tec News
November 2014
HARTING's Technologie Magazine | 27
GASTBIJDRAGE: PROF. DR. ALBRECHT M. OEHLER
IT-bedrading: Quo vadis?
INTERVIEW MET DE SECTOREN EC, EL, ICPN
De toekomst voor connectoren:
kleiner, intelligenter, veelzijdiger
HOOFDARTIKEL: A. HUHMANN
Connected Industry
Interface voor de toekomst Connectivity voor Industrie 4.0
De nieuwe
cyber-werkelijkheid
In de industrie worden reële en virtuele wereld met elkaar verbonden door
middel van Cyber Physical Systems: Reële productieprocessen worden
door middel van met de computer gegenereerde illustraties gesimuleerd en
­gecontroleerd. Industrie 4.0 gaat daarbij nog een stap verder: in de richting
van een echte integratie van deze beide werelden.
» Philip Harting,
Senior Vice President Connectivity & Networks
Beste klanten en business-partners,
Op het eerste gezicht lijken connectoren
en de cyberwereld tot tegenovergestelde
en met elkaar onverenigbare werelden te
behoren. Natuurlijk, connectoren zitten
zoals we gewend zijn ook aan computers.
Maar tegen de perfecte simulatie in de
virtuele wereld verbleekt iedere waarneming al snel. Tegenwoordig is het vooral
deze virtualiteit die de wereld van de
computer definieert, en niet zijn hardware.
En toch zijn zowel in het privé-leven
als in de industrie, de cyberwereld en
de r­ ealiteit zeer nauw met elkaar verbonden: wij leven in twee werelden, die
steeds meer met elkaar samensmelten.
De integratie van en de verbinding
­tussen fysieke werkelijkheid en de cyber­
wereld is ons huidige thema, b
­ innen
de HARTING Technology Group, én in
dit nummer van tec.News. We n
­ emen
u mee op een reis door de wereld van
de ­technische verbindingen: we tonen
u daarbij aan de hand van ­strategieën,
oplossingen en toepassingen aan welke
betekenis ­connectoroplossingen in dit
verband hebben. En welke rol daarbij
zowel aan cybernetische als ook aan
­f ysieke eigenschappen toekomt.
Met deze actuele uitgave van tec.News
nodigen wij u uit om alvast een blik op
de toekomst van de connector te werpen!
De cyberwereld en de echte wereld
­worden ook in de industrie samengebracht. De apparatuur voor deze samensmelting noemen we Cyber Physical
­Systems en de veranderingen die door
deze a­ pparaatuur wordt verwezenlijkt
leiden tot de vierde industriële revolutie:
Industrie 4.0.
3
IT-bedrading: Quo vadis?
HARTING - preLink® Installatietechniek met proceszekerheid
Inhoud
Strategie
03 | EDITORIAL
De nieuwe cyber-werkelijkheid
06 | INTERVIEW
Andre Beneke, Dimitrios Charisiadis,
Hartmuth Schmidt, Kilian Schmale
De toekomst voor connectoren:
kleiner, intelligenter, veelzijdiger
10 | GASTBIJDRAGE
Prof. Dr. Albrecht M. Oehler
IT-bedrading:
Quo vadis?
Oplossingen
13 | CONNECTED INDUSTRY
Industrie 4.0 kan alleen worden uitgevoerd wanneer de cyber- en fysieke
wereld bij elkaar worden gebracht. Dat
is tegelijkertijd missie en visie.
28 | Han® M PLUS:
EFFECTIEVE BESCHERMING BIJ
EXTREME OMSTANDIGHEDEN
HARTING heeft voor Han® connectoren een effectieve bescherming tegen
­extreme mechanische en chemische
omgevingsfactoren ontwikkeld.
40 | RFID TRANSPONDER MET
­EXTERNE SENSOREN
HARTING RFID-transponders verzenden
in passieve toestand sensorgegevens
en slaan hiermee een brug naar zelf-­
configureerbare processen.
16 | KWALITEIT EN TECHNOLOGIE
VOOR INNOVATIE
Een nieuw HARTING kwaliteits- en
­technologiecentrum voor de bundeling
van kennis op het gebied van kwaliteit
en technologie.
18 | INTELLIGENTIE IN DE
­CONNECTOR
Intelligente connectoren zijn een
­belangrijk onderdeel van een krachtige
infrastructuur voor Industrie 4.0.
19 | AANDRIJFREGELING IN HET
­R AILVERKEER
Nieuwe eisen bij het railverkeer zorgen
voor meer bedrijfszekere en krachtiger
transmissiesystemen.
20 | HARTING preLink® –
INSTALLATIETECHNIEK MET
­PROCESZEKERHEID
Eenvoudig, snel - altijd gelijk, altijd
zeker.
24 | COMPLETE PORTFOLIO VOOR
HIGH-SPEED DATACOMMNIUCATIE
HARTING levert complete portfolio voor
X-gecodeerde M12-connectoren.
4
Complete portfolio voor high-speed
datacommniucatie
RFID transponder met externe sensoren
Applicaties
26 | HARTING BEVEILIGT ETHERNET-NETWERKEN IN DE TREIN
Ha-VIS Ethernet Switch als een belastbare en flexibele component ontwikkeld.
22 | GEWOON BETALEN ZONDER
CONTANT GELD
MICROTRONIC AG gebruikt SMD
printplaatconnectoren van de bouwseries har-flex® en har-flexicon®.
33 | 40 Gb/s BACKPLANES
Een nieuwe infrastructuur voor kabeltelevisie maakt nu de convergentie van
op het internetprotocol (IP) gebaseerde
diensten op één platform mogelijk.
23 | MINITIARISERING TOT OP DE
LAATSTE MILLIMETER
Festo kiest voor har-flex®.
34 | SCHONE OPLOSSING
Nieuwe connector-serie die de bestaande beperkingen in systeemontwerp
teniet doet en die nieuwe benaderingen
mogelijk maakt.
36 | Han® HMC VOOR DE MODULAIRE
PRODUCTIE
HARTING Han® HMC is ontworpen voor
nieuwe productie-concepten in de industrie.
39 | SMART STROOMSENSOREN
VOOR INDUSTRIE 4.0 EN E-MOBILITY­
Sensoren die geschikt zijn voor netwerkgebruik maken intelligente energiemanagementsystemen voor industrieel gebruik mogelijk.
31 | WDR TELEVISIESTUDIO'S:
­HELDER EN OVERTUIGEND MET
Han-Yellock®
Han-Yellock® als standaardconnector bij
de verlichtingstechniek.
32 | INTELLIGENTE EN BETROUWBARE VERBINDINGEN VOOR INDUSTRIËLE VERBINDINGSLEIDINGEN
Okura Yusoki Co., Ltd. heeft besloten om de verbindingslijnen van zijn
nieuwe negen palletiseerrobots met
Han-Yellock® connectoren van HARTING
uit te rusten.
38 | MET PushPull EEN
NOODOPROEP MET ÉÉN DRUK OP DE
KNOP
Boyce Technologies Inc. zet een nieuw
systeem voor noodoproepen op en gebruikt daarvoor het passende connectorsysteem PushPull.
Kort & bondig
42 | TECHNIEK DIE DE JEUGD
ENTHOUSIAST MAAKT
Duitse kampioen choreografeert robots
voor RoboCup.
42 | PRIJZENSPEL
43 | BEURSAGENDA
43 | COLOFON
5
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
De toekomst voor connectoren:
kleiner, intelligenter, veelzijdiger
Hogere performance voor Industrie 4.0
Interview
» Interview met:
Andre Beneke, Dimitrios Charisiadis, Hartmuth Schmidt, Kilian Schmale
Hartmuth Schmidt, Kilian Schmale
6
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Netwerksystemen voor de toepassing van cyber-fysieke systemen zijn in opmars. Dienovereenkomstig veranderen
ook de taken van connectoren. De specialisten moeten nu niet alleen meer stroom betrouwbaar en zonder fouten
kunnen doorgeven, maar ook data en informatie in real time. En met het streven naar een flexibele productie met zijn
zelfstandige configuratie en optimalisatie volgens Industrie 4.0 veranderen in de toekomst ook de taken en bouwwijzes van de industriële connectoren. Dat zijn uitdagingen die HARTING al vanaf het allereerste begin wil aangaan.
tec.news sprak hierover met Andre Beneke, directeur Product & Industry Segment Management bij HARTING Electric,
Dimitrios Charisiadis, directeur Industrial Communication and Power Networks en met Hartmuth Schmidt, directeur
Global Product Management, en Kilian Smalle, Industry Segment Manager, beide van HARTING Electronics.
In het middelpunt van het concept van
Industrie 4.0 staan decentralisatie en
de modularisering van de productiesystemen. Hoe gaat HARTING deze
fundamentele uitdaging aan?
Andre Beneke: Volgens mij zal de
behoefte aan aansluittechniek voor
industrieel gebruik door de decentralisatie toenemen. Ten eerste moet de
robuustheid van de componenten voor
de betreffende productieomgeving voldoende zijn en voldoen aan de adequate
beschermingsgraad. Ten tweede heeft
het noodzakelijkerwijs veranderde communicatiepatroon binnen een systeem
direct invloed op de noodzakelijke insteekcycli. Connectoren verliezen hun
karakter alleen voor de installatie en
worden meer en meer gebruikscomponenten die dagelijks meerdere keren
ingestoken, verbroken en vergrendeld
worden. De portfolio van de connectoren
van HARTING houdt hier rekening mee
en biedt nu al verschillende toepassingen en behuizingen die voor wel 10.000
insteekcycli geschikt zijn.
We hebben ons tot doel
gesteld om voor iedere
applicatie een perfect
voorgeconfectioneerde
bekabelingsoplossing te
kunnen aanbieden.
