Mobiliteit vanuit perspectief van lichaamsbeweging & gezondheid Dr. Ragnar Van Acker 13 juni ‘14 1 VIGeZ vzw, ©2014 Hoeveel? 2 VIGeZ vzw, ©2014 10.000 8.000 stappen stappen perper dagdag (65+) OF 30 min per dag OF 3x20 min per week ↑ 3 VIGeZ vzw, ©2014 60 min per dag ↑ 4 VIGeZ vzw, ©2014 5 VIGeZ vzw, ©2014 De wereld beweegt minder 6 VIGeZ vzw, ©2014 ↑ 30 min per dag 60 50 40 % 30 20 10 0 18-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar 75+ 38% ? Vergrijzing in toekomst : Bijkomende impact op alg volksgezondheid door groter aandeel ouderen 7 VIGeZ vzw, ©2014 Doelgroep: lagere socio-economische status 60 min per dag ↑ 50 40 30 20 10 % 0 12-14 jaar 8 VIGeZ vzw, ©2014 15-18 jaar Hublet 2012 30.000 gezondheidsnorm 18.000 9.500 40.000 a.Chr. 1700 p.Chr. metabolisme = 9 VIGeZ vzw, ©2014 Cordain ea 1998; Basset ea 2004; De Cocker ea 2009 2005 p.Chr. 10 VIGeZ vzw, ©2014 Gezondheidswetenschappen Bewegingswetenschappen Mobiliteitswetenschappen 11 VIGeZ vzw, ©2014 www.leeuwarden.nl 12 VIGeZ vzw, ©2014 www.asdwitgoedreparatie.nl www..zazzle.com 13 VIGeZ vzw, ©2014 http://asp.gva.be/ 14 VIGeZ vzw, ©2014 www.copenhagenize.com 15 VIGeZ vzw, ©2014 www.standaard.be Trendlijnen van fietsaandeel in het totaal van auto-, fiets- bromfietsen openbaar-vervoer-verplaatsingen 1920-1995 (in %) de la Bruhèze & Verhaart, 1999 16 VIGeZ vzw, ©2014 1994-1995 2008-2009 2009-2010 VERPLAATSINGEN Auto 65% 68% 67% Stads- en 4% streekvervoer (incl. autocar) 4% 4% Trein 2% 2% 2% Fiets 14% 14% 14% Te voet 13% 12% 12% VERPLAATSINGSKILOMETERS Auto 17 73% 75% Stads- en 5% streekvervoer (incl. autocar) 4% 6% Trein 7% 6% 8% Fiets 4% 5% 5% Te voet 2% 1% 1% VIGeZ vzw, ©2014 71% Departement Mobiliteit en Openbare Werken Basset et al 2008 18 VIGeZ vzw, ©2014 Is ‘O’ van STOP-principe ook belangrijk voor lichaamsbeweging & gezondheid? 19 Potentieel van gemiddeld 19 minuten extra per vs. autogebruikers dag (VIGeZ, 2014, fact sheet) VIGeZ vzw, ©2014 Investeren in lichaamsbeweging en (dus) actieve verplaatsing loont. Elke minuut extra telt 20 VIGeZ vzw, ©2014 Vermijdbare ziekte en vroegtijdige sterfte in België bij voldoende lichaamsbeweging Hartziekten Diabetes II Borstkanker Darmkanker Sterfte 7,1% 8,8% 11,7% 12,6% 11,4% I-Min Lee ea, 2012 21 VIGeZ vzw, ©2014 A.Rabl, & A. de Nazelle; 2011 22 VIGeZ vzw, ©2014 Uitgaven van consumenten per verplaatsingsmodus – per maand Portland VS Clifton et al 2012 23 VIGeZ vzw, ©2014 Uitgaven van consumenten per verplaatsing - UK Modus uitgave Bus €78 Auto €79 Trein / metro €57 Te voet €112 Ander €69 Accent Marketing & Research, Victoria Transport Policy Inst 2011 24 VIGeZ vzw, ©2014 Naar meer fysiek actieve mobiliteit in een Gezonde Gemeente 25 VIGeZ vzw, ©2014 Visie vanuit gezondheids- en bewegingsbevordering 26 Gezondheidstatus: cardiovasculair, diabetes, overgewicht… Gezondheidsgerelateerd gedrag (gebrek aan lich.beweging) (e.a. gezondheidsdeterminanten: voeding, stress,…) Beïnvloedende factoren (verbanden en oorzaken) Strategieën en interventies VIGeZ vzw, ©2014 www.gezondegemeente.be 27 VIGeZ vzw, ©2014 Beïnvloedende factoren van belang voor Facilitatie Residentiële dichtheid Connectiviteit Functiemenggebruik Walkability-index toepassen (bereikbaarheid) 28 VIGeZ vzw, ©2014 Residentiële dichtheid: HOOG 29 VIGeZ vzw, ©2014 drjamessallis.wordpress.com Residentiële dichtheid: LAAG 30 VIGeZ vzw, ©2014 