie: Anne Bosma en Teartse van der Zee
Inlichtingen en aanmelding voor verzendlijst: Anne Bosma
tel: (058) - 266 01 09
E-mail: [email protected]
Informatie Vogelwerkgroep:
Durk Weijma, coördinator.
tel: (0514) – 57 13 18
E-mail: [email protected]
Werkgroep Educatie en Jeugd van IVN Leeuwarden
De werkgroep Educatie en Jeugd in Leeuwarden telt momenteel nog maar twee
leden: Sietske Landman en Tineke Vernhout. We doen hierbij een oproep voor
versterking van onze werkgroep Educatie en Jeugd met één of twee
enthousiaste vrijwilligers!
Tineke Vernhout :
(058) 288 25 61 / 06 49 14 36 33
Bomenwandeling IVN zondag 13 oktober 2013
De meeste mensen hebben vrienden, kennissen, familie en komen veel bij elkaar
over de vloer. Nu is dat niet voor iedereen vanzelfsprekend. Ik, Anki de Ruiter,
Leeuwenboekje winter 2013-2014
9
ben vrijwilliger bij Resto VanHarte te
Leeuwarden. Dit is een gezamenlijke
eettafel waar mensen elkaar kunnen
ontmoeten, tijdens een gezonde en
betaalbare maaltijd. Om de drempel
iets te verlagen en een gemoedelijke
omgeving te creëren, organiseren wij
regelmatig een leuke activiteit, met als
doel onze gasten voor te stellen ‘in
beweging te komen’ en zich minder
eenzaam te voelen. Helaas komt
eenzaamheid nog veel voor in deze
maatschappij.
Wat wij vooral ook toejuichen, is het
samenwerken met andere
maatschappelijke organisaties om de
krachten en creativiteit te bundelen.
Zo ben ik onlangs met Marije Klaver van AanZet in gesprek gegaan. Zij
coördineert deze stichting voor cliëntgestuurde projecten. Als landelijk thema
bij VanHarte kwam “De Groene Maand” aan de orde. In dit kader ben ik op zoek
gegaan naar een invulling en kwam bij een prachtige activiteit van het IVN uit.
Eén en één is twee en zo hebben wij als Resto VanHarte en AanZet de
Bomenwandeling in het Rengerspark te Leeuwarden georganiseerd als
gezamenlijk
uitje. Voor
die tijd had
ik al kennis
gemaakt met
de heer Daan
van Zomeren
en heeft hij
bij VanHarte
het één en
ander
verteld over
het IVN en
hebben we
flyers
uitgedeeld.
De bewuste
Leeuwenboekje winter 2013-2014
10
zondagmiddag was het enigszins druilerig, maar dit mocht de pret niet drukken.
We hadden met elkaar in de Singelstraat afgesproken, in het buurthuis alwaar
het Sociaal Café de Kronkel, een activiteitenlocatie van AanZet, gevestigd is,
tegenover het Rengerspark. Het was leuk kennis met elkaar te maken, twee
groepjes betrokken gasten en bezoekers van twee verschillende organisaties.
Ook in het Rengerspark stond al een grote groep klaar om met Daan van
Zomeren en Margriet Kampman mee te wandelen. Opgesplitst in twee groepen
hebben we een zeer interessante uitleg gekregen over allerlei soorten bomen,
planten en struiken. Mooie herfstkleuren leverden ook mooie foto’s op. Zelfs
een boomknuffel, door één van de wandelaars, mocht niet ontbreken. De
jongste telg was ongeveer 3 jaar oud en het totaal aantal wandelaars telden wij
op vijfendertig personen. Het was erg leuk om tijdens een zondagmiddag als
deze lekker naar buiten te gaan, een frisse neus te halen, gezellig samen te zijn
en tegelijkertijd een hoop te leren!
Na afloop van de wandeling
had Marije alvast de
kachel in het Café
aangezet en hebben we
met een hele club
wandelaars nog een
heerlijk warm bakje thee
en koffie gedronken, ook
wandelaars die niet bij
Resto VanHarte of AanZet
aangesloten waren,
schoven aan. In het kader
van ontmoeting hadden wij
ons doel ruimschoots
gehaald: natuur schept een
band, voor iedereen!
Ik ben van plan de site van
het IVN zeker in de gaten
te houden en te kijken wat
we nog meer samen met
jullie kunnen doen. Het was
een super geslaagde middag met ook vooral dank aan Daan van Zomeren en
Margriet Kampman.
