Publicatie Bouwwereld april 2014

Tekstproductie Tom de Vries // Fotografie ABT Delft, Henk Wind en Tom de Vries //
Tekenwerk Henk Heusinkveld
De nieuwe achtergevel werd
2,5 meter uitgebouwd en
voor­zien van ruime balkons.
De kopgevels zijn geïsoleerd
en bekleed met een opvallende
witte beplating.
42 // Bouwwereld
42-47_renovatieorionstraat.indd 42
01-04-14 16:40
Project renovatie //
Bestaande achtergevel met gedateerde materialisatie en detaillering.
Lichte uitbreiding
drie woonblokken
Drie woonblokken in Rotterdam-Schiebroek zijn na een volledige
stripbeurt vergroot met 2,5 meter extra woningdiepte en voorzien
van een optopping. Hoogwaardige vernieuwbouw was hier
goedkoper dan sloop en nieuwbouw.
Bouwwereld // 43
42-47_renovatieorionstraat.indd 43
01-04-14 16:40
// Project renovatie
De woonblokken werden voor de vernieuwbouw geheel gestript tot op
de kale betonvloeren en schoongebikte bouwmuren.
Vernieuwbouw woonblokken
// Locatie: Orionstraat, Schiebroek
// Opdracht: Bouwver. Onze Woning
// Bouw: september 2012 – dec. 2013
De wijk 110 Morgen in Rotterdam-Schiebroek is een prachtig
voorbeeld van naoorlogse volkshuisvesting: een strak geordend
stedenbouwkundig plan met de kenmerkende stempelverkaveling, ingevuld met woonblokken die snel en uiterst efficiënt zijn
neergezet. Eind jaren 90 is een grootschalige herstructurering in
gang gezet. “Dat waren nog de vette jaren en dat kun je zien
aan de rijkdom waarmee die stadsvernieuwing toen nog werd
uitgevoerd”, zegt architect Peter Couwenbergh van het Rotterdamse ConsortArchitects. Couwenbergh heeft in 2011, midden
in de crisis, in opdracht van Bouwservice Buskoop het ontwerp
gemaakt voor de vernieuwbouw van drie woonblokken aan de
Orionstraat. “Dit is weer een andere tijd, met andere mogelijk­
heden.”
De vraag was hier om niet rigoureus te slopen en nieuw te bouwen, maar om een plan te maken dat uitgaat van voordeliger
vernieuwbouw, uiteraard wel met de gevraagde opwaardering.
De drie verdiepingen hoge blokken zijn hiervoor tot op het casco gestript en aan de achterzijde met tweeënhalve meter uitgebreid, er zijn liften geplaatst en iedere woning heeft een groot
uitkragend balkon gekregen. Bovendien is het totaal aantal
­woningen uitgebreid van 36 naar 48 dankzij de toevoeging
van een extra bouwlaag. Bedrijfsleider Richard Winkelman van
Bouwservice Buskoop meldt trots dat de uiteindelijke bouw­
kosten binnen het budget zijn gebleven. Een budget dat lager
was dan de geraamde kosten voor sloop en nieuwbouw.
De 2,5 meter diepe balkons kragen uit en worden niet ondersteund door
kolommen vanwege beperkende bepalingen in het bestemmingsplan.
Zwakke Cusvellervloeren
Projectconstructeur Willem Klaverveld van ABT kreeg de opdracht om uit te rekenen of de bestaande constructie sterk genoeg was om de uitbreidingen aan te kunnen. De woonblokken
dateren uit de jaren 50 en het is te zien dat er toen veel, snel en
zuinig gebouwd moest worden. Klaverveld: “De fundering is
goed, met forse funderingsbalken en betonpalen met verzwaarde punt. Ook de gemetselde bouwmuren hebben voldoende
draagkracht om het extra gewicht van een vierde bouwlaag te
kunnen dragen. Probleem is de zogenoemde Cusvellervloer.
Deze gedateerde, van bouwmuur tot bouwmuur lopende vloer
van lichtgewicht betonbroodjes, met minimale wapening en
aanstorting met beton, bleek niet in staat om maar enige toe­
voeging van gewicht te dragen.”