Connectiviteit HOOG Connectiviteit LAAG 31 VIGeZ vzw, ©2014 Functiemenggebruik HOOG 750meter 32 VIGeZ vzw, ©2014 500meter 200meter Functiemenggebruik LAAG 750meter 33 VIGeZ vzw, ©2014 500meter 200meter Vlaamse volwassenen die in een buurt met een hoge walkability-index wonen, bewegen meer. + 50 min. Minuten / week Hoge walkability Lage walkability + 80 min. Stappen voor verplaatsing 34 +40 min. +20 min. Fietsen voor verplaatsing Wandelen voor recreatie VIGeZ vzw, ©2014 Van Dyck et al 2010 Matig tot intense activiteit bewegingsmeter 35 Bereikbaarheid speelt vooral belangrijke rol bij risicogroepen? VIGeZ vzw, ©2014 Van Dyck et al 2009 Fysieke omgeving en beweging: niet alleen bereikbaarheid speelt een rol bij volwassenen (synthese VIGeZ, 2014) Europa (27) Vlaanderen Stappen en fietsen totaal Steden + Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd Verkeersveiligheid + Stappen en fietsen als actieve verplaatsing alg Stappen als actieve verplaatsing Walkability + Walkability + Steden + Estethiek + Fietsen als actieve verplaatsing Walkability + Connectiviteit + Afstand tot bewegingsfaciliteiten voor de vrije tijd Veiligheid sociaal + Steden + 36 nvt VIGeZ vzw, ©2014 Wandelen: Walkability + Connectiviteit - (niet opgenomen in walkability in dit geval) Steden: + Fietsen: Steden Toegankelijkheid winkels, diensten nvt en werk + Voetganger- en fietsfaciliteiten + Walkability + Toegankelijkheid winkels, diensten en werk + Voetganger- en fietsfaciliteiten+ Steden + Ouderen: bewegen meer in buurten met betere bereikbaarheid (walkability) 128 min./week wandelen voor transport 42 min./week wandelen voor transport 37 VIGeZ vzw, ©2014 Van Cauwenberg et al 2014 Fysieke omgeving (perceptie) en beweging bij ouderen Factoren Aandachtspunten Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd Sociaal veiligheidsgevoel Meer winkels Ervaren afstand tot diensten: kort Tevreden over openbaar vervoer Verkeersveiligheid (minder ervaren problemen) Straatverlichting (subgroep vrouwen < 75 jr) Stappen als actieve verplaatsing Stedelijk Ervaren afstand tot diensten: kort Tevreden over openbaar vervoer Veiligheidsgevoel Meer winkels (meerdere subgroepen) Zebrapaden op verkeersaders (randstedelijk gebied) Straatverlichting (sterker verband bij ≥ 75 jr en vrouwen) Verkeersveiligheid (sterker verband bij mannen) Fietsen als actieve verplaatsing Ervaren afstand tot diensten: kort Meer winkels Tevreden over openbaar vervoer Veiligheidsgevoel (enkel bij vrouwen) Verkeersveiligheid Openbare toiletten (subgroep vrouwen ≥75 jr randstedelijk woongebied) Meer groen (subgroep vrouwen ≥75 jr stedelijk woongebied) Meer rustbanken (subgroep vrouwen≥75jr) Zwerfvuil (subgroep ≥75 jr) Geluidsoverlast (subgroep ≥ 75 jr) Kwaliteit van voetpad Geluidsoverlast Zwerfvuil (meeste subgroepen) Openbare toiletten Zwerfvuil (subgroep <75 jr stedelijk woongebied) Geluidsoverlast (subgroep alg) Rustbanken (subgroep vrouwen landelijk gebied) Straatverlichting (subgroep vrouwen landelijk gebied en subgroep vrouwen <75jr) Veiligheidsgevoel (subgroep vrouwen) 38 VIGeZ vzw, ©2014 synthese obv. Van Cauwenberg et al 2014 Combinatie van beweging-stimulerende buurtkenmerken versterkt verband met voldoende beweging bij volwassenen en ouderen Sallis et al 2009 39 VIGeZ vzw, ©2014 Adolescenten: grote bereikbaarheid houdt (enkel) verband met meer beweging