Nieuwsbrief juli 2014 - Kenniscentrum Voorrangsvoertuigen

Nieuws van het
Kenniscentrum
Voorrangsvoertuigen
In dit nummer:
Stand van zaken lopende
projecten
Introductie nieuwe projecten
2014-2015
Het verhaal van Maarten
De beweegbare, mobiele
simulator van de Simutruck
Aankondiging tweede congres
over voorrangsvoertuigen
Oproep ideeën congres
Vraag en antwoord
Voorlichtingscampagne ‘De
mensen van de ambulance’
Nieuwe app incidentmanagement
Mede op basis van wensen uit het veld heeft het Instituut
Fysieke Veiligheid (IFV) het initiatief genomen om het
Kenniscentrum Voorrangsvoertuigen op te richten. Het
doel van het kenniscentrum is om kennis op het gebied
van voorrangsvoertuigen te verzamelen, ontsluiten en
verspreiden. Het kenniscentrum wil als verbindende factor
fungeren tussen de diverse organisaties op het gebied van
voorrangsvoertuigen. Bij het kenniscentrum zijn onder
andere Brandweer Nederland, Ambulancezorg Nederland,
de Nationale Politie, ANWB, Rijkswaterstaat, de betrokken
ministeries en de opleiders van de hulpdiensten zoals de
Politieacademie, BOCAS, Academie voor Ambulancezorg
en de rijopleiding van de Koninklijke Marechaussee nauw
betrokken.
In deze nieuwsbrief vindt u het laatste nieuws, de
activiteiten en de projecten van het kenniscentrum.
Stand van zaken lopende projecten
Binnen het kenniscentrum wordt samen met partners uit het veld een
aantal projecten uitgevoerd. Hieronder leest u per project de stand van
zaken.
Ongevalstatistieken
Wij zijn momenteel bezig met het verzamelen van data over de
ongevallen met voorrangsvoertuigen in de periode 2010-2013. De
afstemming met de verschillende regio’s, eenheden en disciplines was
een intensief traject, maar is nu zo goed als afgerond. Het overzicht
van de ongevallen die hebben plaatsgevonden is bijna compleet. Met
bestuurders van brandweer en ambulance zijn inmiddels de meeste
interviews gehouden. De interviews met bestuurders van de politie
vinden in de komende tijd plaats. Wij zijn blij te kunnen melden dat wij
van de Nationale Politie en het Openbaar Ministerie toestemming hebben
gekregen om relevante politiegegevens in te zien, waaronder rapporten
van de verkeersongevallenanalyse. Deze gegevens worden uiteraard
vertrouwelijk behandeld en anoniem verwerkt in de database. Nadat alle
gegevens verwerkt zijn en de interviews hebben plaatsgevonden, wordt
er geanalyseerd en gerapporteerd. Naar verwachting wordt het rapport in
het najaar van 2014 gepubliceerd.
Pilot ‘Oefenen op de openbare weg’
De metingen voor de pilot ‘Oefenen op de openbare weg met optische en
geluidssignalen’, loopt van 1 april 2013 tot en met 1 augustus 2014. Tot
op heden vonden geen ongevallen plaats tijdens de trainingen. Onder
juli 2014
1
rijopleiders en regiocoördinatoren is een enquête over het draagvlak uitgezet.
Voor de nul- en eenmeting hebben inmiddels 213 studenten een rit gemaakt in de rijsimulator.
Daarnaast hebben zij een vragenlijst ingevuld. Het beoordelen van de ritten in de simulator
loopt voorspoedig. Hierbij beoordelen instructeurs van de vier betrokken opleidingsinstituten
de simulatorritten die de studenten hebben afgelegd. Ze weten daarbij niet van welke
discipline de student is, en of het een student is die wel of niet geoefend heeft met optische
en geluidssignalen. De beoordelingssessies zijn bijna afgerond. In de periode van juli tot en
met september 2014 worden de uitkomsten gerapporteerd. In oktober 2014 wordt het rapport
aangeboden aan het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het rapport dient als basis om
beleidskeuzes te maken over het wel of niet (en onder welke voorwaarden) mogen oefenen met
optische en geluidssignalen op de openbare weg nadat de vrijstelling afgelopen is. De vrijstelling
loopt af per 1 april 2015.