Met hele hartelijke groet, Anki de Ruiter.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
11
Ruiters en toppers
Net als vorig jaar november ben ik, deze eerste zaterdag van de maand, met
een groep vogelaars van het IVN Leeuwarden op pad geweest richting het
IJsselmeer. Het is zwaar bewolkt, droog, een graad of 10 en het waait
nauwelijks.
We zijn met z`n 13-en en rijden eerst naar een hut ten zuiden van Harlingen:
“It Hegewiersterfjild”. Heel voorzichtig betreden we de hut want de houten
vloer is spekglad. Gelukkig zijn er verschillende telescopen mee want de vogels
zitten vrij ver. Met het blote oog zijn de aalscholvers het beste te zien. Ze
hebben hun vleugels breeduit gespreid om ze te laten drogen. Ook de
bergeenden zijn op afstand goed te herkennen. In de telescoop wordt een
paartje dodaars gespot. Slobeenden slobberen naar hartenlust en helemaal
tegen de walkant aan staat een groep zwarte ruiters. Dit zijn steltlopers die in
de winter oranje poten hebben. Ze lijken wat op Tureluurs, maar hebben wat
langere poten en een langere dunnere fijne snavel met een iets omlaag gebogen
punt.
Dan door naar het
Kornwerderzand. Hier zien
we onder andere piepers
en toppers. Die toppers
(eenden) zijn voor een
aantal voor ons nieuw. Ze
lijken op kuifeenden maar
het vrouwtje heeft veel
wit rond de snavelbasis. In
het vogelboek zie ik dat
dit trouwens ook voor kan
komen bij de kuifeend en
dan moet je echt op
details letten om ze te kunnen onderscheiden. Toppers hebben bijvoorbeeld
geen kuif.
We rijden verder richting de Makkummer Zuidwaard. Onderweg veel
kolganzen,kieviten, goudplevieren en een paar wulpen. We zien heel vlakbij een
enorme ruigpootbuizerd in het weiland zitten, die z’n naam eer aandoet vanwege
de enorme bos veren rond z’n poten. Jammer genoeg vliegt hij weg voor ik een
foto kan maken. Ook zit er een gekke gans tussen de kolganzen. Model
sneeuwgans maar met een donkerder verenkleed en een gevlekte witte kop.
“Een of andere hybride”, wordt er geroepen.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
12
Als we de auto’s geparkeerd hebben
lopen we naar de heuvel bij de
Makkummer Zuidwaard. We hebben
uitzicht op het eiland waarbij onlangs
de rust- en slaapplaatsen van de
reuzensterns zijn verstevigd. De
reuzensterns zijn hier alleen in de
zomer en zijn nu al zuidwaarts
vertrokken. Ook hier staan
aalscholvers met hun veren te
wapperen en op het eiland staat een
nijlgans. Er zwemmen onder andere
berg-, kuif-, slob- en krakeenden. Ook
zijn er een paar pijlstaarteenden druk
aan het grondelen waarbij hun lange
puntige staart schuin omhoog steekt.
Ik bewonder deze prachtige eenden in
de telescoop.
Op de terugweg stoppen we nog
ergens en zien we vlakbij een hele
groep tafeleenden. Met name de mannetjes, met hun kastanje bruine kop,
zwarte borst, lichtgrijze rug en zwarte achtersteven, zijn een lust voor het
oog. Ondanks dat het niet enorm fotogeniek weer is, poseert een buizerd
vlakbij de auto’s uitgebreid voor de camera’s.
Tot slot wordt er
nog een fuut
vastgelegd die een
enorme vis naar
binnen werkt. Al met
al weer een hele
geslaagde
vogelochtend.
Linda Veeman
Leeuwenboekje winter 2013-2014
13
Vogelexcursie 7 december 2013
Op de gebruikelijke plaats en tijd (de eerste zaterdag van de maand) kwamen
14 liefhebbers bijeen om met elkaar te gaan vogelen. Zouden we naar Zwolle
gaan om de verdwaalde sperweruil te bezoeken en te spotten? Uiteindelijk
besloten we om toch
maar naar Lauwersoog
te gaan omdat daar
vast en zeker meer
moois te vinden zou
zijn dan 1 uil.
