HOVO
Alkmaar, najaar 2014
Kwaliteitsonderwijs voor 50-plussers
Studiegids
HOVO Alkmaar wordt mede mogelijk gemaakt door:
Voorwoord
Voor u ligt de brochure van HOVO Alkmaar met het cursusaanbod najaar 2014. Heeft u het voornemen of de
wens uzelf te ontplooien op cultureel en/of intellectueel gebied dan biedt het programma van HOVO Alkmaar
een uitstekende manier om dit te doen.
Een leven lang leren of zo u wilt een lang leven leren wordt in Nederland sinds 1986
mogelijk gemaakt door de instellingen voor Hoger Onderwijs Voor Ouderen (HOVO). Deze instellingen zijn
gelieerd aan een universiteit of hogeschool. HOVO Alkmaar is gelieerd aan Hogeschool Inholland Alkmaar en
de cursussen worden op deze locatie aangeboden.
HOVO is een erkend kwaliteitskeurmerk en staat borg voor onderwijs op propedeuseniveau universiteit.
In het programma dat begin oktober 2014 start, biedt HOVO Alkmaar weer een scala aan interessante
cursussen. U kunt komend najaar cursussen volgen op het gebied van Architectuur, Kunstgeschiedenis,
Muziek, Geschiedenis, Filosofie, Natuur in Noord-Holland en Letterkunde.
Het HOVO-najaar wordt ingeluid op 3 oktober om 15.00 uur in de Rabobankzaal met een boeiende lezing
“Dante’s Goddelijke Komedie; een reis door het Inferno” die gratis wordt aangeboden aan alle
(ex)cursisten van HOVO Alkmaar. Spreker is drs. Jonathan Oudendijk, docent Italiaanse taal en literatuur.
In deze brochure vindt u informatie over de introductielezing, de inhoud van cursussen en de wijze waarop
deze worden aangeboden en het aanmeldingsformulier.
HOVO Alkmaar wenst u heel veel plezier met de cursus(sen) van uw keuze!
Namens HOVO Alkmaar,
Damienne Leijen
Damienne Leijen
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
3
Onderwijscoördinator
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
4
Inhoudsopgave
Pagina
Voorwoord ......................................................................................................................... 3
1.
Kwaliteitsonderwijs voor Ouderen .......................................................................... 6
2.
Het onderwijs van HOVO Alkmaar ......................................................................... 7
3.
Overzicht programma najaar 2014 ......................................................................... 8
4.
Introductielezing: ‘Dante’s Goddelijke Komedie; een reis door het Inferno’ .......... 10
5.
Cursussen najaar 2014 ........................................................................................ 11
5.1
De Eerste Wereldoorlog ....................................................................................... 11
5.2
Tussen twee wereldoorlogen: Weimar-Duitsland en de gevolgen ........................ 12
5.3
Amerikaanse Burgeroorlog ................................................................................... 13
5.4
Stadsgeschiedenis van de 19e eeuw (1795-1914) in NL ...................................... 15
5.5
De geschiedenis van de Nederlandse Politiek (1848-2002) ................................. 17
5.6
Geschiedenis Christendom aan de hand van 5 vragen ........................................ 18
5.7
Grande Parade; Kunst en cultuur uit de Gouden Eeuw ........................................ 19
5.8
Donatello; originaliteit en dramatiek van een renaissance beeldhouwer .............. 21
5.9
Botticelli; Schilder van zwijgende poëzie .............................................................. 22
5.10
Oudegyptische kunst en Architectuur ................................................................... 24
5.11
Keizers en kerkvaders .......................................................................................... 25
5.12
Facetten van de Griekse Oudheid ........................................................................ 27
5.13
Italiaanse dichters van 1300 tot nu ....................................................................... 29
5.14
Beeldtaal en taalbeeld .......................................................................................... 31
5.15
In vermaak ondergedompeld: over de cultuurkritiek van Adorno en Benjamin ..... 32
5.16
Levensfilosofische thema’s ................................................................................... 34
5.17
Slavoj Žižek: Filosofie, psychoanalyse en cultuur................................................. 35
5.18
Expressie in muziek .............................................................................................. 37
5.19
Amstelland, ’t Gooi en Vechtstreek....................................................................... 38
5.20
Nederland en ‘Europa’: Economische aspecten .................................................. 40
5.21
Geografie van de Oudheid.................................................................................... 42
6.
Algemene informatie ............................................................................................. 44
7.
Annuleringsvoorwaarden ...................................................................................... 46
8.
Overige faciliteiten ................................................................................................ 47
9.
Faciliteiten op de Hogeschool Inholland Alkmaar ................................................. 48
10.
HOVO Alkmaar ..................................................................................................... 49
Inschrijfformulier najaar
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
5
1.
Kwaliteitsonderwijs voor Ouderen
HOVO Alkmaar verzorgt op de locatie van de Hogeschool Inholland Alkmaar de universiteit van de derde
leeftijd. Met cursussen, lezingencycli en excursies op universitair / hbo-niveau voor iedereen van vijftig jaar of
ouder, brengt HOVO Alkmaar het ideaal van een leven lang leren in de praktijk. Daarbij worden geen formele
eisen gesteld aan een specifieke vooropleiding.
Onderwijs genieten
Ontplooiing en verdieping, verbreding van de eigen horizon door het verwerven van kennis en inzicht in het
gekozen vakgebied staan bij dit type onderwijs centraal. Met andere woorden: ‘leren om het leren’, ‘onderwijs
genieten’ in de meest letterlijke zin van het woord.
Op universitair of hbo-niveau
Onder ‘universitair /hbo- onderwijs’ wordt niet alleen het overdragen van wetenschappelijke kennis verstaan,
maar bovenal het ter discussie stellen van (eigen) standpunten op basis van geordend en kritisch denken.
Docenten
De docenten hebben allen een opleiding genoten aan een universiteit of hogeschool en zijn werkzaam of
werkzaam geweest bij een instelling voor hoger onderwijs. Zij zijn specialisten op het betreffende vakgebied
en beschikken over didactische vaardigheden.
Geen vooropleiding vereist
Hoewel veel van de deelnemers aan HOVO een universitaire/hbo-achtergrond hebben, staat HOVO open
voor iedereen die interesse heeft in het verwerven van kennis en inzicht op academisch niveau. Immers, niet
iedereen heeft de kans gehad te studeren, ook al had hij of zij dat graag gewild. Als er bij een programma
specifieke kennis wordt vereist, meestal leesvaardigheid in één of meerdere talen, dan wordt dat aangegeven.
HOVO Alkmaar, voor iedereen van vijftig jaar en ouder, voor zowel werkenden als
niet-werkenden.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
6
2.
Het onderwijs van HOVO Alkmaar
HOVO Alkmaar verzorgt een per studiejaar wisselend aanbod van min of meer afgeronde programma’s.
Afhankelijk van belangstelling en mogelijkheden worden onderdelen van dit aanbod tijdens volgende jaren
herhaald. Als een cursus of lezingencyclus in een volgend jaar een vervolg krijgt, spreken we van een
leergang.
Een cursus bestaat uit een geheel van 5-8 hoorcolleges of een combinatie van hoor- en werkcolleges. Een
cursus is bedoeld als volwaardige eenheid van het betreffende vakgebied. De exacte invulling van het college
wordt overgelaten aan de expertise van de docent.
Wekelijks is er een hoorcollege van tweemaal 50-60 minuten of een hoor- en werkcollege (samen twee uur),
met daartussen een pauze van ongeveer 20 tot 30 minuten. Een hoorcollege is een inhoudelijk betoog door
de docent, dat als introductie dient op de verdiepende literatuur die de deelnemers gedurende de daarop
volgende week kunnen bestuderen.
Op het inschrijfformulier wordt de cursist gevraagd om een alternatieve keuze aan te geven, maar dit is niet
verplicht.
Indien te weinig deelnemers zich hebben aangemeld, behoudt HOVO Alkmaar zich het recht voor een cursus
niet te laten doorgaan.
De studiebelasting is afhankelijk van het eigen studietempo en de aard van het opgegeven werk door de
docent.
Materiaal-, reis- en verblijfkosten (syllabi, entree, lunch etc.) zijn voor rekening van de cursist.
De cursist kan de cursusprijs vrijwillig verhogen met een bedrag van € 25,- ten behoeve van het steunfonds
HOVO Alkmaar. Dit kan aangegeven worden op het inschrijfformulier.
Indien de cursist in aanmerking wenst te komen voor de regeling minder draagkrachtigen, dan kan hij/zij
daarvoor een verzoek indienen. Zie voor uitgebreide informatie op pagina 42 van deze gids.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
7
3.
Overzicht programma najaar 2014
Dagen en tijden waarop de colleges worden gegeven
10.00-12.30
maandag
dinsdag
woensdag
13.15 – 15.45
- Facetten van de Griekse Oudheid;
- De Eerste Wereldoorlog;
- Beeldtaal en Taalbeeld;
- Nederland en ‘Europa’; Economische
aspecten;
- Amstelland, ’t Gooi en Vechtstreek;
- Geschiedenis van de Nederlandse Politiek;
- Italiaanse dichters van 1300 tot nu;
- Donatello; originaliteit en dramatiek van een
renaissance beeldhouwer;
- Geografie van de Oudheid;
- Botticelli; Schilder van zwijgende poëzie;
- Oudegyptische kunst;
- Slavoj Žižek: Filosofie, psychoanalyse en
cultuur;
- Tussen twee wereldoorlogen;
- Amerikaanse Burgeroorlog;
- In vermaak ondergedompeld: over de
cultuurkritiek van Adorno en Benjamin;
- Expressie in muziek (Ypma piano’s);
- Keizers en kerkvaders;
- Grande Parade; kunst en cultuur uit de
Gouden Eeuw;
- Stadsgeschiedenis in de 19e Eeuw;
- Levensfilosofische thema’s;
donderdag
vrijdag
- Geschiedenis Christendom adhv 5 vragen;
Weken, waarin de colleges worden gegeven in het najaar 2014
Weeknummer
Data
Opmerkingen
40
3 oktober 2014
Introductielezing; 14.30 uur Rabobankzaal Inholland
41
6 okt – 10 okt
1e collegeweek
42
13 okt – 17 okt
Geen colleges ivm Herfstvakantie
43
20 okt – 24 okt
2e collegeweek
44
27 okt – 31 okt
3e collegeweek
45
3 nov – 7 nov
4e collegeweek
46
10 nov – 14 nov
5e collegeweek
47
17 nov – 21 nov
6e collegeweek
48
24 nov – 28 nov
7e collegeweek
49
1 dec – 5 dec
8e collegeweek
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
8
50
8 dec – 12 dec
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
9e collegeweek; reserveweek ivm uitwijken
9
4.
Introductielezing: ‘Dante’s Goddelijke Komedie; een reis
door het Inferno’
Vrijdag 3 oktober 2014 om 14.30 uur: Rabobankzaal Inholland Alkmaar
Aan de introductielezing zijn geen kosten verbonden en wordt aan alle cursisten en ex-cursisten aangeboden.
HOVO Alkmaar beoogt hiermee het bijeenzijn en gezamenlijk aanhoren van een college door alle cursisten.
Tevens wordt informatie verschaft en is er gelegenheid tot discussie over HOVO Alkmaar. U kunt deelname
aan de lezing aangeven op het inschrijfformulier.
Dante’s Goddelijke Komedie;
een reis door het Inferno
Programma
14.30 uur
15.00 uur
15.05 uur
16.45 uur
17.00 uur
Inloop met koffie en thee
Introductie colleges HOVO Alkmaar
Start Introductielezing; spreker drs. Jonathan Oudendijk
Discussie
Sluiting
Inhoud
De Goddelijke Komedie van Dante Alighieri is één van de meest tot de verbeelding sprekende literaire werken
ooit geschreven. Het 14e eeuwse dichtwerk is beroemd over de gehele wereld en heeft talloze kunstenaars
uit de meest diverse disciplines geïnspireerd. Bijna alles is in het werk wel terug te vinden, van religie tot
politiek, van liefde tot moord en van immense honger tot enorme vreetzucht.
Er kan eindeloos over de Goddelijke Komedie gesproken worden. Maar in deze presentatie zal Jonathan
Oudendijk je in slechts anderhalf uur lang door de wereld van de Inferno leiden, het eerste deel van de drie
delen van de Komedie. De meest enerverende verhalen uit de Hel zullen de revue passeren, zoals het
emotionele relaas van Francesca (Inferno V), Dantes ontmoeting met zijn homoseksuele leermeester Brunetto
Latini (Inferno XV) en de Griekse held Odysseus (Inferno XXVI), de kannibaal Ugolino (Inferno XXXII en
XXXIII) die zijn eigen kinderen opat en het afdalen tot de duivel zelf in Inferno XXXIV. Dit gaat telkens
vergezeld van de kunstwerken die latere kunstenaars zoals William Blake, Gustave Doré en Monika Beisner
daarvan hebben gemaakt.
Spreker
Drs. Jonathan Oudendijk (1984) is vertaler en docent Italiaanse taal en literatuur.
Hij rondde zijn studie Italiaans aan de Universiteit van Amsterdam cum laude af,
studeerde een jaar in Rome en deed in Londen een onderzoeksmaster. Tijdens
zijn studie ontwikkelde hij zich tot Dante-specialist waarbij hij onderzoek deed
naar diverse onderwerpen zoals Dante en de Katholieke Kerk en homoseksualiteit
in de Divina Commedia. In zijn colleges probeert hij zowel rekening te houden met
de historische omstandigheden en interpretaties van anders schrijvers als met de
lezer uit de 21e eeuw. In zijn vrije tijd is Jonathan Oudendijk fervent lezer en schrijver van poëzie.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
10
5.