Voor de vernieuwbouw was het constructieve uitgangspunt dan
ook om minimaal gewicht toe te voegen en om de bestaande
44 // Bouwwereld
42-47_renovatieorionstraat.indd 44
01-04-14 16:40
vloeren volledig te ontzien. Tevens zijn
extra stabiliteitsverbanden aangebracht in
de lengterichting van het bouwblok. Deze
verbanden bestaan uit HEA 140-kolommen en liggers met diagonale strips van
120 x 10 mm en zijn weggewerkt in een
dubbele muur achter de badkamers van
de twee middelste woningen.
1
Uitbreiding
Constructeur Klaverveld: “We hebben
overwogen om zowel aan voor- als achtergevel een uitbreiding te maken, met
over het bestaande gebouw heen een
extra verdieping die zou afsteunen op de
uitbreidingen. Met zo’n overkluizing zou
de vergroting én de optopping een eigen
constructie krijgen onafhankelijk van de
bestaande bouw.” Dat bleek toch financieel niet haalbaar. Bovendien toonde een
quickscan aan dat het gebouw voldoende
reserves had om een lichte optopping te
kunnen dragen.
De door Bouwvereniging Onze Woning
gewenste uitbreiding is nu alleen aan de
achtergevel gemaakt, met een diepte van
2,5 meter. Daarvoor is een onderheide
betonfundering gemaakt, die met ingelijmde stekeinden verbonden is aan de
bestaande fundering. Op deze fundering
staat een staalconstructie die met UNPprofielen aan de bestaande bouwmuren
is verankerd. Het vloerveld hierin bestaat
uit staalplaatbetonvloeren, terwijl de
bouwmuren zijn aangeheeld met porisosteen.
2
3
Keramische steen
Voor de toevoeging van de vierde bouwlaag werd vanuit constructief oogpunt
ook gekozen voor de lichtgewicht porisostenen, die ook nog drukkrachten kunnen
opnemen. Deze keramische steen is
tevens in een lijmvariant beschikbaar
(Porotherm Poriso), die een snelle en
goedkopere verwerking mogelijk maakt.
De goede ervaringen in de beginfase van
het project, deed de partners besluiten
om deze lijmvariant in het gehele project
toe te passen, inclusief de binnenbladen
van de nieuwe gevels.
Voor de optopping is over de bestaande
dakvloer een nieuwe vloer aangebracht.
Deze bestaat uit een balklaag van bouwmuur tot bouwmuur met daarover een
beplating van underlayment en Fermacell.
Om de onderliggende woningen meer
akoestische en thermische isolatie te
geven, is hieronder een verlaagd plafond
van metalstud aangebracht. Dit was
1 // De belasting van de uitkragende balkons wordt met isokorven overgebracht naar de staal­
constructie van de uitgebouwde achtergevel. 2 // De constructie van de balkons bestaat uit
staalprofielen rondom en een alleen aan de randen ondersteunde Corapan vloerplaat.
3 // Per woonlaag verspringen de balkons en zo wordt de dynamiek in het gevelbeeld vergroot.
Bouwwereld // 45
42-47_renovatieorionstraat.indd 45
01-04-14 16:40
// Project renovatie
Met een afwerking van witte vezelcementplaat aan de kopgevels en de omranding van de langsgevels is de metamorfose van de gerenoveerde
woonblokken compleet.
­ ogelijk dankzij de relatief grote vrije hoogte van 2,7 meter
m
tussen de vloeren. Bij­komend voordeel was dat al het nieuwe
leidingwerk boven dit verlaagde plafond kon worden aangebracht. Het verlaagde plafond is tussen de muren aangebracht
en is nergens aan de bestaande vloer opgehangen. Ook voor
alle nieuwe tussenwanden is metalstud gebruikt.
Balkons
De uitkragende balkons hebben een stalen frame dat met isokorven aan de staalconstructie van de uitbreiding is bevestigd.
Hierin ligt een vloer van Corapan, een lichtgewicht aluminium
sandwichpaneel dat alleen aan de randen is opgelegd op het
balkonframe.