Rijdend door de
polders richting
Lauwersoog werden al
snel diverse ganzen
gespot, maar helaas
deze keer geen
“specials”. Een gans
was vrij recent,
kennelijk op een
verkeerd moment,
voor de loop van
een geweer
terecht gekomen,
want hij was aan
één zijde
vleugellam. We
kwamen aan bij de
sluizen van
Lauwersoog waar
we een aantal
pijlstaarten
spotten. Ook zagen
we diverse
zeehonden, maar
voor de vogelliefhebbers was er deze keer niet veel te beleven.
Snel verder dan maar naar de haven. Gelukkig zagen we hier wat steenlopers
die zich uitgebreid lieten bekijken. En eigenlijk bleef het daar ook bij. Tot slot
zijn we naar Ezumakeeg gereden, waar we vanuit de kijkhut in de verte kleine
zwanen konden bewonderen. Ook hier was weinig spectaculairs te ontdekken,
Leeuwenboekje winter 2013-2014
14
maar iedereen had wel mooi de gelegenheid om door de meegebrachte “spotting
scopes” te kijken en dat is tenslotte ook wat waard.
Om een uur of één waren we weer terug in Leeuwarden en hadden we met
elkaar ongeveer 28 soorten geteld. Dat is voor dit gebied niet echt een hoog
aantal, maar we waren wel even mooi op stap geweest, of niet soms?
Cor de Vries
Eén jaar lang intensief vogelen in de gemeente Leeuwarden
2013
Een jaar met vele hoogtepunten; het bewijs dat vogelen in de regio niet saai
hoeft te zijn
Deel 1 Door Jeroen Breidenbach
Sinds 2010 woon en studeer ik in Leeuwarden. Mijn passie, en eigenlijk ook mijn
leven, zijn vogels en de natuur daaromheen. Toen ik in Leeuwarden begon,
verbaasde ik mij erover hoe weinig kennis er was over de vogels die om ons
heen voorkomen. Vogelaars vliegen naar het Lauwersmeergebied of naar de
waddenkust, want daar zijn de vogels en hier in Leeuwarden zou niets leuks
kunnen zitten. Vanaf eind 2012 heb ik besloten een ‘big year’ te doen in
Leeuwenboekje winter 2013-2014
15
Leeuwarden. Binnen de gemeentegrens wilde ik in een jaar tijd zoveel mogelijk
vogelsoorten vinden. Dit verhaal geeft aan hoe succesvol het kan zijn als je
maar tijd, geduld en doorzettingsvermogen hebt. Een jaar wat mij heeft doen
verbazen en wat het eerste record in de boeken zet voor een serieuze
regiojaarlijst. Hopelijk zien sommigen dit als motivatie om in de toekomst een
poging te doen dit record te verbreken, maar vooral om meer je eigen omgeving
te bekijken. Laten we terug kijken naar 2013 in een notendop. Een jaar dat 184
verschillende vogelsoorten opleverde!
In dit Leeuwenboekje worden de eerste 3 maanden van 2013 beschreven. In de
3 volgende Leeuwenboekjes staat steeds per 3 maanden beschreven wat ik in
die periode in 2013 aan nieuwe leuke vogelsoorten gezien heb in de gemeente
Leeuwarden.
Studiegebied gemeente Leeuwarden
Leeuwenboekje winter 2013-2014
16
Januari
De winter, die erg hard
was in de tweede helft
van januari, zal ik niet
snel vergeten. Deze
kou zorgde voor leuke
vogelbewegingen
en
leverde tegelijkertijd
een strijd op voor de
ijsvogel. Een wak werd
open gehouden in het
Havankpark
om
de
ijsvogel door de winter
te
loodsen.
Mijn
meeuwenonderzoek
(ringen aflezen) zorgde
voor vele leuke aflezingen en ook werden er voor het eerst kokmeeuwen en
stormmeeuwen uitgerust met een kleurring. Deze maand was ook erg goed voor
de zeldzamere meeuwen. De pontische meeuw en de geelpootmeeuw werden in
deze maand al gevonden op de slaapplaats de Nije Wielen. Voor het atlasblokproject van SOVON werden ook al leuke soorten gevonden binnen de
gemeentegrens: een roestplaats van ransuilen en grote zaagbekken bij de
Dokkumer Ee. Het was een erg goede winter om overwinteraars gemakkelijk te
vinden.
