Juryrapport - FlorijnAs

Motivatie van de
beoordelingscommissie
Nieuw station Assen
‘Assen wil zich presenteren als een gastvrije en warme stad.
De eerste kennismaking van de reiziger met Assen is het
stationsgebied met een bijzonder stationsgebouw. Dit gebouw
is open, transparant, zonder kil te worden. Het gebouw is
‘Assens’. Het moet warmte en gastvrijheid uitstralen.
Het is een gebouw met een hoogwaardige architectuur, dat een
positieve bijdrage levert aan het functioneren en de kwaliteit
van de omgeving.’
(citaat uit het Ambitiedocument)
•Juryrapport_2.indd 1
12-11-14 13:47
Opgave en criteria: maak een
Daarnaast is aan de vijf
Ambities:
schetsontwerp voor:
deelnemende partijen een
• het stationsgebouw, inclusief
fietsenstalling, commerciële
ruimtes en reisvoorzieningen;
• de perronkappen;
• de afwerking van de perrontunnel;
• de afwerking van de
Vredeveldsetunnel (fietstunnel);
• (eventueel) de droogstanden van
het busstation.
visie gevraagd op:
• ambitie voor het stationsgebied;
ambitie ten aanzien van de
reiziger;
• ambitie ten aanzien van de
organisatie van het station.
• de inrichting van de perrons;
• de inrichting en vormgeving van
het busstation;
• de inrichting van het stationsplein
aan de oost- zowel als de westzijde,
inclusief taxistandplaats en ruimte
voor ‘kiss & ride’;
• kunst op het stationsplein aan de
westzijde.
Topeisen:
• het station dient bereikbaar en
toegankelijk te zijn;
• het station dient functioneel en
overzichtelijk te zijn;
• het station dient gezond en sociaal
veilig te zijn;
• het station dient onderhoudsvriendelijk en schoon te houden zijn;
• het station dient duurzaam te zijn.
Een warm welkom
in Assen
NS, Prorail en de gemeente Assen
zijn opdrachtgever voor het nieuwe
station van Assen. Aan vijf partijen is
gevraagd een schetsontwerp te maken
voor de vernieuwing van het stationsgebied.
Kaders: warm welkom in Assen
Op stedenbouwkundig niveau is als
kader het Stedenbouwkundig plan
Stationsgebied Assen meegegeven,
waarin de hoofddoelen zijn omschreven. Het gebied moet een aantrekkelijke en efficiënte stationsomgeving
worden. Het station vervult daarin
een centrale rol als entree naar de
stad maar ook als markant punt.
Daarnaast zijn het ‘Voorlopig inrichtingsplan voor de openbare ruimte’
en het Beeldkwaliteitplan van het
stationsgebied richtinggevende kaders
geweest voor de ontwerpen.
•Juryrapport_2.indd 2
Specifiek voor de opgave is bovendien
een aantal documenten opgesteld dat
als extra richtlijn heeft gediend: de
gunningleidraad, het programma van
eisen (opgesteld door NS, ProRail en
de gemeente Assen) en het Ambitiedocument (met informatie over de
gewenste kwaliteit van de ontwerpen).
Ook was voor elk onderdeel een budget vastgesteld.
Algemene doelstelling:
1 de verbetering van de bereikbaarheid en doorstroming van het
gebied;
2 de verbetering van de verbinding
tussen de oost- en westzijde van
het stationsgebied;
3 het creëren van een betere, mooie
en eigentijdse entree naar de stad
met een nieuw, aantrekkelijk ingericht stationsplein.
De beoordelingscommissie
De beoordelingscommissie bestond
uit de opdrachtgevers: NS, Prorail
en gemeente Assen. Ze vertegenwoordigden ieder één stem in de
beoordelingscommissie. Het bureau
Spoorbouwmeester en de supervisor
FlorijnAs hadden ieder ook één stem.
De commissie werd voorgezeten
door een onafhankelijk voorzitter.
De voorzitter had geen stembevoegdheid. Gezamenlijk beoordeelden de
vijf leden, vanuit hun eigen verantwoordelijkheid en op basis van de
vooraf gestelde criteria de ingezonden
schetsontwerpen. Powerhouse company/ De ZwarteHond scoorde het
meest aantal punten en is daardoor de
architect van het nieuwe stationsgebied in Assen.
12-11-14 13:47
Powerhouse company / DeZwarteHond
ASSEN
Gekozen ontwerp
ZE RUIMTELIJKE, GENEREUZE EN MARKANTE LUIFEL...