Hartmuth Schmidt
Dimitrios Charisiadis: Al geruime tijd
verschuiven deelfuncties van de centraal in de schakelkast gemonteerde besturing naar het veldniveau. Dit maakt
gedecentraliseerde regelsystemen nodig,
die ook zonder een centraal opstelpunt
functioneren. Tot dusver werden voor
wat betreft gegevensuitwisseling intelligente connectoren en -switches gebruikt
voor het ontwikkelen van de betreffende
topologieën. Voortaan echter gaan alle
levensaderen, zoals data, signalen en
energie een rol spelen. We laten bij onze
smart Power networks-oplossingen zien
hoe we behalve de pure communicatie
ook het power management in de switch
hebben geïntegreerd.
Cyber-fysieke
systemen zullen overal
communicatieinterfaces hebben.
Kilian Schmale
uitvoeren van de afzonderlijke transmissietrajecten en die individuele modules bewaken. Met geschikte sensoren
kunnen bijvoorbeeld het vochtgehalte
binnen de connector of temperaturen en
stroomwaarden worden gecontroleerd
waardoor ook de bedrijfszekerheid aanzienlijk wordt verbeterd.
Andre Beneke: In de toekomst zullen
componenten zoals de Han® connectoren voorzien zijn van RFID technologie
of rechtstreeks gegevens opslaan, zoals
bij onze ID-modules, of ze beschikken
over geschikte sensoren. Zo worden ze
direct Smart Objects.
Kilian Schmale: Apparaten worden
kleiner, intelligenter en meer modulair.
Tegelijkertijd maakt de modularisering
verschillende stadia van ontwikkeling
van een netwerk op één platform mogelijk. Dit is natuurlijk ook weer een
bijzondere uitdaging voor de aansluittechniek. Cyber-fysische systemen
zullen overal communicatie-interfaces
hebben. Bij een klant die meer miniaturisering wil, werken we momenteel
aan een interface met RJ45-connectoren, uitgevoerd met geïntegreerde elektronica. Zo kan de apparaatontwerper
een printplaat met kleinere afmetingen
inzetten.
Dimitrios Charisiadis: We hebben
daarom meetsystemen in de afzonderlijke modules geïntegreerd die diagnoses
Ethernet wordt beschouwd als het
communicatiesysteem van de toekomst en het zal met de toenemende
Wanneer je consequent verder denkt
bij Industry 4.0 gaat het erom passieve componenten, dus de tot op
heden puur mechanisch functionerende eenheden, intelligent te maken. Welke effecten heeft dit op de
connectoren?
7
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Wanneer je consequent
verder denkt in Industry
4.0 moeten ook
passieve componenten
intelligent worden.
Andre Beneke
gegevenssnelheden verder in betekenis toenemen. Wat zijn de uitdagingen voor HARTING op het vlak van de
communicatie tussen de componenten
onderling?
Andre Beneke: We hebben een breed
portfolio van geschikte Ethernet-interfaces die op RJ45 en M12-oplossingen
zijn gebaseerd. Onze oplossingen zijn
robuust, geschikt voor industrieel gebruik en voorzien van industriële kabels. Ook belangrijk is de noodzaak om
op grond van het wereldwijd verschillende opleidingsniveau van de monteurs
Andre Beneke
8
de installatie-inspanningen verder te
vereenvoudigen. Daarom zijn volledig
geassembleerde eenheden en een ongecompliceerde en gemakkelijk uitvoerbare assemblage ter plekke ons doel. Dit
geldt niet alleen voor de data-interfaces,
maar ook de componenten van signaalen energieoverdracht.
Tegen deze achtergrond biedt HARTING
als eerste producent van rechthoekige connectoren de systeemkabels- en
componenten met UL 2237-certificering
hiervoor aan, die op het gebied van de
werktuigbouw bij de energieoverdracht
volgens de UL-normen nodig is. Als
voorbeeld van een eenvoudige montage kan Han-Eco® genoemd worden
waarbij de contactinzetstukken niet geschroefd maar slechts geklemd hoeven
te worden. Dit spaart geld en biedt extra
veiligheid.
Hartmuth Schmidt: Om een optimale
en foutloze overdracht in real time tussen de apparaten tot stand te brengen is
behalve de connector ook een geprefabriceerde kabel voor maximale prestaties nodig. Naast geselecteerde koperen
leidingen met gecontroleerde afschermeigenschappen gebruiken we steeds
meer optische transmissie-apparatuur.
Dit is minder gevoelig voor storingen en
optimaal geschikt voor langere transmissieafstanden en hogere overdrachtssnelheden.
Dimitrios Charisiadis: De grote flexibiliteit van de glasvezeloptica gaat hand
in hand met de behoeften van Industrie
4.0. Bovendien houden we ook voor dit
gebied permanente pad-diagnoses achter
de hand waarmee we eventuele installatiefouten of materiaalmoeheid kunnen
opsporen.
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Dimitrios Charisiadis
Hartmuth Schmidt: Tegelijkertijd hebben we ons tot doel gesteld om voor iedere applicatie een perfect voorgeconfectioneerde bekabelingsoplossing te
kunnen aanbieden. Met het merkteken
“Press and Go” hebben we een verbindingstechniek waarbij in plaats van een
schroefverbinding een huls wordt opgeperst en die toch alle voordelen van een
spuitgietoplossing biedt. Het stelt ons in
staat om extreem snel te reageren op een
grote verscheidenheid van soorten kabels en tegelijkertijd te zorgen voor een
bedrijfszekere overdracht van gegevens
bij een tegelijkertijd flexibele en economisch verantwoorde montage.
Dimitrios Charisiadis: Ook gaan nu
onze eerder genoemde smart Power
­Network units een rol spelen waarmee
we de communicatie- en diagnosefunctionaliteiten ook naar de energievoorziening projecteren. HARTING is op weg
naar intelligente connectoren waarin we
elektronica integreren.
Welke stappen neemt HARTING verder
op de traditionele manier? Welke uitdagingen zijn er nog meer op het gebied van de automatiseringtechniek
met profiel-specifieke bekabelingssystemen?
Hartmuth Schmidt: Wij bieden onze
klanten alle mogelijkheden om eenvoudig en veilig te monteren: enerzijds
met de snelle, gereedschapsloze veldassemblage gebaseerd op onze radiale
­H ARAX® snijklemtechniek en anderzijds met de rationele, slanke prefabricage via preLink® die veel voordelen en
de planningszekerheid voor de toekomst
biedt.
Kilian Schmale: preLink® kan gezien
worden als een bouwsteen voor pre-as-
Connectoren worden in de
toekomst Smart Objects.
Dimitrios Charisiadis
semblage van vier- of achtaderige datakabels, waarvan de contacten in verschillende verbindingselementen zoals
RJ45 of M12 kunnen worden geïnstalleerd. Door de kleine preLink® module
is er maar een zeer kleine geprefabriceerde bouwgrootte nodig om de toegang tot nauwe kabelkanalen mogelijk te
maken.
Andre Beneke: In een op die manier
gecombineerde modulaire interface voor
Industrie 4.0 kunnen ook profiel-specifieke bekabelingssystemen worden
toegepast. Zo is het bijvoorbeeld voor
onze Han-Modular® -connectoren mogelijk om onder andere in combinatie met
preLink® ook PROFINET door te geven.
9
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
IT-bedrading:
Quo vadis?
Wat zal er gebeuren met fysieke bedrading bij het perspectief van de sterke concurrentie die zij
krijgt van draadloze oplossingen? Het antwoord: grotere datasnelheden en grotere vermogens
voor stroomvoorziening op afstand.
Onze gastbijdrage:
Prof. Dr.
Albrecht M.
Oehler
Professor Informatie- en
­communicatietechniek van de
universiteit van Reutlingen
Sinds 1995 zijn er normen voor toe-
passing-neutrale bekabeling ter plekke
binnen de informatietechniek. De begrippen “Cat. 5” en “RJ45” zijn hiermee
ingeburgerd. De categorieën staan voor
transmissie-eigenschappen en voor achterwaartse compatibiliteit. Hoe hoger
de categorie, hoe meer bandbreedte er
beschikbaar is. De algemeen gebruikte
afkorting “RJ45” staat voor een connectorbeeld dat zich wereldwijd op de werkplek tot de dominante connectorvorm
voor data heeft ontwikkeld. Officieel
10
heet deze standaard EN 60603-7 en erachter verbergt zich de normenfamilie
voor connectoren van de categorieën
5 tot 7A. Beide definities, de categorieën
en het uniforme connectorbeeld zijn afkomstig van de internationale norm ISO/
IEC 11801 “Customer Premises Cabling”,
met als Duits equivalent DIN EN 50173.
“Concurrentie” voor bekabeling in de informatietechnologie komt vanuit de lucht:
radio, resp. draadloze verbindingen bieden eveneens steeds grotere bandbreedtes. Daarom is de vraag: bedrading – Quo
vadis? Waar gaat de reis naartoe?
Het antwoord is: bedrading gaat naar nog
hogere datasnelheden en grotere vermogens voor stroomvoorziening op afstand!
Ten opzichte van draadloos zijn de onovertroffen voordelen van de overdracht via
de bedrading tweeledig: enerzijds omdat
alle bandbreedtes voor iedere deelnemer
beschikbaar zijn, en anderzijds omdat parallel aan de informatieoverdracht ook de
stroomvoorziening voor de eindapparaten
via dezelfde weg verzorgd kan worden.
BANDBREEDTE
Als toepassing voor de overdracht middels twee gedraaide aders (twisted-pair)
is behalve de telefonie ook de gegevensoverdracht met Ethernet en datasnelheden tot 10 Gbit/s wijd verspreid. Het
verantwoordelijke gremium IEEE 802.3
werkt momenteel aan 40 Gbit/s.
