De Linde nummer 4 2014

20 december 2014
De Linde
Jaargang 2014, No. 4
kwartaalblad van IVN Tilburg
Inhoud
• Presentatie Jan’s Natuurboekje,
dinsdag 3 februari ..........................1
• De fotowerkgroep in De
Hazelaar...............................................2
• De openbare wandelingen van
september en oktober jl................3
• Van de bestuurstafel.......................4
• Vrijwilligersuitje 2014.....................5
• Ontdek De Utrecht..........................6
• Planning voor 2015.........................7
• Wandelagenda..................................8
• Stichting Stadsbomen....................8
3 februari
een bijzondere
IVN avond in het
Natuurmuseum
Tilburg!
19:30 - 22:00 uur presentatie van
de werkgroep natuurfotografie,
waarin van 20:15 tot 20:45 uur de
feestelijke aanbieding aan Jan van
Jan’s Natuurboekje. U bent van harte welkom!
Het is ook mogelijk alleen bij de
boekpresentatie aanwezig te zijn.
Presentatie
Jan’s Natuurboekje,
dinsdag 3 februari
Wie kent er niet een paar smeuiige volksverhalen over planten en dieren? Vaak verhalen met een knipoog of waarbij je je de vraag stelt: is
het nou waar of niet? Of verhalen die (een beetje) griezelig zijn.
Onze (oud-) Natuurgids Jan Snijders was een kei in dit soort verhalen.
Zeg maar gerust: het was zijn grote passie. Hij bracht deze verhalen
dan ook tijdens zijn vele wandelingen met volle overtuiging, zodat je
als luisteraar dacht ‘zou het dan echt waar zijn?’. Jan’s publiek hing
aan zijn lippen om vooral niets te missen van zo’n prachtig verhaal.
In de loop van zijn jarenlange ‘gidsen-bestaan’ schreef Jan deze bijzondere informatie over planten en dieren op in zijn schriftjes. Een
aantal jaren geleden had Jan deze notities tijdens een IVN-weekend bij
zich. En van het een kwam het ander: een aantal IVN-ers besloten ter
plekke - met toestemming van Jan - om de handgeschreven teksten te
digitaliseren. Het zou immers heel erg jammer zijn als al dit moois verloren zou gaan voor de natuurgidsen van de huidige en toekomstige
generaties.
Uiteindelijk resulteerde het typewerk in een groot project waar veel
leden van IVN Tilburg met heel veel plezier aan bijgedragen hebben.
Behalve een groepje dat zich heeft gebogen over de tekst, zijn de
leden van de fotowerkgroep op pad gegaan om de teksten met fraaie
foto’s te illustreren. René Giebels van IVN Den Bosch heeft prachtige
aquarellen gemaakt van verschijnselen die niet met een foto zijn vast
te leggen.
Alie Stofberg
1
De Linde, kwartaalblad van IVN Tilburg
De fotowerkgroep in
De Hazelaar
Foto: Wim Bettonviel
Wat zijn wij blij
met onze
donateurs!
Wat boft onze IVN-afdeling
met de donateurs die ons,
vanuit hun oprechte betrokkenheid bij ons natuureducatieve werk, ook in 2014 weer
financieel hebben gesteund!
Voor die ondersteuning zijn
wij hen enorm dankbaar!
Bestuur, coördinatoren en
redactie wensen allen mooie
feestdagen en natuurlijk een
voorspoedig 2015!
Graag tot in het nieuwe jaar!
De IVN-Fotowerkgroep deelt haar
plezier in de natuurfotografie
graag met anderen. Exposities
van onze foto’s hebben wij in
openbaar toegankelijke ruimtes vaak wijkcentra - in de stad en wij
verzorgen een paar maal per jaar
presentaties voor IVN-leden en
andere belangstellenden.
Op donderdagochtend 13 november jl. presenteerden Willy
Weijtmans, Wim Bettonviel en
Loes van Gorp voor de bewoners
van verzorgingshuis De Hazelaar
een gevarieerd programma met
een lichtvoetig natuureducatief
karakter, toegesneden op de
bewoners.
Loes begon met iets te laten zien
en te vertellen van een Hazelaar, vanwege de naam van de
instelling waar we te gast waren.