2014
HOUSE COMPANY
Het architectenteam van Powerhouse company/
DeZwarteHond maakt een verbinding tussen de stad en
het groen, tussen oost en west en tussen de verschillende
reizigersstromen met één groot driehoekig golvend luifel
van glas en groen dat van oost naar west over het spoor
reikt. Het wijst naar de treinen, de bussen en het plein dat
verbonden is met de binnenstad.
De strategie voor het ontwerp ordent het programma in
drie groepen: de fietsenstalling en fietstunnel, de stationsgebonden functies met omliggende openbare ruimte en de
luifel als verbindend element. De drie groepen zijn globaal
op drie verschillende niveaus georganiseerd.
De fietsenstalling verdwijnt onder de grond en ligt aan de
voet van de Vredeveldsetunnel. De entree van de tunnel
ziet eruit als een park met groene terrassen. De tunnel
wordt een ‘tunnel van licht’, met een kunstig interactief
lichtconcept in de tunnelwanden. De fietsenkelder staat in
verbinding met de perrontunnel en de stationshal.
Boven de fietsenkelder komt het station met de lichte
stationshal, wachtruimte en winkeltjes. De paviljoens zijn
met baksteen afgewerkt, afgestemd op de inrichting en
vormgeving van de omringende openbare ruimte.
Het meest meest in het oog springt de monumentale luifel
die letterlijk alle stationsonderdelen met elkaar verbindt,
•Juryrapport_2.indd 3
over het spoor tot aan de entree aan de oostzijde toe.
...STREKT DE RODE LOPER ZICH UIT VANAF HET STATION NAAR DE BINNENSTAD.
De luifel maakt een licht golvende beweging.
Vanaf verschillende standpunten zijn de onder- dan wel
bovenzijde zichtbaar. De luifel is deels transparant, maar
heeft een grote groenrand. Die sluit aan op het groen in
de omgeving en delen van het stationsplein. Een deel van
de ruimte onder de luifel is met een glazen gevel afgeschermd, waardoor een beschutte maar tevens transparante stationshal ontstaat.
7
OKTOBER 2014 | STATION ASSEN
DE ZWARTE HOND & POWERHOUSE COMPANY
Reactie beoordelingscommissie
Het plan van Powerhouse company/ DeZwarteHond is volgens
de beoordelingscommissie een overtuigende en spannende verta
ling van de opgave voor de vernieuwing van het stationsgebied:
een markant en herkenbaar stationsgebouw. Op stedenbouw
kundig niveau is het plan goed doorwrocht, er is een verbinding
tussen de fietsenkelder, de perrontunnel en de stationshal.
De relatie van het stationsgebouw met de openbare ruimte is
zorgvuldig.
Het ontwerp creëert een helder en efficiënt verkeersknooppunt.
De verschillende onderdelen zijn zorgvuldig geordend en zo
gestructureerd, dat een vanzelfsprekend en logisch gebruik mo
gelijk wordt. Deze heldere ordening en overzichtelijkheid draagt
ook bij aan de sociale veiligheid. Het markante stationsgebouw
geeft het gebied een nieuwe identiteit. Met dit ontwerp zal de
ambitie om een warme, gastvrije en eigentijdse entree naar de
stad te maken, realiteit kunnen worden.
12-11-14 13:47
Atelier PRO
In de visie van Atelier PRO is het ontwerp gebaseerd
op een mobiliteitsknooppunt. Het reizen vraagt om een
heldere ruimtelijke logistiek en een terughoudende maar
vooruitstrevende architectuur, die een dynamische wereld
ondersteunt en vormgeeft. Het uitgangspunt vormen de
bewegingen van verkeersstromen en om rond deze bewegingen gebouwde objecten te laten vervloeien. De bebouwing gaat over in tunnelbebouwing en deze weer in luifels.
Het verbindend element in het ontwerp vormt de als een
stedelijke villa vormgegeven luifel, die een verbinding
vormt tussen Assen oost en –west. De luifel is opgebouwd
uit een constructief houten grid en overdekt niet alleen het
stationsplein, maar reikt zelfs tot de Vredeveldsetunnel en,
via de perrontunnel, tot de oostelijke entree. Het principe
van het grid is stelselmatig doorgevoerd: op strategische
plekken komen wanden uit de luifel naar beneden, zodat
beschutte plekken ontstaan. De vormgeving van de perronkappen is volledig transparant uitgevoerd gridsysteem,
zodat zichtlijnen tussen de oost- en westzijde maximaal
ervaarbaar zijn. Het grote gebaar van de luifel en het
grotendeels transparante karakter van het gebouw geven
invulling aan het streven om de treinen vanuit het stationsplein en de stad zo goed mogelijk zichtbaar en ervaarbaar
te maken. Om de ‘oevers’ van het spoor zo veel mogelijk
met elkaar te verbinden, is een deel van het maaiveld
boven de verdiepte fietsenstalling verhoogd, zodat deze op
het niveau van perron 1 komt te liggen en de overgang van
•Juryrapport_2.indd 4
het plein naar het perron wordt verzacht. De fietsenkelder
ligt op het niveau van de Vredeveldsetunnel en is aan de
voet van de tunnel ontsloten. Vanaf deze zijde is het opgetilde plein met een trap bereikbaar, maar de fietsenkelder
staat ook direct in verbinding met de perrontunnel en het
stationsplein onder de luifel.