Met de overdracht van 40 Gbit/s is de
“kous echter nog niet af”. Zo doen de bedrijven HARTING en LEONI samen met
de universiteit Reutlingen onderzoek
in het kader van een door de Bondsrepubliek gesubsidieerd project naar de
overdracht van 100 Gbit/s middels twisted pairs. Hogere datasnelheden vereisen grotere overdrachtsbandbreedtes
en daarmee hogere maximale frequen-
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
M12 connector X-gecodeerd –geschikt voor de industrie en tegelijkertijd met een hoge performance.
ties. Dit is voor Cat. 7A 1 GHz en zal voor
Cat. 8 waarschijnlijk 1,6 GHz zijn De
nieuwe categorieën worden in de nieuwe
versie van de ISO/IEC 11801 opgenomen
die we in 2016/2017 verwachten.
STROOMVOORZIENING OP AFSTAND
De “concurrentie” draadloze overdracht
bestaat bijvoorbeeld bij WLAN toepas-
Datatransmissiesnelheden
Ethernet
Mijlpalen van de datatransmissie
Jaar
Ontwikkeling transmissiesnelheid bij Ethernet
Met de overdracht van 40 Gbit/s is 'de kous nog niet af'.
singen. Hier bekoort de flexibiliteit en
mobiliteit van de eindapparaten. Voor
WLAN zijn er wireless toegangspunten
nodig (Access Points). Deze hebben wederom data-interfaces en energievoorziening nodig – beide kunnen worden
Europa
verzorgd via de kabel voor datatransmissie wanneer deze tegelijkertijd met
de gegevensoverdracht ook de elektriciteitsvoorziening op afstand levert. Momenteel biedt IEEE 802.3 componenten
aan die 300 mA per ader aan stroom
Internationaal
Toepassingsgebied
dusver
Edition 3
EN 50173-1
ISO/IEC11801
ISO/IEC11801-1
Algemene eisen
EN 50173-2
ISO/IEC11801
ISO/IEC11801-2
Kantoorgebouwen
EN 50173-3
ISO/IEC11801 + 24702
ISO/IEC11801-3
Industriële sector
EN 50173-4
ISO/IEC11801 + 15018
ISO/IEC11801-4
Wooneenheden
EN 50173-5
ISO/IEC11801 + 24764
ISO/IEC11801-5
Rekencentra
ISO/IEC11801-6
Gebouwenautomatisering
EN 50173-6
Europese en internationale standaardisering van bekabelingssystemen
11
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Doel is om voortaan een eindapparaat
met 49 W (!) via de datakabels op afstand
van elektriciteit te kunnen voorzien bij
500 mA stroom die per ader maximaal
kan worden geleverd.
kunnen leveren. Deze wordt ofwel via
niet benodigde paren aangesloten of
via de zogenaamde fantoomschakeling.
IEEE 802.3bt en de werkgroep ISO/IEC
JTC 1 SC 25/WG 3 werken er momenteel
aan om de maximaal mogelijke stroom
op afstand te vergroten. Doel is om voortaan een eindapparaat met 49 W (!) via
de datakabels op afstand van elektriciteit
te kunnen voorzien bij 500 mA stroom
die per ader maximaal kan worden
geleverd.
TER AFSLUITING NOG DE VRAAG: ÉÉN,
TWEE OF VIER PAREN?
De analoge telefoon heeft één paar nodig
voor de overdracht van het zend- en ontvangstsignaal. Deze overdracht vindt in
volduplex plaats, dus simultaan in beide
richtingen.
RJ45 stekker – als RJI10G geschikt voor de industrie
(HARTING)
12
Bij de digitale overdracht via symmetrische twisted pairs worden nu de zender- en ontvangstrichting gescheiden
met voor elke richting één paar overgedragen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij
ISDN en bij Ethernet met 10 Mbit/s en
100 Mbit/s. In deze gevallen zijn voor de
overdracht twee paren voldoende.
Ethernet met Gbit/s-overdrachtssnelheden, dus 1000 BASE-T en 10 GBASE-T,
gebruikt een overdracht parallel via vier
paren. Daarmee heeft de bedrading voor
de aansluiting op een eindapparaat dus
vier paren nodig.
Geheel actueel vereist een nieuwe toepassing een reductie van het aantal paren: in de automobielindustrie moet 1
Gbit/s worden overgedragen, terwijl dat
M12 stekker – in de variant X-gecodeerd met acht contacten voor 10Gigabit
vanwege ruimte- en gewichtsbesparing
via slechts één enkel paar moet gaan!
KORT GEZEGD
•Tegelijkertijd met de informatieoverdracht moet ook de elektrische energie naar de eindapparaten overgebracht worden.
•Het verantwoordelijke gremium IEEE 802.3 werkt momenteel aan 40 Gbit/s.
•Hogeren datasnelheden hebben grotere overdrachtsbandbreedtes nodig en daarmee
ook maximale frequenties.
RJ45 stekker met variabele kabeluitvoer
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Connected
Industry
Door de cyber-fysieke productiesystemen van Industrie 4.0 wordt de industriële productie
radicaal gewijzigd. Toch zal Industrie 4.0 alleen kunnen worden uitgevoerd als cyber- en fysieke
wereld worden samengebracht. Dat is tegelijkertijd missie en visie.
» Andreas Huhmann, Strategy Consultant Connectivity + Networks, HARTING Technology Group,
[email protected]
13
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Bij Industrie 4.0 komt daar echter voor wat betreft de netwerktechnologie en daarmee ook de
verbindingstechniek nog een eis bij.
Industriële
installaties volgden tot
nu toe grotendeels een eenvoudig concept: Het gaat daarbij om automatiseringstaken die door de PLC's worden
uitgevoerd. Deze apparaten moeten
op een centrale besturing worden
aangesloten. Meer is zonder twijfel
voor een zeer krachtig concept niet
noodzakelijk.
14
Het netwerk is hierbij slechts een vehikel van de industriële Ethernet veldbus
of - nog trivialer - alleen de aansluitingskabel. Vanuit het perspectief van de automatisering is dat volledig begrijpelijk
en toereikend.
s­ysteem wordt daarmee een decentraal systeem. Installaties worden
modulair opgebouwd, de besturingstaken worden naar het systeem overgebracht. Het netwerk wordt de cruciale
component.
Met Industrie 4.0 komt daar echter
voor wat betreft de netwerktechnologie
en daarmee ook de a­ansluittechniek
nog een eis bij: bij Industrie 4.0 moet
de i­ndustriële productie ­
effectiever,
flexibeler en krachtiger worden.
De ­
besturingstaken gaan van een
centrale besturing naar het systeem
zelf. Voor de structuur van productie-­
installaties is dit een radicaal nieuw
concept. Een strikt hiërarchisch
WAT VOEGT INDUSTRIE 4.0. TOE
AAN HET VELDNIVEAU?
Wat weliswaar zo simpel en logisch
klinkt is bij de uitvoering aan een aantal voorwaarden verbonden. De integratie van cyber-fysieke systemen (CPS) en
de materiële productiewereld staat hier
centraal.
Industrie 4.0 wordt gekenmerkt door de
integratie van CPS (Cyber Physical Sys-
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
moeten op deze plaatsen verschillende
modules kunnen worden ingezet. Met
deze twee belangrijke eisen krijgt de
bekabeling een ander karakter. De inzet
op verschillende plaatsen leidt tot een
basisvoorziening en het gebruik van verschillende modules tot een basisdienst.
De bekabeling wordt daarmee de infrastructuur.
terface diverse functies kunnen bieden
zodat een eenvoudig en bovenal een bedrijfszeker functioneren mogelijk wordt.
Naast het modulekoppel-interface zijn
dat het beheer respectievelijk de diagnose, de identificatie van de modules, de
energiemeting en energie-switching, het
beveiligen van 400 volt en veiligheid en
communicatie in real-time. Deze func-
De infrastructuur van de Smart Factory bevindt zich in de
definitiefase.
tems) in IT-toepassingen Deze integratie
moet zo flexibel mogelijk plaatsvinden.
De rigide verbinding van klassieke productie-installaties wordt daarmee losgelaten. Daarbij ontstaan twee gebieden die
aan elkaar moeten worden verbonden.
Bij de eerste uitvoeringen (zoals de
smartfactoryKL zie tec.News 26) bleek
dat de cruciale schakel tussen de autonome systeemmodules ligt. Deze
kunnen conventioneel zijn opgebouwd,
dwz met hoofdcontrole en decentrale I/O's, maar ze kunnen ook uit CPS
opgebouwd zijn. De kenmerken zijn
in ieder geval dat deze modules in het
productieproces een volledige service
op een reëel object uitvoeren. De opbouw van de module kan ook nu nog
conventioneel plaatsvinden zonder de
voordelen van Industrie 4.0 in gevaar te
brengen.
Modules moeten bij productie op verschillende plaatsen extreem eenvoudig
en vooral snel in het fabricageproces
kunnen worden geïntegreerd. En er
HOE ZAL DE INFRASTRUCTUUR VAN
INDUSTRIE 4.0-PRODUCTIE ERUIT
GAAN ZIEN?
De infrastructuur van de Smart Factory
bevindt zich in de definitiefase. Zowel
voor de IT als voor de automatisering
wordt Ethernet gebruikt. Voor kantoorgebouwen bestaat er een toepassingsneutrale bekabeling overeenkomstig
ISO/IEC 11801. Deze norm beschrijft
hoe een passieve netwerkinfrastructuur
moet worden opgebouwd.
Wanneer deze beschouwing wordt
overgebracht op het productiesysteem,
moeten verschillende modules in het
netwerk worden geïntegreerd. Daarvoor
moet met alle levensaderen van Industrie 4.0 rekening worden gehouden.
