PORTRET: RUTH FELTER

PORTRET:
RUTH FELTER
Ruth Felter is de winnaar van de tweejaarlijkse Prijs Wim Ibens voor juwelenontwerp. Als kunstenaar deinst ze niet terug
voor onconventioneel materialengebruik.
Haar Surinaamse roots maken haar tot
een felle madam, in woord en in wezen. En
ze is huisvrouw, zegt ze zelf. Maar wel een
huisvrouw verwekt in de summer of love
van 1969. Iemand met de energie en branie
van twee tweeëntwintigjarigen.
Bird on a wire
- 8-
FELTER:
“IK BEN EEN
GEWONE HUISVROUW
DIE IN DE KUNSTWERELD
VERZEILD RAAKTE”
Aan de telefoon om de afspraak voor
het interview te maken, klinkt Felter
overweldigd. Een interview? Ja, graag.
Natuurlijk. En dan volgt iets wat klinkt
als een verontschuldiging. Maar ik ben
een gewone huisvrouw die in de kunstwereld
verzeild raakte. Ze stelt voor elkaar te
ontmoeten in een Antwerpse koffiebar. Het eerste wat opvalt: ze draagt
juwelen. Veel juwelen. Zonder juwelen
voel ik me naakt. Dan kan ik echt de straat
niet op. Ik zou mijn man de ring van zijn
vinger trekken om toch maar iets van juwelen
aan te hebben.
Nog voor het gesprek goed en wel
op gang is, krijgt de uitspraak dat
ze in de kunstwereld verzeild raakte,
de nodige nuance. Ik studeerde kunsthumaniora, maar mijn vader stierf erg vroeg,
en met twee jongere zussen moest ik mee een
zorgende rol in het gezin opnemen. Felter
nam zich toen voor om ooit naar de
kunst terug te keren. Dat deed ze vijf
jaar geleden, door zich te schrijven in
het deeltijds kunstonderwijs. En met
succes: onlangs won ze in de categorie juwelenontwerp de tweejaarlijkse
Wim Ibensprijs, een initiatief van het
Mondmasker
- 9-
Provinciaal Zilvermuseum Antwerpen. Het winnende juweel, Bird on
a Wire is een ontwerp dat ze in haar
vierde jaar maakte. Het is een zilveren ring, met daarop een vierhoekig
raamwerk, waar kippensnavels in
werden bevestigd.
Schelpen & een varkenssnuit
De klassieke ontwerpen van zilver,
goud en edelstenen zijn niet aan
Felter besteed. Na een bezoek aan
juwelenbeurs Schmuck in Munchen
– Een aanrader voor elke vrouw, het is het
walhalla van de juwelen! – heeft ze het
licht gezien: Je kan van werkelijk alles
een juweel maken. Ze kiest voor minder conventionele materialen, zoals
zwoerd en gevogelteskeletten. Om de
eigenschappen van die materialen te
ontdekken, experimenteerde Felter
thuis, met haar keuken en badkamer
als laboratoria. Een huisvrouw, jawel.
“HET GEDROOGDE
VARKENSVET
BRENGT EEN
COMBINATIE VAN
FASCINATIE EN
WEERZIN
TEWEEG”
Gepijpte Kraag
Ook voor haar afstudeerproject Am I
not a woman and a sister? uit haar vijfde jaar, koos ze voor niet-alledaagse
materialen. Zo maakte ze een kraag
van gedroogde en geperforeerde
varkenshuid, historische voet- en
handboeien uit smeedijzer, een zilveren armband, een lederen masker
met een messing hoofdband, een
mondmasker van een gedroogde
varkenssnuit met een kaurischelp als
accent. Zwoerd, de varkenshuid, dat leeft
verder. Je kan proberen er een vorm aan op
te dringen, maar tijdens het droogproces zet
het zich nog. Dat onvoorspelbare bevalt me
wel. Ze toont het werk Gepijpte Kraag.
Het gedroogde varkensvet brengt
een combinatie van fascinatie en
weerzin teweeg.