Reactie beoordelingscommissie:
Uit de visie van Atelier PRO spreekt de wens om de infra
structurele opgave van het stationsgebied in één groot ontwerp
gebaar te vatten. Hoewel de consequente vertaling van het
ontwerpconcept een helder uitgangspunt zou kunnen bieden,
levert dit principe binnen de gekozen ontwerpopzet een aantal
tegenstrijdige uitingen op. Atelier PRO is er volgens de beoor
delingscommissie niet in geslaagd om een ontwerp te maken
dat op een overtuigende manier de eisen en ambities naar een
overzichtelijke, goed georganiseerde stationsomgeving vertaalt.
De beoordelingscommissie twijfelt onder andere aan de schaal
van de luifel, die zo indrukwekkend groot is dat het de vraag
is of dit de warme, gastvrije ontvangst is die bij Assen past.
Biedt de luifel nog beschutting? De ingreep met het verhoogde
maaiveld lijkt een soepele organisatie van verkeerstromen in de
weg te staan. De ligging van de functies op dit verhoogde plein
komt de bereikbaarheid en functionaliteit niet ten goede. De ver
doorgevoerde gridstructuur vertroebelt daarnaast het heldere
ontwerpprincipe van de luifel; is het een luifel op poten, of een
gebouw met wanden en een dak?
12-11-14 13:47
Gottlieb Paludan Architects & Office Winhov
STATION ASSEN - GOTTLIEB PALUDAN ARCHITECTS & OFFICE WINHOV
Het ontwerp van deze architectencombinatie is even helder als krachtig: een eenvoudige ruimtelijke opzet, met een
maximale materiaalkwaliteit. Het ontwerp van Paludan en
Winhov vangt alle functies onder een groot dak met deels
gebogen plafond; ‘het station als overdekt plein’. Met uitzicht op het busstation, het stationsplein en het weelderige
groen in de omgeving. De hal is open, leeg, maar creëert
door de eenvoudige vorm duidelijk een centrale plek. Met
de keuze voor een groot dak als drager van het plan loopt
de openbare ruimte door tot aan de sporen en perrontunnel, als ook tot aan de voet van de Vredeveldsetunnel met
een ontspannen hellingbaan.
Het grote gebogen dak heeft aan de oostzijde een kleiner
evenbeeld, zodat een relatie tussen beide zijden van het
station ontstaat. Maar ook de perronkappen en de tunnels
zijn afgestemd op het karakter van de openbare ruimte
eromheen. Door het vermijden van ingewikkelde hoogteverschillen in de buitenruimte, is het station goed bereikbaar en voor iedereen gemakkelijk toegankelijk. De fietsenstalling bevindt zich tussen het plein en de voet van de
Vredeveldsetunnel en is door het hoogteverschil verdeeld
over twee lagen met daartussen een entresol. De dakverdieping van het gebouw onder het overkoepelende dak kan
zodoende ook voor de stalling van fietsen worden gebruikt,
zonder dat deze ruimte afgesloten hoeft te worden. Tussen
de fietsenstalling en de open stationshal bevinden zich de
•Juryrapport_2.indd 5
21
stationsvoorzieningen en winkels, dichtbij de reizigers en
het centrale plein. Op de perrons en bij het busstation zijn
overdekte en verwarmde wachtruimtes. De grote mate van
eenheid in uitstraling ondersteunt zo de helderheid en
eenvoud van de organisatie van het ontwerp.
Reactie beoordelingscommissie
De visie Gottlieb Paludan Architects & Office Winhov voor het
stationsgebied is van een zeldzame, minimalistische kwaliteit.
Het ontwerp is krachtig, iconisch haast, van een hoogwaardige
architectonische eenvoud. Knap aan het ontwerp is dat de com
plexiteit van de opgave met een eenvoudig gebaar inzichtelijk
is gemaakt. Het gebogen ‘gouden’ plafond creëert een bijzonder
centraal punt. De ver doorgevoerde, heldere vormgeving en ma
teriaalkeuze straalt de eenvoud uit van het ontwerpconcept.
