2013 Kleine Alk nummer 2 - Vogelwerkgroep Alkmaar

Jaargang 31
nummer 2
2013
DE KLEINE ALK
contactorgaan Vogelwerkgroep
Alkmaar en omstreken
verschijnt vier maal per jaar
Redactie
Tom Damm
Miranda Zutt-van der Made
Vaste medewerkers
Pierre van der Wielen
Erwin van Saane
Evert Maarschall
Wim Schols
Wim Bart Stoop
Vormgeving
Peter van Brandwijk (072) 515 84 96
Beeldredactie
Jan Stok (072) 511 65 20
Redactieadres
Tom Damm (06) 42 12 26 10
[email protected]
Verspreiding
Jannie Nijman (072) 561 56 05
Conny Wubbels
Bestuur
Voorzitter
Harry Smit (072) 511 51 37 [email protected]
Secretaris
Miranda Zutt-van der Made (0226) 32 02 01
[email protected]
Dijk 6, 1721 AE Broek op Langedijk
Penningmeester, ledenadministratie
Auke Burrie (072) 572 96 94
Acacialaan 1, 1702 ST Heerhugowaard
[email protected]
Lid
Paul de Jong (072) 564 40 29
Cees de Haan (072) 533 73 37
IJsvogelwerkgroep
contactpersoon Rutger Polder,
[email protected],
(072) 511 99 39
Roofvogelwerkgroep
contactpersoon Dook Vlugt,
[email protected],
(072) 589 77 78
Lid worden
Het lidmaatschap van onze vereniging
bedraagt slechts € 15,00 per jaar. Hiervoor
ontvangt u viermaal per jaar ons blad De
Kleine Alk en bent u van harte welkom op
de door ons georganiseerde activiteiten,
waaronder lezingen en excursies. Als welkomstgeschenk ontvangt u tevens het
boek ‘Alkmaar heeft vleugels’
(t.w.v. € 9,95 ).
Lid wordt u door € 15,00 over te maken op
Gironummer 2197346 t.n.v. VWG Alkmaar e.o.
en door tevens een mail te sturen naar
Auke Burrie,
[email protected], met uw naam,
adres, telefoonnummer en e-mailadres.
Ook adreswijzigingen kunt u doorgeven
aan Auke.
Voorplaat: kleine alk, Frits-Jan Maas
DE KLEINE ALK
1
in dit nummer
pagina 3
▼ Vooraf:
vervolg
over telpost Bergen aan Zee in najaar 2012
▼Landtrek
Miranda Zutt-van der Made
Erwin van Saane
pagina 9
▼ Sperwers
bij de Hortus Alkmaar: van drama naar succes
Rutger Polder
pagina 11
▼ Excursie
Limburg 13 en 14 april 2013
Dirk van der Made
pagina 15
▼ Een
bleke gors in de tuin
Henri Struiken Boudier
pagina 16
▼ Arie
Tamis is gevlogen, 1933-2013
Kees Roobeek
pagina 18
▼ In
memoriam Wouter Koelemaij
Willem Tolman
pagina 19
▼ Communicatie
▼ Van
& Actualiteiten
het bestuur
Het Bestuur
pagina 24
▼ Open
brief van Animo aan gemeenteraad
Het bestuur van Animo
pagina 26
▼Promotie
VWG in De Hoep op 21 april
Jan Oostingh
pagina 27
▼ Cursus
broedvogels inventariseren
Harry Smit
pagina 28
▼De
Dutch Bird Fair: het grootste natuurfestival van Nederland!
pagina 29
▼ Lezingen
Harm Niesen
pagina 30
▼ Raadselvogel
van Wim
Wim Schols
pagina 31
▼ Excursienieuws
Erwin van Saane
pagina 32
▼ Buitencentrum
Schoorlse Duinen
pagina 34
▼Steenuilen
bij stolprestanten
Kees Keijzer
pagina 32
▼ Waarnemingen
februari t/m april 2013
Pierre van der Wielen
32: Hoort, wie twittert daar zo?
Wim Bart Stoop
pagina 39
▼ Ogrut
Kopijsluitingsdatum nr. 3: 1 augustus 2013
2
DE KLEINE ALK
Vooraf: vervolg
Ik ontving onderstaande reactie van Hans Dorrestijn op mijn ‘Vooraf ’ in de vorige
Kleine Alk.
Om de zondag wat minder vervelend te maken las ik De Kleine Alk. Daarin kwam ik je
Voorafje tegen met de verwijzing naar mijn verlangen wat betreft de Kleine bonte specht.
Het gaat hier om een gedichtje dat ik nu citeer:
KLEINE BONTE
Hoe kan een spechtje van 14 cm
een spechtje niet groter dan een mus
zo’n diep verlangen opwekken in een mens?
Onvoorstelbaar!
Ik ken een vrouw van 1.80 m
die dat nog nooit is gelukt...
Hans Dorrestijn
Nadat Hans had opgetreden op ons 25-jarig jubileum is hij spontaan lid geworden van
onze vereniging. Hans heeft aangegeven vaker iets te willen publiceren in ons blad en
wel helemaal voor niets! We zijn dankbaar dat hij dit voor ons blad, met slechts een
bescheiden oplage, wil doen.
Miranda Zutt-van der Made
Landtrek over telpost Bergen aan Zee in najaar 2012
Erwin van Saane
Inleiding
In het najaar van 2012 is er voornamelijk in oktober geteld. De overige maanden zat
regelmatig het weer niet meer of ontbrak het aan tijd. Alle tellingen zijn terug te vinden op www.trektellen.nl.
Resultaten
Hieronder worden alle interessante landtrektellingen besproken. Niet alle tellingen
staan dus vermeld. Een enkele keer is er ook over zee gekeken, maar deze gegevens
worden niet in dit verhaal meegenomen.
DE KLEINE ALK
3
Vrijdag 6 juli 6:00 – 10:00, 3454 exx, 28 soorten.
De eerste najaarstelling van 2012. Juni is overgeslagen in verband met het slechte weer
of op de goede dagen geen tijd. Leuk zijn twee Kleine plevieren en een mooi aantal van
22 Witgatten, een dagrecord.
Zaterdag 7 juli 6:25 – 9:25, 2258 exx, 22 soorten.
Een mooi aantal van 933 Gierzwaluwen zoeft langs. Opvallend is het aantal van 14
Koolmezen wat voor deze tijd van het jaar erg hoog is.
Vrijdag 27 juli 5:30 – 10:30, 1679 exx, 37 soorten.
Erg leuk is een Reuzenstern die over de zeereep langzaam naar noord vliegt, een nieuwe
telpostsoort. Het dagrecord van 22 Witgatten van 6 juli wordt flink verbeterd naar 33
exx. Verder opvallend is een Kleine barmsijs en een mooi aantal van 460 Gierzwaluwen.
Vrijdag 10 augustus 6:55 – 12:25, 1279 exx, 34 soorten.
Heel apart is een 3e kj Grote burgemeester die over onze hoofden vliegt. Een nieuwe telpostsoort en voor de tijd van het jaar een vreemde verschijning.
Zaterdag 11 augustus 7:05 – 11:05, 979 exx, 34 soorten.
Weer een grote verrassing met een Zwarte ibis die met een groepje Wulpen de zee op
vliegt. Er is in 2012 een influx van Zwarte ibissen, maar dat je er dan zelf één ziet overkomen is erg bijzonder. De Huiszwaluwen doen het erg goed met diverse groepen en
een totaal van 270 exx. Meestal hoor je die eerst en na wat zoeken vind je hoog een
groep rustig rondvliegend.
Vrijdag 17 augustus 6:00 – 11:30, 9357 exx, 40 soorten.
Een zomerse Blauwe kiekendief vliegt langs en zowaar een vroege Kramsvogel. Die worden in augustus op meer plaatsen gezien in het land dit najaar. Herkomst en reden zijn
vooralsnog onbekend.
Zaterdag 1 september 6:25 – 10:25, 298 exx, 28 soorten.
Rustig met voornamelijk wat beweging door de bosjes met daartussen soorten als
Paapje, Roodborsttapuit, Grasmus en Zwartkop.
Vrijdag 2 september 7:00 – 10:00 ,1006 exx, 34 soorten.
Een aardig aantal zwaluwen, 334 Boeren- en 202 Huiszwaluwen. Verder rustig.
Woensdag 5 september 6:45 – 8:55, 185 exx, 19 soorten.
Erg rustig door een noordenwind, maar het enthousiasme is groot als er opeens een
Draaihals in het bosje voor de telpost zit.
Vrijdag 16 september 7:15 – 8:45, 205 exx, 15 soorten.
Wederom erg rustig door een harde wind, maar toch weer een groepje van 5
Kramsvogels.
4
DE KLEINE ALK
Dinsdag 2 oktober 7:45 – 13:00, 3296 exx, 36 soorten.
Er is de laatste weken een invasie gaande van Gaaien en eindelijk komen ze bij ons ook in
mooie aantallen langs, er worden er deze telling 120 exx opgeschreven. Gaaien doen het
meestal rustig aan, vliegen een stukje en gaan dan weer in struiken zitten. Tussen de Gaaien
opeens een Klapekster die even op een struikje zit en verder met een groepje Gaaien vliegt.
Verder een mooi aantal Graspiepers van 2688 exx en een Smelleken dat langs snelt.
Woensdag 3 oktober 14:28 – 15:28, 85 exx, 10 soorten.
Een tussendoor-telling tijdens een spaarzame droge periode deze dag en het waait erg
hard. Een groep van 28 Lepelaars, een dagrecord, vecht zich tegen de zuidwester kracht
6 in en een IJsgors gaat naar het noorden.
Zondag 6 oktober 9:00 – 12:00, 1319 exx, 24 soorten.
Vandaag is het Euro Birdwatch. Er wordt in verband met windkracht 5 uit het noordwesten voornamelijk over zee gekeken. Tijdens een uur landtrek toch weer een mooie
groep van 23 Lepelaars.
Het dagrecord voor de Lepelaar is 28.
Foto: Erwin van Saane
Maandag 8 oktober 7:40 – 15:40, 18677 exx, 53 soorten.
Eindelijk een telling met goed weer en goede aantallen en mooie soorten. De piepers
doen het erg goed met 1414 Graspiepers, een Grote pieper, een late Boompieper en een
Roodkeelpieper. Van de laatste waren we op het moment van tellen niet zeker, maar
later duidelijk door de geluidsopname die was gemaakt. Gaaien doen het vandaag ook
DE KLEINE ALK
5
Najaar 2012 is er een invasie van Gaaien.
Foto: Erwin van Saane
leuk van 83 exx. Opvallend verder 10 Grote bonte spechten, een Beflijster en 5 IJsgorzen.
Geen vogels, maar wel leuk zijn 2 Rosse vleermuizen.
Dinsdag 9 oktober 12:05 – 14:05, 362 exx, 30 soorten.
Een late telling na de regen met een IJsgors en een Sneeuwgors.
Woensdag 10 oktober 7:50 – 13:50, 16.661 exx, 48 soorten.
Een vrij drukke telling waarbij de vogels hoog en verspreid langskomen. Een paar 100
meter ten oosten van de telpost zien we veel lijsters, te ver om op soort te kunnen
determineren. De teller komt uit op 7645 exx. Verder drie Boompiepers – of waren het
toch Siberische, daar is namelijk een influx van gaande, het verschil in geluid is erg
klein – drie Roeken en een IJsgors.
Donderdag 11 oktober 7:30 – 14:00, 27.786 exx, 58 soorten.