Cursussen najaar 2014
5.1 De Eerste Wereldoorlog
Introductie
prijs
€ 200,8 colleges
dag en tijd
maandag 13.15 - 15.45 uur
6-10; 20-10; 27-10; 3-11; 10-11;
17-11; 24-11; 1-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
Honderd jaar geleden, in augustus 1914, brak een oorlog uit tussen OostenrijkHongarije en Servië. Binnen korte tijd breidde die oorlog zich als een olievlek uit over
Europa. Alleen al daarom werd deze oorlog in verschillende Europese landen al gauw
aangeduid als ‘De Grote Oorlog’. Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebruikelijk
om het conflict aan te duiden als Eerste Wereldoorlog. Bij het uitbreken ervan dacht
niemand dat deze oorlog vier jaar zou duren. Van de tol aan doden en gewonden die
de oorlog zou eisen, had alleen enkele ‘onverbeterbare pessimisten’ een vermoeden.
Toch zijn het de enorme aantallen slachtoffers en alle verhalen over het uitzichtloos
ploeteren van soldaten in de modder in het Noorden van Frankrijk en het Zuidwesten
van België die een onuitwisbare indruk hebben gemaakt op de overlevenden en het
nageslacht.
In deze cursus zal de geschiedenis van veldtochten en slagvelden echter niet de
hoofdrol spelen. Diverse media besteedden en besteden daar dit jaar zoveel
aandacht aan, dat degene die vooral daarin geïnteresseerd is, ruimschoots aan zijn
trekken zal komen. Centraal in deze cursus staan de oorzaken en achtergronden van
de oorlog, de betekenis van de oorlogsomstandigheden voor de mensen in het
achterland of aan het zogenaamde home front, als ook de gevolgen van de oorlog,
zowel op kortere als op langere termijn. Bij elk van die thema’s zal ook ingegaan
worden op de vele interpretatieverschillen die kenmerkend zijn voor de
geschiedschrijving over de Eerste Wereldoorlog.
docent
dr. J. Talsma
historicus
Inhoud colleges
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Nieuwe bondgenootschappen, wapenwedloop en de Balkan als brandhaard: betrekkingen tussen de
Europese mogendheden, 1890 – 1913.
Naar het kookpunt: was het uitbreken van De Grote Oorlog in 1914 slechts een kwestie van tijd?
Kleine toer langs veldtochten en slagvelden, 1914 -1918.
Oorlogseconomieën: de financiering van de oorlog; logistieke problemen aan het front en aan het
thuisfront.
Democratie tegenover autocratie: de ideologisering van het conflict en de rol van propaganda.
De internationale sociaaldemocratie en de oorlog: van de Burgfrieden van 1914 tot de revoluties in
Rusland (1917) en Duitsland (1918).
Zelfbeschikkingsrecht der naties: hoe het Congres van Parijs de kaart van Europa drastisch veranderde.
Nooit meer oorlog? De afnemende betekenis van de ‘verschrikkingen’ van de Eerste Wereldoorlog voor
de (inter)nationale politieke verhoudingen in het Interbellum.
Aanbevolen literatuur
-
Wordt tijdens de cursus opgegeven.
Docent
Dr. Jaap Talsma (1944) studeerde geschiedenis in Utrecht en Amsterdam. Van 1971 tot 2009 werkte hij bij
de opleiding geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam. Van 1989 tot 2009 was hij universitair
hoofddocent bij de leerstoel Nederlandse Geschiedenis.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
11
5.2 Tussen twee wereldoorlogen: Weimar-Duitsland
en de gevolgen
Introductie
Nu we de Eerste Wereldoorlog uitgebreid herdenken,
lijkt het leerzaam ook over de gevolgen van deze
oorlog na te denken.
prijs
€ 120,4 colleges
dag en tijd
woensdag 10.00 - 12.30 uur
8-10; 22-10; 29-10; 5-11
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs .P. Dijkshoorn
historicus
Wat betekende de Vrede van Versailles voor
Duitsland? Hoe groot was het gebiedsverlies dat de
Duitsers leden? Hoe zwaar drukte de last van de herstelbetalingen?
Als we nauwkeuriger observeren, zien we dat zich een horrorscenario ontvouwt: de
Duitsers moeten een “gierende inflatie” ondergaan: een miljoen mark is niet genoeg
voor je dagelijkse boodschappen. Even daarvoor is het Rijnland door Frankrijk bezet,
iets wat de doorsnee Duitser ervaart als één van de vele vernederingen die Versailles
aan Duitsland oplegde.
Toen de zaken wat beter leken te gaan, in de periode Stresemann, brak de
wereldcrisis uit en kende Duitsland het hoogste percentage werklozen van Europa.
In vier colleges willen we nagaan hoe het mogelijk was dat Duitsland veranderde in een niets ontziende
dictatuur, hoe het mogelijk was dat één man een heel volk meesleepte in een wereldoorlog die het tenslotte
wel moest verliezen en waarin een volkerenmoord plaatsvond die in zijn omvang en de snelheid waarmee hij
uitgevoerd werd, zijn weerga in de geschiedenis niet kende.
Inhoud colleges
1.
2.
3.
4.
1918 Eerste Wereldoorlog en de gevolgen van Versailles voor Duitsland.
Weimar: een ongemakkelijke mix van moderniteit en tradities.
Reichspresident Hindenburg: tijdelijk economisch herstel onder Stresemann.
Duitsland vanaf 1933: dictatuur (terreur en propaganda).
Literatuur
•
Geert Mak, In Europa, Atlas Uitgeverij, 2004
•
Eric D. Weitz, Weimar Germany, Princeton Press, 2007
•
Frits Boterman, Moderne geschiedenis van Duitsland, Arbeiderspers, 2005
Docent
Pieter Dijkshoorn studeerde geschiedenis en filosofie aan de VU en de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft
vele jaren geschiedenis gegeven aan volwassenen en jongeren. Hij heeft zich intensief beziggehouden met
het interbellum, het tijdperk tussen beide wereldoorlogen en de geschiedenis van Duitsland in die periode.
Verdere specialisaties zijn de filosofie (Wijsbegeerte der Oudheid en Spinoza) en Nederlandse les geven aan
anderstalige volwassenen. Ten behoeve van de laatste activiteit schreef hij artikelen over de geschiedenis
van Marokko en Ghana (Nkroema).
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
12
5.3 Amerikaanse Burgeroorlog
‘de ingrijpendste periode in de Amerikaanse geschiedenis’
Introductie
prijs
€ 160,6 colleges
dag en tijd
woensdag 10.00 - 12.30 uur
12-11; 19-11; 26-11; 3-12; 1012; 17-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs .B. de Vos
politicoloog
Het huidige Amerika valt volgens historici niet te begrijpen zonder kennis van de
Amerikaanse Burgeroorlog. Voor Amerikanen vormt deze bloedige burgerkrijg, van
1861 tot 1865, veruit de belangrijkste periode in hun geschiedenis. De oorlog bracht in
de Verenigde Staten een omwenteling teweeg die zijn weerga niet kende. En maakte
het land tot nog steeds het machtigste ter wereld. Nog altijd zijn in de Amerikaanse
samenleving en politiek sporen van de Burgeroorlog herkenbaar.
De Amerikaanse Burgeroorlog was een krachtmeting tot het uiterste tussen Noord en
Zuid. De uiteindelijke lont in het kruitvat was de verkiezing van Abraham Lincoln tot
president en de daaropvolgende afscheiding van de Zuidelijke staten. Maar de
oorzaak lag in het diepgaande conflict over de slavernij. Waarom moest die oorlog
liefst vier jaar duren, ten koste van meer dan een miljoen slachtoffers? De
Burgeroorlog was en is Amerika's kostbaarste en vreselijkste oorlog. Historisch gezien
wordt hij wel de eerste totale oorlog genoemd, en in zekere zin een oefening voor de
Eerste Wereldoorlog.
Inhoud colleges
1. Over de betekenis van de Amerikaanse Burgeroorlog en wat daaraan vooraf ging. De VS is een land met
een onvoorstelbare groei, met een merkwaardig instituut: slavernij. De heftige discussie tussen Noord en
Zuid daarover is oorzaak van de oorlog, met de verkiezing van Abraham Lincoln tot president als
aanleiding. In 1861 begint de oorlog.
2. 1862: Het echte vechten begint, in oost, west en langs de kust De oorlog gaat lang duren. De
krijgskansen keren voortdurend. Europa wil tussenbeide komen. En na anderhalf jaar oorlog wordt nu ook
de afschaffing van de slavernij oorlogsdoel voor het Noorden. Intussen roert het thuisfront zich.
3. 1863: De oorlog ziet keerpunten - o.a. met de grote slag bij Gettysburg - maar stopt niet. 1864: De
burgeroorlog krijgt het karakter van een totale oorlog. Er vallen onvoorstelbare aantallen slachtoffers. In
het Noorden daalt de stemming naar een dieptepunt en Lincoln vreest voor zijn herverkiezing.
4. In het westen wint Noord gestaag terrein: Atlanta valt; generaal Sherman trekt brandschattend naar de
kust. In het oosten loopt generaal Grant vast in de loopgraven voor Petersburg. Begin 1865 breekt hij door
en geeft de Zuidelijke generaal Lee zich over. De oorlog is voorbij. Lincoln wordt vermoord.
5. De nasleep van de oorlog - de 'Reconstructie' - is heftig een duurt lang. Weliswaar is de slavernij
afgeschaft, maar de rechten van de zwarten worden na verloop van tijd behoorlijk ingeperkt. Het is de
periode van de segregatie, waaraan pas 100 jaar na de Burgeroorlog - met het optreden van Martin
Luther King c.s. - een einde komt.
6. Net als elke oorlog kent ook de Amerikaanse Burgeroorlog zijn eigen eigenaardigheden, zoals de
problemen met het leiderschap, de technische ontwikkelingen en die op medisch terrein. En muziek
speelde in de oorlog een grote rol.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
13
Literatuur
•
Bruce Catton, The Civil War (American Heritage Books), Boston/New York 2004
•
Bouke de Vos, Burgeroorlog in Etappes. Fietsen door de Amerikaanse geschiedenis, Zoetermeer
2013 (met een samenvatting van de Amerikaanse Burgeroorlog en korte teksten over een aantal
veldslagen, historische figuren etc.)
Docent
Bouke de Vos (1950), politicologie VU Amsterdam, is persvoorlichter bij Wageningen Universiteit &
Researchcentrum. Hij heeft grote belangstelling voor krijgsgeschiedenis en bestudeert al jaren de
Amerikaanse Burgeroorlog. In 2011 maakten zijn vrouw en hij een fietstocht in het spoor van deze oorlog.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
14
5.4 Stadsgeschiedenis van de 19e eeuw (1795-1914) in NL
Introductie
prijs
€ 160,6 colleges
Een overzicht van de geschiedenis van Nederland in de (lange) negentiende
eeuw, met een nadruk op de ontwikkelingen in de Hollandse steden.
dag en tijd
vrijdag 10.00 - 12.30 uur
31-10; 7-11; 14-11; 21-11; 2811; 5-12
Veel aandacht voor personen in de geschiedenis
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. J. Blokker
Inhoud colleges
1. Van Republiek naar Koninkrijk (1794 – 1815)
Republiek- vazalstaat - koninkrijk - driemanschap - nationale staat - artikelen van Londen - vereniging
noord en zuid
2. Economische ontwikkeling, autoritair koningschap en het revolutiejaar (1815 – 1848)
kanalenkoning - scheiding noord-zuid - revolutie 1830 - De Gids -Potgieter c.s. - Jan, Jannetje & hun
jongste zoon
3. Filantropie en particulier initiatief (1840 – 1870)
Jan Pieter Heije - Sarphati - van Eeghen – Vondelpark
4. Bevolkingsgroei en stadsontwikkeling (1870 - 1900
Vestingwet, urbanisatie, industrialisatie, sociale kwestie, stadsuitbreiding
Van Niftrik & Kalff 5. Agitatie binnen en buiten het parlement (jaren ’80)
sociale wetgeving - Kuyper, Domela, Schaepman - Multatuli - schoolstrijd
Kinderarbeid, Nutsbedrijven, Woningwet, Leerplichtwet
6. Fin de Siècle en oorlogsvoorbereiding (1890 – 1914)
explosieve groei van steden
Vredespaleis
Ethische politiek - Indië verloren, rampspoed geboren
neutraliteit
Docent
Jan Blokker (1952) is van huis uit en van geboorte leraar geschiedenis. Hij heeft vele jaren voor de klas
gestaan en daarnaast was hij lange tijd schoolleider op verschillende scholen. Sinds 2006 is hij freelance
publicist, spreker en schrijver over allerlei historische en maatschappelijke onderwerpen, over het onderwijs
ook en over onderwijsmanagement. Hij levert op verzoek een bijdrage aan workshops voor
onderwijsgevenden, managers, ambtenaren, politici en diverse andere gezelschappen. Vanaf september
2011 is hij opnieuw werkzaam als leraar geschiedenis. Verder werkt hij op dit moment aan verschillende
projecten, en heeft hij een promotieonderzoek naar het ontstaan van de Hogere Burgerschool in
voorbereiding. In het najaar van 2014 zal een boek verschijnen over de familie van zijn grootvader, zoon van
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
15
een immigrant uit West Friesland.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
16
5.5 De geschiedenis van de Nederlandse Politiek (1848-2002)
Van de liberale hervormer Thorbecke tot de ‘politieke dandy’ Fortuyn
prijs
€ 200,8 colleges (inclusief excursie,
exclusief kosten rondleiding van
€ 10,- en reiskosten naar Den
Haag)
dag en tijd
dinsdag 13.15 - 15.45 uur
7-10; 21-10; 28-10; 4-11; 11-11;
18-11; 25-11 (excursiedatum in
overleg met docent)
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. R. te Slaa
historicus
Introductie en inhoud colleges
Rond 1848 was de Nederlandse politiek voornamelijk een aangelegenheid van een
kleine groep liberale en conservatieve heren van stand. Door verschillende
uitbreidingen van het kiesrecht en de opkomst van de politieke partijen veranderde dit
gaandeweg. In 1879 richtte Abraham Kuyper (door zijn volgelingen vereerd als
‘Abraham de Geweldige’) de eerste politieke partij op: de Anti-Revolutionaire Partij. In
1881 volgde de Sociaal-Democratische Bond, waarvan Ferdinand Domela
Nieuwenhuis de verafgoodde leider was. ‘Us Verlosser’ noemden Friese arbeiders
hem.