Daarna zoomde zij uit op de natuur rondom de Hasseltse Kapel,
die daar vlakbij staat. Andere
bekende plekken die aan bod
kwamen, waren de Oude Warande en de Piushaven, met de
nadruk op het natuurschoon en
details van planten en dieren die
Foto:
Loes van Gorp
2
je daar kunt tegenkomen, zoals
het Speenkruid met zijn leuke
speenvormige wortelknolletjes en
de Vuurwants.
Wim verzorgde een reportage
over een bloemencorso met muziek erbij.
Willy bracht met een van zijn
bijdragen de diergaarde naar de
mensen toe en vertelde intussen
de bijzonderheden van enkele
dieren. Als verrassend slot van die
ochtend, die echt voorbij vlóóg,
bracht hij in een filmpje van maar
40 seconden de vier jaargetijden
treffend in beeld.
Bent u nieuwsgierig geworden
naar ons beeldmateriaal? Komt u
dan kijken! Er hangen nu recente
natuurfoto’s van ons in De Spijkerbeemden (Don Sartostraat 4 te
Tilburg).
Op 3 februari a.s. wordt weer een
presentatie voor de leden georganiseerd in het Natuurmuseum.
U bent van harte welkom. Zie de
uitnodiging op pagina 1.
Loes van Gorp
De Linde, kwartaalblad van IVN Tilburg
Foto: Anne Marie
Beeke
Noorderbos,
zondagochtend 28
september
Ditmaal troffen wij publiek met
een bovengemiddelde interesse
voor planten en bomen. Heerlijk om daar als gidsen op in te
spelen. In het Noorderbos ben
je daarvoor ook in een ideale
omgeving, want door de aparte
ontstaansgeschiedenis groeien
er bomen en struiken die je in
een doorsnee-natuurgebied niet
gauw zult vinden. Naast de krentenboompjes, jeneverbessen en
gaspeldoorns, waarvan er hier vrij
veel staan, stuit je soms ineens op
een kardinaalsmuts, amberboom
of kornoelje.
Tijdens deze wandeling onder een
gul zonnetje brachten we ook een
bezoek aan het bewaard gebleven
slibdepot. De slibbak is geleidelijk
opgevuld geraakt met een dikke
humuslaag, waarin een aantal
bomen is opgeschoten. Eigenlijk
zonde dat de gemeente dit stukje
industrieel erfgoed – nu verstopt
achter een met dicht struweel
begroeide wal – niet voor verder
verval behoedt.
Met Ad Kolen als een van de
gidsen krijgen ook de vogels altijd
aandacht. Zo vertelde hij, toen we
goed zicht hadden op de hoge
telecommast, hoe voorspoedig
het is gegaan met de broedsels
van de slechtvalken die in 2013
en 2014 gebruik maakten van de
grote nestkast die boven in de
mast is aangebracht. Kijk voor
meer vogelnieuws ook eens op
Ad’s weblog:
http://vogelsenzo.
blogspot.com
De Utrecht,
zondagochtend 26 oktober
Landgoed De Utrecht, ten zuiden van Esbeek, is een veelzijdig
natuurgebied dat is opengesteld
voor het publiek.
De openbare wandelingen van september
en oktober jl.
Het is heerlijk zacht herfstweer als
we van uitspanning ‘In den Bockenreijder’ richting Flaes lopen.
Onderweg plukt een van de gidsen even een bruine kikker van de
vochtige padrand om te laten zien
hoe mooi dit diertje is.
Loepjes gaan van hand tot hand
bij een rodekoolzwammetje onder een oude beuk en opnieuw
bij een paar van moederkoorn
zwartgekleurde pluimen in een
van de vele beige pollen pijpenstrootje die hier prachtig afsteken
tegen de grijsbruine stammen van
de Corsicaanse dennen. Mannetjes- en wijfjesvarens zorgen voor
groene accentjes in de ondergroei. Tweemaal vinden we ook
de zeldzame koningsvaren.
Dat de 23 meter hoge uitkijktoren
bij de met gagel omzoomde Flaes
een beetje wiebelt (vanwege de
kabelconstructie), weerhoudt de
meesten van ons er niet van om
naar boven te gaan. Dit is alleen
al de moeite waard omdat je zo
het hele landgoed De Utrecht met
de aanpalende natuurgebieden
goed kunt overzien. Zo kun je ook
prima de vogels op de Flaes en
het Choorven bestuderen.