Deze zijn: communicatie 400 volt energievoorziening, perslucht, hulpenergie
en andere signalen. De vereiste aansluitingen zijn dus erg gevarieerd en een
eenvoudige plug-and-produce wordt pas
dan mogelijk wanneer deze in een interface, een connector geïntegreerd worden. Han-Modular® maakt hierbij door
de modulaire opbouw alle levensaderen
beschikbaar. Met de standaardisatie
van de module-interface is al een cruciale stap gezet. Maar bij de opbouw van
een infrastructuur komt meer kijken. Bij
industriële productie moet de module-in-
ties kunnen veilig gesteld worden door
actieve netwerkcomponenten.
HARTING zet vaart achter deze Indus-
trie 4.0 infrastructuur-componenten.
De HARTING smart Power Network Unit
brengt het thema van het beheer van
communicatie en stroomvoorziening
samen. Dit infrastructuurcomponent
ondersteunt met lijn en ring de industrie-typische topologieën en zet zo een
infrastructuur op die de flexibele inzet
van verschillende productie-modules
mogelijk maakt.
KORT GEZEGD
•Aan de rigide koppeling van
klassieke productie-installaties
is nu een einde gekomen.
•De bekabeling wordt tot infrastructuur.
•HARTING stimuleert krachtig de
ontwikkeling van de infrastructuurcomponenten.
15
t e c . N e w s 27: O
L öp sl u
on
s sg ienng e n
Kwaliteit en technologie
voor innovatie
Een nieuw HARTING kwaliteits- en technologiecentrum met meer dan 5.000 m2 bedrijfsruimte is in gebruik genomen
voor de bundeling van kennis op het gebied van kwaliteit en technologie. Jaarlijks worden er 1.000 onderzoeksrapporten,
100 simulatierapporten en 10 technologische projecten afgerond. Al 20 jaar worden onderzoeken uitgevoerd in een geaccrediteerd kader van het centraal laboratorium in Epselkamp voor het waarborgen van de productkwaliteit. Dit naast
vergelijkbare onderzoeken in dependances in China en Roemenië voor op die plaatsen lokaal ontwikkelde producten.
» Dr. Frank Brode, Senior Vice President New Technologies, HARTING Technology Group, [email protected]
» Heinz Welling, General Manager Quality Management, HARTING Technology Group, [email protected]
» Dr. Stephan Middelkamp, Head of Corporate Technology Services, HARTING Technology Group, [email protected]
Kwaliteit komt bij HARTING op de eerste plaats. Om deze re-
16
den heeft HARTING op 27 juni 2014 zijn nieuwe kwaliteits- en
technologiecentrum in gebruik genomen. In dit gebouw wordt
op meer dan 5.000 m2 kantoor- en laboratoriumruimte alle kennis over het onderwerp kwaliteit en technologie gebundeld.
De nieuwbouw werd noodzakelijk door de voortdurende groei
van de op het terrein van quality assurance om daarmee de
spreekwoordelijke “HARTING kwaliteit” te kunnen garanderen.
laboratorium al sinds in 1994 geaccrediteerd volgens DIN ISO
17025. Parallel daaraan werd de gehele onderneming gecertificeerd volgens ISO 9001. In 1990 werd ter aanvulling op de
laboratoriumonderzoeken een eigen simulatieafdeling opgezet
om een constructie zelfs vóór de voltooiing van een prototype
al te kunnen verifiëren. Vanaf 2010 werd ter ondersteuning
van de toonaangevende functie op technologiegebied een eigen
afdeling voor technologieontwikkeling opgezet.
Deze kwaliteit komt voort uit een meer dan 50-jaar consistente
kwaliteitsstrategie en een gestage uitbreiding van onderzoeksfaciliteiten voor HARTING producten. Al vanaf 1950 worden de
HARTING producten in het centrale laboratorium getest. Destijds werden naast de HARTING connectoren ook jukeboxen en
automobiel-elektronica vervaardigd en aan onderzoeken onderworpen. De kwaliteitseisen van de producten, maar ook het
aantal onderzoeken namen gestaag toe. Daarom is het centrale
ONDERZOEK NAAR DE WERELD VAN MORGEN
Tegenwoordig wordt de hoofdvestiging in Espelkamp aangevuld met dependances in Roemenië en China. Deze moeten de
ontwikkelafdelingen ter plaatse ondersteunen en de kwaliteit
ook internationaal garanderen. In het HQT zelf werken meer
dan 70 medewerkers. Jaarlijks worden er 1.000 onderzoeksrapporten opgesteld en 100 simulatierapporten en 10 technologische projecten afgerond. Dat onderzoeksspectrum wordt steeds
Beneden- en bovenverdieping zijn met elkaar verbonden door een zeven meter hoog atrium,
de als een galerij aangelegde hal ontsluit de verschillende ruimtes.
In het nieuwe HARTING kwaliteits- en technologiecentrum worden de kwaliteit van hedendaagse
producten gewaarborgd en worden de bouwstenen ontwikkeld voor de producten van de toekomst.
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Beneden- en bovenverdieping zijn met elkaar verbonden door een zeven meter hoog atrium, de als een galerij aangelegde hal ontsluit de verschillende ruimtes.
verder uitgebreid en omvat daarnaast milieumechanische onderzoeken, elektrische onderzoeken, EMC-onderzoeken, software-onderzoeken, onderzoeken op het gebied van glasvezel,
materiaalanalyse met behulp van rasterelektronenmicroscopen, Focused Ion Beam alsmede geometrische metingen met
3D-coördinatenmeetapparatuur en computertomografie.
Door het samenspel van simulatie- en onderzoeksresultaten
kunnen simulatieresultaten door middel van experimentele
input worden verbeterd en kunnen laboratoriumresultaten door
middel van simulatieresultaten worden aangevuld en voltooid.
De sterke integratie van het centrale laboratorium met de afdeling quality assurance maakt snellere procesoptimaliseringen
mogelijk voor de verbetering van producten.
Door het architectonisch concept van het gebouw met onderzoeksruimten langs de hele omtrek van een 7 meter hoog, open
Kwaliteit komt bij HARTING op de eerste
plaats.
atrium, dat de bovenverdieping met de begane grond verbindt
zijn er enerzijds kortere routes naar de onderzoeksruimten mogelijk, maar tegelijkertijd wordt hierdoor ook de ervaringsuitwisseling van de onderzoeksingenieurs en medewerkers van alle
afdelingen gestimuleerd. Een flexibele besturing van de installatietechniek wordt mogelijk door de moderne EnOcean-technologie. Een duurzame energievoorziening geschiedt via een krachtige zonnestroominstallatie en de met biogas gestookte HARTING
blokverwarming. Tegelijkertijd wordt de energiebehoefte geminimaliseerd door een daglichtafhankelijke LED-verlichting en
een CO2-afhankelijke regeling voor de binnenlucht. Het binnenklimaat wordt ondersteund door het op temperatuur brengen van
de vloer, wat zorgt voor aangename werkomstandigheden.
06
20 IRI
06 S - c
20 Ee er ti
07 rst fic
Ra e E eri
s t t h e ng
er
- e rne
20
l e t- t
kt
09
ro est s
Ee
ne
rs
nm
te
ic
so
20
ro
ft
10
sc
w
ar
oo
20 Str
ep
11 at
te
e
st
20 Com gisc
s
11
pu he
20 Gef ter tec
13 oc tom hn
L a u s t og o l o
g
se e i
r
r s on aaf ie - o
ca en
nt
nn s t
w
ik
in r a
ke
gm al
lin
ic
g
ro
sc
oo
p
20
el
ek
tr
is
19 Op
ch
91 bo
e
u
ke
19 ISO w s
ur
i
92 9
m
in
0
u
ge
19 Zw 01 lat
n
i
i
c
92 ck e e
r
19 Mo voo tific
n
92 o r m er
g
i
19 Ee ask ec ng
94 rst
as han
e
t
is
O
3
19 p
ch
D
94 bo
e
uw coö
ke
A
rd
19 cc
ur
h
i
in
96 re oo na
g
di g f te
E
19 M ta re n
97 C - tie qu m
M ka m va e n e e t
t
ul
ap
n
ti - e r
he
pa
co
tl
ra
ab
m
at
po
or
ne
at
or
nt
iu
en
m
af
20
va
00
lg
a
Op
sk
as
bo
t
uw
20
gl
02
as
ve
10
ze
Gi
l
ga
Bi
tB
er
t
0
19
9
tk
aa
im
Kl
19
50
Op
ric
as
ht
te
n
in
g
/
Ce
ov
nt
en
s
ra
al
en
La
bo
ra
to
r iu
m
tijdlijn
17
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Intelligentie
in de connector
Intelligente connectoren zijn een belangrijk onderdeel
van een krachtige infrastructuur voor Industrie 4.0 zoals
ze als concept nu reeds herkenbaar is. De uitvoering is
­begonnen.
» Dr. Lutz Tröger, Head of Corporate Technology Development,
HARTING Technology Group, [email protected]
Toekomstconcepten zoals Industrie 4.0
stellen hoge eisen aan de capaciteit van
de infrastructuur van voorzieningen. De
vereiste betrouwbaarheid en veiligheid
mogen niet ten koste gaan van een buitenproportioneel gebruik van resources.
Integendeel: het economische gebruik
van hulpbronnen is een van de hoekstenen van de ontwikkeling van de industriële productie. Condition monitoring
systemen maken de extrapolatie van de
bedrijfsomstandigheden mogelijk en zorgen zo voor de prospectieve zekerstelling
van de vereiste hoge beschikbaarheid
De in de connector opgenomen en verwerkte data kunnen
zowel lokaal weergegeven als ook via de cloud aan hogere
systemen beschikbaar gesteld worden.
18
ensoren in connectoren maken de bewaking van
S
­infrastructuur en machines mogelijk.
omdat onderhouds- en servicewerkzaamheden optimaal gepland en uitvaltijden
geminimaliseerd kunnen worden.
De met sensoren uitgeruste intelligente connectoren kunnen data niet alleen opnemen,
maar ook verwerken en voor het besturen
van andere systemen doorzenden. Ze worden beschouwd als de kerncomponenten
van de toekomstige hoogbeschikbare infrastructuursystemen omdat ze een centrale
rol spelen bij het verzamelen van gegevens
en daarom van cruciaal belang zijn voor de
prestaties van het totale systeem.