Uitstekende telling met mooie aantallen en diversiteit. De aantallen komen van
Veldleeuwerik (2523 exx), Kauw (1194 exx), Ringmus (238 exx), Vink (10905 exx),
Kneu (423 exx) en Koolmees (77 exx). Van deze laatste soort vindt rond deze dagen een
invasie plaats met soms duizenden exx per telling. De grootste aantallen worden vooral
in de zuidoostelijke helft van het land gezien. Wij waren blij met dit dagrecord.
Diverse individuen hebben een roep die we niet uit Nederland kennen: ‘wiewiewie’.
Op het forum van waarneming.nl is hierover een discussie, waarbij geconcludeerd
wordt dat deze vogels uit Rusland afkomstig zijn. Verder een Grote pieper, 15 Grote gele
kwikstaarten, twee Beflijsters, 22 Roeken, 5 IJs- en twee Geelgorzen.
6
DE KLEINE ALK
Zaterdag 13 oktober 9:45 – 12:45, 3434 exx, 37 soorten.
Een rustige telling met een Slechtvalk, twee late Huiszwaluwen, een IJsgors en toch nog
een dagrecord van 48 Putters (was twee keer eerder 36 exx).
Vrijdag 19 oktober 8:00 – 16:10, 41.741 exx, 56 soorten.
En hoog aantal vogels vandaag, dat vooral wordt gecreëerd door 26.200 Spreeuwen: in
het eerste uur komen twee groepen van in totaal 12.000 exx langs. De eerder deze
maand gescoorde dagrecords van Koolmees en Putter worden verbeterd tot respectievelijk 86 en 109 exx. De krenten die we noteren zijn een late Boerenzwaluw, een Grote
pieper, een Boompieper, twee Appelvinken en een IJsgors, een tikkende gors die niet op
soort gebracht wordt, maar duidt op een Dwerg- of Bosgors. Ook leuk zijn twee Rosse
vleermuizen.
Zaterdag 20 oktober 7:50 – 12:50, 62.865 exx, 49 soorten.
Weer een groot aantal vogels met zeer veel Spreeuwen (51.210 exx), waardoor het dagrecord van 30-10-2005 met 49.700 exx eindelijk verbroken wordt. In de drukte worden twee Grote piepers en een Roodkeelpieper gevonden. Deze laatste vliegt een tijdje
rond en roept een keer of 10. De gorzen doen het goed met drie IJs-, één Sneeuw- en
één Geelgors.
Zondag 21 oktober 8:10 – 10:40, 48.430 exx, 36 soorten.
Alweer veel Spreeuwen (46.510 exx). Landelijk gezien wordt deze soort dit jaar rond
deze dagen in grote aantallen gezien en dat is opvallend: normaal gesproken valt de
piek pas begin november. Leuk is een late Bruine kiekendief.
Dinsdag 23 oktober 8:15 – 11:45, 2331 exx, 26 soorten.
Een telling met slecht zicht door de mist met als enige opmerkelijke twee
Sneeuwgorzen.
Donderdag 25 oktober 9:30 – 12:00, 2687 exx, 28 soorten.
Een rustige telling met een krent in de vorm van een man Beflijster.
Vrijdag 26 oktober 8:05 – 13:05, 17.252 exx, 52 soorten.
Heel apart is een Roerdomp die strak en hoog overvliegt. De determinatie was niet
direct rond, doordat de vogel met ingetrokken poten vloog, maar na het bekijken van
foto’s e.d. was dit de enig mogelijke conclusie. Een nieuwe telpostsoort. Veel lijsters
vandaag waarbij er opvallend veel naar het noorden vliegen. Zo tellen we 5950
Kramsvogels, waarvan 2795 naar noord en 7299 Koperwieken, met 6936 naar noord.
Dit blijkt langs de gehele kust zo te gaan, wat wederom een mysterie is van het waarom. De Roeken doen het goed met 12 exx en alweer IJsgorzen (6) en één Geelgors.
DE KLEINE ALK
7
Overvliegende Zanglijster.
Foto: Erwin van Saane
Zondag 28 oktober 7:15 – 11:45, 14.493 exx, 47 soorten.
Kramsvogels en Koperwieken doen het vandaag vrij goed met 3992 om 1885 exx en
vliegen ‘zoals het hoort’ naar zuid. Roeken ook weer goed met 15 exx.
Woensdag 31 oktober 7:30 – 11:30,, 1725 ex, 28 soorten.
Wederom goede Koperwieken trek, 4181 exx. Tussen de 3400 Vinken zitten aardig wat
Kepen, 383 exx.
Zondag 4 november 8:00 – 10:30, 3491 exx, 28 soorten.
Vandaag de eerste en enige Strandleeuweriken van het seizoen: 5 exx komen langs.
Deze soort is landelijk gezien dit najaar erg schaars en er worden er slechts enkele tientallen genoteerd. Daarnaast 15 Roeken en een IJsgors.
Zaterdag 8 december 8:20 – 13:30, 6049 exx, 42 soorten.
Eigenlijk geen najaarstelling meer te noemen, maar een dag met zeer goede vorsttrek.
De dag ervoor heeft het gesneeuwd, waardoor er veel vogels op de vlucht slaan op zoek
naar warmere oorden. Meteen bij aanvang vliegt een groepje van 4 Pestvogels langs en
zien we veel groepen Kieviten hoog strak naar het westen de zee op vliegen, totaal daarvoor komt op 2222 exx. Stormmeeuwen doen het erg goed met 1117 exx, hoger dan
332 exx waren we nooit gekomen. Ook steeds groepjes Wulpen, totaal 149 exx.
Klapper is een Zwarte ooievaar. Die was eerst boven Callantsoog gemeld. Deze vogel
komt waarschijnlijk van Texel, waar er tot ver in november één werd gezien. Verder
leuk: 20 Kleine zwanen, 45 Nijlganzen, 6 Grote zaagbekken en één Houtsnip.
8
DE KLEINE ALK
Totalen
Het aantal getelde uren bedraagt 140:40 uur. In deze uren zijn er totaal 316.949
vogels geteld wat een uurgemiddelde maakt van 2.253. Het aantal soorten is 139. In
2011 werd in dezelfde periode 176:10 uur geteld met een totaal aantal vogels van
366.925, wat een uurgemiddelde oplevert van 2.079. Aantal soorten 147. Deze cijfers
zijn inclusief de enkele zeetrektellingen die verricht zijn.
Tot slot
In het najaar van 2013 staan we er weer. Zin om mee te tellen of kijken? Iedereen is
van harte welkom!
Erwin van Saane, [email protected]
Sperwers bij de Hortus Alkmaar: van drama naar succes
Inleiding
Vanaf 1998 broedt een Sperwerpaar elk jaar in de bosjes van de Nollenstrook naast de
VSM-tuinen. In 2008 was er een zelfs een nest vlak naast de tuin. Het was elke keer
weer spannend om het te vinden. Maar in 2010 kozen ze ervoor om binnen de VSMhekken te gaan broeden, en wel in een berk op ongeveer 6 meter hoogte. Helaas is er
van dit nest weinig terecht gekomen. Het vrouwtje vloog in het prikkeldraad rondom
de tuin en kon nog net gered worden door een gezamenlijke actie van mijn collega
Theo, een voorbijgangster Ditte Zijp en Vogelopvang “De Strandloper”. Met de vogel
is het goed afgelopen en die is een week later weer losgelaten in de tuin. De pas later
opgemerkte vijf koude eieren zijn nog snel via Mart Pronk van Prodier Alkmaar in een
broedstoof gelegd. Geheel tegen de verwachting in is er toch nog een ei uitgekomen.
Mart heeft veel ervaring met het uitbroeden van papegaaien-eieren. Het uitgekomen
kuiken is drie weken liefdevol door Lucia Heijselaar van De Strandloper verzorgd.
Helaas bleek het Sperwerkuiken, volgens zeggen een mannetje, spreidpoten te hebben,
waarmee terugkeer in de natuur onmogelijk was. Men heeft met bloedend hart besloten het diertje te laten inslapen.
Het jaar daarop was het stel een flink stuk naar het zuiden verhuisd. Hoeveel jongen
zijn uitgevlogen is niet bekend, maar te horen aan het gekekker in juli dat jaar moet
het wel goed gegaan zijn. In 2011 werd bekend dat de VSM-tuin zou worden opgeheven, onze focus lag toen niet bij de leuke waarnemingen in de buurt.
2012
Gelukkig maakte de tuin een doorstart als Hortus Alkmaar en hadden we vanaf 11
mei heel veel activiteiten in de tuin. In april had ik al gemerkt dat het oude sperwernest in de bewuste berk binnen de tuin toch weer bewoond was. Wat er op zat kon ik
niet goed zien, maar aan de uitstekende staart te zien moest het wel een Sperwer zijn.
DE KLEINE ALK
9
Zoals al eerder vermeld liep er een pad vlak langs en hoewel er van tijd tot tijd vele
bezoekers overheen wandelden bleek dat geen bezwaar. Het nest bleef meestal onopgemerkt.
Ik hield ze natuurlijk goed in de gaten, ook al vanwege het jammerlijk ontbreken van
onze belangrijkste ambassadeurs van de tuinen. Op IJsvogels hoefde ik helaas niet te
letten. Ik had wel al in de gaten dat er minimaal twee juveniele Sperwers waren. Het
nest is vrij klein en tot hoe groot kun je je verstoppen? Wat een vergissing.
Een tuinbewonderaar en fanatiek vogelfotograaf, de heer Ries IJsseldijk uit Sint
Pancras heeft, toen de jongen al wat groter werden, toch maar even een schuiltentje
neergezet. Na een paar uur kwam hij terug met de plaatjes. En dat willen we niemand
onthouden.
Alle 5 jongen plus één van de ouders op het nest.
Foto: Ries IJsseldijk
Tijdens het bijenweekend in juli waren de juvenielen het nest uit als takkelingen.
Velen hebben ze nog mooi kunnen bewonderen. Na een paar weken was er weinig
meer te merken van Sperwers in de buurt.
Rutger Polder, [email protected]
10
DE KLEINE ALK
Excursie Limburg 13 en 14 april 2013
Zaterdag 13 april
Deze excursie stond onder leiding van Jan Stok. Een puur natuurmens, die zijn fiets
recreatief gebruikt. Een wielerspektakel als de Amstel Goldrace, die die zondag verreden werd, past daar niet bij, maar betekende wel enige aanpassing in het programma.
Met 17 man gingen wij op pad.
Het Munnichsbos bij Montfort, befaamd om zijn vele spechtensoorten, was ons eerste doel. We werden verwelkomd met uitbundig gezang van Vink, Roodborst en
Tjiftjaf. Op het weiland scharrelde een Grote lijster rond en terwijl wij ons verzamelden klonken de eerste roffels van de Grote bonte specht. Toen wij het bos in liepen
hoorden wij links en rechts de geluiden van Zwartkop, Heggenmus en Goudvink, wat
Theo deed verzuchten ‘je hoort ze wel maar je ziet ze niet’. De Houtduif, Gaai,
Boomkruiper en Boomklever waren hem goed gezind en lieten zich goed zien. Maar hoe
zat dat met die spechten? De Grote bonte specht werkte wel mee, maar de Kleine- en
Middelste bonte specht kostten meer moeite. Om de educatieve waarde van onze excursie te verhogen werd Theo geattendeerd op de specifieke zang van Boomklever en
Tjiftjaf. Die was echter al blij dat hij de Staartmees zag. De Bonte vliegenvanger was ook
niet voor eenieder weggelegd, laat staan de twee baltsende Kleine bonte spechten. Paul
en Kees scoorden de Glanskop; de Holenduif en de Winterkoning doken snel weg. We
verlieten het bos en liepen naar het tegenoverliggende terrein. Daar meldde zich de
Groene specht. Boven het weiland vlogen Boerenzwaluwen en een Geelgors zong in de
De Grauwe gors bij Puth liet zich zojuist heel fraai zien.