Het tweede gedeelte van de
wandeling voert door een gebied met meer loofbomen, waar
het blad, in warme herfstkleuren,
vaak nog aan zit. Met gevoel voor
details wijzen de gidsen ons op
bekertjes- en varentjesmos en
veel soorten paddenstoelen, van
de teergele sponszwam tot het
hooggesteelde, eminent grijze
hazenpootje en de grappige kluifjeszwam.
Elly Poppe-Stolk
3
De Linde, kwartaalblad van IVN Tilburg
Van de bestuurstafel
Uit de Algemene
Ledenvergadering van 3
november 2014
De ALV van maandagavond 3
november jl. in de IVN-kelder
is door negentien leden bijgewoond.
Begroting 2015 - De inkomsten
in 2014 zijn tegengevallen, door
minder contributie-ontvangsten
en minder aangevraagde wandelingen. Omdat naar verwachting in 2015 het ledenaantal niet
spectaculair zal stijgen, evenmin
als het aantal wandelingen op
aanvraag, heeft het bestuur voor
de bestedingen in het komende
jaar keuzes moeten maken. Zo is
van het voornemen om de Linde
op papier te verstrekken aan
alle leden - ook aan degenen
die hem nu digitaal ontvangen –
afgezien.
Bijschrift
Wel is er voor
het drukken van
‘Jan’s Natuurboekje’ een nauwkeurig afgesproken bedrag uit
de Algemene Middelen gereserveerd. (Lees elders in dit
blad meer over dit boekje en de
komende feestelijke presentatie
hiervan!)
De begroting 2015 is door de
ALV goedgekeurd.
Cursusnieuws – Al enkele jaren
werken de Tilburgse afdelingen
van KNNV en IVN succesvol
samen bij de organisatie van
diverse cursussen. Helaas is de
Groencursus 2014-15 dit najaar
niet van start gegaan, wegens
een te laag aantal aanmeldingen.
Daarentegen bleken de themacursussen juist veel deelnemers
te trekken. Zo zaten de Vogel-,
Planten- en Muurplantencursus
in een mum van tijd vol. Themacursussen voor 2015 zijn in
elk geval al een Insectencursus
(voorjaar 2015) en een Paddenstoelencursus (herfst 2015).
De Linde – Het blad zal in 2015
verschijnen zoals gebruikelijk.
(Zie boven, onder ‘begroting
2015’) . Onlangs is de vormgeving aangepast. Daar zijn goede
reacties op gekomen. Het voorstel om advertenties te plaatsen
om de kosten te drukken, wordt
door de ALV afgewezen. Immers:
wie gaat die advertenties werven
en welke adverteerders willen we
wel en niet?
Nieuw openbaar wandelprogramma – Het programma voor
de openbare wandelingen die
onze afdeling in 2015 zal verzorgen, is gereed en aan elk van
de gidsen rondgestuurd met het
verzoek om in te vullen welke
wandelingen hij/zij voor zijn/
haar rekening zal nemen.
Jubilarissen – Er zijn maar liefst
veertien mensen die dit jaar
VIJFENTWINTIG jaar lid van onze
IVN-afdeling zijn. Van hen waren
er zes in de gelegenheid om de
felicitaties met insigne in ontvangst te nemen, onder hartelijk
applaus van de overige aanwezigen.
Elly Poppe-Stolk
Bestuursvergaderingen
Datum
Ma.
Ma.
Woe. Ma. Woe. 19 jan.
23 febr.
11 mrt.
19 okt.
28 okt.
Genodigden
Bestuur
Bestuur + coördinatoren
Bestuur
Bestuur + coördinatoren
Bestuur
De vergaderingen beginnen om 20:00 uur
in de IVN-kelder. Vanaf 19:30 uur staat de
koffie/thee in de kelder voor je klaar.
Alle leden kunnen de vergaderingen
bijwonen. De bestuursvergaderingen zijn
echter niet altijd in de IVN-kelder. Wil je
deze vergaderingen bijwonen? Neem dan
even contact op met een van de bestuursleden.