Installatiegegevens, die informatie over
de insteektoestand, de al uitgevoerde
steekcycli, het doorgegeven vermogen
of de temperatuur van het contactpunt
kunnen leveren, zijn niet alleen geschikt
voor het bewaken van het verbindingspunt zelf , maar geven ook een indicatie van de toestand van de gehele netwerk-installatietopologie.
Wanneer in de connector van een installatie de ontwikkeling van de belasting
wordt opgetekend, kunnen niet-toelaatbare bedrijfsomstandigheden, zoals een
verhoogde stroomopwarmingscurve
voorspeld worden en kan zo schade aan
de machine worden voorkomen. Tegelijkertijd kunnen ook vermogensreserves
worden geïdentificeerd en optimaal worden benut.
KORT GEZEGD
•Integratie van sensoren in
de connectoren zorgt voor
­bewaking zonder extra
­installaties.
•Intelligente installatie-­
infrastructuren maken
­flexibele productie-­
omgevingen mogelijk.
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Aandrijfregeling
in het railverkeer
Nieuwe eisen bij het railverkeer zorgen voor meer bedrijfszekere en krachtiger transmissiesystemen: HARTING heeft met Active Multi Fibre POF-modules een nieuwe oplossing gepresenteerd om aansluitingen met glasvezel gemakkelijker en sneller te kunnen bedienen.
» Rainer Bussmann, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
De eisen aan beheer en technologie van
railverkeerssystemen worden steeds groter. Installaties moeten eenvoudiger, en
het onderhoud en de gegevenstransmissie bij de communicatie moeten sneller,
niet in de laatste plaats om de betrouwbaarheid verder te verhogen en tegelijk
de kosten te verlagen.
Bij motorbesturingen in het railverkeer
zijn Polymer Optical Fibres (POF) tegenwoordig de standaard. Relatief korte afstanden en hoge datasnelheden bij een op
bedrijfszekerheid en veiligheid gebaseerd
concept zijn hier de randvoorwaarden.
Daarvoor zijn in de applicatie zelf een
groter aantal aansluitingen p
­ raktisch.
Een innovatieve aanpak
voor het aansluiten van
glasvezels.
De levensduur van de componenten moet
bij grotere prestaties worden verlengd.
Hiervoor moet het prestatievermogen
van de interface zelf worden vergroot en
tegelijkertijd de hantering worden vereenvoudigd, waarbij tegelijkertijd het
realiseren van onderhoud of de montage in het veld worden vereenvoudigd of
versneld.
De HARTING Technology Group heeft met
de Multi Fibre Active POF-module een
innovatieve aanpak voor het aansluiten
van glasvezels ontwikkeld.
De HARTING Active Multi Fibre POF
module maakt de aansluiting van maximaal 16 POF (Polymer Optical ­Fiber)
paren met de afmetingen van een
DIN 41612 connector mogelijk in plaats
van de omslachtige paarsgewijze
­ oppeling. Ook een gedeeltelijke bezetk
ting is mogelijk. Een acht-weg versie is in
voorbereiding.
Op deze wijze wordt de handling in het
veld, die onder hoge tijd- en kostendruk
en extreem hoge veiligheidsstandaards
plaatsvindt, aanzienlijk vereenvoudigd.
Een foutieve koppeling van de glasvezelparen wordt voorkomen, hoewel de bezetting van de interface een factor groter
wordt.
KORT GEZEGD
Installaties dienen te worden vereenvoudigd, het onderhoud moet worden versneld en de datasnelheden in de communicatie moeten worden verhoogd.
Active Multi Fiber POF Module
19
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
HARTING – preLink®
Installatietechniek
met proceszekerheid
Een verbeterde performance en een verhoogde functionaliteit zijn de terreinen waarmee de snelle ontwikkeling van
de connector bespoedigd wordt. Voor de HARTING Technology Group is een efficiënte hantering in dit opzicht het
derde maar niet minder belangrijke aspect.
» Matthias Fritsche, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
» Rainer Schmidt, Business Development Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
Installateurs die iedere dag opnieuw ter plekke HARTING
producten installeren willen graag goed werk afleveren. Zij
hebben daarvoor stabiele en installatievriendelijke producten
nodig, d.w.z. connectoren met weinig afzonderlijke onderdelen
die ook onder extreme omstandigheden eenvoudig en bovenal
zeer snel en proceszeker kunnen worden geïnstalleerd.
20
EENVOUDIG, SNEL - ALTIJD GELIJK, ALTIJD ZEKER
Dit eisenprofiel uit de praktijk heeft geleid tot het concept van
een connector waarbij het connectorprofiel en het aansluitgedeelte uit twee bij elkaar horende compatibele modules bestaat.
Het connectorprofiel kan bij dit systeem als een bus of als stekker worden uitgevoerd.
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Het aansluitgedeelte is altijd hetzelfde. Deze wordt gerealiseerd
door het preLink® afsluitblok die plaats biedt aan acht aders
en met het preLink® montagegereedschap in één werkfase geproduceerd wordt.
Deze eenvoudige en zeer snelle installatieprocedure is voor alle
preLink® producten altijd gelijk. Maar preLink® is tegelijkertijd ook
foutresistent. Door de terugmelding door de assemblagetang heeft
de installateur de zekerheid dat de montage correct is uitgevoerd.
Voor de RJ45 connector is het HARTING preLink® assortiment
nu compleet. Naast de bestaande preLink® RJ45 connectoren
is nu ook de preLink® RJ45 connector verkrijgbaar.
X-codering voor Gigabit Ethernet, resp. 10Gbit/s. De bijpassende M12-connectoren in preLink® technologie zijn in voorbereiding.
Ook een bij de uitbreiding of ombouw van een probleem van
het bekabelingssysteem veel voorkomende probleem kan nu
met preLink® technologie worden opgelost. Met de preLink®
extenders kunnen kabels op elk moment betrouwbaar worden
verlengd.
Eenvoudig, zeker en tegelijkertijd snel
aan een kabel aan te sluiten.
De preLink® RJ45-stekker is in de IP20-versie voorzien van
een beschermde vergrendelingshendel. In de IP65/67 versie
vervalt deze vergrendeling omdat deze functie is overgenomen
door de Han® PushPull behuizing volgens V14 (PROFINET en
AIDA compliant).
preLink® RJ45 connectoren in IP20 zijn uitzonderlijk geschikt
voor verbindingen met apparaten in het veld. Bedrade terminals voor gegevensverzameling, controllers, of WLAN accesspoints kunnen snel en veilig worden verbonden met preLink®.
Het preLink® assortiment wordt gecompleteerd met M12 connectoren met D-codering voor Fast Ethernet (100Mbit/s) en de
KORT GEZEGD
High
performance aansluittechniek die in dezelfde
mate voor industriële netwerken als IT-netwerkbekabeling geschikt is.
21
t e c . N e w s 27: A p p l i c at i e s
Gewoon betalen
zonder contant geld
Het Zwitserse bedrijf MICROTRONIC AG heeft voor klanten als Coca Cola, Nespresso of MEI een nieuwe generatie
cashless readers ontwikkeld, waarbij SMD PCB printplaatconnectoren van de serie har-flex® en har-flexicon® van
HARTING worden gebruikt.
» Lennart Koch, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
De ontwikkeling van betalingssyste-
men gaat steeds verder, talrijke functies
zijn daarbij uitgebreid. Het contactloze
­MICROTRONIC betalingssysteem ondersteunt een breed scala RFID-technologieën,
waaronder Mifare Classic, Plus, DESFire,
alsmede Calypso en in de toekomst ook HID
iClass. Naast het gebruik van sleutels, codes
en kaarten wordt ook het betalen met een
NFC mobiele telefoon mogelijk (Near Field
Communication). Een ander hoogtepunt is
een door EMVCo gecertificeerde vending-­
lezer die cashloze betalingen via VISA of
Mastercard mogelijk maakt.
har-flexicon is de geminiaturiseerde
en veldconfectioneerbare ééndraads
®
aansluittechniek van de HARTING
­Technology Group. Flexibele éénaderbedrading van industriële apparaten met
PCB's als centraal onderdeel is een van
de belangrijkste eisen van de moderne
apparaattechnologie.
In een contactrastermaat van slechts
1,27 mm leveren de SMD componenten,
geschikt voor zowel reflow als solderen
kostenvoordelen in het productieproces
op, door het gebruik van gestandaardiseerde en geautomatiseerde bestuk- en
soldeerprocessen.
De miniaturisering van de nieuwe generatie lezers vereist naast een compacte
éénaderbedrading ook bijbehorende interne board-to-board interfaces in het
apparaat. Werden bij MICROTRONIC
­
AG in het verleden connectoren met een
rastermaat van 2 mm gebruikt, het bedrijf zet nu volledig in op HARTING printplaatconnectoren van de har-flex® -serie.
Met een rastermaat van 1,27 mm en de
traploze beschikbaarheid in aantallen
polen van 6 tot en met 100 ondersteunt
har-flex® de uiterst compacte apparaatopbouw bij een blijvende robuustheid.
Compacte apparaatopbouw met een blijvende
robuustheid.
KORT GEZEGD
ebruik van SMD printplaatconG
nectoren van de bouwseries
har-flex® en har-flexicon® voor
nieuwe contactloze betalings­
systemen.
Gewoon betalen zonder contant via met VISA Card of
Master Card.
22
Miniaturisering vereist binnen het apparaat board-to-board
interfaces en een éénaderbedrading.
t e c . N e w s 27: A p p l i c at i e s
Miniaturisering
tot op de laatste
millimeter
Festo kiest voor op maat gemaakte printplaatconnectoren
van de serie Serie har-flex®. Het gebruik van 30 polige
typen maakt een tot op de laatste millimeter geoptimaliseerd design van het ventieleiland VTUG mogelijk.