Houtsnippen,
dodaarsjes,
goudvinken,
waterrallen,
grote
zilverreigers,
bokjes,
sijsjes,
grote
gele
kwikstaarten, roerdompen,
blauwe kiekendieven en
vele eendensoorten zoals
nonnetjes en brilduikers
werden
erg
eenvoudig
gevonden. Ook enkele zeer
goede
soorten
voor
Leeuwarden werden op het
lijstje
genoteerd:
een
waterpieper in de Kleine wielen en wilde zwanen op de Houtwielen. In januari
werd al een tjiftjaf ontdekt en een invasie appelvinken, van het afgelopen
najaar, zorgde voor vele overwinteraars. Als knaller dook een ruigpootbuizerd
Leeuwenboekje winter 2013-2014
17
op in de Kleine wielen. Een erg vroege scholekster werd al gevonden op 31
januari. Hiermee werd in de eerste maand de jaarlijst op 66 soorten gezet.
Februari
Februari vloog voorbij. Het was nog steeds erg koud; het voorjaar was nog ver
weg. De focus in deze maand lag op overwinteraars die ik in januari nog niet had
gezien. Uren werden gestopt in het controleren van ganzen en de telpost in het
Leeuwarderbos werd ook dit jaar weer voor het eerst bemand. Het bleek niet
onverdienstelijk. Er werden twee toendrarietganzen ontdekt op een weiland en
een groep van elf kleine
rietganzen vloog over
terwijl ik de meeuwen aan
het
controleren
was.
Tijdens het zoeken naar
een kerkuil (die helaas
niet thuis gaf) werd een
groep
kleine
zwanen
overvliegend opgemerkt
in
het
donker.
Alarmbellen gingen af
toen
er
een
adult
vrouwtje pestvogel in
beeld
kwam
in
het
Havankpark. Een jonge
pestvogel sloot zich hier later bij aan en ze verplaatsten zich richting de
Bloemenbuurt. Een Duitse geringde hybride zilvermeeuw x pontische meeuw
werd vervolgens gevonden in de binnenstad. Deze maand werden ook veel
algemene
soorten aan de
lijst
toegevoegd,
waardoor
de
lijst na twee
maanden
uiteindelijk uit
kwam op 93
soorten.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
18
Maart
Maart roert zijn staart is het gezegde; het bleek waar te zijn. De arriverende
grutto’s en andere trekvogels werden onaangenaam verrast door veel kou. Toch
zorgde dit voor weer leuke bewegingen en de trektelpost werd goed bezet. Het
resulteerde in leuke voorjaarsrecords met leuke bewegingen van sijsjes,
grauwe ganzen, aalscholvers, kleine zwanen en kieviten. Als leuke soort werd
er op de eerste trektelling van
maart een velduil opgeschreven.
Wat ook leuke soorten dit jaar
opleverde was het enige plasdras
gebied
wat
de
gemeente
Leeuwarden kent. Dit gebied ligt
bij de Houtwielen van de Groote
wielen.
De
helft
van
dit
plasdrasgebied hoort binnen de
gemeentegrens en de andere helft
valt erbuiten waardoor het soms
wat geduld en geluk vereiste om de vogels in het juiste deel van het gebied te
zien. Er werden daar leuke soorten voor Leeuwarden gezien, zoals: kemphaan,
bonte strandloper, bontbekplevier en lepelaar. Het werd voorjaar
langzamerhand, niet qua weer maar wel qua vogelaanbod. Rode wouwen deden
het dit jaar leuk en passeerden ook Leeuwarden. Een ijsgors werd aan het einde
van maart nog geteld als trekvogel over de telpost. De laatste klapper viel met
veel geluk: een overvliegende zeearend boven de Potmarge. De tussenstand
werd weer opgemaakt na maart en kwam uit op 110 soorten!
Foto’s
Alle foto’s zijn gemaakt door mijzelf binnen de gemeente Leeuwarden.