Eenheid in het rijgedrag en de rijopleiding van hulpdiensten
Het onderzoek ‘De weg naar eenheid nader bekeken’ is gepubliceerd. Uit dit onderzoek blijkt
dat er veel draagvlak is om te werken aan meer eenheid in de rijopleiding; zowel bij de branches
(AZN, Brandweer Nederland, Nationale Politie), als ook bij de opleidingscoördinatoren in de
regio’s/eenheden en de rijinstructeurs. Daarbij kan gedacht worden aan gezamenlijke lesstof,
het stellen van algemene eisen aan kwaliteit en opleiding van rijinstructeurs en afspraken over
exameneisen. Wel moet nog worden uitgewerkt hoe de kwaliteitscontrole kan plaatsvinden.
Het ontwikkelen van een richtinggevend kader (een soort gedragscode) en afstemming van
de brancherichtlijnen lijken gedragen maatregelen, mits er aandacht blijft voor het branche
specifieke gedeelte. Bekijk het rapport De weg naar eenheid nader bekeken.
Implementatieplan gedragsadviezen
Het kenniscentrum heeft een communicatiestrategie ontwikkeld en de gedragsadviezen
definitief vastgesteld. Hiermee informeren we weggebruikers over hoe zij zich het beste
kunnen gedragen wanneer zij een voorrangsvoertuig tegenkomen. Wij hebben dit gedaan
in samenwerking met een adviescommissie, bestaande uit deelnemers van Veilig Verkeer
Nederland, het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen, het Regionaal Orgaan voor de
Verkeersveiligheid in Overijssel en onderzoeks- en adviesbureau Dijksterhuis en van Baaren.
Hierbij zijn bewezen communicatievormen uitgewerkt, waaronder de ‘implementatie-intentie’.
In het implementatieplan worden twee activiteiten voorgesteld. Zo wordt er
een informatiepakket ontwikkeld, inclusief website, foldermateriaal, filmpjes,
standaardpresentaties en mogelijk een serious game. Dit materiaal kan door
verkeersveiligheidsorganisaties en hulpdiensten worden gebruikt om weggebruikers
voor te lichten. De tweede activiteit is het aanpassen van lesstof en examenvragen in de
rijopleiding voor het rijbewijs, en het voorlichten van rijinstructeurs over gewenst gedrag. Het
communicatiepakket wordt getest in een regionale pilot. Voor het gehele onderzoek verwijzen
we u naar onderstaande link:
Communicatie over gewenst gedrag bij naderende voorrangsvoertuigen
Juridische aspecten van ongevallen met voorrangsvoertuigen
De laatste review van dit rapport door het Openbaar Ministerie heeft plaatsgevonden.
Momenteel worden de laatste aanpassingen verwerkt in het rapport. Ook maken we een
makkelijk leesbare kennispublicatie voor medewerkers van de hulpdiensten. Hierin staat kort
en bondig de voor hen belangrijkste informatie uit het rapport. Naar verwachting worden in het
najaar van 2014 het rapport en de kennispublicatie gepubliceerd.
2
Introductie nieuwe projecten 2014-2015
De komende periode houdt het kenniscentrum zich bezig met de onderstaande projecten.
Ongevalstatistieken 2014
Het onderzoek naar de ongevalstatistieken met voorrangsvoertuigen van 2010-2013 is bijna
afgerond. Maar we gaan door: ook voor het jaar 2014 worden gegevens van alle ongevallen
met voorrangsvoertuigen die hebben plaatsgevonden verzameld en geanalyseerd. De
dataverzameling wordt gestart zodra het onderzoek over de jaren 2010-2013 is afgerond.
Uitvoering communicatieplan gedragsadviezen
Het communicatieplan, zoals genoemd in het afgeronde project ‘implementatieplan
gedragsadviezen’, wordt nu daadwerkelijk uitgevoerd. Dit betekent concreet aan de slag met
een creatief bureau voor het ontwerpen van de campagne, het maken van de filmpjes, de flyers,
serious game etcetera.
Het streven is om het informatiepakket voor het einde van 2014 te verspreiden. Na de zomer
wordt ook de aanpassing van de rijopleiding opgepakt.
