B-4 Toelichting inhouse constructie GVB

REGIORAADSESSIE Verkeer en Vervoer
agendapunt :
B-4
vergaderdatum :
9 december 2014
onderwerp :
‘Inhouse constructie’ GVB: bevoegdheidsverdeling
Stadsregio en gemeente Amsterdam
aangemeld door :
Portefeuillehouder Financiën
behandelend ambtenaar :
Annemarie Smit
Gevraagde beslissing:
Kennis te nemen van onderstaande toelichting op de bevoegdheidsverdeling tussen de
Stadsregio en de gemeente Amsterdam in het kader van de ‘inhouse constructie’ GVB;
een meer gedetailleerde uitwerking wordt geagendeerd voor de vergadering van
17 maart 2015.
Korte toelichting
In de Regioraadsessie Verkeer en Vervoer op 21 oktober jl. is gevraagd naar een
overzicht van de bevoegdheden van de Stadsregio en de gemeente Amsterdam
betreffende de zeggenschap over GVB Exploitatie BV in het kader van de ‘inhouse
constructie’ GVB. Dit formulier bevat een toelichting op de bevoegdheidsverdeling op
basis van de overeenkomst tussen de Stadsregio en de gemeente Amsterdam; een
meer gedetailleerde uitwerking volgt voor de Regioraadsvergadering van 17 maart
2015.
Achtergrond
Naast de verantwoordelijkheden van de Stadsregio ten aanzien van de exploitatie van
het openbaar vervoer, heeft de Stadsregio sinds het herstel van de zogenaamde
‘inhouse constructie’ sinds 15 december 2013 weer doorslaggevende zeggenschap
over GVB “net als over haar eigen diensten”. Deze zeggenschap is een wettelijke
vereiste voor onderhandse gunning van de concessie aan GVB (dus zonder dat daartoe
een aanbesteding is gehouden). De concessie is in 2010 onderhands aan GVB
verleend en daarbij is toen ook de ‘inhouse constructie’ opgezet. Begin 2012 is deze
verbroken met het oog op de voorbereiding van een aanbesteding van de concessie
Amsterdam. Met de inwerkingtreding van de Wet aanbestedingsvrijheid OV grote
steden per 1 januari 2013 is ervoor gekozen de onderhands verleende concessie te
continueren, waarbij deze eind 2013 is aangepast en verlengd tot maximaal eind 2024.
In de vergadering van 4 maart 2014 is de Regioraad over het herstel van de ‘inhouse
constructie’ geïnformeerd. Daarbij heeft de Regioraad het DB gemandateerd om een
beleidskader inzake de zeggenschapsbevoegdheid GVB vast te stellen.
Vormgeving ‘inhouse constructie’
GVB kent een holdingstructuur: GVB Holding NV, waaronder de verschillende
werkmaatschappijen als BV’s hangen: GVB Exploitatie BV, GVB Infra BV, GVB Activa
BV, GVB Veren BV en MEA BV. Het toezicht op GVB is op Holding niveau geregeld: de
gemeente is aandeelhouder van de holding, de Raad van Commissarissen (RvC) is
ingesteld op holdingniveau en ook de directie wordt op holdingniveau benoemd.
1
REGIORAADSESSIE Verkeer en Vervoer
Vóór de onderhandse gunning lag de doorslaggevende zeggenschap bij de RvC. De
RvC diende goedkeuring te geven aan strategische besluiten (zoals benoeming
directie, jaarplan, grote investeringen). De Stadsregio stuurde enkel als opdrachtgever,
via de concessie. Om aan de wettelijke vereiste van doorslaggevende zeggenschap te
kunnen voldoen moet de Stadsregio, naast via de concessie, ook via de
aandeelhoudersrelatie invloed kunnen uitoefenen. Deze zeggenschap betreft dus GVB
Exploitatie BV, en niet de andere werkmaatschappijen die onder GVB holding NV
hangen. GVB Exploitatie is immers de concessiehouder, de vervoerder aan wie de
uitvoering van de concessie voor het openbaar vervoer in Amsterdam is opgedragen.