Januari- ijsvogel (Havankpark, 23-01-2013, adult man), grote gele kwikstaart
(Potmarge, 30-01-2013, adult winterkleed)
Februari – pestvogel (Bloemenbuurt, 28-02-2013, eerste winter), hybride
zilvermeeuw x pontische meeuw (Binnenstad, 11-02-2013, eerste winter)
Maart – rode wouw (Leeuwarder Bos, 09-04-2013, adult)
Lees en geniet:
Meino Zondervan heeft een boeiend verslag met schitterende foto’s gemaakt
van een groepsreis van de vogelringgroep Bergumermeer naar Falsterbo in
Zweden. Het leuke verhaal over de belevenissen van de groep en het spotten
van trekvogels is te vinden op de site www.ivnleeuwarden.nl bij de werkgroep
vogels.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
19
Een kennismaking met Willemke Feenstra,
Zo aan de naam te zien, denk je: “Een echte, geboren en getogen Friezin!” Maar
nee, Willemke is geboren in Hollandsche Rading, maar ze heeft Fries bloed door
haar aderen stromen, want haar vader was een Fries.
Ze heeft in Hollandsche Rading gewoond tot haar 17e. Haar vader overleed en
met haar moeder en haar jongere broer is zij later naar Zeist verhuisd. Na de
middelbare school heeft zij in Kerk Avezaath in de Betuwe gewoond. Daar
heeft zij een opleiding aan de middelbare biologisch dynamische
landbouwschool 'Warmonderhof' gevolgd. Na haar opleiding heeft ze een tijdje
in die richting gewerkt, maar moest daar helaas mee stoppen wegens
lichamelijke klachten. Willemke heeft in verschillende plaatsen van het land
gewoond. Zelfs zes jaar in België.
Nu woont ze alweer ruim 15 jaar in Leeuwarden. Ze heeft vier kinderen, van wie
er nog één thuis woont. Willemke werkt vier dagen per week in het MCL, waar
ze administratief werk doet. Ze werkt aan de inschrijfbalie en op de afdeling
die het patiëntenbestand
beheert.
Een paar jaar geleden heeft ze
de beginnerscursus
vogelherkenning gevolgd en
daarna de vervolgcursus. Ze
werd steeds fanatieker en ging
ook naar themacursussen over
vogels. Die interesse heeft ze
van haar vader, "hij was een
echte vogelman", zegt
ze. Jammer dat ze daarvan zo
kort heeft kunnen genieten.
Tijdens de cursus merkte ze
toch dat ze heel wat vogels
kende uit de tijd dat ze met
haar vader op stap
ging. Binnenkort gaat ze met
Anne Bosma mee ganzen tellen.
Maar goed dat het ganzen
tellen iets later is, want
momenteel (ons gesprek is in
Leeuwenboekje winter 2013-2014
20
tweede helft van november) verdiept ze zich in de genealogie en tekent een
stamboom voor haar broer, die binnenkort 50 jaar wordt. In haar vrije tijd
wandelt Willemke veel. Ze volgt een route waarvan ze elke keer een stuk loopt.
Ze is bij St. Jacobiparochie begonnen en is nu bij Jorwert
aangekomen. Vroeger heeft ze veel getekend, maar daar komt ze nu niet aan
toe. Ik vroeg haar of ze nog meer hobby's had en toen kreeg ik een spontaan
antwoord: "Ik lees alles!"
Corrie Kruiswijk
Op zoek in het Leeuwarder Bos
Doordat ik met pré-pensioen ben breng ik meer tijd in de natuur door. Met
name wil ik wat ik dan zie, ook fotograferen. Woensdag is de vaste dag waarop
ik met mijn vriend Jan Tuinstra de natuur in trek. Jan woont in de buurt van
Gorredijk en ik dacht altijd dat daar meer natuur was dan hier in de omgeving
van Leeuwarden. Dat is natuurlijk ook zo. Er zijn veel heideveldjes, bossen en
lanen. Ook als je naar de natuurgebieden kijkt van de natuurverenigingen zul je
vrij veel van die gebieden in het Zuidoosten van onze Provincie aantreffen.
Ieder jaargetijde geeft weer andere mogelijkheden in de fotografie. In het
voorjaar de voorjaarsbloemen en dan de zomer met de bloemen en de bijtjes en
niet te vergeten de vlinders en libellen. In de herfst verdwijnen deze dan, al
dan niet snel, uiteraard ook afhankelijk van de temperatuur, om plaats te maken
voor paddenstoelen. Die zorgen er voor dat alle afval van de natuur weer wordt
verwerkt, geholpen door het vele kleine grut wat tussen de bladeren door
scharrelt. Gaat de herfst dan over in de winter dan verdwijnt het grootste deel
van de paddenstoelen, vooral de Plaatsjeszwammen, om plaats te maken voor
paddenstoelen die beter bestand zijn tegen de kou en met name tegen de vorst.