Foto: Miranda Zutt-van der Made
DE KLEINE ALK
11
bosjes langs een beekje, waar de eerste padden aan hun paringsritueel waren begonnen.
Wij namen pauze voor onze lunch. Theo, Peter en Andrea konden zo hun eerste
indrukken verwerken voor wij onze weg via het Duitse Waldleucht en Gangels vervolgden om weer in het mooie glooiende landschap van Limburg te belanden.
De volgende stop was bij het dorpje Puth vlak bij Geleen. Het zonnetje werkte mee
en omringd door getjilp van Huismus en Ringmus gingen wij heel devoot, in verband
met de aanwezigheid van een kapelletje, richting de akkers. Het geluid van de Kievit
en Veldleeuwerik werd overstemd door de Zanglijster. Citroenvlinder, Kleine vos en
Dagpauwoog fladderden voor ons uit. Groenling en Keep zongen wat ingetogener,
In de Eijsder Beemdlanden langs de Maas.
Foto: Miranda Zutt-van der Made
maar de Grauwe gors, waar het hier om ging, liet zich nog niet zien tot hij eindelijk in
een conifeer gevonden werd. Meer rug en kop, maar het doel was bereikt en het peloton werd gemaand door te rijden.
Een Buizerd vloog als een helikopter boven ons, toen wij naar de Sint Pietersberg vertrokken voor een bezoek aan de Oehoe. Die liet zich goed zien evenals de aanwezige
Fitis, Zwartkop en Glanskop. De vele wielrenners waren een teken dat de Amstel
Goldrace hier sterk leeft. Wij dachten met dit zonnige weer meer aan Amstelbier of
andere verfrissing en zochten daarom bij Oost-Maarland de Eijsder Beemden op aan
de oever van de Maas. Een Witte kwikstaart scharrelde over het parkeerterrein. Grauwe
gans, Kuifeend, Fuut en Waterhoen werden snel gespot. De verrassing zat echter in de
binnenplasjes. Tafeleend, Bergeend (bijzonder in Limburg!), Krakeend en Knobbelzwaan
waren de voorbode van de sensationele ontdekking door Miranda en Carina van de
Witoogeend. Canadese gans, Dodaars en Zomertaling blijven natuurlijk ook leuk. Een
12
DE KLEINE ALK
wegvliegend paartje Nijlganzen attendeerde ons op het feit, dat in de lucht ook wel eens
wat te beleven viel. De spiedende blik van Pierre ging dan ook verder dan de Geelpootmeeuw en leverde de Zwarte wouw op. De Roek nemen wij als toegift voor wij, via landelijke dreven en wielerparkoers, ons overnachtingsadres ’t Zinkviooltje bij Epen bereikten.
Een landelijk gelegen accommodatie, die het meeste weg had van een jeugdherberg.
En jeugd was er. Terwijl wij de auto’s parkeerden viel een groep verlate verklede carnavalsgasten binnen. Gelukkig in een ander gebouw dan waar wij gehuisvest waren. Wij
moesten die delen met een jeugd-zangkoor. Zoetgevooisde dameskeeltjes klonken ons
tegemoet, ruw verstoord door de kreet “Rode wouw!” Langs de beek was de Grote gele
kwikstaart gezien en terwijl de bagage naar de, rijkelijk van stapelbedden voorziene,
kamer werd gebracht vloog de Huiszwaluw rond. Naast de kamer had iedere groep een
eigen verblijfruimte met een bar. Alles in een staat waar een blind paard geen schade
aan kan richten. Gezamenlijk genoten wij de maaltijd voor wij weer op pad gingen
naar een in de omgeving liggende dassenburcht. Dat vergt veel geduld en concentratie.
De sterk dalende temperatuur deed zijn werk. De Das bleef lekker binnen en wij
dropen verkleumd af. De zeldzame Vroedmeesterpad liet zich gelukkig wel goed horen
en ook nog een Bosuil. Carina ving nog een Woelmuis en voor wij onze kamers opzochten hoorde Ofra nog een Steenuil. Die werd overstemd door flarden koorzang, die tot in
de kleine uurtjes voortduurde. Een kort nachtje dus als je om 7 uur wilt vertrekken.
Zondag 14 april
De dag begon vroeg met de heldere klanken van Tims luide gezang onder de douche
(wraak op het koor) en met het raadsel van de gedeeltelijk verdwenen douchemunten.
Hoe omzeilen we de Amstel Gold Race!
Foto: Miranda Zutt-van der Made
DE KLEINE ALK
13
Op zoek naar Kortsnavelboomkruipers in het Vijlenerbos.
Foto: Miranda Zutt-van der Made
Zo stonden er nog vier stapeltjes munten op de balie en zo stonden er nog twee. De
hoge aanwezigheid van jeugd heeft waarschijnlijk bij een enkeling geleid tot het botvieren van zijn of haar puberale gevoelens om tot deze verdwijntruc te komen.
Niemand heeft er onder geleden, dus fris togen wij op pad naar het Vijlenerbos. Bij
vertrek liet de Zwarte roodstaart zich horen en ook een Sperwer was vroeg op pad. Er
vloog een Brandgans over en tegen de beekoever zat een Wintertaling, voor Limburg
een hele bijzondere soort. Een groepje Koperwieken vloog weg. Afzetlinten en afgeplakte bushaltebordjes deden ons beseffen dat wij zo snel mogelijk veiliger oorden moesten
bereiken. Maar eerst het bos in. Voor wij het bos ingingen scoorden wij de Appelvink
en het Vuurgoudhaantje. Theo spitste zijn oren voor de Boomklever en Tjiftjaf voor wij
een pruttig bospad afdaalden op zoek naar de Kortsnavelboomkruiper (de inheemse
ondersoort van de Taigaboomkruiper, red.). Eerst werd nog Matkop en Middelste bonte
specht gezien. Ondertussen ging de aandacht naar een Eekhoorn, maar klonken plots
de verlossende woorden van Tim: “Daar zit ie”. Goed waarneembaar dus lekker genieten. Een Zwarte mees, Goudhaantje en Havik zijn dan ook mooi meegenomen.
Na een korte drinkpauze gingen we op zoek naar de Steenuil bij Vijlen. Wel een
Torenvalk en overvliegende Kramsvogels met drie Kneutjes gezien voor wij naar het
noorden trokken. Weg van de wielerdrukte. Die hadden wij bij Baarlo dan ook ver
achter ons liggen. We bezochten eerst de Maascorridor waarbij de Roodborsttapuit,
Rietgors en Groene specht de toegevoegde waarde waren, en niet te vergeten de mooie
wandeling langs de Maas. Die vervolgden wij naar Baarlo. Ondertussen haalden de
chauffeurs de achtergebleven auto’s op. De rest zocht de Europese kanarie. Dat lukte
14
DE KLEINE ALK
ondanks het feit, dat een potje damesvoetbal sommigen wel heel erg afleidde.
Op naar Venlo. Op naar industrieterrein West. Wat bezielt een vogelaar daar naartoe
te gaan. Twee redenen. De Kuifleeuwerik en McDonald. Tot aller tevredenheid beiden
aanwezig. De gemeente Arcen/Velden was onze laatste bestemming. Bij Zwartewater
waren wij snel uitgekeken maar het Heerenven leverde een paar mooie verrassingen
op. Het begon met Gele kwikstaart, zingende Boomleeuwerik en Wulp en op het water
Slobeend en Casarca, terwijl een Grote zilverreiger toekeek. We verplaatsten ons naar de
andere zijde waar nog een heidegebied was. De voorspelde zon was eindelijk gaan
schijnen en spoedig lag het overgrote deel in de hei. De ogen toe en luisterend naar de
Boompieper. Tot Carina haar ogen open sloeg. Een Visarend! Iedereen wakker. Het
beest zeilde netjes over ons heen en verdween aan de einder. Gelijk goed wakker
besloot een gedeelte van de groep huiswaarts te keren. Jan Stok en Pierre, die voor de
aanvullende route had gezorgd, werden bedankt. De wat trager op gang komende rest
volgde spoedig en werden bovendien nog beloond met Slechtvalk en Zwarte specht.
Ook de Bruine kiekendief moet nog een plaatsje hebben tussen onze 100 waargenomen
vogelsoorten. Na 675 km bereikten wij voldaan onze eindbestemming.
Dirk van der Made, Broekerwaard 19, 1824 EP Alkmaar
Een bleke gors in de tuin
Op woensdag 13 maart 2013 had ik papadag. Omdat het koud en nat was, bleef ik
binnen. Nadat ik mijn oudste zoon van school had opgehaald en had gegeten, gingen
mijn beide zonen achter bij de tuindeur spelen. Ik kwam bij hen zitten, totdat ik plotseling in een lichte sneeuwbui een vogel zag landen in mijn achtertuin. Ik zag meteen
dat het een gors was. Wat mij verder direct opviel was de bleke kleur van deze gors. De
gors vloog daarna door naar een aangrenzende achtertuin van de achterburen, waar
vetbolletjes hingen. Ik zocht meteen naar een camera. Helaas lag mijn camera boven,
dus vroeg ik mijn oudste zoon om de vogel goed in de gaten te houden. Boven snel
mijn camera gepakt en vanuit de studiekamer gekeken naar de tuin van de achterburen. Ik kon de gors op dat moment niet meer vinden, dus riep ik mijn zoon. Hij
kwam naar boven gerend en wees mij de gors aan in een naastgelegen tuin, opnieuw
bij vetbolletjes. Ik slaagde erin om tijdens de sneeuwbui twee foto’s te maken. Helaas
stopte toen de lichte sneeuwbui en vloog de vogel weg.
Ik heb de foto’s gedownload op de computer en mijn vogelboeken erbij gepakt. Qua
vorm leek de vogel het meeste op een hele lichte Rietgors (Emberiza schoeniclus), alleen
de kleur kwam niet overeen. Ook de lichte wenkbrauwstrepen (wit) vielen mij direct
op, evenals de bruine delen achter zijn oog en op zijn kop. In mijn vogelboeken stond
niet de oplossing, dus heb ik de Gerard Langedijk gebeld. Donderdagmiddag om vier
uur kwam hij langs om te foto’s te bekijken. Ook Gerard vond het een erg bleke
Rietgors en stelde daarom voor om contact op te nemen met Kees Roselaar. Nadat die
DE KLEINE ALK
15
mijn foto
bekeken had
gaf hij aan dat
het inderdaad
een opvallend
lichte Rietgors
is van de dunsnavelige
ondersoortgroep. De
vogel lijkt
sterk op de
vorm passerina
die broedt van
de noordelijke
Oeral, oostwaarts tot
noord-centraal-Siberië.
De gors in kwestie bij de vetbol.
Foto: Henri Struiken Boudier Helaas is het
niet vast te
stellen of het daadwerkelijk deze ondersoort is. Dit kan namelijk alleen via directe vergelijking met studiehuiden, omdat ook kenmerken als breedte van de strepen op de
stuit en kleur daarvan medebepalend zijn voor de ondersoort. Op de foto is dat niet te
zien. Daarnaast bestaat er waarschijnlijk een geleidelijke overgangzone tussen onze
vorm schoeniclus en passerina in noord-Europees Rusland (o.a. bekken van de Petsjorarivier). Deze vogels trekken normaal in de herfst zuidwaarts richting Kaspische Zee en
Kazakhstan.
Dat een oostelijke Rietgors hier belandt, is niet onwaarschijnlijk. Er zijn soorten die
nog veel verder oostelijk in Azië leven en onze contreien aandoen (onder andere
Bruine boszanger). Op Rietgorzen wordt waarschijnlijk veel minder gelet omdat ze een
heimelijke levenswijze hebben.