Behalve het verschijnsel politieke partij deed met Kuyper en Domela Nieuwenhuis een
nieuw type politicus zijn intrede: een charismatisch leider die streefde naar de
emancipatie van zijn achterban en daarbij massamobilisatie en demagogische agitatie
niet schuwde. Al snel zouden ook de katholieken zich politiek organiseren en volgden
de liberalen tegenstribbelend. De verzuiling was spoedig een feit.
Wijzigingen in het kiesstelsel in 1917 maakten de parlementaire entree van kleine politieke partijen mogelijk.
Vertegenwoordigers van orthodox-religieuze, links-revolutionaire en belangen-partijen voor middenstanders
en boeren roerden zich daarna in de volksvertegenwoordiging. De politieke versplintering, moeizame
regeringsformaties en extraparlementaire kabinetten zorgden in het interbellum voor een brede onvrede met
‘de politiek’. Een werkelijke bedreiging voor de democratie en rechtsstaat vormde de NSB in de jaren dertig.
De politiek na de bezetting stond tot eind jaren vijftig grotendeels in het teken van de wederopbouw. Door de
ontzuiling en de individualisering van de samenleving vanaf de jaren zestig ontstond opnieuw kritiek op het
functioneren van de politiek. Was de Fortuyn-revolte in 2002 daar een verlate naschok van?
In deze cursus worden de belangrijkste ontwikkelingen in de Nederlandse politiek behandeld, zoals de
opkomst van diverse ideologische stromingen, de veranderingen van het parlementaire stelsel en de steeds
grotere invloed van de media op het politieke bedrijf.
De cursus bestaat uit zeven colleges en een excursie.
Excursie
De collegereeks over de geschiedenis van de Nederlandse politiek (1848-2002) wordt afgesloten met een
rondleiding door de Ridderzaal, de Eerste en de Tweede Kamer (georganiseerd door ProDemos Huis voor
democratie en rechtsstaat). Zie: http://www.prodemos.nl/Bezoek-Den-Haag/Bezoekerscentrum
Docent
Robin te Slaa is zelfstandig historicus, auteur en docent. Hij schreef voor verschillende kranten, tijdschriften
en boeken bijdragen over politiek en geschiedenis. Samen met Edwin Klijn publiceerde hij in 2009 De NSB.
Ontstaan en opkomst van de Nationaal-Socialistische Beweging, 1931-1935. In oktober 2012 publiceerde Te
Slaa zijn boek Is Wilders een fascist? Beide publicaties werden goed ontvangen. Hij werkt momenteel aan
een boek over de diverse Rapaille-partijen in het interbellum en het volgende deel over de geschiedenis van
de NSB (1936-1940).
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
17
5.6 Geschiedenis Christendom aan de hand van 5 vragen
prijs
€ 180,7 colleges (inclusief excursie)
dag en tijd
vrijdag 13.15- 15.45 uur
10-10; 24-10; 31-10; 7-11; 1411; 21-11; 28-11
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
Introductie
In zes hoorcolleges wordt de geschiedenis van het christendom door de loop der
eeuwen bekeken aan de hand van 5 thema’s. Via bronnen, persoonlijke
getuigenissen en secundaire literatuur wordt zo een beeld gegeven van een belangrijk
element van onze cultuur en de problemen die het moest en moet overwinnen. Deze
analyse laat je met een andere blik kijken naar het christendom. Wat veel mensen
zullen zien als een bloeiperiode kan dat dan wel eens juist niet zijn, en andersom.
Aandacht is er ook voor de Nederlandse situatie. Aan de hand van deze 5 vragen
kijken we de zesde week naar het leven van de Amsterdammer Jan Roothaan SJ, de
enige Amsterdammer voor wie een zaligverklaringsproces loopt in Rome.
Een centrale vraag in de cursus: heeft het christendom een zelfreinigend vermogen?
De cursus wordt afgesloten met een excursie naar de abdij van Egmond.
docent
drs. J. Smit
historicus
Inhoud colleges
1. Het ideaal van armoede tegenover de mede daardoor opgebouwde rijkdom.
2. Macht en organisatie tegenover spiritualiteit.
3. Wijsbegeerte tegenover openbaring , ethiek tegenover moraal, gehoorzaamheid tegenover
zelfontplooiing.
4. De verhouding met wereldlijke machthebbers
5. Eenheid in de leer tegenover lokale pluriformiteit & contacten met andere geloven
6. Een testcase. Waar staat de jezuïet Jan Roothaan (1785-1853) , de enige Amsterdammer voor wie
een zaligverklaringsproces loopt, in dit alles?
7. Excursie naar de Abdij van Egmond.
Literatuur
•
Op www.jurysmit.nl verschijnen elke week na afloop van het college de hoofdlijnen van het betoog.
•
"De geschiedenis van het christendom", door Jonathan Hill; uitg. Kok, Kampen, 2008; 559 blz.; ISBN
978 90 435 1376 0
•
Voor Nederland: Eijnatten, J. van & Lieburg, F.A. van (2005). Nederlandse religiegeschiedenis.
Hilversum: Verloren.
Docent
Jury Smit is historicus en journalist, en is bezig meteen studie naar katholieke familienetwerken in het
Amsterdam van de vroege 19e eeuw . Hij schreef onder meer de Geschiedenis van Nederland voor Dummies
(Amsterdam 2013). www.jurysmit.nl
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
18
5.7 Grande Parade; Kunst en cultuur uit de Gouden Eeuw
Introductie
prijs
€ 200,8 colleges; excursie optioneel
dag en tijd
donderdag 13.15 - 15.45 uur
9-10; 23-10; 30-10; 6-11; 13-11;
20-11; 27-11
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. G.J. van Ham
kunstgeschiedenis en
archeologie
President Obama bezocht in maart het Rijksmuseum, de kleurrijke foto’s van de
Nachtwacht en het Melkmeisje vlogen de wereld over. In juni heropende het
Mauritshuis, na een ingrijpende verbouwing. De kunst van de Gouden Eeuw is
actueler dan ooit.
Nooit eerder werden er zoveel zinnenprikkelende, oogstrelende en moraliserende
kunstwerken gemaakt als in de Gouden Eeuw. Hoe was het mogelijk dat een klein en
moerassig landje, verenigd in de Republiek der Zeven Provinciën en strijdend tegen
de Spaanse vijand, uitgroeide tot een zeevarende natie en economische grootmacht.
Welgestelde regenten en patriciërs gaven fortuinen uit aan huizen, kleding, boeken en
schilderijen. De intellectuele elite exposeerde in hun stadspaleizen of buitenhuizen
rariteitenverzamelingen. De zelfbewuste burger investeerde zijn geld in waterwerken,
scheepsbouw of exotische tuinen. En hoe moesten de welgestelde burgers hun
rijkdom verzoenen met de calvinistische moraal? Welke kunstenaars konden met
virtuoos vakmanschap zowel de dagelijkse realiteit schilderen, als diepzinnige
levenslessen in hun werk verbergen?
In aansluiting op deze serie van acht colleges zal Overvloed en Onbehagen, het boek van de bekende
Engelse historicus Simon Schama, als richtsnoer dienen. De colleges worden uitvoerig geïllustreerd (power
point presentatie) met een parade van topstukken uit de schilderkunst.
Inhoud colleges
1.
Hollanders in beeld
Kennismaking met de welgestelde patriciërs, regenten en burgers uit de Republiek. Frans Hals
excelleert in het portret en daagt zijn rivaal Rembrandt met verve uit.
2.
Realisme en Schijnrealisme
De verborgen symboliek in huiselijke taferelen is een lust voor het oog. Volgens de iconograaf Eddy
de Jongh schilderden kunstenaars ter lering en vermaak. Vooral de emblematalectuur van Cats,
Huygens en Roemer Visser werden ten voorbeeld gesteld. Ook het Vanitas stilleven wint terrein,
memento mori (gedenk de stervenden) als oppositie van Carpe Diem (Pluk de dag).
3.
Rembrandt en Caravaggio
Deze twee helden uit de schilderkunst worden vaak in een adem genoemd. Nu worden ze met elkaar
geconfronteerd. Een leerzame oefening in kijken en vergelijken. Rembrandt als de verteller en
meester van het detail, Caravaggio als de regisseur van licht en schaduw.
4.
Kunstkamers
Het verzamelen van rariteiten was ongekend populair. Exotische voorwerpen werden op bestelling
geleverd via de zeeroutes van de VOC schepen. De trotse bezitters toonden hun verzamelingen
alleen op uitnodiging. Rembrandt ging aan deze passie financieel ten gronde.
5.
Frans Hals
Hij is wereldberoemd om zijn schutterstukken en schalks lachende drinkebroers. Een virtuoos talent,
die vlot schilderde met vegen en toetsen. Hij werd pas in de negentiende eeuw herontdekt. Nog altijd
staat hij in de schaduw van Rembrandt, is dat terecht?
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
19
6.
Johannes Vermeer
Het meisje met de parel spreekt nog altijd tot de verbeelding. De meester van Delft excelleerde in
delicate onderwerpen, de brieflezende vrouw, de vrouw die kant klost, of in dubieus gezelschap
verkeert. Zijn jeugdwerk is redelijk onbekend.
7.
Jan Steen
Zijn leven en werk stond niet alleen in het teken van het spreekwoordelijke huishouden. Hij schilderde
zowel vermakelijke als stichtelijke schilderijen, zelfs met verborgen erotiek. Een duivelskunstenaar
met een ongebreidelde fantasie.
8.
Gabriel Metsu
Metsu is bij uitstek de schilder van het binnenhuisinterieur. Knisperende zijden jurken ruisen door de
vertrekken. Niet alleen wereldse geneugten, maar ook het gezinsleven van de welgestelden.
Literatuur
Aanbevolen literatuur, in overleg bij aanvang van de colleges.
Docente
Drs. Gerda J. van Ham heeft een universitaire opleiding in Kunstgeschiedenis en Archeologie genoten aan
de Rijksuniversiteit in Leiden. Haar specialisatie is Kunst van de Nieuwe tijd.
Momenteel is zij werkzaam als docente kunst- en cultuurwetenschappen aan de Hogeschool van Utrecht
(ITV) voor de vertaal- en tolkopleiding. Daarnaast is zij freelance kunsthistorica en journalist. Naast deze
activiteiten heeft zij vanaf 1986 veelvuldig lezingen gegeven over een breed spectrum van kunst- en
cultuurhistorische onderwerpen. Zij schrijft artikelen voor kranten en tijdschriften over actuele
tentoonstellingen en zij redigeert manuscripten in opdracht van musea en uitgevers.
Zij heeft tevens bestuurlijke en museale ervaring en is actief geweest in sponsoring en fondsenwerving,
verkoop van kunst in galerieën, organisatie van tentoonstellingen alsmede het schrijven van publicaties.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
20
5.8 Donatello; originaliteit en dramatiek van een renaissance
beeldhouwer
Over een avant garde beeldhouwer in de Renaissance
prijs
€ 120,4 colleges
dag en tijd
dinsdag 13.15 - 15.45 uur
7-10; 21-10; 28-10; 4-11
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
Introductie en colleges
De Florentijnse beeldhouwer Donatello (ca. 1386-1466) was de meest progressieve
beeldhouwer van de vroege renaissance. Zoals toen gebruikelijk bestudeerde hij de
beeldhouwkunst van de klassieke oudheid, maar gaf er een nieuwe,
hoogstpersoonlijke interpretatie aan. Nooit eerder stond een kunstenaar zo
onafhankelijk ten opzichte van de klassieke traditie. Dit resulteerde in een uniek
gevarieerd oeuvre, uiteenlopend van de David (het eerste levensgrote bronzen
naaktbeeld sinds de klassieke oudheid), het houten beeld van een uitgeteerde Maria
Magdalena tot het komische Amorfiguurtje dat zich nu in het Bargello bevindt.
docent
drs. E. Kurpershoek
kunsthistoricus
Op de cursus maken we een ontdekkingstocht door de spannende
wereld van Donatello. Omdat hij in nauw contact stond met toonaangevende geleerden, kunstenaars en opdrachtgevers van zijn tijd,
krijgen we bovendien een instructief beeld van een van de belangrijkste
cultuurperioden uit de geschiedenis, de Florentijnse renaissance
De cursus bestaat uit vier colleges
Literatuur
Aanbevolen literatuur, in overleg bij aanvang van de colleges.
Docent
Ernest Kurpershoek is kunsthistoricus gespecialiseerd in Italiaanse kunst en architectuur. Hij heeft
meegewerkt aan tal van publicaties; van zijn hand is onder andere het boek Italiaanse fresco’s dat lovend
werd ontvangen (zie NRC Handelsblad http://www.nrc.nl/boeken/2011/08/29/schilderen-in-een-tandartsstoel/
Als docent geeft hij cursussen over Italiaanse kunst bij de HOVO en lezingen bij diverse culturele instanties.
Tevens is hij als docent aan het Nationaal Restauratie Centrum verbonden. Hij begeleidt reizen voor
www.SchiethartReizen.nl (hoofdzakelijk Italië en Spanje) en voor www.wandelenitalie.nl. Hij is medeoprichter
van de Stichting Cultuur in Beweging (CIB) die tot doel heeft het verrichten van onderzoek naar de
wisselwerking tussen culturen, vroeger en nu.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
21
5.9 Botticelli; Schilder van zwijgende poëzie
prijs
€ 120,4 colleges
dag en tijd
dinsdag 13.15 - 15.45 uur
11-11; 18-11; 25-11; 2-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. E. Kurpershoek
kunsthistoricus
Introductie en colleges
Sandro Botticelli is de intrigerende 15de-eeuwse Florentijnse schilder die
beroemd werd door de Geboorte van Venus en de Primavera die tot de
hoogtepunten uit de kunstgeschiedenis behoren.