Uit haar tas haalt ze ook andere juwelen tevoorschijn. Ik schrik van het
gewicht van de Abolutionist Chain. Fel-
ter merkt het op. De smeedijzeren ketens
moet je voelen en ervaren. Het zijn zware,
ruwe voorwerpen. Ze snijden in je polsen, na
een kwartier houd je het niet meer uit. Stel je
voor dat je zoiets drie maanden moet dragen.
En daar stopt het niet. Opstandige Afrikaanse slaven kregen een mondmasker voor,
om te voorkomen dat ze zichzelf probeerden
te doden door zand te eten. Ze werden letterlijk gemuilkorfd. Op een overdekte markt in
de buurt van Antwerpen-Centraal vond ik een
varkenssnuit. Dat leek me de ontmenselijking
van zo’n masker goed te symboliseren, dus gebruikte ik het voor een ontwerp. Daar heb ik
wel een taxidermist voor aangesproken.
Keti Kotie
De thematische rode draad doorheen de juwelenreeks van haar afstudeerproject is slavernij. De inspiratie
vond ze op een tentoonstelling in
Nederland die teruggaat naar haar
roots: Suriname. Na een bezoek aan
- 10-
de tentoonstelling Slavernij Verbeeld uit
de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, raakte Felter gefascineerd door het thema. 150
jaar na Keti Kotie – vertaald als ‘gebroken kettingen’ – bladerde Felter
door de boeken van prof. Kenneth
Boumann, en was ze behoorlijk geschokt. De Nederlanders behandelden hun slaven erg slecht. Fransen
en Britten beweerden dat je hun
schepen van ver kon ruiken, voor
ze aan de horizon verschenen. Mijn
eigen achternaam bindt me met de koloniale
geschiedenis van Suriname en met de slavernij. De naam Felter gaat terug tot 1735, één
van mijn overgrootvaders werd waarschijnlijk
vernoemd naar zijn eigenaar. Vandaag brand
ik mijn initialen op mijn ontwerpen. Een
paar honderd jaar geleden werden de initialen
F.R. misschien wel op de schouders van mijn
voorouders gebrand.
Met haar Branded Mask legt ze de link
tussen de brandmerken die slaven
kregen en de beeldtaal die luxueuze modehuizen vandaag gebruiken.
Met juwelen kan je lichamen tooien
en sieren. Ze vertellen een verhaal,
van wie je bent, en waar je voor staat
– en vaak is dat een bewuste keuze.
Door in haar ontwerpen te verwijzen naar voorwerpen die oorspronkelijk gebruikt werden om mensen te
brandmerken, zet ze die logica op de
helling. Elk juweel kan een symbolische betekenis hebben. En die betekenis, die hoeft niet
positief te zijn. Denk bijvoorbeeld aan een
trouwring na een scheiding. De reeks bestaat
uit herdenkingsjuwelen. Het zijn persoonlijke
interpretaties van historische artefacten en gebeurtenissen.
Kalkoennekwervel in 3D
Kan je al deze juwelen ook echt dragen? Alles wat je op je lichaam draagt, kan
een juweel zijn, klinkt het, maar sommige
stukken zijn erg kwetsbaar, en de ketens zijn
niet praktisch. Enkele juwelen die op de
tafel tentoon gespreid liggen, voelen
aan als haute couture: grensverleggend en uniek, breekbaar en delicaat
FELTER:
“VANDAAG BRAND IK
MIJN INITIALEN OP MIJN
ONTWERPEN. EEN PAAR
HONDERD JAAR GELEDEN
WERDEN DE INITIALEN
F.R. MISSCHIEN WEL OP
DE SCHOUDERS VAN MIJN
VOOROUDERS GEBRAND”
als een exclusief attribuut voor een
extravagante avond. Andere juwelen, zoals de armbanden met gela-
serde gravure, zijn meer kunstwerk
dan juweel, en kan je onmogelijk als
sieraad dragen. Al vergeten vrouwen
die een avond lang met smeedijzeren ketenen rond handen en voeten
rondwandelen, ongetwijfeld de pijn
van hoge hakken.