Zo zie je maar. Bijzondere vogel(onder)soorten komen op onverwachte plekken, zoals
mijn tuin.
Henri Struiken Boudier, Zuid-Scharwoude
Arie Tamis is gevlogen, 1933-2013
Al vroeg was Arie, geboren en getogen in Bergen, actief in het natuurwereldje in onze regio
en het waren vooral de vogels, die zijn belangstelling hadden. In 1949 werd mede door Arie
de NJN afdeling Bergen opgericht met Arie als voorzitter. Hieruit voort kwam o.a. de
16
DE KLEINE ALK
Natuurwacht gestimuleerd door lokale grootheden als Bert Schuil en Jan Ivangh. Na zijn
vervangende dienstplicht zwierf hij enige tijd over de wereld als scheepstimmerman. Na zijn
huwelijk met Helga kwamen zij weer in Bergen wonen en nam Arie al deel aan landelijke
broedvogeltellingen georganiseerd door de KNNV. In 1968 organiseerde hij met Rob
Monsees de eerste broedvogelinventarisatie van het Bergerbos en raakte hij betrokken bij de
toenmalige Vogelwerkgroep Noord-Hollands Noorderkwartier. Een beginnende IVN-afdeling Bergen, waarvan Arie voorzitter werd, kwam aanvankelijk maar moeilijk van de grond,
maar als in 1973 de eerste natuurgidsencursus van start gaat komt alles in een stroomversnelling en groeit en bloeit deze als afdeling Noord-Kennemerland. Arie verloochende zijn liefde
voor vogels niet. Hij startte de eerste werkgroep binnen deze afdeling, natuurlijk een vogelwerkgroep, die gelijk van start ging met inventarisaties in het duingebied en wederom het
Bergerbos en daarmee voorlopers vormde van het huidige Broedvogel Monitoring Project.
Het educatieve aspect van de natuurbescherming was iets dat hem na aan het hart lag en
waarvoor hij zich een groot deel van zijn leven uiterst actief heeft ingezet. Niet alleen als
bestuurslid, maar ook als gids, want duizenden mensen hebben sinds die tijd kunnen genieten van de natuur tijdens excursies en wandelingen onder leiding van Arie.
In 1977 werd het IVN-informatiecentrum Parnassia geopend in het Parnassiapark te
Bergen aan Zee. Hierin heeft Arie niet alleen als IVN-bestuurslid een groot aandeel gehad,
maar zelfs het onderhoud was bij deze timmerman in goede handen. Bijna jaarlijks werden
er nu gidsencursussen gegeven en het IVN groeide als kool met boomplantdagen, wandelingen, scholenwerk en inventarisaties. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat bij de
oprichtingsbijeenkomst van
onze vogelwerkgroep in 1983
ook Arie Tamis aanwezig was.
Langzaam werden de activiteiten van de IVN-vogelwerkgroep geïntegreerd in onze
VWG en werd Arie een gerespecteerd lid van deze club.
Vanaf 1980 zijn de broedvogelinventarisaties van proefgebiedjes in het PWN-duingebied bij Bergen, de latere
BMP-plots, deels door Arie
georganiseerd en vanaf die tijd
heeft hij er tot vorig jaar aan
meegedaan.
Op 13 april j.l. is Arie Tamis
op de leeftijd van 79 jaar
gestorven aan de gevolgen van
asbestlongkanker. Wij moeten
Posten op de Fuik, 3 september 2002.
Foto: Jan Stok hem dankbaar zijn voor wat
DE KLEINE ALK
17
hij ons heeft geleerd en voor wat er door zijn inbreng van de natuur in onze omgeving
bekend is geworden en behouden is gebleven. Wij wensen Helga, hun kinderen en kleinkinderen sterkte met het verwerken van het overlijden van Arie.
Kees Roobeek
Mijn leven in welgevallige klanken.
Muziek, zang en kinderen,
ook hamer en zaag.
Daarboven de fraaie roep van kraanvogels,
onderweg naar het land van Sibelius,
hoog en traag.
Arie, voorjaar 2013
In Memoriam Wouter Koelemaij
Excursie op Vlieland, 27 september 1992. Foto: Jan Stok
18
DE KLEINE ALK
Op 1 april 2013 is Wouter
Koelemaij op 86-jarige leeftijd overleden. Wouter kon
de laatste jaren niet meer
actief bezig zijn met het kijken naar vogels. Hij was vanwege een hersenbloeding
opgenomen in verpleeghuis
Westerhout. Dit betekende
echter niet dat hij de belangstelling voor vogels was kwijtgeraakt. Via gesprekken met
zijn zoon Klaas, maar ook op
andere wijzen, kon hij nog
steeds genieten van de
natuur. De natuur was niet
zijn enige hobby. Wouter was
erelid van de muziekvereniging “Eensgezindheid” in
Heiloo waar hij jarenlang de
concerten presenteerde. Ook
in de atletiekvereniging Trias
was de familie Koelemaij
actief. Wouter was een echt
verenigingsmens die ook verantwoordelijkheden op zich nam. In elke bovengenoemde
vereniging heeft hij een bestuursfunctie bekleed. In de vogelwerkgroep was hij een aantal
jaren penningmeester. We zullen Wouter herinneren als een aimabel en veelzijdig mens
en wensen zijn naaste familie sterkte met dit verlies.
Willem Tolman
Communicatie & Actualiteiten
Van het bestuur
Nico de Haan publieksavond groot succes
Samen met Cameraland en Zeiss/Bynolyt organiseerden we op 13 maart de Nico de
Haan publieksavond. Met maar liefst 170 belangstellenden waarvan 148 zich hadden
aangemeld en waarvan de helft leden waren, was de zaal in de Wijkwaard goed gevuld!
Conny Wubbels en Jan Vrouwe verzorgden de koffie/thee en we willen hen nogmaals
hartelijk danken voor hun hulp! Dirk van der Made en Paul de Jong stonden in de
pauze in de kraam ter promotie van de VWG en de verkoop van ons boekje. Dat laatste ging hen zo goed af dat ze zelfs de boekjes voor de kopers signeerden!
Nico de Haan wist ons allen te boeien met zijn herkenningstips en vele leuke weetjes.
Harry Smit bedankt Nico de Haan en biedt hem ons boekje ‘Alkmaar heeft vleugels’ aan.
Foto: Miranda Zutt-van der Made
DE KLEINE ALK
19
De prijswinnaars: van links naar rechts Pierre v.d. Wielen, Frank Peters, Nico de Haan,
Martin van Benten, Tom Damm en Dirk v.d. Wal (Zeiss).
Foto: Miranda Zutt-van der Made
Zo verstopt een Gaai in het najaar maar liefst 8000 eikels! Na de pauze vermaakte
Nico ons met mooie beelden van roofvogels in Nederland. De quiz viel mede door de
soms grote afstand tot het scherm niet mee. Gelukkig gaf Nico wel de nodige hints.
Slechts twee aanwezigen hadden de quiz helemaal goed: Martin van Benten en Pierre
v.d. Wielen. Na loting ging Martin er met de mooie Zeiss verrekijker vandoor. Pierre
mocht een cursus naar keuze van Nico uitzoeken, net als Tom Damm en Frank Peters
die behoorden tot de 9 vogelaars met 9 vragen goed. Dit tot grote hilariteit van de
zaal. Na deze avond mochten we maar liefst 9 nieuwe leden verwelkomen!
Contributie
In mei zal bij degene die gekozen hebben voor een automatische incasso de contributie
worden afgeschreven.
Remonstrantse kerk
Er zijn uiteindelijk toch 20 gierzwaluwpannen geplaatst bij de Remonstrantse kerk in
Alkmaar. Helaas wel minder dan geadviseerd, maar er liggen ook nog wat dakpannen
scheef waar ze gebruik van kunnen maken. Buurtbewoonster Alina de Rijcke heeft
ervoor gezorgd dat kinderen op school onder leiding van de gierzwaluwwerkgroep
nestkasten hebben gemaakt die in de buurt zijn opgehangen. We danken Anna Mul
voor haar oplettendheid en vasthoudendheid, anders was deze broedlocatie zeker verloren gegaan voor de Gierzwaluw. Nu hopen dat ze er terug zullen keren!
20
DE KLEINE ALK
Oeverzwaluwen
De Oeverzwaluwen waren nog maar net terug of ze haalden al weer RTV NH! Nadat
er vorig jaar een paar honderd meter zuidelijker nog werd gebroed, kozen ze dit jaar
voor de grote zandhopen van de in aanleg zijnde ovatonde aan de Westtangent in
Heerhugowaard. De vogelwerkgroep Heerhugowaard van de IVN had het al snel in de
gaten en ondernam actie. Er zijn hekken geplaatst en de Oeverzwaluwen zitten er
voorlopig veilig. Na de broedtijd worden de werkzaamheden hervat.
Meeuwen
Het zal jullie niet zijn ontgaan… de meeuwen staan in Alkmaar weer volop in de
belangstelling. De Alkmaarsche Courant stookte de boel weer lekker op met diverse
columns en misleidende koppen boven de artikelen. Zo zouden meeuwen ‘vogelvrij’
zijn.
Voorzitter Harry Smit mocht in een ochtendprogramma op Nederland 1 zijn zegje
doen. Helaas blijven er van een praatje van een half uur dan slechts een paar zinnen
over.
Het is erg jammer dat wethouder Nagengast onze adviezen naast zich neer heeft
gelegd en toch gekozen heeft voor het verwisselen van eieren. Dit gaat alleen maar
onnodig geld kosten en zorgen dat de meeuwen zich nog verder over de stad verspreiden. Er is hier overigens nog geen ontheffing voor verleend en als dit gebeurt zullen we
zeker bezwaar maken. Met ons belangrijkste advies: zorg voor het creëren van een
geschikt broedgebied, is ondanks toezeggingen niets gedaan.
De VWG heeft samen met de Faunabescherming een bezwaarschrift ingediend tegen
de ontheffing die aan het bedrijf Alliander is verleend om o.a. middels de inzet van een
Woestijnbuizerd en akoestische hulpmiddelen Kleine mantelmeeuwen en
Zilvermeeuwen te verjagen. Er broeden echter ook beschermde Stormmeeuwen, waarvoor geen vergunning voor verjagen is verleend en welke zeker ook verstoord zullen
worden. Het bedrijf is gevraagd om vrijwillig af te zien van verjaging totdat de rechter
op 17 mei uitspraak heeft gedaan, maar dat wilden ze niet toezeggen. We houden dit
scherp in de gaten en zullen pers en politie waarschuwen als het bedrijf toch tot het
verstoren van de meeuwen over gaat.
Geestmerambacht
In de Geestmerambacht spelen al lange tijd allerlei plannen voor een Adventurepark
en dit werd onlangs onder onze attentie gebracht. De gemeente Langedijk is geen
voorstander van deze plannen en heeft het al die tijd tegen kunnen houden. Echter
ook Alkmaar en Heerhugowaard praten mee en lijken er minder moeite mee te hebben. “De initiatiefnemers van het Adventurepark willen de buitenbeleving van het
Geestmerambacht een extra dimensie geven met de aanleg van een klimcircuit op
hoogte. Zo kan je de natuur nog beter ontdekken...” staat er op hun website
(www.noordrandgeestmerambacht.nl) vermeld. Het Adventurepark zal op de plaats
moeten komen waar voorheen de houten brug was en waar nu een heuvel ligt. Het
lijkt ons zeker geen gunstige ontwikkeling en we zullen actie moeten ondernemen.