Botticelli belichaamde bloei en neergang van de Florentijnse renaissance
cultuur.
Hij balanceerde tussen christelijke traditie en de wereld van de klassieke
mythologieën, tussen traditioneel vakmanschap en intellectuele belangstelling,
tussen extreem individualisme en maatschappelijk engagement. Uiteindelijk
veranderde hij van een schilder van hooggestemde platoonse idealen in een
volgeling van boeteprediker Savonarola. Hij eindigde als schilder van
bevreemdende, diepreligieuze voorstellingen.
In de cursus volgen we de grillige carrière van Botticelli op de voet. We gaan zijn dagelijkse
atelierpraktijk na, reconstrueren zijn sociale netwerk, en proberen ons een beeld te vormen van zijn
denkwereld. Zo begeven we ons via Botticelli in het hart van de Florentijnse renaissance.
De cursus bestaat uit vier colleges
Literatuur
Aanbevolen literatuur, in overleg bij aanvang van de colleges.
Docent
Ernest Kurpershoek is kunsthistoricus gespecialiseerd in Italiaanse kunst en architectuur. Hij heeft
meegewerkt aan tal van publicaties; van zijn hand is onder andere het boek Italiaanse fresco’s dat lovend
werd ontvangen (zie NRC Handelsblad http://www.nrc.nl/boeken/2011/08/29/schilderen-in-een-tandartsstoel/
Als docent geeft hij cursussen over Italiaanse kunst bij de HOVO en lezingen bij diverse culturele instanties.
Tevens is hij als docent aan het Nationaal Restauratie Centrum verbonden. Hij begeleidt reizen voor
www.SchiethartReizen.nl (hoofdzakelijk Italië en Spanje) en voor www.wandelenitalie.nl. Hij is medeoprichter
van de Stichting Cultuur in Beweging (CIB) die tot doel heeft het verrichten van onderzoek naar de
wisselwerking tussen culturen, vroeger en nu.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
22
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
23
5.10 Oudegyptische kunst en Architectuur
Introductie
Oudegyptische kunst en architectuur hebben iets magisch. De piramiden, verfijnd
beeldhouwwerk, sierlijke wandschilderingen, prachtig gedecoreerde graven en
tempels – het Oude Egypte lijkt wel één groot kunstwerk.
prijs
€ 200,8 colleges
Dag en tijd
Woensdag 10.00 – 12.30 uur
8-10; 22-10; 29-10; 5-11; 12-11;
19-11; 26-11; 3-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. J. Duinker
Egyptoloog
Toch verschilt de kunst van het Oude Egypte fundamenteel van onze moderne,
westerse kunst. In plaats van het perspectief gebruikt het oude Egypte namelijk heel
andere manieren om de realiteit weer te geven. De werkelijkheid werd bovendien
sterk gestileerd afgebeeld, verbonden aan een ideaalbeeld en ideale proporties. Ook
de rol van de kunstenaars en schoonheidsbeleving lijken in Egypte heel anders dan
bij ons. Oudegyptische kunstwerken werden bijvoorbeeld zelden gesigneerd. Rijk
gedecoreerde graven werden na gebruik blijvend verzegeld als “huis voor de
eeuwigheid”. En Egyptische tempels waren niet bedoeld voor de ogen van het grote
publiek of algemeen toegankelijk, zoals onze kerken (tegenwoordig) wel zijn.
Inhoud colleges
Deze collegereeks heeft een andere inslag dan u vindt in het standaardplaatje over Egyptische Kunst. Men
spreekt vaak over 'stijl', 'meesterwerken' of 'traditie', maar wat betekenen deze begrippen in het Oude Egypte
eigenlijk? Zijn deze moderne begrippen toepasbaar op Egyptische kunst en hoe kunnen we dit terugvinden in
het overgeleverde materiaal?
Deze vragen en opmerkingen vormen de leidraad door deze collegereeks. We zullen echter niet alleen ingaan
op de kunst van de Egyptenaren, maar ook kijken wat deze vormen van kunst ons kunnen vertellen over onze
eigen beleving. Wat vertelt Egyptische kunst ons over de manier waarop wij naar objecten kijken? En, konden
Egyptenaren dezelfde esthetische ervaring beleven als dat wij dat tegenwoordig doen bij het zien van de
Egyptische vormentaal? Daarnaast kunnen we dit ook omkeren: Wat vertelt de moderne kunstfilosofie ons
over Egyptische kunst? Is bijvoorbeeld de schoonheidsleer van Immanuel Kant toepasbaar op het Oude
Egypte?
Literatuur
Er wordt gebruik gemaakt van een syllabus: De cursusprijs is exclusief syllabus. De syllabus kost € 10,-- en
wordt op de eerste bijeenkomst ter beschikking gesteld.
Docent
Janko Duinker studeerde Egyptologie, Filosofie en Kunstgeschiedenis aan de universiteit van Leiden. Hij is
voorzitter van Het Huis van Horus, Egyptologie academie Nederland en werkt in het Rijksmuseum van
Oudheden in Leiden.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
24
5.11 Keizers en kerkvaders
Rome-Constantinopel-Ravenna
Introductie
prijs
€ 200,8 colleges
Dag en tijd
donderdag 10.00 – 12.30 uur
23-10; 30-10; 6-11; 13-11; 2011; 27-11;4-12; 11-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
In de keizertijd zien we Rome langzaam veranderen. De klassieke tempels, theaters,
badhuizen en zuilengalerijen staan nog altijd fier overeind, maar onderhuids verandert
er iets. Een kleine minderheid vindt geen bevrediging meer in sensationele wagenraces
en gladiatorengevechten, in het amusement van toneel en baden. Voor deze mensen
wordt de kilheid van het alledaagse leven niet opgeheven met alleen maar brood en
spelen. Zij zoeken de warmte en mystiek van een persoonlijke godsdienst. Die vinden
zij niet bij de staatsgoden, maar wel in de cultus van Isis of Mithras, in jodendom of
manicheïsme en zo ook in het christendom. In het tolerante religieuze klimaat van die
dagen was dat aanvankelijk geen enkel probleem. Heel soms ging het mis. Dan werden
joden uit Rome verbannen of manicheeërs en christenen vervolgd.
Dat juist het christendom is uitgegroeid tot de belangrijkste richting is zonder meer
verrassend en moeilijk te verklaren. Was de inhoud van dit geloof zo veel
aantrekkelijker? De organisatie beter? Had de bekering van keizer Constantijn ermee te
maken?
docent
Drs. C. Jonkman
Classicus
In een serie van acht colleges zijn we getuigen van de ondergang van het Romeinse Rijk, maar van de
klassieke geest blijft veel bewaard. Het klassieke onderwijs wordt niet vervangen door bijbelscholen. Klassiek
geschoolde kerkvaders borduren voort op de filosofie van Plato en het neoplatonisme. Zelfs de strenge
christelijke visie op seksualiteit heeft klassieke wortels.
Bij de bouw van grote basilieken in Rome, Constantinopel en Ravenna blijft de klassieke architectuur
maatgevend. Christelijke sarcofagen volgen het traditionele schema. Er is dus geen grote cultuurbreuk
zichtbaar, maar de mentaliteit verandert langzaam. Rijkdom en luxe worden problematisch,
gladiatorengevechten raken taboe, badhuizen en kuisheid gaan niet samen.
Maar het belangrijkste is de veranderde visie op de ander. Omdat iedere mens een waardevol individu is,
wordt aandacht voor zieken en bedelaars, slaven en vondelingen de nieuwe norm. Niet het hoofd, maar het
hart: voor joden heel gewoon, maar voor gekerstende Grieken en Romeinen een lastige opdracht.
Inhoud colleges
1.
Marcus Aurelius beschrijft in zijn dagboek het klassieke levensgevoel in de tweede eeuw.
Tertullianus en Origenes laten een christelijk tegengeluid horen. De een als fel verdediger van het
christendom, de ander als filosoof. Drie stemmen, drie verschillende werelden.
leestip: Marcus Aurelius, Persoonlijke notities; Ambo
2.
Keizer Diocletianus splitst het Romeinse Rijk op in Oost en West. Onder zijn bewind begint ook de
vervolging van de aanhangers van de Perzische profeet Mani, de manicheeërs; kort daarop zijn de
christenen het slachtoffer. Een veilige haven was de spirituele filosofie van Plotinus.
leestip: Wim Jurg, De vierde eeuw; of hoe het christendom staatsgodsdienst werd; Damon
3.
Met keizer Constantijn begint de periode van de grote basilieken. In Rome laat hij de Verlosserkerk
bouwen, later Sint Jan van Lateranen genoemd. De Sint Pieter en vele andere kerken volgen. We
bekijken ze in detail. Zijn nieuwe hoofdstad Constantinopel wordt een wonderlijke combinatie van
heidense monumenten en christelijke kerken.
leestip: Fik Meijer, Twee steden; opkomst van Constantinopel, neergang van Rome; Athenaeum
4.
In de derde eeuw begint de woestijn te bloeien. In Egypte, in Syrië, in de stilte van de natuur zoeken
duizenden naar onthechting. Van Antonius Abt tot Benedictus, van heremieten tot
kloostergemeenschappen. In het klooster van Monte Oliveto is in de Renaissance het leven van
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
25
Benedictus afgebeeld, van het stille begin in Subiaco tot het klooster van Montecassino. We bekijken
de hele cyclus.
leestip: Peter Brown, Lichaam en maatschappij
5.
Nog één keer probeert een keizer, Julianus de Afvallige, terug te keren naar de verering van de
traditionele goden. Hij nam de christelijke armenzorg over en sprak een beroepsverbod uit voor
christelijke docenten. In zijn onverwacht snelle dood zagen de christenen een vingerwijzing Gods.
leestip: Hans Teitler, Julianus de Afvallige; nieuw licht op de christenvervolgingen; Athenaeum
6.
Milaan wordt een nieuwe keizerlijke residentie. Bisschop Ambrosius dwingt er keizer Theodosius op
de knieën en doopt Augustinus in de doopkapel die onder de Dom is teruggevonden. Augustinus is
niet meer weg te denken uit de christelijke ideeënwereld. Op dia zien we zijn leven zoals afgebeeld
door Gozzoli in San Gimignano. Renaissance op zijn mooist.
leestip: Garry Wills, Augustinus; Balans
7.
Decline and Fall of the Roman Empire: Edward Gibbon wist wel hoe dat kwam: christenen en
barbaren hadden de vitaliteit van het Rijk aangetast. Vreemd genoeg bloeide Ravenna op onder de
barbaar Theoderik. We zullen de schitterende mozaïeken bekijken. Boëthius schrijft in de gevangenis
zijn Vertroosting van de filosofie. In Constantinopel bouwt Justinianus de Hagia Sophia, in Ravenna
wordt hij in mozaïek vereeuwigd met zijn Theodora.
leestip: Adrian Goldsworthy, De val van Rome; Ambo
8.
Gregorius de Grote neemt als bisschop het bestuur over het verpauperde Rome in handen; hij kiest
in zijn stijl nadrukkelijk voor een kerk van de armen. Kerken mogen versierd worden met fresco’s, de
bijbel van de armen. In Constantinopel gaat men daar anders over denken. Iconoclasten beginnen de
eerste beeldenstorm.
leestip: Hein van Dolen, De Byzantijnse geschiedenis in een notendop
Studiereis naar Istanbul, Troje en Efeze
Voor HOVO-cursisten en andere belangstellenden wordt er van 5 t/m 12 mei 2015 een achtdaagse reis naar
Istanbul en de westkust van Turkije georganiseerd in samenwerking met Labrys Reizen. In Istanbul logeren
we in een goed hotel op loopafstand van de Hagia Sophia, het Archeologisch Museum en het Topkapipaleis.
We bezoeken de belangrijkste moskeeën, de Chorakerk met zijn rijke fresco’s, varen over de Bosporus en
dineren o.a. op de Galatabrug. Na aankomst per veerboot in Klein-Azië bezoeken we Troje, Assos en
Pergamon. Vanuit Kusadasi bezoeken we o.a. Efeze.
Meer informatie kunt u vinden op de website van Labrys Reizen(www.labrysreizen.nl/hovo-alkmaar-westturkije) en van Italia Classica.
Docent
Drs. Cornelis Jonkman (1948) is classicus. Talloze keren heeft hij leerlingen en volwassenen meegenomen
naar zijn geliefde Rome. Sinds 1986 geeft hij cursussen cultuurgeschiedenis. Daarin vertelt hij het verhaal van
Europa, van de oude Grieken tot in onze tijd in een cyclus van meerdere jaren.
Daarnaast organiseert hij onder de noemer van Italia Classica reizen naar alle delen van Italië, naar
Griekenland en Turkije. Tevens begeleidt hij culturele reizen voor Labrys Reizen.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
26
Benozzo Gozzoli, Augustinus doceert retorica in Rome
5.12 Facetten van de Griekse Oudheid
‘De Peloponnesos’
Introductie
Het schiereiland dat naar de mythische held Pelops is vernoemd, heeft een zeer
bewogen geschiedenis gehad en biedt talrijke aanknopingspunten voor een reeks van
voordrachten over de Griekse Oudheid. In deze cursus komen aan bod:
prijs
€ 140,5 colleges
dag en tijd
maandag 10.00- 12.30 uur
10-11; 17-11; 24-11; 1-12; 15-12
Inhoud colleges
werkvorm
werkcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
-
studiebelasting
geen
-
docent
drs. H.L. van Dolen
vertaler, publicist
-
-
de mythologische verhalen over het vervloekte geslacht van de Tantaliden, van
koning Tantalus tot Orestes;
de Myceense cultuur met de burchten in Tiryns, Mycene en Pylos, de vazenkunst
en het geheimzinnige, intussen ontcijferde schrift;
de godsdienst van de antieke Grieken, met speciale aandacht voor de cultus van
Asclepius, de god van de geneeskunde;
het ontstaan en verloop van de Olympische Spelen, die eenmaal in de vier jaar
deelnemers en toeschouwers uit alle delen van de Griekse wereld aantrokken;
de inrichting van de Spartaanse staat, de wetten en gebruiken daar en de roerige
geschiedenis van het Spartaanse volk;
het klassieke toneel in Epidauros
de boeiende verhalen die Herodotus, vader der historie, vertelt over verschillende
Peloponnesische heersers en steden, van Korinthe in het noorden tot Messenië
en Kaap Malea in het zuiden.