Architect Couwenbergh vertelt dat aanvankelijk de balkons ontworpen waren met een ondersteuning van kolommen aan de
buitenrand. Het bestemmingsplan liet die extra ‘uitbreiding’ op
het maaiveld niet toe. Nu zijn dus ook de balkons op de begane
grond uitkragend en minimaal vrij gehouden van het maaiveld.
Fris uiterlijk
De woonblokken tellen nu elk 16 woningen, die van binnen en
van buiten compleet vernieuwd zijn. De nieuwe gevels zijn gemaakt van donkerrode baksteen met horizontale lichtgekleurde
rollagen ter hoogte van de verdiepingsvloeren. Dichte delen in
de kozijnen hebben een invulling met hardhouten schroten.
Opvallend zijn de witte kopgevels, met daarop aansluitend de
dakrand aan de langsgevels. Couwenbergh: “We vonden in
België het product Ornimat, een 10 mm dikke hoogwaardige
vezelcementplaat met rondom een fraaie witte kleur.” De gevelplaten zijn met tussenkomst van compriband blind bevestigd op
een geïmpregneerd houten regelwerk, dat gevuld is met isolatie
en dampremmende en waterkerende folies.
Voor de kopgevels en de dakrand is een hoogwaardige
witte vezelcementplaat toegepast
46 // Bouwwereld
42-47_renovatieorionstraat.indd 46
01-04-14 16:40
Projectgegevens // Locatie: orionstraat, rotterdam-schiebroek // Opdrachtgever: Bouwvereniging onze woning, rotterdam, bvow.nl // Ontwerp: ConsortArchitects, rotterdam,
consortarchitects.com // Adviseur constructies: ABT, delft, abt.eu // Adviseur trapconstructie: Van
eden Bouwconstructies, Amsterdam, vaneden.eu // Adviseur installaties: innax, Veenendaal,
innax.nl // Uitvoering: Bouwservice Buskoop, rotterdam, buskoop.nl // Bouwperiode: september
2012 – december 2013
HEA160
80x80x8
UNP240
doorgaand
9790
80x80x6,3
Nwe vloer
(balklaag
71x221
hoh 600)
op 8850+
3950
Nwe vloer
(balklaag
71x221
hoh 600)
op 8850+
2520
HEA160
HEA160
HEA160
HEA120
2674
80x80x8
HEA160
UNP160
Vloerplaat
Corapan Floor
UNP160
Bestaand dak
op 8550+
HEA100
Liftschacht
HEA160 onder vloer
Cusvellervloer
2300
2520
3970
3970
2520
2300
2520
3885
1:250
Alu daktrim wit
Vezelcementplaat
Randbalk hout
Kunststof
dakbedekking
Stalen
randligger
Waterdichte,
dampopen folie
Afschotisolatie
Houten frames
voor kader en kozijn
Houten balklaag
Waterwerende folie
Hardhouten plint
Underlayment
Ruimte voor installaties
Metalstudplafond
Plafondafwerking
Nieuwe gevel:
- Metselwerk
- Luchtspouw
- Isolatie
- Porotherm Porisostuc
- Wandafwerking
Balustrade alu spijlen hoh 100mm
Hardhouten kozijn
Waterdichte folie
Kiepraam en isol. beglazing
Isokorf type KST
Dorpel Holonite
Metselwerk rollaag
Stalen metselwerklatei
150
Stalen
schotjes
HEA160
HEA160
UNP160
Spuwer
UNP160
Rvs goot
Anhydrietvloer egalisatie
Staalplaatbetonvloer
HEA160
Stelkozijn multiplex
Hardhouten kozijn
Kiepraam en isol. beglazing
Kolom 80x80x8
Ingelijmde ankers ø12mm hoh 1m
UNP240
doorgaand
Vloerplaat
Corapan
Floor
Plafondafwerking
Bestaande
Cusvellervloer
Ruimte voor installaties
Geïsoleerd metalstudplafond
1:20
Bouwwereld // 47
42-47_renovatieorionstraat.indd 47
01-04-14 16:40