DE KLEINE ALK
21
Hondsbossche en Pettemer Zeewering
Het voorgestelde alternatief aan voedselplaatsen voor vogels blijkt bij lange na niet
genoeg. Bovendien moet eerst blijken of de alternatieven werken, voordat strekdammen bij Petten onder het zand verdwijnen. Hoogheemraadschap (HHNK) en
Rijkswaterstaat geven aan dat 10 hectare aan compensatie moet worden gevonden
voor voedselplaatsen voor Steenlopers en Scholeksters als de strekdammen onder het
zand verdwijnen. Onze metingen komen uit op 26 hectare. Een enorm gat! Tijdens
een excursie naar strekdammen met o.a. de projectleider van het HHNK hebben we
laten zien welke delen van de strekdammen belangrijk zijn voor de vogels en waarom.
De mitigatie/compensatie zal gerealiseerd worden door noordelijkere strandhoofden
een andere bekleding te geven (elastocoast) waardoor mosselen zich gemakkelijker
hechten. Voornemen is ook een hoogwatervluchtplaats nabij Groote Keeten te realiseren. En (op termijn) de stortbermen van de Waddenzeezeedijken op Texel te bekleden
met grafietbeton. De compensatie kan volgens de plannenmakers in fasen, omdat niet
alle strandhoofden direct onder het zand verdwijnen.
Wij vinden dat eerst afdoende bewezen moet zijn dat de alternatieven ook werken.
De proefstukjes elastocoast op de dijk
bij Petten bleken
pas na enkele jaren
interessant te worden voor Scholeksters. Er gaat tijd
overheen voordat
een alternatief echt
interessant wordt
voor de vogels.
Inmiddels ligt het
kustversterkingsplan ter inzage en
zijn we druk bezig
met een bezwaarschrift (Zienswijze).
Wethouder Anjo v.d. Ven opende de Natuurdag met het ophangen van een mussenpot.
Foto: Paul de Jong
22
DE KLEINE ALK
De eerste
Alkmaarse
Natuurdag
Op zaterdag 11 mei
organiseerden de
Vogelwerkgroep,
KNNV, IVN,
Animo en de
Stichting
Oudorperhout
samen met de molenaars aan de Molenkade een dag vol leuke activiteiten in de
Oudorperhout. Deze dag werd om 10.00 uur geopend door wethouder Victor Kloos
die samen met de jongste molenaar ter wereld, Jip, de vang lichtte. Vervolgens was het
de beurt aan wethouder Anjo v.d. Ven door met het ophangen van een mussenkast de
Natuurdag te openen.
Naast het bezichtigen van de molens was er een markt waar de verschillende natuurorganisaties zich presenteerden. In de kramen werden boeken, zaden en stekjes, zelfgemaakte keramieken vogels, nestpotten, voer- en drinkbakjes, paddenpotten, vleermuiskasten en insectenhotels verkocht. Cameraland was aanwezig met verrekijkers die ter
plekke konden worden geprobeerd en vogelfotograaf Jos Dekkers gaf tips hoe je mooie
natuurfoto’s kunt maken. Kinderen konden zich laten schminken, braakballen pluizen
en waterbeestjes vangen en op naam brengen.
Helaas viel de ochtend letterlijk in het water doordat de regen met bakken uit de
hemel kwam. Na de middag kwam echter de zon tevoorschijn, al bleef het wel erg fris.
Met de zon kwamen ook de mensen.
Foto: Miranda Zutt-van der Made
De eerste excursie die vertrok in de regen had slechts twee deelnemers en vier of vijf
gidsen. De twee deelnemers haakten echter bij de eerstvolgende molen al af! Gelukkig
kwam dat ’s middags goed en konden de excursieleiders hun rondjes doen.
Iedereen die deze dag geholpen heeft willen we bij deze graag nog even bedanken!
Het Bestuur
DE KLEINE ALK
23
Open brief van Animo aan gemeenteraad
(Waarschijnlijk ook apart ondertekend door VWG, KNNV en IVN.)
Geacht raadsleden,
De KNNV afd. regio Alkmaar e.o., de Vogelwerkgroep Alkmaar e.o., stichting ANIMO en het IVN Noord-Kennemerland maken zich ongerust over de toekomst van de
natuur in Alkmaar.
Wij weten dat groen u na aan het hart ligt. Daarom wordt er nog flink in groen geïnvesteerd ondanks de bezuinigingen die de komende jaren plaats moeten vinden. Daar
zijn natuurorganisaties blij mee.
U vindt dat Alkmaar vogelrijk moet zijn. Daarom heeft u de VWG met hun mooie
boekje Alkmaar heeft vleugels en de KNNV met het boek Natuur in en om Alkmaar. Op
pad in 23 parken en natuurgebieden gesponsord met hun jubileumuitgaven. Daar zijn
wij erg blij mee! Vogelrijk betekent automatisch natuurrijk. Zonder een behoorlijke
biodiversiteit is een grote vogelrijkdom onmogelijk.
Bij de groenreconstructies heeft u de opdracht gegeven om vooral voorzichtig en met
respect te kijken naar de aanwezige natuurwaarden. Er is zelfs een eigen boekje voor
uitgebracht met de titel Kansen voor natuur in het wijkgroen. Ook wordt er veel aandacht geven aan ecologische verbindingszones zoals in Alkmaar Noord. Met hulp van
de burgemeester is daar een flinke en zeer goede aanzet gegeven. Dit juichen wij van
harte toe en Alkmaar heeft dan ook niet voor niets een prijs gekregen van de
Vogelbescherming. Naast deze leuke en bijzondere initiatieven blijkt het natuurbelang
ook uit de beleidsnota’s over natuurvriendelijke oevers, groencompensatieparagraaf,
natuurwaardenkaart en groenbeleidsplan.
Regelmatig komen er incidenten voor die nadelig uitpakken voor de natuur. Ieder
incident is op zich verklaarbaar, maar alles bij elkaar maakt het Alkmaar niet natuurvriendelijker.
Toch blijkt dit tot op heden onvoldoende om van Alkmaar een werkelijk natuurvriendelijke stad te maken. Uit de laatste rapportage van Sovon Vogelonderzoek Nederland
blijkt dat de huismus landelijk licht toeneemt. De laatste vijf jaar, bijvoorbeeld, van
2007 tot 2011, is de huismus in West Nederland met 12% toegenomen. In Alkmaar is
tussen 1994 en 2004 deze soort met 78% afgenomen, en tussen 2004 tot 2010 is de
soort met nog eens met 41% afgenomen. Voor ons is dit een teken aan de wand dat
het in Alkmaar niet goed gaat met de natuur.
Wij denken dat het te maken heeft met de wijze van uitvoeren van het beleid en geven
hier een aantal voorbeelden uit de praktijk waar het mis gaat:
24
DE KLEINE ALK
De groenreconstructies worden merendeels ingevuld met beplantingen die weinig toevoegen aan de natuurwaarden.
Bij het aanleggen van de natuurvriendelijke oevers in het Hoefplan zijn deze eerst ontdaan
van alles wat van ecologische waarde is. Dit in tegenstelling tot de uitvoeringen in Alkmaar
Noord. Veel leden van onze verenigingen hebben hierover hun zorg uitgesproken.
Bestaande ecologische zones worden kaal geknipt en met natuur wordt geen of weinig
rekening gehouden.
De beleidsnota voor klimop blijkt een handvat om klimop te bestrijden waar men kan.
Hierdoor gaat veel broedgelegenheid voor vogels verloren.
Een natuurwaardenkaart blijft uit en kan zodoende geen hulpmiddel zijn voor goed beheer.
Beeldbestekken pakken voor bloemrijke bermen e.d. vaak niet goed uit. Het beoogde
resultaat is vaak niet direct zichtbaar, en daarom wordt het maairegime makkelijk aangepast . Mooi bloeiende (of kansrijke) bermen worden juist te vroeg gemaaid.
De afgesproken tussenevaluatie van het groenbeleidsplan 2004-2014 is voor zover wij
weten niet uitgevoerd.
Het 1000-bomen plan houdt in de praktijk onvoldoende rekening met de bestaande
natuurwaarden, waardoor de bijdrage aan de natuur minder is dan mogelijk.
Het uitvoeringsplan ecologische verbindingszones wordt gebruikt om voor netheid de
puntjes op de i te zetten, maar bloemrijke bermen worden nauwelijks ontwikkeld.
Bij het kaalkappen van de binnenzijde van de rondweg voor zichtlocaties delft het
belang van de natuur het onderspit tegenover een (onbewezen) economisch belang.
Bewoners vinden vaak geen gehoor als zij hun geveltuintje proberen te handhaven.
Werkzaamheden in het groen lopen door tot in het broedseizoen, in strijd met de
Flora- en faunawet, bijvoorbeeld recente kap op de Algemene Begraafplaats.
Ieder geval is op zich zelf verklaarbaar en niet doorslaggevend, maar alles bij elkaar
worden hiermee niet de ambities waargemaakt waar de Gemeente Alkmaar naar zegt te
streven. Nog uitgebreidere plannen en nog meer regels lijken ons niet de oplossing
gezien de voorbeelden waaruit blijkt dat elke regel toch weer anders geïnterpreteerd
kan worden.
Waar het om gaat bij een goede uitvoering van het beleid is betrokkenheid bij natuur
en kennis van natuurwaarden bij de uitvoerders. Afgezien van een aantal ambtenaren
en uitvoerders zijn deze zaken niet voldoende aanwezig, mede door de uitbesteding
van het werk aan wisselende partijen. Zolang hier niets aan gedaan wordt zullen er
voortdurend incidenten zijn en worden steeds kansen voor een versterking van natuurwaarden gemist.
Wij stellen daarom voor om een cultuuromslag tot stand te brengen bij alle betrokkenen
bij de uitvoering van het groen- en natuurbeleid. Deze moet er toe leiden dat de uitvoerders in de praktijk zich voortdurend afvragen of er ook een iets andere aanpak mogelijk
is die beter uitpakt voor de natuur (en volgens ons veelal ook voor de kosten). Een werkgroep bestaande uit raadsleden, ambtenaren en vertegenwoordigers van natuurgroepen
zou een plan kunnen uitwerken om deze cultuuromslag tot stand te brengen.
DE KLEINE ALK
25
Vanaf 2015 komt er veel buitengebied bij, waaronder een Natura 2000-gebied, de
Eilandspolder. Een adequate uitvoering van het beleid wordt dan des te belangrijker. Wij
doen dan ook met klem een beroep op u om er voor te zorgen dat de in beleidsnota’s vastgelegde ambities ook daadwerkelijk gerealiseerd worden, zodat Alkmaar haar naam als
vogelvriendelijke stad kan waarmaken. Wij zijn bereid onze kennis daarvoor in te zetten.
In afwachting van uw reactie,
Het bestuur van ANIMO
Promotie VWG in De Hoep op 21 april
Wel, de presentatie van onze vogelwerkgroep bij ‘Kijk op de natuur’, georganiseerd door
PWN en Cameraland in De Hoep in Castricum, zit er op. Het was gelukkig mooi weer
en we, dat zijn Irene Maas en Jan Oostingh, zijn niet al te verkleumd thuis gekomen.
Wij waren tegen 10.15 uur bij de Hoep en toen was een parkeerplaats al moeilijk te
vinden. Met mijn kanokar konden we alle spullen makkelijk transporteren, dat was
nodig want er waren heel wat zware vogels aanwezig. Geweldige hobby overigens, heb
er weer wat bij geleerd en was blij met zo’n extra oppasser bij de kraam!
Er was veel belangstelling, het was tegen de middagpauze zelfs zeer druk. Er liepen de
De VWG deelde een kraam samen met Irene Maas op ‘Kijk op de natuur’.