Eén college handelt over de latere periode - die van de Byzantijnen – vanwege de bij Sparta gelegen
spookstad Mystras, een centrum van Byzantijnse godsdienst en cultuur.
Literatuur
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
27
Er wordt een reader verstrekt tegen betaling. De kosten van de reader zijn € 10,-.
Docent
Drs. Hein L. van Dolen is werkzaam als vertaler, publicist en reisleider. Hij heeft een groot aantal publicaties
op zijn naam staan, zoals de veelgeprezen vertalingen van het werk van Herodotus, komedies van
Aristofanes, tragedies van Sophocles, Fabels van Aisopos en Verzwegen verhalen van Procopius. Bovendien
heeft hij bestsellers geschreven over de Griekse mythologie, Romeinse verhalen, en de Byzantijnse
geschiedenis. Onlangs is van zijn hand een boek met mythologische verhalen voor de jeugd verschenen
onder de titel Op naar de Olympos! Dit boek is in 2011 bekroond met de Hotze de Roos-prijs.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
28
5.13 Italiaanse dichters van 1300 tot nu
Introductie
prijs
€ 180,7 colleges
dag en tijd
dinsdag 10.00- 12.30 uur
7-10; 21-10; 28-10; 4-11; 11-11;
18-11; 25-11
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. J. Oudendijk
Italiaanse taal- en letterkunde
De grote Italiaanse dichters zijn over de hele wereld bekend. Van de “Goddelijke”
Dante Alighieri en een andere 14e eeuwse dichter als Francesco Petrarca, tot de
prachtige poëzie uit de Romantiek van Giacomo Leopardi, de hermetische poëzie uit
de 20 e eeuw van Eugenio Montale en Giuseppe Ungaretti, het futuristische en
experimentele werk van Filippo Marinetti en Aldo Palazzeschi, en de prozaïsche
poëzie van Cesare Pavese.
Acht dichters, acht uitermate interessante en persoonlijke levensverhalen, die met
elkaar verbonden zijn door een groot aantal overeenkomsten en onderlinge invloeden.
De cursus bestaat uit zeven lessen die elk over één of twee van de dichters gaan.
Tijdens de lessen worden de belangrijkste gedichten van de dichters gelezen in de
Nederlandse vertaling tegen de achtergrond van aanvullende biografische informatie
over de dichters en technische informatie over de diverse vers- en rijmvormen.
De docent, Jonathan Oudendijk, zal verder duidelijk maken hoe dichters als Dante en
Petrarca de dichters uit de 19e en 20e eeuw hebben beïnvloed en zal proberen de
dichters met elkaar te verbinden door dieper in te gaan op de stroming en periode
waar de dichters mee verbonden zijn en op de achtergrond van hun dichtwerken.
Inhoud colleges
1. Dante Alighieri: Beatrice en de “Zoete Nieuwe Stijl”
Tijdens dit eerste college zal worden ingegaan op de Dantes jeugdgedichten voor zijn grote muze
Beatrice, de “Vita Nova” (1294). Er zal worden gekeken in hoeverre de gedichten qua vorm en inhoud
aansluiting vinden bij de “Zoete Nieuwe Stijl” die Dante beoefende. Tevens zullen we ingaan op de
Divina Commedia, Dantes meesterwerk, waarin de inmiddels overleden Beatrice weer naar voren
wordt geschoven als wegbereider voor de auteurs reis tot bij God.
2. Francesco Petrarca: Laura en het sonnet
Petrarca werkte zijn hele leven lang aan de perfectionering van de 366 gedichten van zijn
Canzoniere. Van deze gedichten zijn het overgrote merendeel sonnetten, die later een inspiratie zijn
geweest voor dichters in heel Europa, zoals William Shakespeare. Er zal tijdens het college worden
gekeken naar vorm en inhoud van de gedichten en de figuur van Laura, Petrarca’s grote
inspiratiebron.
3. Giacomo Leopardi: Romantiek
Centrale thema’s in het werk van Leopardi zijn de oneindigheid, angst voor de dood en melancholie,
typisch voor de Romantiek. In dit college zullen we kijken hoe dit voortkomt uit zijn precaire
gezondheid en een onmogelijke liefde. In het bijzonder zullen we kijken naar “L’infinito”, “Het
oneindige”, zijn bekendste gedicht.
4. Eugenio Montale: hermetisme
Montale wordt over het algemeen gezien als één van de grootste dichters van de 20e eeuw. Onder de
dominantie en censuur van het fascisme vlucht Montale in een poëzie die de schijnwerkelijkheid en de
erbarmelijke toestand van de mensheid zichtbaar maakt, juist door te benadrukken wat men niet kan
zeggen. In dit college zullen we enkele van zijn belangrijkste gedichten lezen.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
29
5. Giuseppe Ungaretti: hermetisme
Ungaretti is de meester van de zeggingskracht en eenvoud. Zijn soms extreem korte gedichten
(waaronder één van 2 woorden) zijn geladen met betekenis en met een “duistere manier van
onthullen” die volgens de dichter eigen is aan de poëzie. In dit college gaan we in op zijn unieke
manier van dichten en de rol van onder andere zijn ervaringen als soldaat.
6. Filippo Marinetti en Aldo Palazzesschi: futurisme en experimentele poëzie
Marinetti staat bekend als de grondlegger van het futurisme en groeide uit tot huisdichter van het
fascistische Italië. Zijn stijl kenmerkt zich door “woorden in vrijheid”, versen zonder enige vorm van
grammaticale of semantische regels. Palazzeschi’s werk wordt gekenmerkt door groteske en
fantastische elementen. Tijdens dit college zullen we een deel van het futuristisch manifest lezen en
gedichten van beide dichters.
7. Cesare Pavese: eenzaamheid en atavisme
Met zijn bundel “Lavorare stanca”, “Werken maakt moe”, waarin de stagnatie en eenzaamheid van het
leven in de Piëmontese heuvels duidelijk worden, vestigt romanschrijver Pavese in 1936 definitief zijn
naam als dichter. Later zal daar, postuum, nog één bundel aan worden toegevoegd: “De dood zal
komen en jouw ogen hebben”, gedichten die Pavese voor zijn grote liefde schreef enkele maanden
voordat hij zich in 1950 van het leven beroofde.
Docent
Drs. Jonathan Oudendijk (1984) is vertaler en docent Italiaanse taal en literatuur. Hij rondde zijn studie
Italiaans aan de Universiteit van Amsterdam cum laude af, studeerde een jaar in Rome en deed in Londen
een onderzoeksmaster. Tijdens zijn studie ontwikkelde hij zich tot Dante-specialist waarbij hij onderzoek deed
naar diverse onderwerpen zoals Dante en de Katholieke Kerk en homoseksualiteit in de Divina Commedia. In
zijn colleges probeert hij zowel rekening te houden met de historische omstandigheden en interpretaties van
anders schrijvers als met de lezer uit de 21e eeuw. In zijn vrije tijd is Jonathan Oudendijk fervent lezer en
schrijver van poëzie.
Da "L'allegria"
Agonia
Morire come le allodole assetate
sul miraggio
O come la quaglia
passato il mare
nei primi cespugli
perché di volare
non ha più voglia
Ma non vivere di lamento
come un cardellino accecato
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
30
5.14 Beeldtaal en taalbeeld
prijs
€ 90,3 colleges
Introductie
dag en tijd
Maandag 10.00- 12.30 uur
10-11; 24-11; 8-12
De plaatjes met moralistische praatjes van Jacob Cats zijn waarschijnlijk wel bekend.
Dat hij hiermee aansluit bij een lange en veelvuldig toegepaste traditie niet. In drie
colleges wordt aandacht besteed aan het ontstaan van emblematiek en aan
voorbeelden ervan in literatuur en beeldende kunst.
Drie colleges over emblematische toepassingen in literatuur en kunst
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. G.R. Lodder MA
Neerlandicus
Inhoud colleges
1.
Het lezen van een schilderij van Jacob Gerritsz. Cuyp (1594-1651/2)
2.
Het lezen van een beeldhouwwerk van Gian Lorenzo Bernini (1598-1680)
3.
Tot ‘Leringh ende Vermaeck’, 17e-eeuwse genreschilderkunst
Docent
Gösta Lodder behaalde in 1973 zijn doctoraal examen Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de
Vrije Universiteit te Amsterdam. In zijn hoofdvakscriptie schreef hij een interpretatie van Gerrit
Achterbergs Ballade van de Gasfitter. Tijdens zijn onderwijstijd aan de lerarenopleiding VLVU
publiceerde hij Als er gedicht wordt, een poëziemethode voor de bovenbouw van het voortgezet
onderwijs. In 2011 studeerde hij aan dezelfde universiteit af als Master Intermedialities, o.a. met een
scriptie over de Capella Cornaro van Bernini.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
31
5.15 In vermaak ondergedompeld: over de cultuurkritiek van
Adorno en Benjamin
Introductie
prijs
€ 200,8 colleges
dag en tijd
woensdag 10.00 - 12.30 uur
8-10; 22-10; 29-10; 5-11; 12-11;
19-11; 26-11; 3-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
dr. H.J. Kuipers
filosoof en socioloog
Elke avond GTST en TVOH. De soapseries en reality shows volgen elkaar op.
Bioscopen trakteren het publiek op de zoveelste aflevering van de fameuze superheld
die treinrampen voorkomt, de legendarische bokser in een titelgevecht en het
ondeugende jongetje dat inbrekers te slim af is. Op weg naar Disneyland vergast de
autoradio ons op de allernieuwste tophits. En al dit vermaak wordt gul gelardeerd met
reclameboodschappen.
De inwoners van hoogontwikkelde westerse landen zijn, al of niet vrijwillig,
ondergedompeld in de populaire cultuur van de massamedia en de
vermaaksindustrie. In de jaren 1930 en 1940 is de opkomst van deze cultuurindustrie
geanalyseerd door Theodor Wiesengrund Adorno (1903-1969) en Walter Benjamin
(1892-1940). Beide filosofen hadden een band met het Institut für Sozialforschung in
Frankfurt dat, ondanks de ballingschap van 1933 tot 1949 in New York, bekend is
geworden als de Frankfurter Schule. In de kritische theorie die deze school
ontwikkelde, speelde de vraag welke rol cultuur vervult een sleutelrol. Bij het
behandelen van deze vraag verdiepten Benjamin en Adorno zich onder meer in het
surrealisme, de film en de jazzmuziek.
Deze cursus biedt een inleiding in het werk van deze filosofen van de cultuurindustrie. De centrale vraag
daarbij is in hoeverre de denkbeelden van dit tweetal bruikbaar blijven bij het nadenken over actuele
vermaaksverschijnselen.
Inhoud colleges
1.
Kennismaking en inleiding aan de hand van de vraag naar de maatschappelijke rol van actuele
vermaaksverschijnselen.
2-3.
Kritische theorie en het Institut für Sozialforschung. Wat zijn de kenmerken en ontwikkelingsfases van
de maatschappijtheorie die in Frankfurt en New York geformuleerd werd?
4-5.
Cultuurindustrie volgens Adorno. Welke ideeën ontwikkelde Adorno over jazzmuziek, populaire cultuur
en de cultuurindustrie?
6-7.
Reproductiekunst zonder aura. Welke ideeën ontwikkelde Benjamin over kunst die haar aura verliest
door het toenemen van de technische reproductiemogelijkheden en wat gaf hem hoop?
8.
Afsluiting. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen Adorno en Benjamin en in hoeverre
blijven hun ideeën bruikbaar?
Aanbevolen literatuur
Kuipers, H.J. (2014) Cultuur als cement of springstof. Syllabus bij de cursus.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
32
Van links naar rechts: Walter Benjamin (1892-1940), het GTST logo en Theodor Wiesengrund Adorno (19031969)
Docent
Dr. Hans-Jan Kuipers studeerde sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. In 1992
promoveerde hij op een historisch-pedagogische studie naar Kees Boeke, de pionier van de Werkplaats in
Bilthoven. Hij was tien jaar verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en tien jaar aan de Universiteit
Leiden als docent van sociologische en filosofische onderwijsonderdelen. Daarnaast doceerde hij aan het
Nutsseminarium voor Pedagogiek, dat opgegaan is in de Hogeschool van Amsterdam. Uit zijn onderwijs
ontstond Pedagogiek voor professionele opvoeders (Bussum: Coutinho, 1999 en 2008). Sinds 2002 is hij
werkzaam als hogeschooldocent bij het Domein Gezondheid, Sport en Welzijn van Hogeschool Inholland.
Een product van dat onderwijs is Levensloopsociologie (Bussum: Coutinho, 2009).
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
33
5.16 Levensfilosofische thema’s
prijs
€ 200,- (de eerste 8 colleges)
€ 120,- (de laatste 4 colleges)
€ 300,- 12 colleges
Dag en tijd
vrijdag 13.15 – 15.45 uur
10-10; 24-10; 31-10; 7-11; 1411; 21-11; 28-11; 5-12; 12-12;
19-12; 9-1; 16-1
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
Introductie
In deze collegereeks denken we filosofisch na over een aantal thema’s. We proberen
deze te verhelderen en dieper te begrijpen. Het gaat om thema’s die ons levenslang
begeleiden en bepalen. In de filosofische traditie zoeken we denkers die ons kunnen
helpen om deze thema’s dieper te exploreren. De colleges hebben vooral het karakter
van onderzoek doordat we verschillende opvattingen met elkaar in gesprek brengen.