Door de vogeltrektelpost in het Leeuwarder Bos en het verslag daarvan in ons
Leeuwenboekje en in de Leeuwarder Courant, ben ik ook begonnen wat meer
tijd in dit bos door te brengen. Zo kon ik op één van die dagen de foto maken
van de IJsvogel die op de omslag van dit nummer staat. Een prachtig vogeltje
waarvan ik hoop dat zij de winter zal overleven. Eigenlijk een hele rare naam
voor dit vogeltje omdat hij een hekel heeft aan ijs, want dat belemmert hem
om visjes te vangen.
De laatste weken houd ik mij voornamelijk bezig met de kleine paddenstoeltjes
behorende tot de Myxomyceten (slijmzwammen) en Ascomyceten
(zakjeszwammen). Ik moet zeggen dat het me helemaal te pakken heeft
gekregen. Zulke kleine paddenstoeltjes die er vaak kleurrijk en apart van vorm
Leeuwenboekje winter 2013-2014
21
zijn. Paddenstoeltjes die je soms zonder loep bijna niet kunt zien. Het lijken
gekleurde stipjes op een oud stuk oud hout. Helaas moet je er wel wat moeite
voor doen want die oude takken van de bomen liggen natuurlijk allemaal op de
grond en door de vele regenbuien is de grond wel heel erg nat. Dus bukken, tak
oprapen, bekijken, loepje erbij en dan eventueel de gevonden paddenstoeltjes
fotograferen. Camera op statief, stuk hout er voor en scherpstellen. Door de
geringe afmetingen loop je tegen wat problemen bij het fotograferen aan. Hoe
dichterbij hoe minder scherptediepte. Heel erg dichtbij betekent een
scherptediepte van minder dan één millimeter. Maar met het fotograferen ben
je er nog niet. Uiteraard wil je ook graag de naam van het paddenstoeltje weten
en dan komen de problemen. Soms zijn ze op het uiterlijk te determineren maar
inmiddels is het zover dat de sporen van de paddenstoeltjes de determinatie
moeten bevestigen. Dan komt het er op neer de benodigde literatuur bij elkaar
te scharrelen en te zoeken hoe de microscoop uitkomst zou kunnen brengen. In
dat stadium zit ik nu. Een microscoop had ik nog van mijn aquariumhobby en die
kan ik nu goed gebruiken. Inmiddels zijn wat kleurstoffen aangeschaft om de
sporen te kunnen kleuren om ze beter onder de microscoop te kunnen bekijken.
Zo kun je met een morgen in de modder liggen in het Leeuwarder Bos en het
maken van foto’s nog uren thuis bezig zijn en er soms toch nog niet uit kunnen
komen.
Onderstaand een foto van een Peervormig draadwatje (Trichia decisies)
afmetingen: hoogte plm. 3 mm. Het watje bevat tussen de vele draadjes de
sporen.
Leeuwenboekje winter 2013-2014
22
Ook Linda Veeman heeft me in het bos opgezocht en samen hebben we ook nog
wat in de omgeving gezocht. Onder de schors van een boom ontdekten we ook
nog een aantal kevers en sluipwespen. Onderstaand een foto van de Grote
loopkever (Carabus cancellatus).
Zo zie je maar wat er in een paar uren in
een beperkte deel van het bos allemaal te
vinden is. Trek er ook eens op uit en
bezoek het Leeuwarder Bos. Misschien kom
je Jeroen Breidenbach (zie artikel elders
in dit blad) ook wel tegen want ook hij is
daar vaak te vinden.
Als je het leuk vindt om op de hoogte te
blijven van alles wat met het Leeuwarder
Bos te maken heeft, kun je je aanmelden
bij de openbare Facebook groep
Leeuwarder Bos. Hier kun je ook diverse
foto’s van de gevonden paddenstoeltjes en
andere leuke waarnemingen bekijken.
Ben Engelen
Leeuwenboekje winter 2013-2014
23
Cryptische omschrijvingen van vogelnamen:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Dit hoofd is verliezer bij een partijtje schaak.
Drie maanden voor een vorst.
Metaal voor een onderdeel van een molen.
Een onderdeel van een bos voor een oproepapparaat.
Een zoogdier waar je spreekwoordelijk in kunt verblijven komt een letter te
kort.