Afstemmen brancherichtlijnen en opstellen richtinggevend kader
Meer eenheid in rijgedrag begint met een eerste stap, namelijk afstemming en actualisering van
de brancherichtlijnen. Afgevaardigden van brandweer, politie, ambulance en defensie werken in
een projectgroep aan het afstemmen en actualiseren van de brancherichtlijnen. Er is gekozen
voor een kleine, werkbare projectgroep van de vier landelijk werkende overheidsdiensten
die met voorrangsvoertuigen rijden. De overige, kleinere disciplines als Sanquin en de
Reddingsbrigade, worden op de hoogte gehouden van de vorderingen en worden waar mogelijk
betrokken.
Ook uw ideeën voor aanpassingen in de brancherichtlijnen horen wij graag. Zie daarvoor ook
de oproep hieronder. Elke brancherichtlijn zal een algemeen deel bevatten dat voor iedere
discipline gelijk is en een deel voor de branchespecifieke zaken.
De brancherichtlijnen worden na het opstellen van het nieuwe concept door de branches
vastgesteld.
Als de kaders in het gezamenlijk deel van de brancherichtlijnen duidelijk zijn, wordt verder
gewerkt aan een soort gedragscode, het richtinggevend kader voor het rijden met optische en
geluidssignalen. Hiermee krijgen bestuurders van voorrangsvoertuigen handvatten, over hoe
ze zich als voorrangsvoertuigbestuurder in het verkeer moeten gedragen. Het richtinggevend
kader kan ervoor zorgen dat alle hulpdiensten zich in de basis in gelijke situaties zo gelijk
mogelijk gedragen. Uiteraard blijft het daadwerkelijke gedrag in het verkeer altijd maatwerk
en moet een bestuurder op basis van inschattingen ter plaatse de beste keuze maken. Hoe de
projectorganisatie voor het richtinggevend kader eruit ziet, wordt op een later moment bepaald.
Oproep aanpassingen brancherichtlijnen
Een werkgroep gaat aan de slag met het afstemmen en actualiseren van de brancherichtlijnen.
Hebt u thema’s die ontbreken, aanpassingen die wij absoluut niet moeten vergeten, of
suggesties voor meer afstemming? Laat het ons weten via [email protected].
3
Aankondiging tweede congres over
voorrangsvoertuigen
Na het succesvolle congres in 2012 wordt door het Kenniscentrum Voorrangsvoertuigen dit
jaar weer een congres georganiseerd rondom het thema ‘Voorrangsvoertuigen’. Tijdens dit
congres worden de resultaten van enkele onderzoeken, waaronder de pilot ‘Oefenen op de
openbare weg’, gepresenteerd. Het programma is ook deze keer interactief, en interessant voor
hulpverleningsdisciplines, verkeersveiligheidsorganisaties, rijopleiders, kennisinstituten en
overige belangstellenden. Het congresprogramma maken we later dit jaar bekend, maar noteer
9 december 2014 alvast in uw agenda!
Oproep ideeën congres
Hebt u ideeën voor het congresprogramma? Bijvoorbeeld de presentatie van een interessant
onderzoek of project, een nieuwe ontwikkeling op dit vakgebied, een discussiethema, een idee
voor een spreker? Laat het ons dan weten! U kunt uw ideeën sturen naar voorrangsvoertuigen@
ifv.nl
Het verhaal van Maarten
Op 28 september 2013 reed Maarten Smelt als officier van dienst met prio 1 naar een
schuurbrand. Onderweg kreeg hij een aanrijding met een andere auto. Naar aanleiding van dit
ongeval stelde Brandweer Twente zichzelf de vraag wat hiervan geleerd kan worden.
Op 9 april 2014 vond de leertafel chauffeurs plaats, waar circa 80 brandweermedewerkers aan
hebben deelgenomen. Namens het Kenniscentrum Voorrangsvoertuigen sloot Nancy Oberijé
hierbij aan. Tijdens deze avond heeft Maarten zijn verhaal verteld. Hij had vooraf twijfels of
hij dit wilde, vooral ook omdat de
juridische gevolgen nog niet helemaal
duidelijk zijn. Toch is hij tevreden
dat hij heeft meegewerkt: hij vond
het een zinvolle en leerzame avond.