We zullen vooral bij moderne denkers te rade gaan, zoals Montaigne, Kant,
Schopenhauer, Nietzsche, Heidegger en Levinas. We staan stil bij de volgende
thema’s. Deze collegereeks is interessant voor iedereen die dieper inzicht wil krijgen
in het leven en zijn aspecten.
Let op;
docent
drs. A. Ziegelaar
Filosoof en fysicus
het eerste college begint om 15.00 uur,
de andere colleges om 13.15 uur!
Inhoud colleges
1/2.
Zin en zinloosheid. Wat bedoelen we met ‘zin’? Is er iets zinnigs te zeggen over de ‘zin van het
leven’?
3.
Ontplooiing en voltooiing. We stellen de vraag naar hoe we deze begrippen een evenwichtige rol
kunnen laten spelen in onze levensvoering.
4.
We zijn de tijd. Hoe kunnen we ons verhouden tot onze levenstijd? Welke rol spelen heden, verleden
en toekomst?
5.
Deelnemen en buitenstaan: over eenzaamheid. Wat is eenzaamheid? Hoe kunnen we ons
verhouden tot deze ervaring?
6.
Vrijheid. Is vrijheid een illusie of is het juist datgene wat ons leven vorm geeft?
7.
Kwaad en moraliteit. De mens is een moreel wezen omdat hij ook neigt naar het immorele. Hoe
kunnen we dit beter begrijpen?
8.
Vriendschap is belangrijk voor ons welbevinden. Wat is de aard, de mogelijkheden en begrenzing
ervan?
9/10.
Sterfelijkheid. Hoe kunnen we ons verhouden tot onze eindigheid? Is een verzoening ermee
mogelijk?
11.
Eenheid en innigheid. We zoeken ervaringen van eenheid, hoe kunnen we die beter begrijpen?
12.
Recapitulatie en afronding
Literatuur
Bij cursus hoort een syllabus. Powerpoint presentaties worden per e-mail aan de cursisten verzonden.
Docent
Arnold Ziegelaar studeerde natuurkunde en filosofie aan de Universiteit Leiden. Hij is als docent filosofie
verbonden aan de theologische opleidingen van Hogeschool InHolland. Verder geeft hij cursussen filosofie
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
34
aan verschillende HOVO-instellingen. Zijn interessegebieden zijn metafysica, levensfilosofie en filosofie van
het bewustzijn. Hij publiceerde over diverse wijsgerige onderwerpen.
5.17 Slavoj Žižek: Filosofie, psychoanalyse en cultuur
Introductie
prijs
€ 120,4 colleges
dag en tijd
woensdag 13.15- 15.45 uur
8-10; 22-10; 29-10; 5-11
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid tot
discussie en eigen inbreng
docent
drs. P. Bras
Literatuur en wijsbegeerte
De filosoof Slavoj Žižek heeft wereldwijd de reputatie een van de meest intrigerende
denkers van dit moment te zijn: de wijze waarop « the most dangerous philosopher in
the West» ( één van de vele avontuurlijke bijnamen die aan deze filosoof zijn
toegekend) filosofie en psychoanalyse inzet om niet alleen baanbrekende analyses van
traditionele filosofie in een niet aflatende stroom van publicaties te produceren, maar
ook en vooral met grote overtuigingskracht alles wat tot de culturele dimensie van een
samenleving behoort – de muziek, de literatuur, de beeldende kunst, de film, de
rituelen, de kitsch, het design – met scherpzinnige commentaren en interpretaties op de
ontleedtafel legt. Hegel en Lacan zijn daarbij zijn grote leermeesters en met name het
werk van de psychoanalyticus Lacan lijkt in het werk van Žižek een onweerstaanbare
denkkracht te zijn die, in combinatie met filosofische kwesties, Žižeks meeslepende
denkstijl lijkt te genereren , een denkstijl die de lezer vaak doet duizelen van de vele
dwarsverbindingen die Žižek moeiteloos legt en die het kenmerk heeft van een grote
gepassioneerde doortastendheid. In de vier colleges zullen we proberen telkens per
filosofisch thema na te gaan hoe Žižek de verbindingen tussen enerzijds filosofie en
psychoanalyse en anderzijds de wereld van kunst en cultuur maakt.
Inhoud colleges
We zullen achtereenvolgens de volgende thema’s in het denken van Žižek aan bod laten komen :
1.
De desintegratie van de patriarchale autoriteit in de moderne samenleving.
In dit college is het uitgangspunt Žižeks analyse van het werk van Franz Kafka, en zullen we via een
bespreking van zijn commentaren ook terechtkomen bij het filmwerk van David Lynch ( o.a. Lost
Highway), Vinterbergs film Festen, de sjofar als blaasinstrument bij een joodse eredienst en Mozarts
opera Don Giovanni .
2.
De versplintering, fragmentarisering van het subject, de ‘Nacht van de wereld’waarin het
subject is gereduceerd tot een ‘orgaan zonder lichaam’.
In dit college is het vertrekpunt Žižeks bespreking van het werk van Samuel Beckett en zullen we via
de filosofen Kant, Hegel en Schelling ook aandacht geven aan Žižeks commentaren op filmmakers als
Fritz Lang en ook Žižeks interpretatie van Wagners opera Tristan und Isolde komt in dit verband aan
bod.
3.
Blik en stem als traumatiserende krachten die deel uitmaken van een genot waarmee het
subject zowel in stand gehouden wordt als bedreigd wordt in zijn consistentie.
In dit college zijn enkele verhalen van Patricia Highsmith en Heinrich von Kleist het startpunt voor de
analyse van de obscene stem van het superego en de onmogelijke blik zoals deze als partiële
objecten in het werk van Žižek vaak terugkeren. We combineren dit gegeven met Žižeks analyses van
filmmuziek ( o.a. Once upon a Time in the West) en van voorbeelden uit de beeldende kunst.
4.
De vernietigende kracht die vrijkomt wanneer niet langer gerefereerd wordt aan de ‘normale’
wet, maar aan de ‘irrationele’ eeuwige en ongeschreven wetten.
Basis voor dit vierde en laatste college is de Griekse tragedie Antigone van Sophokles , een werk dat
Žižek altijd graag bespreekt om te laten zien hoe in deze tragedie van zelfdestructie de coördinaten
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
35
van onze ‘bestaande’ werkelijkheid op revolutionaire wijze vervangen worden door een daad die –
achteraf gezien- een nieuwe werkelijkheid noodzakelijk maakt.
In dit laatste college brengen we tegelijk de thema’s van deze 4 colleges in een coherente
samenhang tot stand : desintegratie van de symbolische orde, fragmentarisering van het subject,
inconsistentie en zelfdestructie vormen het noodzakelijk ‘negatieve’ fundament waarop onze
‘positieve’ werkelijkheid via ideologie en fantasmatische constructies opgebouwd is. Hoe dit precies
zich voltrekt kan met de hulp van Žižeks analyses alleen maar in een dynamische samenwerking van
filosofie en psychoanalyse getoond worden. Daarbij zal tegelijk aandacht worden gegeven aan de
‘klassieke’ vraag hoe de relatie tussen denken en kunst gedacht moet worden.
Literatuur
Tijdens het college zal een syllabus worden verstrekt.
Docent
Pieter Bras (1953) studeerde Frans, Duits, literatuurwetenschap en wijsbegeerte. Hij is al vele jaren als
docent Frans, Duits, CKV en filosofie bij het middelbaar onderwijs werkzaam. Van hem verscheen o.a. het
boek «Aandenkend Hölderlin» (1985) waarin Hölderlins visie op taal binnen een filosofische traditie
gecontrasteerd wordt met een instrumentalistische opvatting van taal. Daarnaast artikelen in tijdschriften over
o.a. Jacques Derrida en lyriektheorie. Hij introduceerde bij het middelbaar onderwijs (VWO) de discipline «
Film-Filosofie-Psychoanalyse» en gaf meer dan tien jaar lang leiding aan het Literair Café Heerhugowaard
Eerder al verzorgde hij een aantal colleges over Žižek aan de Hovo van Alkmaar.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
36
5.18 Expressie in muziek
Concerten in samenwerking met Ypma piano’s
prijs
€ 120,4 colleges; 3 concerten in de
Robijnzaal van Ypma Piano’s
Dag en tijd
woensdag 10.00 – 12.30 uur
22-10; 12-11; 3-12; 10-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
Introductie
De piano staat centraal in de verscheidenheid van expressie in muziek. In deze cursus
is ook een relatie gelegd tussen het gebied van de klassieke muziek en muziek van
recentere datum en andere stijlen: filmmuziek, kleinkunst, chansons.
De onderwerpen zijn ondergebracht in 3 ‘concerten met uitleg’ en 1 college op de
Hogeschool.
docent
B. van den Boogaard
musicus
Inhoud colleges
22-10-2014: 1e Concert met presentatie in Robijnzaal:
1) De piano in muziek die oorspronkelijk voor cembalo en orgel was geschreven:
Muziek van Bach, Scarlatti, Rameau.
2) Romantische uitdrukking: Stijleigenschappen vertaald in pianotechniek
van Beethoven, Chopin tot hedendaagse Neoromantiek.
12-11-2014: 2e Concert met presentatie in Robijnzaal:
3) Oude muziek door een romantische bril: orgelmuziek van Bach bewerkt door
Busoni. Rameau in versie Godowsky , muziek van Cesar Franck
4) Klankschildering en orkestrale behandeling van de piano: muziek van Debussy,
Ravel, Griffes, Rachmaninoff.
3-12-2014: 3e Concert met presentatie in Robijnzaal:
5) Simplisme in pianomuziek: van Mozart, via Satie tot Yann Tiersen.
6) Martellato-techniek; experimentele pianoklanken: muziek van Bartok,
Peter Schat, B.v.d. Boogaard (gebruik van Sustain Pedal ).
Charles T. Griffes
10-12-2014: Afsluitend College in Hogeschool:
7) Invloed van classicistische en romantische pianotechniek op chansons,
popmuziek, filmmuziek.
Docent
Eric Satie
Bernard van den Boogaard (1952) nam als pianist werken op voor radio van
Griffes, Scriabin en Rachmaninoff. Hij concerteerde als solist onder meer in zijn
eigen 4 pianoconcerten, Beethovens 1e pianoconcert, Strawinsky's concert voor
piano en blazers en Hengevelds concertino met Harmonieorkest.
Tussen 1983 en 1989 was Bernard verbonden als hoofdvakleraar piano aan het
Stedelijk Conservatorium te Leeuwarden. Tevens had hij zitting als commissielid
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
37
in de staatsexamens piano. Sinds 2003 heeft Bernard een bloeiende praktijk als privédocent piano en theorie.
Hij bereidt ook mensen voor op toelatingsexamens voor conservatoria. Ook is hij als docent verbonden aan
'Toonbeeld' te Castricum waar men in 2004 zijn 25-jarig jubileum vierde.
5.19 Amstelland, ’t Gooi en Vechtstreek
prijs
€ 225,9 colleges (inclusief excursie)
dag en tijd
dinsdag 10.00 uur -12.30 uur
7-10; 21-10; 28-10; 4-11; 11-11;
18-11; 25-11; 2-12; 9-12
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
Introductie
Deze regio van Noord-Holland heeft een enorme variatie in landschappen.
Ook Noord-Holland heeft zijn rivierengebied; naast Amstel en Vecht stromen ten
zuiden van Amsterdam talloze riviertjes als Gein, Gaasp, Mijdrecht, Bullewijk etc.
Opvallend is dat deze waterlopen hoger liggen dan hun omgeving en daarom allemaal
bedijkt zijn, maar weer lager dan zeeniveau.
studiebelasting
enkele uren zelfstudie per week
De waterhuishouding in dit gebied is zeer complex en heeft een grote stempel op het
geheel gedrukt. Behalve de vele gegraven sloten voor het ontwateren van het
veengebied, komen we hier ook talloze vaarten tegen o.a. voor het transport van de
delfstoffen veen en zand naar Amsterdam.
docent
L. Vriend-Vendel
Geograaf
Het Naardermeer en Horstermeer waren al duizenden jaren een natuurlijk meer
vanwege de grote hoeveelheden kwelwater uit de hoger gelegen stuwwal. De
Ankeveensche en Kortenhoefsche plassen zijn onstaan door afgraving van veen.
Ten oosten van de Vecht is het droogleggen van plassen en meren een groot probleem, omdat het
onderliggende zand heel veel kwelwater doorlaat. Na twee pogingen bij het Naardermeer heeft men dit
opgegeven en het wel-drooggemalen Horstermeer blijft heel erg nat.
Een groot deel van dit gebied is nu beschermd natuurgebied.
De rijke cultuurhistorie toont zich niet alleen langs de Vecht en in ’s-Graveland, met de vele landhuizen in het
parkachtige landschap, maar ook in het karakteristieke veenlandschap.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
38
Hier ligt ook een deel van de Stelling van Amsterdam en de Hollandse Waterlinie met zijn vele forten,
schansen etc. De militaire functie heeft een grote invloed gehad op de ruimtelijke ontwikkeling van dit gebied.
Tijdens de lessen komen alle landschappen in dit gebied aan bod en wordt met talloze kaarten en
landschapsbeelden de ontwikkelingen in de loop der eeuwen duidelijk gemaakt. Maar het mooiste is om het
ook buiten te zien. Daarom zal de cursus worden afgesloten met een auto-excursie door het gebied.
Literatuur
De mogelijkheid bestaat om een syllabus over de materie aan te schaffen. (wordt tijdens de eerste les
geregeld.)