Foto: Jan Oostingh
26
DE KLEINE ALK
nodige natuurmannen en enkele -vrouwen rond met enorme camera’s en telelenzen;
hiermee werden ze herkend als behorende bij de Clan die opzien wil baren in natuurkringen. Een etiket overeenkomstig met dat van het in bezit hebben van een chique
middenklasser als Audi of BMW.
Jaloers wellicht, nee hoor, geluk is niet gebonden aan aardse bezittingen, het levert
slechts een kortstondig moment van verrukking op, of zoals een oud Chinees spreekwoord zegt, elke nieuwe vorm van bezit is een extra zorg.
Goed, daar ging het niet om, er was veel belangstelling en het was leuk, vanwege
andere gelijkgestemde natuurbelangstellenden. Er is volgens mij ondanks de recessie
goed verkocht door Cameraland en wij waren als enige natuurorganisatie present. De
resultaten van die dag waren niet schokkend, verre van dat, één nieuw lid uit Heiloo
en Irene verkocht één mooie keramieken vogel.
Goed, ik had een prettige kraampartner die dag en Kees Roselaar en Alma Leegwater
kwamen ook nog langs, dus toch wel gezellig. Twee man, herstel, twee personen was
een gelukkige bijkomstigheid, want als eigenaar van twee analoge Nikon camera’s, heb
ik van alle digitale spullen, kijkers en telescopen weer het nodige opgestoken.
De organisatie van Cameraland, door Lars Polder, was goed, prima vent!
Jan Oostingh
Cursus broedvogels inventariseren
De vogelwerkgroep organiseert in oktober 2013 een cursus broedvogels inventariseren.
We gaan uit van de BMP-kartering van Sovon. Enige basiskennis over de Nederlandse
vogels is vereist, maar je hoeft geen hardcore vogelaar te zijn om mee te kunnen doen.
Het inventariseren van zangvogels gebeurt voor de meeste soorten aan de hand van de
zang. Kennis van de zang van de algemenere soorten is wel een vereiste, al zal daar
gedurende de cursus ook nog wel op ingegaan worden. Sovon Vogelonderzoek
Nederland heeft een online invoerprogramma ontwikkeld, waarmee de waarnemingen
geclusterd kunnen worden. Ook dit zal op de cursus aan de orde komen.
Data: 9 oktober en 30 oktober, van 20-22 uur in het buurthuis “De Eendracht”,
Papaverstraat 9 te Alkmaar. In het (vroege) voorjaar zal een excursie gehouden worden
om een en ander aan de praktijk te toetsen. Er zijn geen kosten aan verbonden.
Opgave bij:
Harry Smit, [email protected]
DE KLEINE ALK
27
De Dutch Bird Fair:
het grootste natuurfestival van Nederland!
24 en 25 augustus
Wat is de Dutch Bird Fair? Het grootste
natuurevenement van Nederland, met meer
dan 100 stands waar bedrijven, instanties,
verenigingen, natuurbeschermers en goede
doelen zichzelf presenteren. Er zijn 3 tenten
waar de hele dag door presentaties, lezingen
en workshops worden verzorgd, en er zijn
tientallen wandelexcursies de
Oostvaardersplassen in. Kortom: natuurbeleving in de meest brede zin van het woord!
Wat is er allemaal te beleven?
Natuurbeleving in de meest brede zin is een breed begrip, maar er zijn in die breedte
enorm veel leerzame dingen te beluisteren, te bekijken maar vooral te doen en te
genieten.
Heel veel instanties, verenigingen, natuurbeschermers en goede doelen.
Drie tenten met de hele dag door presentaties, lezingen en workshops.
Elke dag meer dan 20 excursies de Oostvaardersplassen in, onder begeleiding van
bevlogen gidsen.
Uitgebreide keus in heerlijk eten en drinken.
Meer dan 100 tentjes en marktkramen met de meest uiteenlopende producten voor
het volop beleven van de natuur, zoals foto-apparatuur, video-apparatuur, verrekijkers
en telescopen.
Enorme kortingen op heel veel apparatuur.
Voor de kids
Heeft u kinderen? Neem ze vooral mee. Kinderen tot 12 jaar mogen helemaal gratis
het festivalterrein op, en er worden enórm veel leuke en leerzame activiteiten voor ze
georganiseerd. Denk aan een klimtoren van 9 meter hoog, speurtochten, uilenballen
uitpluizen, pootafdrukken maken van gips, schminken, foto-excursies, zelf buttons
maken, kleurplaten kleuren, waterdiertjes in een heuse poel zoeken en bekijken en op
zoek gaan naar vlinders, rupsen en natuurlijk vogels!
Voor de vogelaar
Vogelaars kunnen dit weekend hun hart ophalen. Lezingen over vogels en hun habitat,
de ontwikkeling én achteruitgang van vogelsoorten, vogelreizen, goede doelen, onderzoek, het ringen van vogels tijdens excursies en àlles over het fotograferen van vogels:
de Dutch Bird Fair is dé plek voor vogelminnend Nederland.
28
DE KLEINE ALK
Waar vindt de Dutch Bird Fair plaats?
De Oostvaardersplassen, het uitgestrekte natuurgebied tussen Lelystad en Almere,
gunt een blik op het verleden. Heel Nederland zag er duizenden jaren geleden uit zoals
de Oostvaardersplassen er tegenwoordig uitzien. Dit natuurgebied is niet alleen uniek
binnen Nederland, maar zelfs binnen Europa. Ganzen, Lepelaars en Aalscholvers
weten het gebied te vinden, net als Reeën, Vossen, Hazen, vleermuizen en vlinders.
Zelfs de Zeearend, die sinds de middeleeuwen niet meer in ons land nestelde, broedt
sinds enkele jaren weer in de Oostvaardersplassen.
Valt er verder nog iets te weten over de Dutch Bird Fair?
Jazeker! Het adres van de Dutch Bird Fair is Kitsweg 1, 8218 AA in Lelystad, wat handig is voor uw navigatiesysteem. Het parkeren gebeurt echter op speciale parkeerplaatsen langs de A6, die te bereiken zijn door op de A6 afslag 10 te nemen. Het staat duidelijk aangegeven hoe u moet rijden. Vanaf deze parkeerplaatsen wordt u voor het
speciale tarief van slechts €1,- per persoon met pendelbussen naar het festivalterrein
vervoerd, een rit van zo’n 9 kilometer. De entree van het festival is €10,- per persoon,
en kinderen tot en met een leeftijd van 12 jaar mogen gratis het festivalterrein op.
Heeft u nog vragen over de Dutch Bird Fair? Kijk op www.dutchbirdfair.nl of mail
naar [email protected]!
Lezingen
Woensdagavond 20.00 uur buurthuis “De Eendracht”, Papaverstraat 9 te Alkmaar.
De KNNV-lezingen zijn chronologisch verwerkt in de overzichten en herkenbaar aan
“[KNNV]”; deze vinden plaats in Wijkcentrum Overdie, Ruusbroechof 97 te
Alkmaar. Woensdag 20.00 uur.
Parkeren Bergerhof
Rondom de Eendracht mag tot 20.00 uur alleen geparkeerd worden met een speciale
vergunning. Je kan het best parkeren langs de Kruseman van Eltenweg en daar een
paar centen in de meter gooien, want een boete is zonde van het geld.
Woensdag 18 september: USA - XL door Phil Koken
Uitgebreid, van Texas tot Alaska en vervolgens Hawaï, inclusief prachtige beelden van
walvissen daar.
Woensdag 16 oktober: Antarctica door Steve Geelhoed
In de winter van 2011/2012 is de Haarlemse zeetrekgoeroe Steve Geelhoed aan boord van
het Duitse onderzoeksschip en ijsbreker RV Polarstern als walvisonderzoeker mee geweest
naar Antarctica. In december 2011-januari 2012 voer de Polarstern van Kaapstad naar Atka
DE KLEINE ALK
29
Bay aan de zuidoostkant van de Weddellzee om het Duitse poolstation Neumayer te bevoorraden. Een vijftigtal onderzoekers verrichte onderweg diverse metingen aan een breed scala
aan onderwerpen. Het walvisonderzoek bestond uit tellingen vanuit het kraaiennest en vanuit een helikopter. Het weer en een helikopterongeluk gooiden echter roet in het eten, zodat
de walvisonderzoekers onverwacht veel vrije tijd hadden. Hierdoor was er meer tijd voor
vogels: enerzijds door het Belgische vogelteam te assisteren bij hun tellingen, anderzijds door
te fotograferen. In deze lezing geeft Steve een beeld van de trip naar Antarctica. De
Polarstern bracht de onderzoekers zuidelijker dan de meeste commerciële touroperators die
het Antarctisch schiereiland in het noordwesten van de Weddellzee bezoeken. Zoals we van
Steve gewend zijn, beperkt de lezing zich niet alleen tot plaatjes van het leven op en rond het
schip, maar komen resultaten van het onderzoek eveneens aan bod.
Woensdag 20 november: Pacific Odyssey door Laurens Steijn
De ultieme zeereis langs tropische eilanden tot in gematigde streken. Vers van de pers,
hij is op het moment van schrijven nog maar net terug.
Woensdag 18 december: Avondje Jan Stok
Bijna vanzelfsprekend en volstrekt uniek! Wat Jan gaat laten zien is nog de vraag, maar
er is een reis naar Spitsbergen geboekt. Verder gaat hij dit jaar ook richting Cap GrisNez en vermoedelijk begin oktober weer naar Falsterbo. De gebruikelijke onderwerpen
zoals ‘rond het huis’, ‘vogelwerkgebied’, ‘roofvogelwerkgroep’ komen vast en zeker ook
aan bod.
Harm Niesen, [email protected], (072) 589 42 19
De raadselvogel van Wim.
30
DE KLEINE ALK
Illustratie: Wim Schols
Excursienieuws
Alle excursies vertrekken vanaf de parkeerplaats achter station Alkmaar, tenzij anders
vermeld. Dat is met name het geval bij de KNNV-excursies, waarvan soms een flink
deel ’s avonds doordeweeks is. Deze zijn chronologisch verwerkt in de overzichten en
herkenbaar aan “[KNNV]”. Zie ook internet http://www.vwg-alkmaar.nl/ en
http://www.knnv.nl/alkmaar/.
Zaterdag 1 juni: Lauwersmeer o.l.v. Pierre van der Wielen
Het Lauwersmeergebied is gedurende het hele jaar een ware magneet voor vogels. In
deze periode is vaak nog wat steltlopertrek gaande en we gaan ook zeker proberen de
balts van de Grauwe kiekendieven te bewonderen. Afhankelijk van het getij gaan we
ook nog enkele buitendijkse gebieden langs de Waddenkust bezoeken.
Vertrek: 7:00 uur. Duur: hele dag.
[KNNV] Dinsdag 18 juni: avondexcursie Zwanenwater o.l.v. Pieter Korstanje
Al wandelend een rondje Zwanenwater levert altijd weer botanische heerlijkheden op, o.a.
diverse orchideeën. De plantenwerkgroep zal assisteren bij enige uitleg over onze duinplanten.
Vertrek: 19:00, 19:30 verzamelen bij ingang Zwanenwater. Aanmelden bij Sipke
Gonggrijp i.v.m. autovervoer.
[KNNV] Zaterdag 22 juni: Texel o.l.v. Sipke Gonggrijp
Jaarlijks doen we dit fantastische eiland aan, waarbij het accent komt te liggen op de
planten, maar waarbij ook vogels aan bod komen. We zullen verschillende landschappen aandoen met de fiets, maar de Horsmeertjes worden lopend bezocht.