Algemene ledenvergadering
voorjaar
najaar
4
23 maart
16 november
Bestuur, coördinatoren en alle leden
Bestuur, coördinatoren en alle leden
De Linde, kwartaalblad van IVN Tilburg
Vrijwilligersuitje 2014
Foto: Wim Bettonviel
Colofon
IVN Afdeling Tilburg e.o.
Prof. Verberbernelaan 42,
5037 AG Tilburg
[email protected]
www.ivntilburg.nl
Bankrekening:
NL42 INGB 0005 5712 35
Voorzitter: Thomas Markus
Secretaris: Andrea Dekkers
Penningmeester:
Siem Pepping
Bestuurslid: Ria Jespers
Bestuurslid Jongerenbeleid:
Larissa Hermse
Ledenadministratie: Theo Biekens
Publiciteit:
Vacature
Redactie:
Anne Marie Beeke
Elly Poppe-Stolk
Vormgeving:
Anne Marie Beeke
Printed: Kleurrijk-OKZ
IVN-JeugdNatuurGroep afd Tilburg:
[email protected]
Wandelingen op aanvraag
[email protected]
Lidmaatschap IVN Tilburg
Leden
Donateurs
Bijlid
5
€ 25,=
€ 20,=
€ 12,50
Op zaterdag 11 oktober jl. organiseerden bestuur en Kelderwerkgroep weer een uitstapje
voor de vrijwilligers van onze
afdeling.
Om 14.00 uur zaten we met
25 IVN’ers aan de koffie in een
van de stallen van veehouder
Huijbregts aan het Zandeind te
Riel. Onderwijl kregen we een
unieke film te zien uit de jaren
’30 van de vorige eeuw, over de
wekelijkse veemarkt in de Brabanthallen van Den Bosch.
Daarna liet Huijbregts ons het
bedrijf zien, waarin zijn hele
gezin meewerkt. Hij is gespecialiseerd fokker van het Belgisch Witblauw rund, een flinke,
breedgeschouderde koe met
grijsblauwe vlekken, waarvan
het magere, malse vlees als delicatesse geldt. Daarnaast troffen we ranke Lakenvelders aan
en mollige, kastanjebruin met
roomblank gekleurde Herefords. Allemaal prachtige dieren
en opvallend aaibaar.
Als je een fatsoenlijke boterham wilt verdienen zonder mee
Foto Theo Biekens
te draaien in de vee-industrie,
moet je op je veebedrijf ook
andere diensten aanbieden.
Zo heeft de familie er een
zorgboerderij gemaakt en is er,
tussen de boerderij en de weidepercelen, een zorgcamping
opgezet.
Omdat het pijpenstelen bleef
regenen, viel de excursie over
het buitenterrein een beetje
in het water. Dus bekeken we
nog een paar filmpjes, met als
uitsmijter een opname van een
recent tv-programma waarin
de overbelaste vader van een
lief meisje zich van zijn stress
bevrijdt door lekker te knuffelen met een koe van de familie
Huijbregts.
Ter afsluiting vonden we elkaar
terug in de Vlaamse schuur aan
het Riels Hoefke, voor een gezellig samenzijn met een borrel
en een smakelijk buffet.
Elly Poppe-Stolk
De Linde, kwartaalblad van IVN Tilburg
Hulp gezocht bij het inventariseren en monitoren van amfibieën en reptielen.
Ten zuiden van Tilburg ligt het
ruim 1400 hectare grote landgoed
De Utrecht. Het bestaat uit naalden loofbossen, natte en droge
heide, vennen en poelen, beken
en agrarische gronden. In 2009 en
2010 zijn voor drie delen van het
landgoed plannen gemaakt om
de natuurwaarden te verbeteren.
Doelsoorten hierbij zijn vooral
amfibieën en reptielen, maar ook
andere soorten moeten van de
verbeteringen kunnen profiteren.
De amfibieën die in De Utrecht
aangetroffen kunnen worden zijn:
Alpenwatersalamander, kleine
watersalamander, vinpootsalamander, bruine kikker, heikikker
(Habitatrichtlijnsoort), gewone
pad, groene kikkergroep (bastaardkikker en poelkikker zijn niet
gemakkelijk te onderscheiden),
poelkikker (Habitatrichtlijnsoort)
en rugstreeppad (Habitatrichtlijnsoort).