Zijn aanwezigheid maakte het
verhaal persoonlijk en leverde veel
gespreksstof op. Na zijn verhaal ging
iedereen actief aan de slag. In groepjes
werd de deelnemers gevraagd hun
ervaringen als brandweerchauffeur
te delen en stil te staan bij thema’s
die voor hen belangrijk zijn. Hierdoor
kwamen tijdens de leertafel mooie en
indrukwekkende gesprekken op gang,
met vragen als:
>> Moeten we altijd met prio 1 rijden?
>> Wat betekent de organisatie voor mij als ik een ongeval krijg?
>> Zijn wij ons voldoende bewust van onze eigen veiligheid?
>> Zijn we voldoende op de hoogte van de brancherichtlijnen wat betreft rijden prio 1?
>> Hoe zijn we als chauffeurs verzekerd in relatie tot onze specifieke taak (rechtsbijstand e.d.)?
Brandweer Twente kijkt terug op een succesvolle avond, die leidde tot meer bewustwording bij
chauffeurs over de gevolgen van ongevallen.
De leertafel krijgt dan ook op twee manieren een vervolg. Tijdens de (nieuwe)
chauffeursopleiding wordt expliciet aandacht besteed aan de bewustwording van de chauffeur
rondom risico’s, brancherichtlijn, aansprakelijkheid etc. De specifieke website die is ontwikkeld
blijft de komende vier jaar operationeel. De website wordt aangevuld met nieuwe ervaringen
4
van collega’s en met relevante informatie voor (brandweer)chauffeurs. Daarnaast is er een
‘Kenniskring’ binnen Brandweer Twente in het leven geroepen die aan de slag gaat met de vragen
die tijdens de leertafel gesteld zijn. Daarbij wordt nauw samengewerkt met het Kenniscentrum
Voorrangsvoertuigen. Meer informatie? Kijk op www.hetverhaalvanmaarten.nl.
De beweegbare, mobiele simulator
van de Simutruck
Een terugkerend onderdeel in de nieuwsbrief is het verslag van een bezoek aan een organisatie
of de ontwikkeling van een product op het gebied van voorrangsvoertuigen. In deze editie
zijn de rollen voor één keer omgedraaid en brachten Marnix Kremer en Frank den Ouden van
VerkeersOpleidingen Zuid een bezoek aan het
Kenniscentrum Voorrangsvoertuigen in Arnhem.
VerkeersOpleidingen Zuid biedt trainingen aan
waarbij gebruik wordt gemaakt van een mobiele
rijsimulator, genaamd Simutruck. Deze simulator,
een vrachtwagencabine die meebeweegt tijdens
het rijden, werd bij het IFV getoond. De simulator
bevindt zich in een oplegger die is voorzien van een
theorieruimte, een ruimte voor de operator en een
simulatorruimte.
De simulator stelt chauffeurs van
voorrangsvoertuigen in staat om die situaties te
oefenen die tijdens een reguliere training niet
of met moeite behandeld kunnen worden, aldus
Marnix Kremer en Frank den Ouden. Kremer:
“Tijdens de training in de simulator worden diverse
realistische scenario’s behandeld waarbij rekening
wordt gehouden met het verzorgingsgebied van
de betreffende chauffeur”.In de simulator kan ook het rijden met optische en geluidssignalen
worden geoefend. Tijdens de training ligt de focus onder andere op kijktechniek,
waarnemingsvermogen en anticiperen, het rijden van ideale lijnen en het reageren op diverse
weersomstandigheden en andere weggebruikers. Den Ouden: “Het gedrag van het overige
verkeer wordt bepaald door het gedrag dat de bestuurder van het voorrangsvoertuig vertoont”.
Een trainingsmodule duurt vier uur en per dag kunnen twee modules worden uitgevoerd. Per
trainingsmodule kunnen maximaal zes chauffeurs deelnemen. Iedere deelnemer start met een
korte gewenningsrit. Daarbij rijdt de cursist een stuk vooruit en achteruit om feeling te krijgen
voor het rijden in de simulator. Ondertussen worden in de theorieruimte concrete situaties
uit het eigen verzorgingsgebied besproken
met de overige deelnemers. Volgens Kremer
worden in de theorieruimte zaken als Incident
Management, Brancherichtlijn, Regeling
Optische en Geluidssignalen en andere
relevante theorie besproken. “Dit gebeurt op
een competentiegerichte wijze en vindt plaats
aan de hand van een interactieve leervorm
met behulp van beeldmateriaal dat we vooraf
maken in het eigen verzorgingsgebied.”