De eenvoud van het ontwerp zorgt ook voor de voornaamste
twijfels bij het plan. Blijft er wel voldoende over van de op
gave? Is het ontwerp niet te simpel benaderd, ten koste van een
warme, ruimtelijk rijke plek met verblijfskwaliteit? Is het prettig
vertoeven onder de gebogen luifel? Waarom zijn de overdekte
wachtruimtes niet in deze zone geplaatst? Het gebouw is erg
overzichtelijk en compact, de bereikbaarheid is goed, maar
het ontbreken van de verbinding van de fietsenstalling met het
station is een gemiste kans. De gesloten zijde van het stations
gebouw aan de zijde van perron 1 vormt eveneens een aan
dachtspunt.
12-11-14 13:47
MVRDV
Het ontwerp van MVRDV heeft een herkenbare en
markante dakvorm, die de richting van de FlorijnAs volgt,
maar door de vorm een knooppunt accentueert. Daarnaast
heeft het bureau geprobeerd een maaiveld te creëren dat
beide entreepleinen, stationsgebouw en perron met elkaar
verbindt. Bijna het gehele station is met glazen gevels
bekleed, zodat de relatie tussen de oost- en westzijde
van het station, als ook de zichtbaarheid van de treinen
maximaal is.
Het stationsgebouw komt op een ‘dienblad’ te liggen.
Zo lijkt het plein een vloer die vanuit de openbare ruimte,
door het stationsgebouw heen tot op het perron loopt.
Onder het stationsplein ontstaat de mogelijkheid voor
een fietsenstalling richting de Vredeveldsetunnel. In het
gekozen materiaalgebruik is het architectonisch concept
duidelijk herkenbaar. De stenen van de openbare ruimte
lopen door op het stationsplein, het stationsgebouw, de
perrons en zelfs in de fiets- en perrontunnel. De gevels van
het gebouw zijn volledig transparant zodat het doorlopen
van het maaiveld optimaal ervaren kan worden.
Het hoogste deel van het markante dak is voortgezet boven
het middenperron en heeft ook aan de oostzijde een kleine
variant gekregen. De kappen hebben een houten constructie en zijn bedekt met zonnepanelen en groene sedumdaken. MVRDV biedt door de gekozen opzet, het materiaalgebruik en de duurzame dakbedekking een station dat
•Juryrapport_2.indd 6
onderhoudsvriendelijk is en door het transparante karakter
bovendien sociaal veilig. Het voorgestelde stationsgebied
geeft een warm en gastvrij welkom, de gekozen vorm, materialen en uitstraling passen goed in de omgeving.
Reactie beoordelingscommissie
De visie van MVRDV heeft geresulteerd in een plan met een
maat en schaal die goed past bij de ruimtelijke context van
Assen, als ook bij de context van de gestelde opgave Het plan
kent een mooie gelaagdheid die in dienst staat van de verschil
lende programmaonderdelen. Het dóórlopen van het ‘vloer
kleed’ van de openbare ruimte in het stationsgebouw, de hal,
zelfs in de tunnels en de perrons, creëert een overtuigende ver
binding van het station met de omgeving en van beide zijden
van het station.
De ambitie van de doorlopende vloer is een discussiepunt.
Het verhoogde stationsplein is bereikbaar via een kleine hel
lingbaan en een trap langs de route naar de Vredeveldsetunnel.
Reizigers zullen voor deze trap en helling aan de rand van het
plein kiezen. De loopstromen concentreren zich daar, waardoor
er weinig spontane loopstromen over het plein lopen. Dat vindt
de beoordelingscommissie een tekortkoming. Door de lineaire
ordening van de programmaonderdelen is er geen prominente
hal die in het centrum van het gehele plan ligt. De beoorde
lingscommissie vindt dat de verbondenheid tussen de program
maonderdelen, de voorzieningen en commerciële ruimtes
minder goed georganiseerd is.
12-11-14 13:47
StudioSK, Movares
StudioSK/ Movares gebruikt het Drentse landschap als
uitgangspunt en inspiratiebron voor het nieuwe stationsgebied. Het karakter van het veenlandschap is door een
lamellenstructuur in de luifel van het station verwerkt.
Het principe van de lamellen is systematisch doorgevoerd
in de organisatie en vormgeving van het station en het stationsgebied. De oost-west georiënteerde lamellenstructuur
van de luifel vormt de belangrijkste drager van het ontwerp
van Movares. De lamellen staan haaks op de richting van
het spoor en verbinden zo letterlijk de beide zijden van het
station. Tussen de lamellen is glas verwerkt, zodat juist
in oost-westrichting een zo transparant mogelijk beeld
ontstaat, met goed zicht op de treinen en goede zichtrelaties tussen beide zijden van het station. Onder deze luifel
is het programma in een compacte organisatie rondom de
loopstroom richting de perrontunnel georganiseerd.