De reptielen zijn levendbarende
hagedis (Rode Lijst: gevoelig) en
de in Brabant behoorlijk zeldzame
hazelworm. In 2013 werd in het
uiterste westen van het landgoed,
op een natte heide tegen de
Belgische grens, een gladde slang
gezien. Ook een habitatrichtlijnsoort. Of het dier afkomstig is uit
een verborgen levende populatie
in de buurt is (nog) niet bekend.
In 2014 is begonnen met de
herintroductie van de beekprik in
de Reusel, die sterk meanderend
door het landgoed stroomt. Uit
onderzoek bleek dit de enige
geschikte beek in Brabant voor
herintroductie van deze bijzondere prik.
De huidige gegevens over het
voorkomen van amfibieën zijn
afkomstig uit een eenmalige inventarisatie door vrijwilligers van
RAVON en incidentele waarnemingen. Het verspreidingsbeeld
is dus onvolledig.
Hazelworm
Foto: Arnold van
Rijsewijk
Ontdek De Utrecht
Op een van de natte heides ligt
een monitoringroute die opgenomen is in het Meetnet Reptielen.
Doelsoort van deze monitoring is
de hier nog talrijk voorkomende
levendbarende hagedis.
In 2011 en 2013 werden voor het
monitoren van de hazelworm drie
plaatjesroutes uitgezet. Deze werden gecontroleerd door bewoners
van het landgoed die ook wekelijks actief zijn met kleinschalige,
handmatige beheerswerkzaamheden. De plaatjes leverden enkele
waarnemingen op. Door omstandigheden bleek het niet mogelijk
om de plaatjes regelmatig te
blijven controleren.
Momenteel wordt hard gewerkt
aan de uitvoering van de plannen
om de natuurwaarden te verbeteren: poelen worden gegraven,
leefgebieden voor amfibieën en
reptielen aangelegd, of bestaande
verbeterd. Door de dichte bossen worden corridors gekapt om
de poelen en/of de leefgebieden
met elkaar te verbinden. Bosranden worden open gekapt om
mantel- en zoomvegetaties te
ontwikkelen. Schuilplaatsen worden aangelegd door het maken
van hopen takken en stronken,
afgedekt met plaggen.
De ontwikkelingen en de soortenrijkdom van De Utrecht schreeuwen om meer inventarisatie en
monitoring. Door de beheerder
van het landgoed wordt ondersteuning geboden door het verlenen van betredingsvergunningen
en het uitzetten van monitoringroutes. Ervaren en actieve bewoners zullen nieuwe monitoorders
op weg helpen. Ondergetekende
kan vanuit RAVON hulp en ondersteuning bieden door het
verstrekken van soortinformatie,
bijscholing en hulp bij het determineren, het uitzetten van nieuwe
monitoringroutes, kennis over
de methodiek van monitoren en
inventariseren en hulp bij het
vastleggen van gegevens.
Heb je interesse neem dan contact met mij op:
Arnold van Rijsewijk
[email protected]
013-5420534
6
De Linde, kwartaalblad van IVN Tilburg
Planning voor 2015
JeugdNatuurGroep
10 januari
24 januari
13 juni
27 juni
07 februari
28 februari
11 juli
14 maart
28 maart
05 september
19 september
03 oktober
11 april
09 mei
30 mei
07 november
21 november
12 december Carnaval
Voorjaar
Pasen
Koningsspelen
Mei
Hemelvaart
Pinksteren
Zomer
Herfst
St Nicolaas
Vakanties
15 t/m 17 februari
16 t/ 22 februari
5 en 6 april
24 april
27 april t/m 8 mei
14 en 15 mei
24 en 25 mei
20 juli t/m 28 augustus
26 oktober t/m 01 november
05 december
Kerstvakantie 19 december 2015 t/m 03 januari 2016
Bladeren
Kelderwerkgroep
Ik ren door al de bladeren,
die ik nu overal vind.
En in de toppen van de bomen,
hoor ik de najaarswind.
Een schilderij vol kleuren
Ligt zomaar op het pad.
Rood, bruin, oker, geel:
de mantel, die elke boom eens had.
Iedere woensdagavond van 19:30 tot 21:30 uur
Werkgroep Natuurfotografie
Iedere tweede maandag van de maand 20:00 - 22:00
uur
Bladeren. Van eik en beuk,
Van berk, populier, wilg en abeel.