Docent
Lia Vriend-Vendel geboren en getogen op het platteland van Noord-Holland, heeft een grote liefde voor het
open landschap van deze provincie. Als geograaf heeft ze meer dan 25 jaar aardrijkskundeles gegeven,
vooral in het volwassenenonderwijs. In deze periode is haar enthousiasme voor haar vak steeds groter
geworden en is ze zich gaan specialiseren in de historische ontwikkelingen van de Noord-Hollandse
Landschappen, waarin zowel de natuur als de mens een belangrijke rol spelen.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
39
5.20 Nederland en ‘Europa’: Economische aspecten
Introductie
prijs
€160,6 colleges
De Europese integratie is momenteel volop in discussie. Maar wat is de EU en hoe
dag en tijd
maandag 13.15 uur -15.45 uur
20-10; 27-10; 3-11; 10-11; 1711; 24-11
‘Brussel’ mag het begrotingstekort van de overheid niet hoger zijn dan 3% van het
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
werkt deze? Wat regelt de EU en wat bepalen we als Nederland nog zelf? De
invoering van de euro heeft gevolgen voor de eigen beleidsruimte van de landen. Van
bruto binnenlands product. Met de invoering van de euro is het monetaire beleid, met
name het vaststellen van de rente, overgedragen aan de Europese Centrale Bank.
Wat zijn de doelstellingen van het monetaire beleid en hoe werkt dit? Gaan we naar
een ‘Verenigde Staten van Europa’?
Europa bevindt zich in een schuldencrisis en kredietcrisis. Gelukkig zijn er tekenen
studiebelasting
enkele uren zelfstudie per week
dat we het ergste achter de rug hebben. Hoe heeft het zover kunnen komen? Het
begon in Griekenland en trof daarna Ierland, Portugal en Spanje. Deze landen
docent
Dr. P. Buitelaar
Econoom
worstelen met de noodzaak te bezuinigen, maar zagen ook hun economie verder
wegzakken. Ook Nederland is niet aan de dans ontsprongen. Welke oplossingen zijn
er? Een vergaande stap is het invoeren van een Europees toezicht op de banken. Dat
staat nu in de steigers en wordt in 2014 operationeel. Is dat de oplossing?
Inhoud colleges
1. Europese Unie
Wat is de EU, wat beslist de EU en wat bepalen de landen nog zelf? Wat zijn voor Nederland de voordelen
van de EU en kunnen er nog andere landen toetreden?
2. De euro als ene munt
Met de euro hebben de meeste Europese landen nu dezelfde valuta. Maar als de export van een individueel
land te duur wordt kan het niet meer devalueren (zijn wisselkoers verlagen), zoals vroeger Italië. De euro is
gemakkelijk bij een buitenlandse vakantie. Maar er zit veel meer aan vast dan op het eerste oog lijkt, zowel
economisch als politiek.
3. Europese Centrale Bank, Nederlandsche Bank en monetair beleid
De invoering van de euro betekende dat de beslissingen over het monetaire beleid nu op Europese schaal
worden genomen. Hoe werkt monetair beleid en wat betekent dit voor de economie van Nederland? Hoe
werkt het in de praktijk?
4. Overheidsfinanciën in Europees en Nederlands perspectief
Nederland heeft zich verbonden aan Europese regels over zijn overheidsfinanciën. Volgens het
Stabiliteitspact mag het begrotingstekort maximaal 3% van het bruto binnenlandse product zijn. Voor de
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
40
meeste landen is dit een zware opgave, want het kan bezuinigingen impliceren. Dat kan de recessie
versterken. Hoe hiertegen aan te kijken?
5. Europese schuldencrisis: oorzaken en oplossingen (deel 1)
De krediet- en schuldencrisis heeft Griekenland, Ierland en Portugal getroffen, maar ook andere landen, onder
meer Nederland. Hoe kwam het zo ver en is er verband met de invoering van de euro? Miljardenbedragen zijn
overgemaakt naar Griekenland, Ierland en Portugal. In het college worden de oplossingen besproken om uit
deze crisis te komen. Hoe staan de landen er voor?
6. Europese schuldencrisis: oorzaken en oplossingen (deel 2)
Om de Europese banken sterker en meer crisisbestendig te maken wordt gewerkt aan een Europees toezicht
op de banken in plaats van een toezicht per afzonderlijk land. Volgens de plannen zal dit in het najaar van
2014 worden ingevoerd. Wat betekent dit en is het afdoende?
Aanbevolen Literatuur
•
De Nederlandsche Bank: Jaarverslag 2013, www.dnb.nl
•
P. de Grauwe: Economics of Monetary Union. Ninth edition, Oxford University Press , 2012
•
Ministerie van Buitenlandse Zaken: Kamerbrief inzake uitkomsten subsidiariteitexercitie, 21 juni 2013,
www.rijksoverheid.nl
•
Vítor Constâncio: Banking Union: meaning and implications for the future of banking, 24 April 2014,
www.ecb.int
•
J.H.M. Donders en C.A.. de Kam (red): Jaarboek Overheidsfinanciën 2014. Wim Drees Stichting voor
Openbare Financiën, 2014
•
Websites Europese Centrale Bank (www.ecb.int) en EU: www.europa.eu/index_nl.htm
Docent
Dr. Piet Buitelaar (1949) studeerde aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam en promoveerde in 1987 op
een dissertatie over de overheidsfinanciën van Nederland. Hij was als wetenschappelijk hoofdmedewerker
werkzaam bij de Universiteit van Amsterdam en vanaf 1987 tot voor kort als econoom verbonden aan De
Nederlandsche Bank. Gedurende de laatste vijf jaar heeft hij periodiek gastcolleges gegeven aan diverse
universiteiten in China, met name aan de Business School van de Guangxi University in Nanning.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
41
5.21 Geografie van de Oudheid
Introductie
prijs
€120,4 colleges
dag en tijd
dinsdag 10.00 uur -12.30 uur
7-10; 17-10; 28-10; 4-11
werkvorm
hoorcollege met gelegenheid
tot discussie en eigen inbreng
docent
drs. E. de Vries
archeoloog en classicus
Gebruik maken van geografische gegevens is steeds eenvoudiger en normaler
geworden in het moderne dagelijks leven. Vrijwel iedereen heeft een
navigatiesysteem in de auto en als we de weg even kwijt zijn, hebben we inmiddels
telefoons die slim genoeg zijn om ons uit te leggen waar we ons bevinden. Het gemak
waarmee wij gebruik maken van digitale kaarten op het internet en van
navigatiesoftware verhult de ware complexiteit van dergelijke geografische informatie
systemen (GIS). Het doel van GIS is om geografische kennis op zo’n manier op te
slaan, dat het ook gemakkelijk door een ander persoon geraadpleegd en begrepen
kan worden.
Door een interesse in buitenlandse volken, landen en goederen, was men ook in de
oudheid al bezig met deze problematiek. Deze periode kent daardoor menig
ontdekkingsreiziger en geograaf, die zeer belangrijke ontdekkingen hebben gedaan.
Veel van onze huidige geografische kennis ligt hieraan grondslag. Tijdens de cursus
zullen we aandacht schenken aan enkele van de grootste geografische denkers en
ontdekkingsreizigers uit de oudheid. In vier hoorcolleges zullen wij zien hoe het werk
van deze mensen invloed heeft gehad op hoe de wereld werd ervaren en hoe men
deze kennis heeft kunnen opslaan en doorgeven.
Inhoud colleges
College 1: Homerus en Herodotus: Geografie in verhalende vorm.
College 2: De Periplous: Geografie als literatuurvorm.
College 3: Ptolemaeus’ handboek: De eerste landkaart van de wereld.
College 4: De Tabula Peutingeriana: Landkaart van het late Rome.
Docent
Edwin de Vries studeerde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en de Universiteit van Brits
Columbia in Vancouver. Door deze studies is hij archeoloog en classicus, maar op de eerste plaats vooral
enthousiast over de oudheid. Als archeoloog is hij betrokken, of betrokken geweest bij verschillende
veldonderzoeken in Italië, Griekenland, het Nabije Oosten, en Afrika.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
42
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
43
6.
Algemene informatie
Inschrijving, betaling en bevestiging
Aanmelden voor een HOVO-cursus geschiedt via het inschrijfformulier of via de website. U vindt een
exemplaar van het inschrijfformulier achterin de studiegids. Plaatsing voor een cursus of lezingencyclus
gebeurt op volgorde van binnenkomst van de formulieren. Als u uw e-mailadres op het inschrijfformulier
vermeldt, ontvangt u uw post van HOVO Alkmaar per e-mail, tenzij u expliciet aangeeft dit niet te willen. Als u
geen e-mailadres invult ontvangt u uw informatie per post.
Inschrijfformulieren volledig ingevuld zenden aan:
Hogeschool Inholland Alkmaar, afdeling HOVO Alkmaar
T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator
Postbus 403
1800 AK Alkmaar
T: 06-11449709 of 06-15279572
E: [email protected]
I: www.hovoalkmaar.nl
Bevestiging
1. De cursist krijgt minimaal binnen 10 werkdagen (of zoveel eerder als mogelijk is) na ontvangst van het
aanmeldingsformulier het bericht, dat de cursist definitief is ingeschreven.
2. Indien zich voor een cursus voldoende personen hebben aangemeld – criterium wordt steeds vastgesteld
door HOVO Alkmaar – krijgen alle ingeschrevenen bericht van het definitief doorgaan van de cursus. Dit
bericht ontvangt de cursist minimaal 2 weken – of zo veel eerder als mogelijk is – voor het begin van de
cursus. Tevens ontvangt de cursist overige informatie over de cursus.
3. Indien er nadrukkelijk onvoldoende aanmeldingen binnen komen voor een cursus – en redelijkerwijs
mag worden aangenomen dat dit zo blijft – schrapt de onderwijscoördinator – de cursus en bericht dit
onverwijld aan degenen, die zich reeds hebben ingeschreven. Deze cursisten ontvangen tevens bericht
over welke cursussen zeker doorgaan.
4. Indien het twijfelachtig is of de gestelde norm gehaald wordt en het onzeker is of de cursus doorgaat,
dan bericht de onderwijscoördinator dit uiterlijk 2 weken voor de start van de cursus aan de betrokkenen.
De cursist kan dan alvast een alternatieve keuze bekend maken voor een zekere cursus.
5. Uiterlijk twee weken voor de start hebben alle cursisten bericht ontvangen over het al of niet doorgaan van
hun cursus.
Betaling
U ontvangt na het eerste college een factuur op uw e-mailadres. Als u niet beschikt over een e-mailadres, dan
ontvangt u de factuur via de reguliere post. Betaling vindt plaats door overmaking van het cursusgeld op het
rekeningnummer vermeld op de factuur.
Klachtenregeling
Uiteraard kan het voorkomen dat u niet tevreden bent over de diensten die HOVO Alkmaar aanbiedt. HOVO
Alkmaar verneemt dit graag van u, ten einde de kwaliteit van de dienst te verbeteren. U kunt hiervoor via
[email protected] schriftelijk of mondeling via 06-11449709 of 06-15279572 een klacht indienen
bij de onderwijscoördinator.
Literatuur, readers, syllabi
HOVO-cursisten dienen zelf de verplichte literatuur aan te schaffen. Readers en syllabi zijn doorgaans
verplicht en worden door de docent tegen kostprijs verstrekt. HOVO Alkmaar streeft naar een kostenlimiet
voor aan te schaffen studiemateriaal van € 30,-.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
44
Leden van de Bibliotheek Kennemerwaard
Aanvullende literatuur is te krijgen in de vestigingen van Bibliotheek Kennemerwaard. U kunt ook via
www.bibliotheekkennemerwaard.nl naar de catalogus en hier materialen reserveren. Als u ingeschreven bent
als lener van een Noord-Hollandse bibliotheek, kunt u in die bibliotheek gratis een Bibliotheekpaspoort krijgen.
Op vertoon van dit paspoort kunt u zich laten inschrijven in een andere bibliotheek in Noord-Holland. U
ontvangt dan gratis een lenerspas voor gebruik in de desbetreffende bibliotheek.
KopGroep Bibliotheken
KopGroep Bibliotheken is een openbare bibliotheekorganisatie met 14 vestigingen in de Kop van NoordHolland. Naast de reguliere dienstverlening organiseert KopGroep Bibliotheken een breed scala aan
activiteiten voor de diverse doelgroepen. Het aanbod voor volwassenen is zeer uitgebreid en divers, variërend
van literaire lezingen tot informatieve lezingen, debatten, cursussen en workshops. De leden van KopGroep
bibliotheken kunnen gratis materialen aanvragen en reserveren op www.kopgroepbibliotheken.nl.
Historische Vereniging Alkmaar
De Historische Vereniging Alkmaar (HVA) wil de historische schoonheid van Alkmaar en omgeving
beschermen en voor het nageslacht bewaren en de studie van de plaatselijke geschiedenis aanmoedigen.
Jaarlijks wordt de Oud-Alkmaar-Prijs uitgereikt voor een uitzonderlijke prestatie op het gebied van de
Alkmaarse geschiedenis. Tweejaarlijks is er de Puienprijs, voor bijzonder geslaagde restauraties en passende
nieuwbouw in het historische centrum van de stad. De HVA adviseert tweewekelijks de gemeente over de
bouwplannen in de stad. Als er cultureel erfgoed bedreigd wordt in Alkmaar wil de HVA te bemiddelen voor
een oplossing. Samen hebben de leden via hun bestuur een krachtige stem, die in de media en bij de politiek
gehoord wordt.
De HVA is vooral ook een bloeiende vereniging met ca. 1200 leden uit Alkmaar en regio. Wie lid wordt à
€ 20,- per jaar mag gratis deelnemen aan de boeiende en gezellige lezingen en wandelingen en ontvangt drie
keer per jaar het blad Oud Alkmaar. Op ‘Pinksterdrie’ wordt er voor de leden en hun introducés een excursie
georganiseerd, die verband houdt met het monumententhema van het jaar.
De HVA is te vinden op www.hvalkmaar.nl en op www.facebook.com/hvalkmaar.
HOVO Alkmaar biedt haar cursisten eenmalig een jaarabonnement op de Historische Vereniging Alkmaar ter
waarde van € 20,- aan. U kunt aangeven op het inschrijfformulier of u hiervan gebruik wilt maken.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
45
7.
Annuleringsvoorwaarden
1.