Overigens heeft het DB bij het herstel van de ‘inhouse constructie’ het uitgangspunt
herbevestigd dat het DB het concessiebeheer als het geëigende middel ziet om te
sturen teneinde de kwaliteit van het OV in Amsterdam te waarborgen en te verbeteren.
In GVB Activa BV is het eigendom en het beheer van de strategische activa, zoals het
rollend materieel (bussen, trams, metro’s), ondergebracht. De zeggenschap van de
Stadsregio over GVB Activa BV verloopt via het Convenant Strategische Activa vanaf
2013. In dit Convenant is onder meer geregeld dat de goedkeuring van de Stadsregio
nodig is voor tussentijdse investeringen in strategische activa en dat strategische activa
niet mogen worden afgestoten e.d. zonder de tussenkomst van de Stadsregio. De ratio
daarvoor ligt in het feit dat de Stadsregio deze investeringen betaalt. Over GVB Infra BV
(beheer en onderhoud van de railinfrastructuur) en GVB Veren BV (beheer en de
exploitatie van de veren) heeft de Stadsregio geen (directe) zeggenschap. De
gemeente Amsterdam is immers opdrachtgever van GVB Infra BV (gedelegeerde
bevoegdheid vanuit de Stadregio) en van GVB Veren BV.
Juridische structuur
Om de doorslaggevende zeggenschap over GVB Exploitatie BV te realiseren, zijn
2
REGIORAADSESSIE Verkeer en Vervoer
allereerst de statuten van GVB Holding NV en GVB Exploitatie BV gewijzigd, zodanig
dat de belangrijkste besluiten niet meer de goedkeuring van de RvC, maar die van de
aandeelhouder nodig hebben. Daarnaast is op 5 december 2013 een overeenkomst
tussen de Stadsregio en de gemeente Amsterdam gesloten, waarin de
doorslaggevende zeggenschap van de Stadsregio over GVB Exploitatie via de
aandeelhouder, de gemeente Amsterdam, is vastgelegd.
Bevoegdheidsverdeling o.b.v. overeenkomst Stadsregio-gemeente Amsterdam
In de overeenkomst van 5 december 2013 is afgesproken dat de gemeente de
belangrijkste strategische besluiten éérst ter goedkeuring aan de Stadsregio voorlegt;
dit betreft onder meer de benoeming/ontslag van directie en leden van de raad van
commissarissen. Ook is hierin vastgelegd dat de gemeente geen
aandeelhoudersbesluiten – die GVB Exploitatie betreffen – zal nemen zonder deze van
tevoren aan de Stadsregio voor te leggen; de Stadsregio wordt dan in staat gesteld om
een aanwijzing te geven over de wijze hoe de gemeente tijdens de
aandeelhoudersvergadering moet stemmen. De gemeente is op grond van de
overeenkomst gehouden deze aanwijzingen op te volgen. Dit geldt expliciet voor het
vaststellen van het bedrijfsplan en de strategische visie van GVB Exploitatie BV.
Ten slotte heeft de Stadsregio altijd de mogelijkheid om een instructie te geven over de
wijze waarop de gemeente haar rol als aandeelhouder uitvoert, daar waar dit betrekking
heeft op GVB Exploitatie BV.
Overzicht bevoegdheden Stadsregio
Aandeelhoudersbesluit
(besluit gemeente als 100%
aandeelhouder GVB)
Benoeming, schorsing ontslag
directeuren GVB
Bevoegdheid
Stadsregio
Toelichting
Voorafgaande
goedkeuring
Benoeming, schorsing ontslag
commissarissen GVB
Voorafgaande
goedkeuring
Vervreemding dan wel bezwaring
met beperkte rechten e.d. van
aandelen in GVB Holding NV
Voorafgaande
goedkeuring
De gemeente benoemt, schorst of
ontslaat geen directeuren zonder de
voorafgaande goedkeuring van de
Stadsregio
De gemeente benoemt, schorst of
ontslaat geen commissarissen zonder
de voorafgaande goedkeuring van de
Stadsregio
De gemeente garandeert dat zij de
aandelen in GVB Holding NV niet
vervreemdt, dan wel bezwaard met
beperkte rechten e.d. zonder de
voorafgaande goedkeuring van de
Stadsregio
Vaststelling bedrijfsplan en
strategische visie van GVB
Exploitatie BV
Aanwijzingsbevoegdheid
Overige besluiten met betrekking
tot GVB Exploitatie BV
Aanwijzingsbevoegdheid
3
Voorafgaand aan de vaststelling van
het bedrijfsplan en de strategische
visie van GVB Exploitatie BV kan de
Stadsregio een aanwijzing geven; de
gemeente is gehouden die op te
volgen.