» Joachim Finke, Product Manager har-flex®, HARTING Technology Group, [email protected]
Ventieleilanden zijn essentieel in pneumatische automatise-
ringssystemen. Vroeger zorgden deze alleen voor de gerichte
luchttoevoer van pneumatische aandrijvingen. De apparaten
van vandaag zijn optioneel geschikt voor instrumentatiebussen en maken zo de integratie van diverse elektrische functies
mogelijk. Naast de doorstroomcapaciteit is vooral het compacte
ontwerp een van de belangrijkste productkenmerken.
Het Zwabische bedrijf Festo is de uitvinder van het ventieleiland
en nog steeds een van 's werelds toonaangevende leveranciers
van pneumatische en elektrische automatiseringstechniek.
Een nog hogere doorstroomcapaciteit en een desondanks compacte variant van het ventieleiland VTUG realiseert Festo nu op
basis van de HARTING PCB connectoren van de serie har-flex®.
Met de geminiaturiseerde rastergrootte van 1.27 mm en het
compacte ontwerp maken de connectoren de zo vereiste ruimtebesparende apparaatmontage mogelijk.
Perfect passend aantal polen dankzij continue
beschikbaarheid tussen 6 en 100 contacten.
kon bieden. Traploze beschikbaarheid van alle contactaantallen
tussen 6-100 is voor de klanten van HARTING standaard.
Ondanks miniaturisatie worden de connectoren gekenmerkt
door een hoge mate van robuustheid. Naast de toegenomen
wanddikte van de isolatie-elementen garanderen de aan de zijkant aangebrachte extra SMT fixaties (“Hold-Downs”) een altijd
proceszekere verbinding met de printplaat. Daarmee zijn deze
connectoren ideaal voor gebruik in industriële elektronica.
KORT GEZEGD
•Volautomatische verwerking dankzij SMT
aansluittechniek en Tape & Reel verpakking
Beslissend voor de inzet bij Festo was vooral dat HARTING met
de 30-polige variant het perfecte exact gewenste aantal polen
•Robuuste miniaturisering in de rastergrootte 1,27 mm
Hoogste flexibiliteit in het apparaatdesign– har-flex® connectoren zijn als rechte en gebogen
printplaatvarianten en IDC kabelconfecties beschikbaar.
Hoge doorstroomcapaciteit, compact en flexibel inzetbaar – de Festo ventieleilanden van de
serie VTUG
23
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Complete portfolio voor
­high-speed datacommunicatie
Ethernet bij industrieel gebruik heeft behoefte aan bijzonder robuuste, krachtige connectoren die ook in ­industriële omgevingen goed aan te sluiten zijn. Bij Industrie 4.0 geldt deze eis nog sterker: de nieuwe standaard voor de ­X-gecodeerde
M12 (IEC 61076-2-109) speelt hierop in. HARTING heeft nu voor de X-gecodeerde M12-connectoren een uitgebreide
­portfolio opgebouwd om de inzet bij highspeed datacommunicatie volgens Cat 6A / 10 GB Ethernet te waarborgen.
» Dirk Peter Post, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
Bij datacommunicatie voor industriële
toepassingen was de verdere ontwikkeling van M12-connectoren onvermijdelijk, aangezien de bandbreedte bij Industrie 4.0 verder toeneemt. De ­H ARTING
Technology Group heeft daarom de ontwikkeling van een nieuwe industriële
norm en IEC-standaardisatie bespoedigd om een door meerdere fabrikanten
gebruikt connectorprofiel te verkrijgen.
Voordelen voor de klant: dankzij
de nieuwe IEC-norm is er een
wereldwijd uniform connectorprofiel en
daarmee investeringszekerheid voor de
gebruiker.
24
DE HOOGSTE EISEN
De eisen voor de M12 variëren binnen
een breed spectrum aan toepassingen,
variërend van verkeerstechniek tot aan
industriële automatisering. Om aan de
uiterst hoge eisen te voldoen die bij de
verkeerstechniek aan de bestendigheid
tegen trillingen worden gesteld, is door
de HARTING Technology Group een kabelconnector ontwikkeld met crimpaansluittechniek.
gekozen, die kabeldiameters tussen
AWG 23 tot en met AWG 28 (American
Wire Gauge) omvatten. De buitendiameter
van de kabel mag niet meer dan 8.8 mm
bedragen. Het bedrukken van de
contactsteun met de gestandaardiseerde
kabelkleuren vergemakkelijkt daarbij de
montage. Zo kan de positie van de contacten correct worden bepaald. Bij het
insteken in het contactblok klikken de
contacten ten slotte hoorbaar vast.
Voor de verschillende soorten kabels die
in de verkeerstechniek worden ingezet
kan uit twee soorten contacten worden
De portefeuille wordt gecompleteerd met
componenten die gebruikt worden in de
automatiseringstechniek. Hierbij gaat
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
het om een in het veld assembleerbare
har-speed M12. Voor gebruik in deze
omgeving wordt de bewezen HARAX®
snijklemtechniek (IDC) gebruikt.
sief afscherming kan hier dan op worden
aangesloten.
De X-gecodeerde versies van de productgroep zullen daarnaast ook beschikbaar
Voor de apparaatzijde worden M12 zijn met de nieuwe en zeer gebruiksPCB-connectoren in rechte en haakse vriendelijke PushPull-vergrendelingsuitvoeringen aangeboden. Een speciale technologie. Het vergrendelen wordt
selectie van materialen zorgt daarbij daarbij aangegeven door een duidelijk
dat de componenten geschikt zijn voor hoorbare “klik”. Het vastdraaien met een
reflow. Voor de performance volgens de schroefvergrendeling met deze techniek
EA-klasse is zowel aan de kabel- als aan behoort tot het verleden. Daar komt nog
de apparaatzijde een afschermkruis aan- bij dat de PushPull technologie ruimtewezig, dat de kabelparen naar afzonder- besparing op de apparatuur oplevert.
lijke kamers leidt, wat degradatie van de Een grotere dichtheid aan connectoren
signalen voorkomt.
is daardoor vanaf nu gemakkelijk te realiseren. De PushPull-techniek brengt
daarbij tijdens de installatie een aanMEER FLEXIBILITEIT
Extra flexibiliteit bij de bekabeling zienlijke tijdsbesparing met zich mee.
leveren andere componenten zoals Er hoeft niet eerst naar het begin van
­
de har-speed M12 GenderChanger en het schroefdraad gezocht te worden en
de har-speed adapter. De M12/RJ45-­ tegelijkertijd komt het tijdrovende vastadapter fungeert als een connector vol- schroeven helemaal te vervallen.
gens b
­ eschermingsklasse IP 65/67 voor
M12 bij de specifieke IP20-omgeving De flensdozen van HARTING aan de
van de RJ45. De GenderChanger wordt apparaatzijde zijn achterwaarts comgebruikt om twee pin-connectoren op patible, wat betekent dat de klant kan
­elkaar aan te sluiten. Daarnaast is er teruggrijpen op zowel de conventioneeen volledig afgeschermde wanddoor- le M12-schroeftechniek als de nieuwe
voer mogelijk, de volledige kabel inclu- PushPull-techniek.
KORT GEZEGD
•M12: de ontwikkeling van een
nieuwe industriële norm en
IEC-standaardisatie leidt tot
wereldwijde uniform connectorprofiel en investeringszekerheid voor de gebruiker.
•Een complete portfolio zorgt
voor maximale flexibiliteit bij
de hoogste eisen.
Een uitgebreide portfolio voor de X-gecodeerde M12.
25
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
HARTING beveiligt Ethernetnetwerken in de trein
Ethernet-netwerken in treinen worden met name gewaardeerd vanwege hun hoge beschikbaarheid. De HARTING
Technology Group heeft met de Ha-VIS Ethernet Switch een belastbare en flexibel inzetbare component ontwikkeld.
» Dirk Peter Post, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
» Heiko Frese, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
26
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Ethernet-netwerken in treinen worden gewaardeerd op ba-
sis van hun hoge beschikbaarheid, en dus ook op de criteria
zoals het bestand zijn tegen trillingen en langdurig gebruik.
Ethernet-switches worden daarom met steeds hogere eisen
geconfronteerd, die gevolgen hebben voor de constructie, de
verwerking en de handling. De HARTING Technology Group
heeft daarom de Ha-VIS 4100 switches verder ontwikkeld. Ze
heeft zich daarbij goed rekenschap gegeven van de specifieke
vereisten die van toepassing zijn in de spoorwegtechnologie.
Naast mediaredundantie door de ringvormige indeling van
de switches (ringtopologie met de protocollen RSTP en MRP),
bieden de Ha-VIS 4100 switches een bypass-functie om een
ononderbroken Ethernet communicatie te kunnen verzekeren.
Zo worden bijvoorbeeld bij een spanningsonderbreking op een
switch in het midden van de trein de Gigabit Ethernetpoorten
direct naar Gigabit backbone doorgeschakeld. De communicatie vanaf de voorkant tot het achterste treindeel blijft daarbij
gehandhaafd.
Met de PushPull-verbinding is het onderhoud van de Ethernet-switches eenvoudiger en minder tijdrovend.
De Ha-VIS 4100 Ethernet-switch met 10 poorten is beschikbaar
in zowel een unmanaged als een managed variant. Acht poorten
(100 Mbit/s) zijn bedoeld voor Ethernet-eindgebruikers in de
wagon. De twee stuks Gigabit poorten (1.000 Mbit/s) maken een
krachtige efficiënte Gigabit backbone mogelijk vanaf het begin
tot aan het eind van de trein. Ten behoeve van de installatie van
camerasystemen die dienen om de veiligheid van passagiers te
verhogen, zijn varianten van de switches met Power over Ethernet (PoE) verkrijgbaar. De switch voegt daarbij de stroomvoorziening van de PoE-camera met de Ethernet-communicatie op
een kabel samen wat de installatiekosten en de brandbelasting
(een kabel in plaats van twee) in de trein reduceert.