Tijdens het rijden in de simulator
kunnen overige deelnemers
rechtstreeks meekijken vanuit de theorieruimte.
5
Na afloop wordt de rit onder leiding van
de trainer geëvalueerd. Kremer: “Alle
ritten worden opgenomen en kunnen
direct worden teruggekeken. Hierbij geven
de overige deelnemers feedback op het
optreden van de chauffeur”.
Den Ouden: “Wat deze simulator uniek
maakt ten opzichte van andere simulatoren
is dat de Simutruck een mobiele simulator
is. Je kunt de training dus laten plaatsvinden
bij de opdrachtgever waardoor het minder
tijdrovend is. Daarnaast beweegt de
simulator en reageert overig verkeer niet
alleen interactief maar ook op het gedrag
van de chauffeur. Kremer vult daarop aan
dat de simulator uitgerust is met een CBTRuimte voor de operator
systeem waarbij gegevens worden
opgeslagen en competenties gemeten worden voor, tijdens en na de training. Het is een
competentiegericht programma waarbij per cursist een individueel trainingsprogramma kan
worden gevolgd. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om goede chauffeurs complexere situaties voor
te leggen. Bij brandweertrainingen wordt een daadwerkelijke melding met alle gebruikelijke
communicatie van dien, nagespeeld. Dit gebeurt door middel van een persoon die bevelvoerder
speelt en plaatsneemt naast de chauffeur, en het contact met de persoon in de controlekamer
via de portofoon.
Kremer: “Het oefenen in een rijsimulator is veiliger dan het oefenen met optische en
geluidssignalen op de openbare weg. Het trainen in de rijsimulator heeft als voordeel dat
je meerdere scenario’s kunt trainen omdat deze in te stellen zijn in het programma en je op
ieder gewenst moment kunt terugkijken en evalueren. De rijsimulator is geen vervanging van
bestaande manieren van trainen maar in het kader van virtueel oefenen bleek dit een zeer
welkome aanvulling. In samenwerking met de brandweer wordt momenteel een promotiefilm
gemaakt. Tevens worden op dit moment de mogelijkheden onderzocht om trainingen te
organiseren voor overige disciplines.”
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marnix Kremer,
e-mail [email protected] of telefoon 077 396 93 14.
Vraag en antwoord
In de volgende nieuwsbrief gaan we in op de vraag of een Belgische ambulance, die is uitgevoerd
met andere optische en geluidssignalen en striping dan in Nederlandse regelgeving is
voorgeschreven, hier met optische en geluidssignalen mag rijden. En zo ja, wat is hiervoor dan
nodig? Hebt u ook een vraag? Stuur deze dan naar [email protected].
Voorlichtingscampagne ‘De mensen van de
ambulance’
In maart 2014 is de landelijke voorlichtingscampagne ‘De mensen van de ambulance’ van start
gegaan. De campagne is een initiatief van Ambulancezorg Nederland, in samenwerking met
V&VN Ambulancezorg en de Regionale Ambulancevoorziening en wordt mede mogelijk gemaakt
door het Ministerie van VWS. Binnen de campagne staan drie momenten centraal, waarop je met
de ambulance in contact komt: als je 112 belt, in het verkeer en bij zorgverlening. In de komende
periode wordt er extra aandacht geschonken aan het thema ‘In het verkeer’.
6
Aanleiding voor deze campagne is de uitkomst van een grootschalig landelijk imago-onderzoek
naar ambulancezorg. Het grote publiek weet vaak niet hoe ambulancezorg precies werkt en
wat ze wel of niet kunnen verwachten van ambulancehulpverleners. Deze resultaten worden
onderschreven door ambulanceprofessionals: zij ervaren vaak dat burgers onvoldoende bekend
zijn met hun werkwijze. De campagne informeert het publiek en maakt hen ervan bewust dat
ambulanceprofessionals hoogwaardige zorg verlenen. Meer kennis over ambulancezorg is van
waarde voor de patiënt, weggebruikers én voor ambulanceprofessionals. In de campagne spelen
ambulanceprofessionals zelf een hoofdrol. Zij geven onder meer tips en adviezen over hoe de
weggebruiker hen kan helpen: wat moet je als weggebruiker doen (of beter laten) als je te maken
krijgt met een ambulance? Op welke manier kun je
het beste ruimte maken voor professionals?