Verzamelen: 8:10 voorkant station Alkmaar, 8:20 vertrek trein, 8:56 aankomst Den
Helder. De boot vertrekt om 9:30 uur. Na aankomst kan een fiets gehuurd worden.
Gelieve je aan te melden bij Sipke Gonggrijp.
[KNNV] Donderdag 4 juli: avondexcursie Wijk aan Zee o.l.v. Michel Rühland
Deze excursie leent zich bij uitstek om kennis te maken met de bijzondere zeedorpenflora, die rondom dit dorp zeer goed ontwikkeld is. Hondskruid (Piramideorchis) en
diverse silenesoorten, maar ook bremrapen, Grote tijm, Wondklaver en zeldzame grassen komen aan bod.
Vertrek: 18:30. Aanmelden bij Sipke Gonggrijp i.v.m. autovervoer.
Zaterdag 24 augustus: Makumer- en Workumerwaard o.l.v. Mart van Zweeden
Juist in deze periode is deze regio met zijn grote rietmoerassen, ondiepe kusten en
weidse graslanden bijzonder vogelrijk. Kemphanen en andere steltlopers komen in grote aantallen door, er zijn vrijwel altijd wel Reuzensterns en Krooneenden te zien en
met een beetje geluk ook nog Buidelmezen. Op de heen- of terugweg maken we
mogelijk nog stops op Kornwerderzand of Breezanddijk om te zoeken naar zangvogels.
Vertrek: 7:30 uur. Duur: hele dag.
DE KLEINE ALK
31
Zaterdag 14 september: vaartocht door de Biesbosch o.l.v. boswachter
Hier wordt nog aan gewerkt maar het is de bedoeling om de geweldige excursie van een
paar jaar geleden nog eens dunnetjes over te doen. Dit houdt in dat we ’s ochtends met
een fluisterboot gaan rondvaren en in de middag in enkele gebieden met veel watervogels
gaan wandelen. Kosten per persoon €20,00. Wanneer te betalen volgt later. Aanmelden
kan vanaf heden. Leden van de Vogelwerkgroep hebben voorrang bij aanmelding.
Vertrek: 7:00 uur. Duur: hele dag.
Zaterdag 12 oktober: Texel o.l.v. Marco Witte
Tja, als je als vogelwerkgroep zo dicht bij Texel zit, moet je je de kans niet laten ontnemen
om wat vaker naar Texel te gaan! Juist in deze periode kan er massale trek van lijsters,
vinkachtigen en piepers zijn en komen ook de eerste ganzen weer terug. En juist omdat
het Texel is, hopen we stiekem ook op een leuke zeldzaamheid zoals een Bladkoning of ...?
Vertrek: 7:15 uur, boot 8:30 uur. Duur: hele dag.
Het wordt op prijs gesteld als u zich uiterlijk drie dagen voor aanvang van de excursie
aanmeldt, zodat tijdig de beschikbaarheid in de auto’s kan worden geregeld. Doe dit
voor de VWG-excursies bij Erwin van Saane, voor de KNNV-excursies bij de excursieleiders (ook voor inlichtingen), zie onder.
Er wordt voor de auto’s gerekend met een tarief van 20 cent per kilometer. We raden
de bestuurders aan in het bezit te zijn van een inzittendenverzekering.
Erwin van Saane, [email protected] of (072) 564 43 25 of (0623) 70 84 61
[KNNV] Sipke Gonggrijp (072) 506 74 95 of (0652) 49 30 15, Rob Monsees (072) 589 47 13
of Jan Verkaik (072) 561 56 05
Buitencentrum Schoorlse Duinen
Openingstijden: dinsdag tot en met zondag van 10-17 uur. In het buitencentrum
vindt u bosbrasserie IJgenweis. Daar kunt u genieten van biologische streekproducten.
Voor alle excursies en activiteiten aanmelden op (072) 509 33 52 (ook voor inlichtingen), tenzij anders vermeld. Zie de website voor activiteiten voor groepen en kinderen.
Elke laatste zondag van de maand is er Naar Buiten op Zondag Extra: dan kun je
voordelig met een groep op stap met de boswachter. Onderweg laat hij je zien wat je
zelf over het hoofd ziet in de natuur, vertelt hij over de dieren en planten van het
gebied en leer je wat er in elk seizoen te vinden is buiten. Een leuke invulling van je
vrije zondag en bovendien stiekem een beetje leerzaam. Na afloop staat voor iedereen
een kop koffie of thee klaar en krijg je een dierenpin van het gebied.
Naar Buiten op Zondag Extra staat iedere maand in het teken van een ander thema:
- april: oranje tinten
- mei: natuur op z’n groenst
- juni: zomervakantie
- juli: vlinders en libellen
32
DE KLEINE ALK
- augustus: waterpret
- september: wildernis
- oktober: verkleuring van de natuur
- november: winterwandeling
- december: ontvlucht de drukte
Leden van de ANWB en buitenpashouders betalen €7,50 (volwassenen) en €5 (kinderen). Niet-leden van de ANWB en niet-buitenpashouders betalen €10 (volwassenen) en €7,50 (kinderen). Meld je nu aan voor de eerstvolgende wandeling.
Naar Buiten op Zondag Extra is een gezamenlijke activiteit van Staatsbosbeheer en
ANWB.
Datum: 30-6, 28-7, 25-8, 29-9, 27-10, 24-11, 29-12.
Aanvangstijd: 14.00 uur, eindtijd: 15.30 uur.
Prijs volwassenen €7,50, kinderen €5,00.
Speuren naar roofvogels
Ga samen met de roofvogelspecialist van Staatsbosbeheer op pad door de Schoorlse
Duinen. Samen speur je naar roofvogels in dit duingebied. Vanaf de mooie uitzichtpunten heb je uitgebreid de tijd om het gebied af te speuren. Bij mooi weer is de kans
groot dat je jagende roofvogels ziet, die tijdens de jacht gebruikmaken van de verschillende luchtstromingen. Leuk voor het hele gezin!
Datum: 2-6, aanvangstijd: 11.00 uur, eindtijd: 13.30 uur
Tips: De wandeling eindigt met koffie, thee of limonade in het buitencentrum.
Prijs volwassenen €7,50, kinderen €5,00.
Wil je de natuur beter leren fotograferen? Meld je dat nu aan voor een workshop
natuurfotografie bij Staatsbosbeheer. Professionele fotograferen leren je anders kijken
naar de natuur. Een compleet verzorgde dag.
De workshops worden gegeven door Bart Siebelink of Edo van Uchelen van het
Centrum voor Natuurfotografie. Edo en Bart zijn fotograaf, bioloog én hebben hun
sporen verdiend in het onderwijs. Als biologen leren ze je anders en beter te kijken
naar natuur. Of je nu net begint of al veel ervaring hebt.
Na een introductie gaan we het veld in, waar we een aantal uur fotograferen en lunchen. ’s Middags gaan we de beelden bekijken, selecteren en bespreken. We sluiten af
met een drankje. Je gaat naar huis met mooie foto’s én met veel inspiratie om zelf aan
de slag te gaan.
Je kunt je op deze workshop voorbereiden door de test ‘Wat voor natuurfotograaf
ben jij?’ te doen op www.centrumvoornatuurfotografie.nl.
Kosten: €150 pp. Buitenpashouders betalen €135. Inclusief koffie, thee, cake, lunch
en Handboek Natuurfotografie. Niet geschikt voor kinderen, honden mogen niet mee.
Datum: 11-8, 27-10, aanvangstijd: 10 uur, eindtijd: 17 uur.
Tips: verrekijker en eigen laptop mee. Niet ritselende, warme kleding en goede schoenen.
http://www.staatsbosbeheer.nl/, Activiteiten, “Schoorl” of Natuurgebieden, “Schoorlse
Duinen” (of klik op Noord-Holland en op Schoorlse Duinen)
DE KLEINE ALK
33
Steenuilen bij stolprestanten
Deze boerderij - Groeneweg 52 – was oorspronkelijk van de familie Hartenberg .
Saartje Hartenberg heeft op 11jarige leeftijd op 29 maart 1892 de eerste
steen van dit gebouw gelegd.
In 1975 was de boerderij al 60 jaar eigendom van de familie Boon.
Cor Boon was toen met zijn 86 jaar de oudste boer van de Bergermeer.
In zijn boek ‘Bergen, een dorp vol monumenten’ (Amsterdam 1975/77)schrijft
de historicus Frits David Zeiler over deze boerderij:
“Bekoorlijke ligging aan het bochtige middendeel van de Groeneweg in fraaie
boomsingel. Behoud van deze gave oude stolp dient te worden verzekerd”.
Deze oproep is helaas onbeantwoord gebleven.
Alle vogelaars, die via de Groeneweg van Alkmaar naar de kust fietsten
of vice-versa hebben de afgelopen kwart eeuw het hele sterfproces van dit pand kunnen volgen.
Steenuilen bij boerderij Groeneweg 52 Bergen.
Illustratie: Kees Keijzer
Er staat nu alleen nog een deurkozijn met een heel klein beetje metselwerk erbij.
In de staat waarin hij op de tekening te zien is, zou er wellicht nog ruimte zijn voor
steenuilen.
Die heb ik in die periode wel gehoord bij een stolp verderop aan de Groeneweg richting Bergen: no. 36.
Kees Keijzer, [email protected]
34
DE KLEINE ALK
Waarnemingenoverzicht februari t/m april 2013
Gebiedsafkortingen:
HbZ = Hondsbossche Zeewering
NHD = Noord-Hollands Duinreservaat
TB = telpost Bergen aan Zee
TC = telpost Camperduin
Deze periode werden maar liefst 8.693 waarnemingen ingevoerd. Met het voorjaar in
zicht werden veel waarnemers nóg actiever dan ze gedurende de winter al waren. En
dat ondanks het koude weer; de gehele periode was te koud voor de tijd van het jaar
en maart zelfs veel te koud. Gelukkig was het ook erg droog waardoor de omstandigheden buiten toch best prettig waren. Om nog saaiere opsommingen te voorkomen,
zijn de aankomstdata van de diverse zomergasten en doortrekkers in een lijstje gezet na
het overzicht. Daarin de datum van de eerste waarneming en de datum waarop de
massa binnenkwam (mits al bekend).
Door omstandigheden (vakantie, deadline en de Bruinkeelortolaan :-) ) houd ik het
overzicht wat compacter dan anders. Dat kan nu ook prima door het ontbreken van
echte klappers dit vroege voorjaar. Ik vat alleen de gegevens van waarneming.nl samen,
er is niet gekeken op
andere sites zoals trektellen et cetera!
Op 6 en 20-4 dobberde
er een Roodhalsfuut
voor de HbZ. Vanaf de
HbZ werden op 12-2,
17-2, 10-3 en 16-4 tot 3
Kuifduikers gemeld.
Ook vlogen er op 1-3 2
langs de telpost bij
Bergen aan Zee. Tussen
15 en 28-4 werden tot
maximaal 2 Geoorde
futen op het
Geestmerambacht gezien
en op 12 en 21-4 zaten er
1 en 2 voor de HbZ.
Op 13-2 zat een adulte
Kuifaalscholver op het
wrak voor de HbZ. Er
werden in deze drie
maanden maar liefst 141
waarnemingen van
Roerdompen doorgegeRoerdomp, 30 maart 2013, Geestmerambacht.
ven. Met name de tot 5
Foto: Harm Niesen exx in het
DE KLEINE ALK
35
Grutto, 9 april 2013.
Foto: Harm Niesen
Geestmerambacht en diverse extra vogels in de Kleimeer trokken veel belangstelling.