Het grootste gedeelte van de hal is overdekt, maar staat in
open verbinding met het stationsplein. Tussen de Vredeveldsetunnel en de stationshal ligt de fietsenstalling op
maaiveldniveau, verdeeld over twee lagen. Een deel van de
begane grond is gereserveerd voor commerciële ruimtes.
De overige voorzieningen zijn als losse glazen volumes
onder de luifel geplaatst, zodat transparantie in oostwestrichting mogelijk blijft.
•Juryrapport_2.indd 7
Ook in de inrichting van de openbare ruimte is de lamellenstructuur doorgevoerd en verbeeld de verbinding
van het station met enerzijds het centrum en anderzijds
Assen-Oost. Aan de oostzijde geeft een bescheiden maar
vergelijkbare lamellenstructuur vorm aan de entree en een
open fietsenstalling. De bereikbaarheid is goed, de looplijnen zijn vloeiend en kort, op maaiveldniveau ontstaat een
overzichtelijk station. Het programma is goed georganiseerd en zorgt voor een levendig aangezicht vanuit de stad.
Reactie beoordelingscommissie
Het plan van StudioSK/ Movares biedt volgens de beoorde
lingscommissie een systematisch en zeer consequente vertaling
van het gekozen ontwerpconcept, het karakter van de Drentse
veenlandschappen. Dit levert een enigszins rigide, maar tege
lijkertijd ook gelaagde uitstraling; het stationsgebied heeft een
duidelijk nieuw, herkenbaar karakter. De lamellen benadruk
ken vooral de richting van de oost-westverbinding en de relatie
met de omgeving. De nadruk ligt zodoende minder op het creë
ren van een warme en gastvrije welkomstruimte. Dat ontbreekt
wat de beoordelingcommissie betreft in dit ontwerp. Het is in
die zin wat theoretisch.
12-11-14 13:47
Motivatie van de
beoordelingscommissie
Nawoord
De beoordelingscommissie spreekt haar waardering uit
voor de ingediende ontwerpen en plannen van aanpak.
De ontwerpen waren gemiddeld van een hoog niveau, de
presentaties goed en het ingediende materiaal zorgvuldig
opgesteld. Dit maakte de beoordeling tot een mooie maar
ook moeilijke opdracht.
Opvallend is, dat de voorstellen van Powerhouse company/
DeZwarteHond en MVRDV in alle opzichten een nekaan-nekrace aangingen. Zowel op het aanbiedingsontwerp
als op de plannen van aanpak scoorden zij het hoogst. De
plannen van Movares en van Paludan met Winhov ontliepen elkaar niet veel.
De ambities zoals verbeeld door Powerhouse company/
DeZwarteHond en MVRDV zijn het beste beoordeeld.
Zij zijn er beide in geslaagd om markante gebouwen te
ontwerpen, die wat uitstraling en kenmerken betreft toch
goed bij Assen passen. Het is veelzeggend dat het materiaalgebruik en de uitstraling van beide voorstellen vergelijkbaar zijn: steen voor de vloer en paviljoens, hout voor de
constructie en luifel, glas voor de invulling.
•Juryrapport_2.indd 8
Ook de ambitie ten aanzien van de reizigers en ten aanzien van de organisatie van het station zijn in beide gevallen zeer positief beoordeeld.
Voor de topeisen geldt dat de voorstellen van MVRDV en
Powerhouse company/ DeZwarteHond elkaar niet veel
ontliepen. Naast de ambitie en ruimtelijke kwaliteit van het
aanbiedingsontwerp zijn de voorstellen tevens beoordeeld
op de plannen van aanpak, de presentatie, de prijs van het
voorlopig ontwerp en de geprognosticeerde kosten voor
het vervolgproces. Powerhouse company/ DeZwarteHond
scoorde beter dan de overige voorstellen.
De beoordelingscommissie heeft veel gediscussieerd om
tot een afgewogen oordeel te komen. De totaalscore resulteert uiteindelijk in een winnaar: Powerhouse company/
DeZwarteHond. Het markante stationsgebouw geeft het
gebied een nieuwe identiteit. Met dit ontwerp zal de ambitie om een warme, gastvrije en eigentijdse entree naar de
stad te maken, realiteit kunnen worden.
November 2014
12-11-14 13:47

Download Report