Linda Wolfs, projectondersteuner van het
kenniscentrum, ging in gesprek met Berry Croezen,
rijinstructeur en ambulancechauffeur bij RAV
IJsselland. Zij spraken over de interactie tussen
ambulances en weggebruikers in het verkeer en de
campagne.
Tijdens de rijopleiding van de ambulancechauffeur
wordt aandacht besteed aan het omgaan met
weggebruikers. Croezen: “Weggebruikers zijn
soms minder oplettend en kunnen onverwachte
manoeuvres maken. Daar moet je als (toekomstig)
ambulancechauffeur rekening mee kunnen houden.
Dit wordt ook behandeld tijdens de rijopleiding. Als
ambulancechauffeur moet je kunnen improviseren,
inlevingsvermogen hebben, terughoudendheid tonen Bron: Ambulancezorg Nederland
en een goede zelfbeheersing hebben.”
Croezen, die naast rijinstructeur ook ambulancechauffeur is, vertelt over zijn ervaringen als
ambulancechauffeur met overige weggebruikers. “Mijn ervaringen zijn heel divers. Meestal
krijgen we goede medewerking van weggebruikers, maar er zijn automobilisten die rare
capriolen uithalen als er ineens een ambulance met zwaailicht en sirene achter hen verschijnt.
Wat mij vooral opvalt, is dat weggebruikers bij groen licht op een kruispunt, vaak blindelings
doorrijden en niet kijken of er een voorrangsvoertuig of ander verkeer aankomt,” aldus Croezen.
Op De mensen van de ambulance.nl geven ambulanceprofessionals tips en adviezen aan de
weggebruiker over hoe zij het beste kunnen omgaan met een voorrangsvoertuig. Croezen:
“Voorlichting is heel belangrijk, zowel voor de weggebruiker als voor de ambulancechauffeur.
Daarom is het goed dat deze campagne is gelanceerd. Hoewel de campagne zich richt op
ambulancezorg, zijn de tips en adviezen die worden gegeven niet alleen van toepassing
op het omgaan met ambulances in het verkeer, maar ook op het omgaan met andere
voorrangsvoertuigen. De belangrijkste adviezen die ik de weggebruikers mee zou willen geven
zijn: Overtreed geen verkeersregels en laat de oplossing over aan de professional.” Meer tips en
adviezen van ambulanceprofessionals vindt u op www.demensenvandeambulance.nl.
7
Nieuwe app incidentmanagement
De ANWB en Rijkswaterstaat, beide lid van de stuurgroep van het Kenniscentrum
Voorrangsvoertuigen, hebben onlangs de app ‘Incident Manager’ gelanceerd. Deze app is
een hulpmiddel bij het treffen van eerste veiligheidsmaatregelen bij verkeersincidenten. De
app werkt ook offline. Door de rijbaansituatie en de incidentsituatie te kiezen, ontvangt de
hulpverlener kort en bondig de noodzakelijke aanwijzingen over de uit te voeren acties met de
meest noodzakelijke achtergrondinformatie. In de volgende nieuwsbrief wordt verder ingegaan
op deze nieuwe app. Nu al nieuwsgierig? Download de app gratis in de App Store, via Google Play
of Blackberry app world.
Contactgegevens
Hebt u vragen over voorrangsvoertuigen, opmerkingen of suggesties?
Neem dan contact met ons op, e-mail [email protected] of telefoon 0900 235 112 112
(lokaal tarief).
Meer informatie over het kenniscentrum, het IFV-onderzoeksprogramma of de
onderzoeksresultaten vindt u op www.kenniscentrumvoorrangsvoertuigen.nl
Het kenniscentrum is ook te volgen op Twitter, @IFV_Voorrang
Afmelden voor de nieuwsbrief
Wilt u de nieuwsbrief niet meer ontvangen, meldt u zich dan af via [email protected].
8

Download Report