Daarnaast waren er meer dan 30 waarnemingen elders in ons werkgebied met meerdere waarnemingen uit Petten e.o., Heiloo en het Park van Luna in Heerhugowaard
(daar tot 4 exx). Op 13-4 zat er een Kleine zilverreiger in de Egmonderhout. Een
tweede vogel verbleef vanaf 17-4 in de Kleimeer. Grote zilverreigers zijn inmiddels
echt te algemeen om hier uitgebreid te behandelen; meer dan 85 meldingen van tot 6
stuks door het gehele werkgebied. Ook Purperreiger lijkt wat meer voor te komen
dan voorheen. Dit voorjaar nu al twee meldingen: op zowel 20 als 25-4 vloog er 1 over
de Kleimeer. Er waren maar liefst 28 meldingen van Ooievaars. De meeste werden
nabij de Kleimeer en Bergen gezien met als maximum 4 over Heiloo op 12-4.
Tot laat in het voorjaar werden Kleine zwanen gezien. Na enkele vogels nabij Heiloo
op 12-2 werden tussen 15-2 en 7-4 ruim 1.300 trekkers gezien. Beste dagen waren 152 (41 ex) en 3-3 (774 verspreid over vijf locaties). Beesten die vanuit Engeland de
oversteek maakten? Wilde zwanen vertoonden hetzelfde beeld met eveneens de laatste
vogel op 7-4 en de hoogste aantallen op 3-3. De aantallen waren echter wat lager: een
top van 92 op 3-3.
Tot 9-2 verbleven achter De Putten tot maximaal 127 Kleine rietganzen. Daarna
werden tot 30-3 slechts individuele vogels uit dat gebied gemeld. De Dwergganzen
werden vaak gemeld maar blijkbaar hadden veel mensen moeite om ze te tellen, er zijn
enorme verschillende aantallen doorgegeven. Het maximale aantal van 46 stuks werd
op 2-3 bereikt en de laatsten werden op 31-3 gezien. Op 2 en 28-2 werden telkens
twee Sneeuwganzen doorgegeven van ’t Kruis (Heerhugowaard) en de Reekerpolder
Bergen. Hoe wild deze vogels waren? (De vogels van Heerhugowaard zijn ingevoerd als
escape en lopen daar samen met Canadese, Indische, Brand- en hybride Indische x
36
DE KLEINE ALK
Keizerganzen en een Hoendergans, TD.) Op 6-2 bezochten 2 Rotganzen Koedijk
waar ook op 20 en 21-4 1 ex werd gezien. Het was weer een koude winter en dus
doken er Witbuikrotganzen op. Er werden er tot 44 gezien in en nabij De Putten.
Duidelijk schaarser is de Zwarte rotgans waarvan er op 10-3 één in hetzelfde gebied liep.
Op 6-4 vloog een vrouwtje IJseend naar noord langs de HbZ. Op 23 en 24-2 vlogen
26 en 30 Grote zee-eenden langs de HbZ, toch leuke aantallen. Tot 13-3 werd het
bekende en geringde vrouwtje Buffelkopeend regelmatig doorgegeven vanaf het
Geestmerambacht. Om de een of andere reden zien we hier niet zo veel Brilduikers in
de regio. (In de jaren tachtig kwamen er jaarlijks zo’n 20-30 naar het
Geestmerambacht. In Sovon-rapport 2013/02 wordt melding gemaakt van een onderzoek waaruit blijkt dat ze steeds noordelijker overwinteren en dat de aantallen in de
Oostzee zijn toegenomen, TD.) Op 5-2 zat er 1 in het NHD en op 20-3 6 op het
Geestmerambacht waarvan er de volgende dag nog 1 over was. De gehele periode tot
6-4 werden tot maximaal 7 Nonnetjes op De Putten en de Abtskolk gezien.
Daarbuiten waren er meldingen van telkens 1 vrouwtje op het Geestmerambacht.
Op 8-4 vlogen er 2 Zwarte wouwen over de Reekerpolder bij Bergen. De volgende
dag vlogen ze over de telpost in het Geestmerambacht. Op 20-4 vloog er nog 1 over
het NHD. Op 8-2 vloog de eerste Rode wouw over de Omval. Op 15-3, 24-3 en 8-4
vloog er telkens 1 over het Geestmerambacht. Op 25-3 en 13-4 vloog er 1 over het
NHD. Een Zeearend werd op 1-3 in de Wimmenummerduinen gezien. Op 10-4
werd een man Steppekiekendief gemeld vanuit Egmond a/d Hoef. Op 6-4 was er een
bijzonder vroege melding van een Grauwe kiekendief bij Schermerhorn. Blauwe of
Steppe lijken meer voor de hand te liggen... Tussen 22 en 28-2 verbleef een
Ruigpootbuizerd op de HbZ.
Koekoek, 7 mei 2013.
Foto: Harm Niesen
DE KLEINE ALK
37
De eerste Visarend werd op 12-4 in het NHD gezien. Op 13 en 14-4 werd er 1 in
het Geestmerambacht gezien en op deze tweede dag vloog er ook nog 1 over het strand
bij Bergen en op 18-4 zat er 1 in Heerhugowaard. Kraanvogels deden het erg goed dit
voorjaar en ook onze regio werd niet overgeslagen. Op 3-3 vlogen er 75 over ZuidScharwoude en 10-3 werden er 7 eerst over het NHD en later de Vereenigde Hargeren Pettemerpolder gezien. Op 1-4 vlogen er twee over het Geestmerambacht. De laatste 2 werden op 5-4 bij Heiloo gezien.
Op 22-3 en 7-4 werd er in het NHD een Bokje gezien. Op 3 en 12-4 zat er 1 in de
Vereenigde Harger- en Pettemerpolder. Na een voor deze soort redelijk normale winter
werden er vanaf 31 maart opeens opvallend veel Houtsnippen gezien. Hoogste aantal
was minimaal 8 in de Waarderhout op 7-4.
Er werden 2 Geelpootmeeuwen doorgegeven. Op 17-2 1 op de HbZ en op 16-3 1
in De Putten. De 2e kj Kleine burgemeester in Heiloo trok tot en met 12-4 veel
De Kleine burgemeester van Heiloo bleef lang rondhangen mede door het brood van
Arjen, 13 februari 2013.
Foto: Harm Niesen
belangstellenden. Een Grote burgemeester werd op 28-4 langs Camperduin gezien.
Een tweede vogel werd op 30-4 over het NHD gezien.
Op 7-4 werd in het NHD een Velduil gezien. Ondanks de derde koude winter op rij
werden verspreid over het werkgebied nog 24 waarnemingen van IJsvogel doorgegeven. Naast paartjes op de Beverkoog, Egmonderhout en de Bergermeer nog losse waarnemingen van minimaal zes andere locaties. Er is nog wat hoop! Ook Pestvogels blijken erg populair onder de waarnemers. Op 20-2 zaten er 2 in Heerhugowaard, tussen
23-2 en 1-3 1 vogel in de Oosterhout en de laatste op 18-4 in Heerhugowaard.
Een opvallende claim was die van een Blauwe rotslijster tussen stenen nabij het
38
DE KLEINE ALK
bezoekerscentrum op de HbZ op 13-4. Tot eind april werden nog regelmatig
Kramsvogels en Koperwieken gemeld. De laatste soms ook zingend. Vanaf 7-3 tot in
mei bezocht een Witkopstaartmees vrijwel dagelijks een tuin in Heerhugowaard, vergezeld van een ‘normale’ Staartmees. Tussen 11-2 en 13-4 werd vijf maal een
Klapekster vanuit het NHD doorgegeven.
De Bonte kraai van Noord-Scharwoude hield het vol tot op 23-2. Sneeuwgorzen
bleven schaars deze winter. De eenzame overwinteraar op de HbZ werd op 8-2 voor
het laatst gemeld. Op 3-3 vlogen er 12 over Camperduin en op 17-3 en 2-4 zat een
vrouwtje in de Kerf. Op de Broekakkers bij Egmond-Binnen verbleven tot 16-2 tot 30
Geelgorzen bij de bekende manege en de aangrenzende velden.
Eerste voorjaarswaarnemingen van zomervogels en doortrekkers.
soort
Zomertaling
Bruine kiekendief
Boomvalk
Kleine plevier
Grutto
Regenwulp
Groenpootruiter
Bosruiter
Oeverloper
Grote stern
Visdief
Noordse stern
Dwergstern
Zomertortel
Koekoek
Gierzwaluw
Oeverzwaluw
Boerenzwaluw
Huiszwaluw
Boompieper
Gele kwikstaart
1e datum
17-mrt
7-feb
17-apr
29-mrt
17-feb
2-apr
10-apr
26-apr
12-apr
16-mrt
11-apr
19-apr
16-apr
21-apr
16-apr
15-apr
11-apr
4-apr
13-apr
24-mrt
30-mrt
de massa
24-mrt
16-mrt
25-apr
31-mrt
2-mrt
7-apr
12-apr
19-apr
1-apr
12-apr
19-apr
18-apr
12-apr
4-apr
14-apr
12-apr
1-apr
soort
1e datum
Engelse kwikstaart 20-apr
Noordse kwikstaart 17-apr
Witte kwikstaart
16-feb
Rouwkwikstaart
9-mrt
Nachtegaal
14-apr
Blauwborst
24-mrt
Sprinkhaanzanger
25-apr
Snor
26-apr
Rietzanger
9-apr
Kleine karekiet
22-apr
Braamsluiper
18-apr
Grasmus
16-apr
Tuinfluiter
20-apr
Zwartkop
26-mrt
Fitis
9-apr
Zwarte roodstaart
22-mrt
Gekraagde roodstaart 6-apr
Paapje
6-apr
Tapuit
9-apr
Beflijster
9-apr
de massa
24-apr
19-apr
5-mrt
10-mrt
14-apr
29-mrt
27-apr
28-apr
14-apr
23-apr
19-apr
17-apr
25-apr
10-apr
10-apr
9-apr
13-apr
20-apr
11-apr
13-apr
Pierre van der Wielen, [email protected]
DE KLEINE ALK
39
32: Hoort, wie twittert daar zo?
Achter de pc zit een heer te schrijven, of liever gezegd: hij twittert.
“Welkom in de wereld van vandaag”, schrijft hij in een poging om wat hij zelf
voelt in een allereerste tweet over te hevelen naar de mensen die het bericht zullen
zien. Een dom idee natuurlijk, of liever gezegd helemaal geen idee. De vingers
boven het toetsenbord stokken. Wat kan daar nou achteraan en je hebt al zo weinig tekens. Misschien, denkt hij, moet je in je eerste tweet alleen maar even groeten. Die moet niet meer zijn dan de opmaat naar het serieuze werk: echte berichten met links en stukken eraan gehecht uit kranten, met grafieken en foto’s.
De heer schrapt de zes woorden in het blokje voor nieuwe berichten en vervangt
ze door het woord: “goeiendag”. Maar ook dat schrapt hij bijna meteen, als het
hem te binnen schiet dat dit ook de naam van een wapen is waarmee ze elkaar in
de middeleeuwen de hersens insloegen. Aarzelend verschijnen nieuwe tekens in het
venstertje dat na 140 slagen koel -1 registreert. Wat is dat toch ellendig weinig
denkt de man, die een moment wordt afgeleid door geluiden uit zijn achtertuin.
Het is een tuinfluiter, geen algemene verschijning in Noord-Holland, weet hij. Snel
neemt hij met een recordertje een minuut op van de toevallig passerende virtuoze
variaties. De tekst waar hij naar op zoek is valt nu ook spontaan op het toetsenbord: “Wat doen wij met zijn tweetjes, de tuinfluiter en ik?” Je ziet dat wel vaker,
dat vogelaars ontzettende mazzel hebben.
Oplossing pagina 30: Ovenvogel
40
DE KLEINE ALK