Het Franse mijn voor niets en een onwelriekende vloeistof.
Een jaargetijde voor een insect en een ogenblik.
Een onderdeel van een schip voor onverstandig komt een letter te kort.
Een hijswerktuig voor deze vogel.
Deze vogel heeft veel capaciteiten.
Oplossingen cryptische omschrijvingen herfstnummer 2013:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Eetgereedschap voor iets waar het koren in zit; Lepelaar.
Deze vogel is steengoed; Topper.
Een opdracht om drank uit te schenken; Tapuit.
Een edel metaal voor honderd jaar komt één letter tekort; Zilvermeeuw.
Deze vogel komt uit het land dat deels in Europa en deels in Azië ligt;
Turkse Tortel.
Een fervent aanhanger van de R.K. kerk; Paap.
Met één letter achter de naam van deze weidevogel komt een vrouw in een
minder gunstig daglicht te staan; Wulp.
Meestal komt deze watervogel pas na zijn dood op het meubelstuk terecht
waarmee zijn naam begint; Tafeleend.
De naam van deze vogel is een kleine uitvoering van het dier dat alle mensen
wel eens schieten; Bokje.
Vastgesteld is dat deze zangvogel in een goede conditie is; Fitis.
Met dank aan Durk Weijma.
In memoriam Wim Gosens
geboren 28 maart 1944 te Schiedam
overleden 13 september 2013 te Leeuwarden
Via de mail ontving ik het bericht dat Wim Gosens was overleden. Het duurde
dagen voordat ik die naam koppelde aan de, mij zo bekende, “meester Wim” en
toen kwam het mailtje opeens veel harder aan. De enthousiaste muziekdocent
Leeuwenboekje winter 2013-2014
24
leerde ik begin jaren 90 kennen op de Michaëlschool. Zijn liefde voor muziek,
kinderen en enthousiasme voor antroposofisch onderwijs deden mij besluiten
om voor die school te kiezen voor mijn kinderen.
Heel veel later kwam ik hem opnieuw tegen en nu op een super gezellige middag
met leden van de plantengroep. Onze levens waren intussen ingrijpend
veranderd en dat wisselden we “even” uit. Als er geen Gregoriaanse
zangavonden waren, was Wim van de partij op de plantenwandelingen en zijn
lach schalde diverse keren over het terrein. Ook vertelde hij van zijn
inventarisatie avontuur langs het spoor, waar de politie hem vandaan plukte en
niet kon geloven dat hij daar “alleen maar naar plantjes keek” en hem dus
oppakte.
Zielige verhalen heb ik van Wim nooit gehoord, alleen dat het fietsen en lopen
hem niet zo gemakkelijk meer afging. Vandaar ook dat zijn dood voor mij zo
onverwacht kwam. Mijn kinderen herinnerden zich vooral zijn altijd bewegende
grote teen in zijn sandaal en ik zijn vrolijke lach en enthousiasme. Eigenlijk kan
ik het nog steeds niet geloven, dat meester Wim hier niet meer is en dat ik
hem nooit meer tegen zal komen.
Renée Ras
Leeuwenboekje winter 2013-2014
25
Van Anneke Zeinstra kregen we het volgende gedicht dat gemaakt is door
Jelle Kaspersma:
Wintergedicht mei blauwe Hoarnskrobber
oan `e ein fan `e wei yn dit lege lân
boppe de trijesprong
sweve hja as socht se in fjirde wei
de sinne stie midsfebrewaris heech te strieljen
mar kjeld hie har omraak te pakken
dagen dagen lang gjin fleis gjin wetter
oan `e ein fan dy wei
by de trijesprong
wie der foar har mar ien útwei
stadich sweven fearren
mei yn har in oanein fûgelliif
dy fjirde wei yn
blauwe hoarnskrobber = blauwe kiekendief
Leeuwenboekje winter 2013-2014
26
De redactie nodigt u uit om ook eens wat te schrijven,
over iets natúúrlijks.
Inzendingen voor 1 april 2014 bij de redactie:
Linda Veeman, Van Gheelstins 12, 8925 GB Leeuwarden
e-mailadres: [email protected]
en
Ben Engelen, Gounodstraat 10, 8915 CK Leeuwarden
e-mailadres: [email protected]
Leeuwenboekje winter 2013-2014
27
Leeuwenboekje winter 2013-2014
28