In de nieuwe Ha-VIS Ethernet-switch voor de inzet in rollend
materieel is ook de nieuwe M12 PushPull-aansluittechniek
al geïntegreerd. Met de PushPull-verbinding is het onderhoud van de Ethernet-switches eenvoudiger en korter. M12
PushPull levert een betrouwbare en trillingsvaste aansluiting
op de switch, die met een akoestisch signaal vergrendelt. Een
uitgebreide controle van de M12 schroefverbinding met speciaal gereedschap is niet meer noodzakelijk.
M12 PushPull
Het veiligheids- en comfortaspect van de treintechnologie
leidt tot toegenomen gebruik van connectoren met kleine afmetingen die gemakkelijk verwerkt kunnen worden. Ze moeten daarbij echter wel een hoge bestendigheid tegen vibraties
hebben. Verder moet de eindpositie van de vergrendeling eenduidig kunnen worden vastgesteld. Het systeem moet vanuit
het apparaat gezien achterwaarts compatibel zijn zodat een
standaard M12 schroefvergrendeling aan de kabelzijde kan
worden ingezet.
De HARTING M12 PushPull oplossing wordt qua bekabeling gekenmerkt door een M12 connector die vergelijkbaar is met het
M12 SlimDesign van HARTING. Het resultaat is een M12 connector met een PushPull vergrendeling, waarbij het inklikken
hoorbaar is en die het onderhoud in het veld vergemakkelijkt.
De behuizing aan de zijde van het apparaat is geschikt voor een
standaard M12-connector met schroefvergrendeling en voor de
HARTING M12 PushPull. Het gebruik spreekt daarbij voor zich.
KORT GEZEGD
•De eisen op het gebied van de Ethernet-switches hebben
invloed op de constructie, de verwerking en de handling.
•M12 PushPull geeft een betrouwbare en trillingsvaste
verbinding met de switch.
27
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
28
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Han® M Plus:
Effectieve bescherming
bij extreme omstandigheden
Toepassingen in de buitenlucht stellen hoge eisen aan componenten: de HARTING
Technology Group heeft voor Han® connectoren een effectieve bescherming tegen
­extreme mechanische en chemische omgevingsfactoren ontwikkeld.
» Andreas Siegert, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
» Jürgen Bösch, Technical Application Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
Toepassingsgebieden, zoals de verkeerstechniek, mijnbouw
of petrochemische industrie stellen extreme eisen. Connectoren worden hier blootgesteld aan invloeden zoals stoten,
­schokken, of zelfs steenslag en moeten hiertegen effectief
­worden beschermd. Om aan de toegenomen vraag naar flexibiliteit, ­onderhoudsgemak en eenvoudige montagemogelijkheden in het veld te kunnen voldoen, worden connectoren ook
steeds meer in de soms riskante buitengebieden gebruikt.
Dit heeft geleid tot versterkte inspanningen bij de ontwikkeling van in het vrije veld te gebruiken connectoren waarvan
de performance in niets onderdoet voor de reguliere vaste
verbindingen.
De HARTING Technology Group heeft daarom een Han® behuizing ontwikkeld die aan de connector ook onder de meest
extreme omstandigheden effectieve bescherming biedt. Zoals
blijkt uit relevante tests beschermt de polyurethaan-laag de
connector tegen mechanische, chemische en andere invloeden.
De serie Han® M Plus is daarmee bijzonder geschikt voor extreme toepassingen buiten, waaronder ook bij maritieme taken (op schepen, offshore-platforms, bij windmolenparken etc.)
en bij gebruik in machines en voertuigen, die aan agressieve
(bijvoorbeeld zouthoudende) lucht, strooizout of steenslag zijn
blootgesteld.
Dit wordt mogelijk gemaakt door RIM-technologie. De
­afkorting staat voor Reaction Injection Moulding (reactieinjectie-­
gietwerk). Volgens deze procedure worden twee
vloeistoffen geïnjecteerd in een mal rond de aluminium behuizing. De ­vloeistoffen mengen zich en harden hierdoor in
de mal uit. Daardoor wordt er op de behuizing een vaste coating gevormd van polyurethaan (PU). Het PU-omhulsel hecht
perfect aan de behuizing en verhoogt de slagvastheid van het
oppervlak. HARTING heeft de in de RIM-procedure ommantelde
­spuitgietaluminium connector voor octrooi aangemeld.
BETROUWBARE TESTSERIES
HARTING heeft de robuustheid van de serie Han® M Plus door
middel van schuur- en slagproeven onderzocht, zoals dat in de
auto-industrie ook voor het spuiten van auto's te doen gebruikelijk is. Resultaat: bij de zandstraaltest volgens EN 60068-2-68
en de steenslagtest volgens ISO 20567-1 (procedure B) waren
op de met PU-gecoate Han® M behuizingen geen defecten op het
oppervlak te bespeuren. Bij metalen behuizingen zonder PU coating daarentegen ontstonden er na een intensief bombardement
met stenen krassen, die deels tot op de metalen behuizing te
zien waren. Dit soort van spleten kunnen het begin van corrosie
vormen. De behuizingen met PU-coating hadden hun speciale
corrosiebestendigheid al bij de zoutneveltesten bewezen.
29
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
De Harting Technology Group heeft Han®
behuizingen ontwikkeld die aan de connector ook onder de meest extreme omstandigheden effectieve bescherming bieden.
TOEPASSINGEN
De serie Han® M Plus is beschikbaar vanaf de herfst 2014 in de
standaardafmetingen 6B, 10B, 16B en 24B. De behuizingen worden vergrendeld met twee Han-Easy Lock® dwarsbeugels, elk
bestaande uit twee roestvrijstalen staven en een aansluitend
kunststof bedieningselement. Belangrijk voor de gebruiker bovendien: de nieuwe connector met de speciale beschermlaag
bouwt voort op de beproefde Han® M serie. De nieuwe behuizingen zijn insteekcompatibel met de Han® M-product­familie.
Daardoor kunnen ze ook voor de ­Han-Modular® ­modules en
Han® contactinzetstukken worden gebruikt en eventueel onder
elkaar worden vervangen of omgewisseld.
De PU-coating vervangt de afdichtingen bij de overgang
tussen de twee helften van de behuizing en de flens van de
­montagebehuizing. De Han® M Plus productserie is zeer robuust en in hoge mate bestand tegen ozon- en UV. HARTING
heeft het materiaal ook met succes getest op zijn weerstand
tegen verschillende reinigingsmiddelen. Het materiaal is
brandbestendig en voldoet aan de eisen gesteld in R22 van
de spoorweg-brandveiligheidsnorm EN 45545. De speciaal beschermde connectoren zijn daarom geschikt voor voertuigen
met gevarengraad HL2.
KORT GEZEGD
•Nieuwe, bijzonder robuuste serie behuizingen
•Polyurethaan-laag beschermt de connector tegen
mechanische, chemische en andere invloeden
•Verbeterde slag- en stootvastheid
•Toepassingsgebieden o.a. maritieme sector, spoorwegen, transport en windenergie
Han® M Plus voor extreme toepassingen in de open lucht.
30
t e c . N e w s 27: A p p l i c at i e s
WDR televisiestudio's:
Helder en overtuigend
met Han-Yellock ®
De WDR gebruikt de Han-Yellock® als standaardconnector bij de verlichtingstechniek van zijn
tv-studio's. De bediening met één hand was hiervoor van cruciaal belang: met Han-Yellock® kunnen
lichttechnici de stroomvoorziening van spots en telescopen regelen met slechts één handgreep.
» Bernd Heim, Bernd Heim, Sales-Engineer, HARTING Technology Group, [email protected]
» Frank Quast, Head of Product Management Han®, HARTING Technology Group, [email protected]
De WDR begint in september van
dit jaar met de technische modernisering van haar studio's in Keulen. Aan
de connectoren voor de aansluitzuilen
wordt daarbij de eis gesteld dat de beide
stroomcircuits voor telescoopmotoren
en schijnwerpers geïntegreerd zijn. De
omroep heeft ervoor gekozen om op deze
plek ­Han-Yellock® in de afmeting 10 te
gebruiken.
In combinatie met de Han® Q 5/0 Quick
Lock-contactinzetstukken kan de connector niet alleen de beide schakelcircuits verbinden door slechts één kabel
in te steken. “We bereiken in zijn totaliteit een betere workflow voor ons licht”,
zegt Ingo Lück, projectleider Service en
Planning bij WDR Televisie in Keulen.
Der ­Han-Yellock® 10 is zeer gebruikersvriendelijk “De Yellock-verbinding kan
eenvoudig met één hand worden ontkoppeld: je hoeft alleen maar de gele drukknop te gebruiken”, zegt Lück. Bij de
tot nu toe gebruikte techniek moest de
lichttechnicus bij elke herpositionering
van een telescoop telkens twee keer omsteken. De bescherming tegen een omgewisselde polariteit is een ander zwaar
wegend argument.
Bij de montage moeten alle contacten gecrimpt worden, gereedschappen kunnen
niet worden gebruikt omdat uit veiligheidsoverwegingen het gebruik van gereedschap “vóór de coulissen” verboden is.
Voor de installatie en het onderhoud van de
Han-Quick-Lock contacten heeft de studiotechnicus slechts een schroevendraaier
nodig. De eerste tv-studio's bij WDR moeten eind van dit jaar geheel vernieuwd
zijn. In totaal zullen bij de renovatie
ongeveer 500 hangende telescopen voor
podiumlicht worden vervangen.
Voor de installatie en het onderhoud van de
Han-Quick-Lock contacten heeft de studiotechnicus
slechts een schroevendraaier nodig.