Annulering van deelname aan een programma door een deelnemer is alleen mogelijk via schriftelijke
opzegging bij het secretariaat van HOVO Alkmaar. De schriftelijke opzegging dient uiterlijk twee
weken voor aanvang van het programma door het secretariaat van HOVO Alkmaar te zijn ontvangen.
Opzeggen kan zowel per brief als via e-mail ([email protected]).
2.
Bij annulering is cursist de volgende kosten verschuldigd:
•
•
•
•
tot datum van bevestiging van deelname 0% van de cursusprijs;
daarna 25 % van de cursusprijs bij annulering tot 14 dagen voor aanvang van de cursus;
daarna 50 % van de cursusprijs bij annulering tot 7 dagen voor aanvang van de cursus;
daarna tot aanvang van de cursus 100 % van de cursusprijs.
Met aantal dagen tussen de aanvang van cursus en de annulering wordt bedoeld het aantal
kalenderdagen. Het aantal dagen wordt berekend vanaf de datum van ontvangst van de annulering
door HOVO Alkmaar.
3.
Indien het aantal aanmeldingen voor een cursus onvoldoende is, behoudt HOVO Alkmaar zich het
recht voor de cursus te annuleren. HOVO Alkmaar informeert cursisten hieromtrent zo spoedig
mogelijk, maar uiterlijk twee weken voor aanvang van de cursus. In geval van annulering worden
reeds betaalde cursusgelden volledig en zo spoedig mogelijk gerestitueerd.
4.
HOVO Alkmaar is gerechtigd van een programma af te wijken, indien redelijkerwijs van haar niet
gevergd kan worden dat zij het programma onverkort uitvoert zoals aangekondigd.
5.
Gehele of gedeeltelijke terugbetaling van het betaalde cursus/lezinggeld vindt plaats indien het
programma wegens bijzondere omstandigheden niet doorgaat.
6.
Als een docent verhinderd is, zal HOVO Alkmaar een vervangende cursusdag organiseren.
7.
Als een cursist verhinderd is, wordt geen geld gerestitueerd.
8.
De cursist kan de overeenkomst zonder opgave van redenen ontbinden gedurende veertien
kalenderdagen na totstandkoming van de overeenkomst. Indien hij van deze mogelijkheid gebruik wil
maken, dient hij dit schriftelijk te melden op een wijze zoals aangegeven op de website van HOVO
Alkmaar. Deze mogelijkheid bestaat niet meer als het onderwijs reeds is begonnen.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
46
8.
Overige faciliteiten
Regeling minder draagkrachtigen
Bent u minder draagkrachtig? Ook voor u biedt HOVO Alkmaar mogelijkheden. Dankzij het Steunfonds van
HOVO Alkmaar heeft u mogelijk recht op korting.
Dankzij bijdragen uit het Steunfonds van HOVO Alkmaar is het mogelijk op de prijzen van cursussen en
lezingencycli een van het inkomen afhankelijke korting toe te passen. Het beleid op dit punt wordt bepaald
door HOVO Alkmaar. De administratieve verwerking verloopt via het HOVO-bureau. Bij een bruto
gezinsinkomen per jaar:
•
lager dan of gelijk aan € 14.741 bedraagt de korting respectievelijk € 30 voor een cursus van 10 weken,
€ 25 voor een cursus van 8 weken, € 20 voor een cursus van 6 weken en € 15 voor een cursus van 4
weken.
Per semester wordt voor ten hoogste één cursus per cursist korting verstrekt.
U kunt de reductie schriftelijk aanvragen bij het bureau van HOVO Alkmaar of via de e-mail:
[email protected]
Vrijwillige bijdrage Steunfonds HOVO Alkmaar
Deze vrijwillige bijdrage komt ten goede aan het Steunfonds van HOVO Alkmaar. U kunt op het
inschrijfformulier aangeven of u deze vrijwillige extra bijdrage van € 25,- per cursus wilt betalen. Uw bijdrage
wordt dan bij het cursusgeld opgeteld.
Vrienden van HOVO Alkmaar
Het is mogelijk om u aan te melden als Vriend van HOVO Alkmaar. U kunt dan op vrijwillige basis gevraagd
worden voor promotionele of organisatorische activiteiten van HOVO Alkmaar. U kunt dit aangeven via de
website www.hovoalkmaar.nl of via het inschrijfformulier.
Cadeaubon van HOVO Alkmaar
Zoekt u een origineel cadeau voor uw partner, buurvrouw, broer of zus, ouders, collega of vriendin? Dan is de
Cadeaubon van HOVO Alkmaar een goed idee. U bepaalt zelf de waarde en wij zorgen ervoor dat u de bon
snel krijgt toegestuurd.
De Cadeaubon is een jaar geldig en de ontvanger kan zelf bedenken voor welke cursus, lezing of excursie hij
of zij de bon wil gebruiken. Ook kunt u een aantal Cadeaubonnen vooruit bestellen, zo hebt u altijd een
geschikt cadeau in huis!
U kunt de Cadeaubon(nen) per e-mail bestellen via [email protected]
NIEUW
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
47
9.
Faciliteiten op de Hogeschool Inholland Alkmaar
Bibliotheek (begane grond gebouw A)
De bibliotheek beschikt over een grote collectie studieboeken, muziekcd’s en tijdschriften. U kunt deze op
locatie kosteloos inzien. Voor het lenen van studieboeken e.d. kan er voor een bedrag van € 25,- een pas
worden aangevraagd.
Eetgelegenheid (begane grond gebouw L)
Hogeschool Inholland Alkmaar beschikt over een kantine in de L-vleugel waar tegen betaling gegeten kan
worden. Ook is er in de diverse gebouwen op elke verdieping een koffieautomaat aanwezig. Voor koffie en/of
thee kan uitsluitend met chipknip betaald worden.
Geld (1e verdieping gebouw A)
Oplaadmogelijkheid voor chipknip op de 1e verdieping van het A-gebouw.
Toegankelijkheid
Gebouwen zijn toegankelijk voor personen die minder goed ter been zijn of gebruik maken van een rolstoel of
rollator. De lift van het A-gebouw is gesitueerd tegenover de centrale receptie. In het B-gebouw is er alleen
een goederenlift.
Parkeren
Hogeschool Inholland Alkmaar beschikt over een eigen parkeerterrein. Voor het parkeren hoeft geen
vergoeding betaald te worden. Ook zijn er parkeerfaciliteiten bij het belastingkantoor aan de Robonsbosweg
waarvan gebruik gemaakt kan worden. Hogeschool Inholland beschikt over een royale overdekte onbewaakte
fietsenstalling.
Openbaar vervoer
Hogeschool Inholland Alkmaar is vanaf Alkmaar Station het best te bereiken met bus 6 richting Bergen aan
Zee. De halte is naast het gebouw van Hogeschool Inholland Alkmaar.
Plattegrond
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
48
10. HOVO Alkmaar
Contact
Openingstijden
HOVO Alkmaar is geopend van maandag t/m vrijdag van 9.00 uur tot 17.00 uur. Het bureau van HOVO
Alkmaar is gevestigd in het A-gebouw op de eerste verdieping, kamer A-152.
Medewerker
Mevrouw D.C. Leijen, onderwijscoördinator
Bezoekadres
Hogeschool Inholland Alkmaar, Bergerweg 200, 1817 MN Alkmaar
Post
Hogeschool Inholland Alkmaar afd. HOVO Alkmaar
T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator
Postbus 403
1800 AK Alkmaar
Telefoon
06-11 449 709
06-15279575 (ma, wo, do)
E-mail
Fax
072- 518 36 34
Web
www.hovoalkmaar.nl
[email protected]
HOVO-Nederland
HOVO-Nederland is de landelijke vereniging van alle HOVO-instellingen en heeft tot doel de ondersteuning
van die HOVO-instellingen om het hoger onderwijs aan vijftigplussers in Nederland te bevorderen.
Voor informatie over alle HOVO-instellingen in Nederland:
HOVO-Nederland
Postbus 1061, 2302 BB Leiden
Telefoon: 071-527 52 03
E-mail: [email protected]
Web: www.hovo-nederland.org
Samenwerkingsverbanden
De activiteiten van HOVO Alkmaar worden mogelijk gemaakt dankzij de volgende samenwerkingsverbanden:
•
•
•
•
•
•
•
Inholland Academy
Hogeschool Inholland
Bibliotheek Kennemerwaard
KopGroep Bibliotheken
Historische vereniging Alkmaar
Artiance
Odd fellows Alkmaar
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
49
•
HOVO Alkmaar
Aanmeldingsformulier
Najaarscursussen
Kwaliteitsonderwijs voor 50-plussers
Aanmeldingsformulier najaarscursussen mei 2014 – december 2014
HOVO-Alkmaar, Antwoordnummer 512, 1800 VB Alkmaar of Bergerweg 200, 1817 MN
Alkmaar. Via de website www.hovoalkmaar.nl kunt u het aanmeldingsformulier digitaal
invullen en verzenden.
Gegevens cursist
voorletters . . . . . . . . . . . geboortedatum . . . . . . . . .. . . . . . . . . . m / v
achternaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
straat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
postcode . . . . . . . . . . . . .woonplaats . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
telefoonnummer . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
datum . . . . . . . . . . . . . . . handtekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ik meld mij via dit formulier aan voor de cursus(sen) die ik hieronder heb aangekruist. Ik ontvang een
bevestiging van inschrijving en een digitale factuur na het eerste college. Ik ben bekend met en ga akkoord
met de annuleringsvoorwaarden en de voorwaarden als vermeld in de brochure.
 Eerste Wereldoorlog
 Tussen 2 wereldoorlogen
 Amerikaanse burgeroorlog
 Stadsgeschiedenis 19e eeuw
 Geschiedenis Nederlands Politiek
 Geschiedenis Christendom
 Grande Parade
 Donatello
 Botticelli
 Oudegyptische kunst
 Keizers en kerkvaders
 Geografie van de Oudheid



€ 200,€ 120,€ 160,€ 160,€ 200,€ 180,€ 200,€ 120,€ 120,€ 200,€ 200,€ 120,-
 Facetten Griekse Oudheid
 Italiaanse dichters
 Beeldtaal en taalbeeld
 In vermaak ondergedompeld
 Levensfilosofische thema’s (8x)
 Levensfilosofische thema’s (4x)
 Levensfilosofische thema’s (12x)
 Slavoj Žižek
 Expressie in muziek (bij Ypma)
 Amstelland, ’t Gooi en Vechtstreek
 Nederland en Europa
€ 140,€ 180,€ 90,€ 200,€ 200,€ 120,€ 300,€ 120,€ 120,€ 225,€ 160,-
Ik maak tevens de vrijwillige bijdrage van € 25,- t.b.v. het steunfonds over.
Ik woon graag de introductielezing op vrijdag 3 oktober 2014 bij.
Ik wil graag eenmalig een gratis jaarabonnement op de Historische Vereniging Alkmaar, daarna draag
ik zelf zorg voor mijn abonnementskosten.
alternatieve keuze
Het is mogelijk dat u niet geplaatst kunt worden in bovenstaande cursus, omdat deze vol is. U kunt hieronder
een alternatieve keuze opgeven, waarvoor wij u (pas als uw eerste keuze vol is en er plaats is in uw
alternatieve keuze) dan inschrijven. Als u geen alternatieve keuze wilt maken, vul dan ‘geen’ in.
code . . . . . . . . . . . . cursusnaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
 
Ik ben thans niet in de gelegenheid om mij in te schrijven, maar wel geïnteresseerd in HOVO
Alkmaar en haar activiteiten. Graag ontvang ik de brochure van het komende semester.

Ik geef mij op als Vriend van HOVO en ben bereid vrijwilligerswerk te doen.
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
50
Inholland Alkmaar / HOVO Alkmaar
T.a.v. mevrouw D.C. Leijen
Antwoordnummer 512
1800 VB Alkmaar
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
51
HOVO Alkmaar
doorstuderen na je vijftigste
Onderwijs genieten
Het verwerven van kennis en inzicht staat bij dit onderwijs centraal. Met andere woorden: ‘leren om het leren’,
‘onderwijs genieten’ in de meest letterlijke zin van het woord, in dit geval op universitair-/ hbo-niveau.
Op universitair-/hbo-niveau
Onder ‘universitair-/hbo-onderwijs’ wordt niet alleen het overdragen van wetenschappelijke kennis verstaan,
maar bovenal het ter discussie stellen van (eigen) standpunten en verklaringen op basis van geordend en
kritisch denken.
Opleidingsniveau
Het merendeel van de cursisten heeft een universitaire of hbo-opleiding afgerond. De overigen hebben door
zelfstudie, werk- en levenservaring zich zodanig ontwikkeld, dat academisch onderwijs geen probleem is.
Indien er bij een programma specifieke kennis wordt vereist, meestal leesvaardigheid in één of meerdere
vreemde talen, dan wordt dat aangegeven.
Voor werkenden en niet-werkenden
De meeste van onze cursisten werken niet (meer), maar blijven met HOVO graag bij de les. Voor degenen die
(nog wel) werken biedt HOVO het plezier van leren omdat het kan, niet omdat het moet.
De enige eis:
Een leeftijd van vijftig jaar of ouder.
Bezoekadres
Post
Hogeschool Inholland Alkmaar
Kamer A-152
Bergerweg 200
1817 MN Alkmaar
HOVO Alkmaar
T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator
Postbus 403
1800 AK Alkmaar
Telefoon
E-mail
06-11 449 709
06-15 279 572
[email protected]
Fax
Web
072- 518 36 34
www.hovoalkmaar.nl
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
52
Studiegids HOVO Alkmaar najaar 2014
53

Imago?

De vakgroep longziekten van het Medisch Centrum

belastingverklaring betalingsgedrag

Download prijslijst

Download het persbericht inclusief

Docent Gezondheidszorg ADL/Mentor

donderdag 27 maart.

A4-Flyer G-Niale Kunstweek

Download lesmateriaal (pdf)

Stemmen Gezocht - Alkmaarse Oratorium Vereniging