in lage SES buurten + 7,5 min./dag Matig tot intense activiteit activiteit bewegingsmeter (min. / dag) Hoge walkability Lage walkability 40 VIGeZ vzw, ©2014 Lage SES De Meester et al 2009 Hoge SES Kinderen: grote bereikbaarheid houdt verband met meer stappen voor verplaatsing in lage SES buurten, maar met minder beweging in vrije tijd Hoog walkability: 11 min./dag stappen voor verplaatsing 16 min./dag beweging in vrije tijd 41 VIGeZ vzw, ©2014 Lage walkability (doodlopende straat) 4 min./dag stappen voor verplaatsing 25 min./dag beweging in vrije tijd Van Cauwenberg et al 2014 Beïnvloedende factoren van belang voor Facilitatie Woonomgeving: consistent verband met lichaamsbeweging bij volwassenen en ouderen Combinatie van min. 4 beweging-stimulerende buurtkenmerken versterkt verband met lichaamsbeweging bij volwassenen en ouderen Integrale kijk op mobiliteit is nodig vanuit lichaamsbeweging & gezondheid : enkel aandacht voor actieve verplaatsing kan leiden tot gemiste kansen voor andere bewegingscontexten (bv. vrije tijd), doelgroepen (bv. kinderen) en perceptie. Woonomgeving minder invloedrijk bij adolescenten (behalve ifv schoolomgeving) 42 VIGeZ vzw, ©2014 Strategieën van belang voor Facilitatie: buurten in kaart brengen en verandering plannen lage walkab / hoge SES lage walkab / lage SES hoge walkab / hoge SES hoge walkab / lage SES 43 VIGeZ vzw, ©2014 Van Dyck et al 2010 Index op basis van evidence en lokale kenmerken Niet alomvattend! 44 VIGeZ vzw, ©2014 University of British Columbia Index op basis van evidence en lokale kenmerken 45 VIGeZ vzw, ©2014 University of British Columbia Index op basis van evidence en lokale kenmerken (2) 46 VIGeZ vzw, ©2014 University of British Columbia Beïnvloedende factoren van belang voor Educatie Fysieke omgeving aanpassen soms minder haalbaar Gunstige psychosociale factoren en perceptie: belangrijk in minder bewegingsvriendelijke buurten Interacties 47 VIGeZ vzw, ©2014 Van Dyck et al 2009 Diverse psychosociale factoren als onderbouw (synthesevoorbeeld VIGeZ, 2014) Volwassenen Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd Stappen / fietsen als actieve verplaatsing 48 VIGeZ vzw, ©2014 Wandelen en/of fietsen in de vrije tijd • Zelfeffectiviteit intern • Sociale steun van familie (aanmoediging) • Interesse Voorbeeld familie en vrienden Sociale steun van familie Zelfeffectiviteit intern Zelfeffectiviteit extern Ervaren voordelen Ouderen Contacten met buren Sociale steun buren Demografische buurtmix Buurtbetrokkenheid Participatie en vrijwilligersschap Adol/kind Attitude van ouders Perceptie van ouders verkeersveiligheid Sociale steun van vrienden Korte reistijd, autonomie, sociale steun Skills Strategieën van belang voor Educatie (link gezondheid & beweging met actieve verplaatsing ) 49 VIGeZ vzw, ©2014 Strategieën van belang voor Pleitbezorging Volwaardig evidence-based werken overstijgt de expertise en middelen van Mobiliteit Stappen even belangrijk als trappen Bovenlokale strategie en intergemeentelijk beleid 50 VIGeZ vzw, ©2014 Van Dyck et al 2009 51 VIGeZ vzw, ©2014 /dag +896 52 VIGeZ vzw, ©2014 min. wandelen/week +66 +500 53 VIGeZ vzw, ©2014 TNO, 2010, aangepast Bovenlokale strategie en intergemeentelijk beleid 54 VIGeZ vzw, ©2014 Kinderspelen, van Pieter Bruegel, 1560 55 [email protected] www.vigez.be VIGeZ vzw, ©2014
© Copyright 2024 ExpyDoc