Voorafgaand aan het nemen van
besluiten m.b.t. GVB Exploitatie BV
kan de Stadsregio een aanwijzing
REGIORAADSESSIE Verkeer en Vervoer
Overige besluiten die geen
betrekking hebben op GVB
Exploitatie BV
Geen
bevoegdheid
geven; de gemeente is gehouden die
op te volgen.
De doorslaggevende zeggenschap
van de Stadsregio heeft betrekking op
de concessiehouder, GVB Exploitatie
BV (en niet op de andere
werkmaatschappijen onder GVB
Holding NV)
Overig
De Stadregio kan te allen tijde een instructie uitvaardigen met betrekking tot de wijze waarop
de gemeente – met betrekking tot GVB Exploitatie BV - haar rechten en plichten als
aandeelhouder in GVB Holding NV moet vervullen; de gemeente is gehouden die instructies
op te volgen.
De gemeente garandeert jegens de Stadsregio dat GVB Holding NV zich niet zal openstellen
voor ander kapitaal, dan publiek kapitaal en dat zij haar invloed zal aanwenden ervoor te
zorgen GVB Exploitatie BV geen activiteiten buiten het concessiegebied Amsterdam ontplooit.
Werkafspraken en beleidskader
Op dit moment is een werkgroep, waaraan de Stadsregio, de gemeente Amsterdam en
GVB deelnemen, bezig om de statutenwijziging en de overeenkomst te vertalen naar
werkafspraken. Deze werkafspraken hebben zowel betrekking op de procedure van
voorbereiding van de aandeelhoudersvergaderingen als het in kaart brengen van de
precieze besluiten die binnen de invloedssfeer van de Stadsregio vallen. Mocht in de
toekomst overigens blijken dat er toch verschil van interpretatie bestaat tussen de
gemeente en de Stadsregio over of een besluit al dan niet betrekking heeft op GVB
Exploitatie BV – en daarmee al dan niet onder de invloedsfeer van de Stadsregio valt dan houdt de doorslaggevende zeggenschap van de Stadsregio ook in dat de
Stadsregio de doorslag kan geven hieromtrent. Het streven is deze werkafspraken voor
het einde van het jaar in DB en het College van de gemeente Amsterdam te laten
vaststellen.
Daarnaast zal het DB nog een beleidskader vaststellen waarin wordt aangegeven hoe
de Stadregio aan de bevoegdheid van doorslaggevende zeggenschap in GVB
Exploitatie BV invulling zal geven. In dit beleidskader zal ook aandacht worden besteed
aan de rolverdeling binnen het DB. Vanwege het onderscheid tussen het
bevoegdheden die het DB op grond van de Wp2000 toekomen, en de
zeggenschapsbevoegdheid GVB die het DB op grond van de overeenkomst met de
gemeente Amsterdam toekomt, is het van belang deze bevoegdheden ook binnen het
DB te scheiden. Deze scheiding is ook binnen het College van de gemeente
Amsterdam doorgevoerd, met een wethouder Verkeer en Vervoer en een wethouder
Deelnemingen.
U zult naar verwachting in de regioraadsvergadering van 17 maart 2015 over de
werkafspraken en het beleidskader worden geïnformeerd.
Meegezonden stukken
n.v.t.
4
REGIORAADSESSIE Verkeer en Vervoer
Vervolgacties
Financiële paragraaf
Er zijn geen financiële consequenties verbonden aan dit voorstel.
Communicatie
Er vindt geen externe communicatie plaats over dit voorstel.
Juridische Zaken
Stibbe advocaten is betrokken geweest bij de totstandkoming van de overeenkomst
tussen de Stadsregio en de gemeente Amsterdam d.d. 5 december 2013.
5

Download Report