En hoewel Felter met deze reeks duidelijk op zoek gaat naar haar roots,
laat ze zich niet in een hokje duwen.
Zowel thematisch als op het vlak van
materialengebruik doet ze ook andere dingen. De ketting die ik nu draag,
bijvoorbeeld, is een scan van een wervel uit
de nek van een kalkoen, die daarna met een
3D-printer werd gereproduceerd. Zo toon
ik letterlijk wat er onder de oppervlakte zit.
Alleen is het gebruikte materiaal veel steviger dan het originele bot, wat het juweel ook
duurzamer maakt.
Stenen dolfijn
Wanneer de fotograaf toekomt –
WAT?! Een fotograaf ? Dat had je me niet
verteld, trut! (ondergetekende is een
man, nvdr) - wandelen we richting Felixpakhuis, om daar een portretfoto te
maken. Ter hoogte van het Letterenhuis, met de academie al in zicht, ventileert Felter haar ongenoegen over de
onderwaardering van het deeltijds
kunstonderwijs. En ze foetert op de
minachting die het avondonderwijs
soms te beurt valt. Bijna klinkt het als
een tirade. Niet verbitterd, maar wel
vurig. Voor de Prijs Wim Ibens zonden 42
studenten samen 127 ontwerpen in. Daar
waren ook dagstudenten bij. In de categorie
juwelenontwerp koos de jury voor één van
mijn werken. Dat is een mooie erkenning voor
het deeltijds kunstonderwijs.
Twee straten verder zet ze haar tas
vol juwelen thuis af. De fotograaf en
ik stellen terwijl Felter binnen is, ietwat verbaasd vast dat we allebei de
speciale vorm van de hak aan haar
schoenen opmerkten. Wanneer ze
weer buitenkomt, complimenteren
we haar daarover. Een paar huizen
verder wijst Ruth Felter naar een
grote poort en vermeldt en passant
- 11-
dat ze sinds kort een atelier heeft in
dit pand. Na enig aandringen wil ze
het tonen, en terwijl ze zich uitvoerig
excuseert voor de rommel die we te
zien zullen krijgen, haalt ze de sleutel tevoorschijn. Het is er inderdaad
rommelig. Er slingeren onverklaarbare voorwerpen rond. Die stenen dolfijn daar? Van de vorige huurder. Aan de
muur hangen kleurrijke tekeningen.
Ook haar werk? Ik breng mijn dochtertje hier mee naartoe, glimlacht ze breed,
we hebben hier allebei ons hoekje om in te
werken.
Daarna wandelen we verder richting
Willemdok. Aan het water, aan de
voet van het MAS, ligt het Zilverpaviljoen. Voor het Zilvermuseum ben ik daar
gelegenheidsgids op een tentoonstelling over
etnische juwelen, voor scholen met leerlingen
die de Nederlandse taal nog niet goed machtig zijn. Daar toon ik geen eigen werk. Maar
alleen al over juwelen praten, vind ik fantastisch. Het werk van Felter zelf is dit
najaar nog te zien in Mechelen. Deze
periode voelt als een scharnierpunt in mijn
carrière. Vroeger toonde ik mijn werk alleen
aan vrienden, familie en docenten. Nu is het
plots out in the open. En dat is aanpassen, ik
ben graag de underdog.
We nemen afscheid. Felter stapt weg.
En dan draait ze zich plots weer om,
en roept vanaf de overkant van de
straat. Oh ja, deze schoenen? United Nude
Möbius van Rem D Koolhaas. Zoek het maar
eens op. Een huisvrouw? Ja. Maar ook
een artiest met schwung en flair. Behoorlijk rebels en best contrair. | Th.A.
Portretfoto © Jens Mollenvanger, foto’s juwelen © Caro Leriche
www.ruthfelter.com
Back Exit/Front Enter 14
13 & 14.12.2014
www.ikamechelen.be
Ruth Felter is gelegenheidsgids bij de expo
Etnische juwelen. Hommage aan Marokko en
Turkije
07.11.2014-29.03.2015
www.zilvermuseum.be

Download Report