De resten van zwarte els en ratelpopulier.
Van alle vind je de bladeren, heel erg veel.
Ik ren maar door de bladeren,
terwijl ik luister naar de wind.
Nu heeft de herfst haar ritme gevonden
en is een plakboek voor elk kind.
Naar:
Spreeuwenpraat Natuurlijkerwijs,
auteur Frank Herzen
Enigszins aangepast aan deze tijd
door
7
Sylvia de Laat-Jonker
De Linde
Voorjaar 2015
Zomer 2015
Najaar 2015
Winter 2015
*Aanleveren kopij:
Deadline aanleveren
kopij*
Publicatie
Maandag 9 maart
Week 13
Maandag 8 juni
Week 26
Maandag 14 september
Week 40
Maandag 7 december
Week 52
[email protected]
Wandelagenda
KNNV-activiteiten
25 januari
Huis ter Heide
22 februari
Gorp de Leij
29 maart
De Brand Udenhout
6 april
(maandag)
26 april
Dag van het Landschap,
12.00, 13.30, 15.00 uur
De Kaaistoep
24 mei
Biodiversiteitsdag Tilburg:
hele dag
Reuselhoeve
Thema: Waterleven,
weidevogels
De Hoevens
31 mei
28 juni
21 juli
(dinsdag)
zijn in principe bestemd voor KNNV-leden.
Wilt u deelnemen maar bent u geen lid, neem dan
contact op met het secretariaat: T 013-5436541
30 augustus
Avondwandeling
Moerenburg Tilburg
Start: 19.30 uur
Avondwandeling
De Nieuwe Warande
Start: 19.30 uur
Regte Hei/Vogelkijkhut
27 september
Kerkeindse heide Tilburg
18 oktober
Wandelbos
29 november
Reeshofbos
27 december
De Oude Warande
11 augustus
(dinsdag)
s
TIP: Onlangs gewijzigd
van e-mailadres?
Gedenk ons in uw kennisgeving!
Kopij voor “De Linde” aanleveren bij: [email protected]
sluitingsdatum volgende editie:
maandag 09 maart 2015
8
18 januari
01 februari
13 februari
22 februari
07 maart
13 maart
15 maart
22 maart
04 april
10 april
Voor meer informatie over starttijden en locaties:
www.ivntilburg.nl
04 januari
09 januari
11 januari
Midwinterwandeling Beleven
Vrijdagwandeling rond het Plakkeven
KNNV- IVN Busexcursie Zeeuwse en
Zuid hollandse dellta
Wandeling rondom de vesting Heusden
Auto vogelexcursie. Overwinterende
vogels in de Delta
Vrijdagwandeling Loonse en Drunense duinen
Mossen excursie Regte Heide
Wandeling langs de Turnhoutse vennen
Vrijdagwandeling Nederhemert-zuid
KNNV –VWG bosvogels in het Veldersbos
Wandeling over de Pannenhoef, Zundert Gewestelijke excursie naar de Mortelen
vrijdagwandeling Oisterwijkse vennen
Voor meer informatie over starttijden en
locaties:
www.knnv.nl/tilburg
Stichting Stadsbomen
Zondag 18 januari 2015 van 10.00-12.00 uur: bomenrondleiding
Spoorzone-Wilhelminapark. Start: voor woonzorgcentrum Joannes
Zwijsen, kruising Gasthuisring-Burg. Brokxlaan.
Met aandacht voor de net aangeplante boomsoorten in de Spoorzone, de monumentale essen in de voormalige ‘brevierlaan’ en bijzondere bomen in diverse tuinen, waarna het Wilhelminapark wordt
bezocht. Deelname is gratis, aanmelding vooraf is niet nodig.
Zondag 8 februari 2015 van 10.00-12.00 uur: rondleiding op
landgoed De Utrecht, onder meer door het unieke Arnoldpark.
Vertrek per auto om 9.45 uur vanaf het Burgemeester van de Mortelplein bij de Plusmarkt. Graag vooraf aanmelden via
(waar t.z.t. nadere informatie te vinden zal zijn) of telefonisch: 013 5 361 690.
www.stadsbomentilburg.nl

Download Report