De WDR-studio in Keulen van het programma “hart aber fair ” (hard maar rechtvaardig) heeft gekozen voor HARTING-connectoren.
Han-Yellock® 10
31
t e c . N e w s 27: A p p l i c at i e s
Intelligente en
betrouwbare
verbindingen
voor industriële
stroomvoorzieningsleidingen
Geïntegreerde aansluiting, gemakkelijk onderhoud en
intelligent design waren de doorslaggevende factoren
voor de keuze van HARTING Han-Yellock ® als verbinding
tussen robot en besturing.
Nieuwe palettiseerrobot van Okura Yusoki Co., Ltd.
» Yoshihiro Kimura, Field Sales Engineer, HARTING Technology Group,
[email protected]
Palletiseerrobots waarmee pallets geladen worden, ­behoren
ook in fabrieken en de transportsector tot de onmisbare
­onderdelen voor een efficiënt transport en een vlotte uitlevering. De in deze robots ingebouwde componenten moeten
in de fabrieken en magazijnen ook vaak onder ruwe omstandigheden, extreme temperaturen en bij veel stof betrouwbaar
kunnen functioneren. Bovendien moeten ze gemakkelijk te
onderhouden zijn.
Okura Yusoki Co., Ltd., een toonaangevende Japanse fabrikant
van transportmiddelen en logistieke systemen heeft daarom
besloten om de verbindingslijnen van zijn nieuwe negen palletiseerrobots met Han-Yellock® connectoren van HARTING uit
te rusten.
De klant zocht een geïntegreerde
­aansluittechniek.
Han-Yellock® wordt voor de signaal- en vermogensoverdracht
tussen de robot en de besturing gebruikt. Met beschermingsklasse IP65/IP67 en een intern afsluitmechanisme met drukknop biedt de connector niet alleen een betrouwbare verbinding, maar maakt deze ook een ruimtebesparende installatie
en een bediening met één hand mogelijk. De op de robots
32
"Intelligente" verbinding
aangebrachte behuizingsmodules kunnen zowel vanaf de
insteekzijde- als vanaf de aansluitzijde gedemonteerd en gemonteerd worden, waardoor het onderhoud aanzienlijk wordt
vereenvoudigd.
Door de combinatie van een aantal modules kan de connector
meerdere signaalleidingen en stroomvoorzieningsleidingnen
in een afzonderlijke behuizing onderbrengen waardoor het aantal aansluitpunten kan worden verminderd.
Als andere optie heeft Okura Yusoki Co., Ltd. voor de
­compacte ­variant Han-Yellock® 10 gekozen. Zo kon met de
­gestandaardiseerde toepassing van de Han-Yellock® serie een
consistent en ­intelligent design gerealiseerd worden.
KORT GEZEGD
•Opname van meerdere signaal- en vermogens­
verbindingen mogelijk
•Probleemloos onderhoud en flexibele montage
•Functioneel en elegant design
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
40 Gb/s backplanes
Bij kabeltelevisienetten, worden net als in de telecom-infrastructuur video,
audio, internet- en telefoniediensten gebundeld verzonden over één lijn. Een
nieuwe infrastructuur voor kabeltelevisie maakt nu de convergentie van op het
internetprotocol (IP) gebaseerde diensten op één platform mogelijk (CCAP Converged Cable Access Platform). De HARTING Technology Group heeft een
40 Gb/s backplane ontwikkeld met zeer hoge dataoverdrachtsnelheden.
» Markus Witte, Chief Design Engineer, HARTING Technology Group, [email protected]
SPECIFICATION
DESIGN RULES
& SIMULATION
De eisen aan de infrastructuur bij
kabel­televisienetwerken stijgen voortdurend, er worden vooral extreem hoge dataoverdrachtsnelheden vereist omdat de
infrastructuur meerdere toepassingen
moet kunnen ondersteunen. Om deze reden is het zinvol om de normen voor de
telecom-industrie zoals AdvancedTCA®
(Advanced Telecom Computing Architecture) met hoge transmissie-bandbreedte
te adopteren, omdat hiermee al veel van
de ervaringsparameters bekend zijn.
Voor de ontwikkeling van een 40 Gb/s
backplane moeten keuzes gemaakt
­worden voor de juiste connector en een
geschikt substraat voor de printplaten.
Om de performance van de backplanes
veilig te stellen moeten ontwerpvoorschriften op basis van computer­
simulaties worden gedefinieerd.
Daarbij moet de balans tussen
kosten en prestaties intact
blijven. De connector voor
backplane- en insteek­
kaarten wordt bepaald
door de eisen uit de basis­
specificatie en door de toepassing.
SCHEMATIC
& LAYOUT
PROTOTYPE
SAMPLES
Nadat door middel van signaalintegriteitssimulaties door de HARTING Technology Group en door de PICMG (PCI
Industrial Computer Manufacturers
Group) de grenswaarden van de parameters voor de signaaloverdracht specificatie vastgelegd konden worden, ontwikkelde en produceerde HARTING een 40 Gb/s
backplane, waarvan de prestaties in uitgebreide tests werden bevestigd
De karakterisering van het backplane
werd aan de hand van de specificatie
van PICMG 3.1 R2.0 “Ethernet / Fibre
Channel voor AdvancedTCA® Systems”
uitgevoerd. Een van de belangrijkste taken was de definitie van de Backplane
TEST
DOCUMENTATION
Physical Layer Interface, die de eigenschappen voor 10 GBASE-KR en voor
40 GBASE-KR 4 Ethernet moet ondersteunen. De HARTING Technology Group
heeft in deze onderzoeken een groot deel
van het signaalintegriteitssimulaties
binnen de PICMG voor zijn rekening genomen. De 40 Gb/s backplanes gaan nu
in serieproductie.
KORT GEZEGD
•Nieuwe infrastructuur
voor kabeltelevisie maakt
­convergentie van op het
­Internet Protocol ­gebaseerde
diensten op één enkel
­platform mogelijk.
•Garantie voor een balans
­tussen kosten en prestaties
•40 Gb/s backplane voor snelle
datatransmissiesnelheden
33
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Geoptimaliseerd connectorontwerp
Een schone oplossing
Hygiënische veiligheid is in de voedingsmiddelenindustrie topprioriteit - die verstrekkende gevolgen heeft voor het
gehele productieproces. De HARTING Technology Group lanceert per direct een connector-serie die de bestaande
­beperkingen in systeemontwerp teniet doet en die nieuwe benaderingen mogelijk maakt.
» Frank Quast, Head of Product Management Han®, HARTING Technology Group, [email protected]
De eisen in de voedingsmiddelenindustrie zijn zeer streng.
­ roductie en verpakking wordt daarom verdeeld over drie zones, in
P
een productcontactzone, in sproeizone en in het productvrije zone.
De productvrije zone is het gebied van de installatie waar de
producten reeds verpakt en daardoor beschermd zijn t­egen
eventuele verontreinigingen. Hier kunnen de bestaande
­H ARTING connectivity-producten worden ingezet. Er zijn
voor het installatie-ontwerp geen beperkingen meer. In de
productcontact- en sproeizones ziet het er echter heel anders
uit. Hier moeten alle oppervlakken egaal en vlak zijn en er mag
bijvoorbeeld geen speling of ruimte tussen de oppervlakken
bestaan. Wordt dit niet aangehouden dan bestaat het gevaar
dat er ophopingen ontstaan waar levensmiddelresten kunnen
achterblijven. Als gevolg hiervan zou een onaanvaardbare biologische belasting van de installatie kunnen ontstaan.
Een nieuwe connector die voor de
­levensmiddelenindustrie de installatieonderdelen echt in beweging zet.
34
Naast de ontwerpspecifieke voorwaarden is ook dagelijkse
reiniging voorgeschreven: De apparatuur wordt dikwijls met
hoge druk en stoomreinigers schoongemaakt onder toevoeging
van agressieve reinigingsmiddelen op zuren of op alkalische
basis. Standaardcomponenten zijn om die reden niet geschikt.
SPECIALE OPLOSSING VOEDINGSMIDDELENINDUSTRIE
De HARTING Han® F&B serie connectoren is ontwikkeld en geoptimaliseerd voor de omgeving van de sproeizone. Het gepatenteerde ontwerp wordt consequent gekenmerkt door grote radii
(afrondingen) en gladde oppervlakken volgens de EHEDG-richtlijnen. Als basismateriaal is PP-kunststof gebruikt dat bestand is
tegen ECOLAB-gecertificeerde reinigingsmiddelen en bovendien
door de FDA is goedgekeurd. Alle zachte productcomponenten
zijn uitgevoerd in een blauwe kleur zodat camerasystemen die
de kwaliteit bewaken veilig en betrouwbaar de eventueel losgeraakte onderdelen kunnen detecteren. De beschermingsklassen
IP67/IP69K en de oppervlakte-eigenschappen van de HARTING
F&B connectoren blijven ook onder dagelijkse inwerking van
reinigingsmiddelen langdurig behouden.
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Breed toepassingsgebied voor verschillende contactinzetstukken: Han® Q3 / 0 ...
Han® F&B met een consequent grote radii
(afrondingen) en gladde oppervlakken.
... en Han® Q High Density met 21 signaalcontacten.
VEELZIJDIGHEID IN GEBRUIK
Het belangrijkste voordeel van het Han® F&B-connectorsysteem
is de veelzijdigheid van de contact-overdracht. HARTING biedt de
mogelijkheid van meer dan twaalf verschillende contactinzetstukken voor de overdracht bij bussystemen, van signalen en
contacten voor stroomvoorziening tot 40 ampère. De overdracht
van elektriciteit en glasvezelsystemen, elk met verschillende verbindingstechnieken completeren deze grote portefeuille.
Deze diversiteit biedt volkomen nieuwe mogelijkheden voor
het vormgeven van installatie-onderdelen die tot nu toe hard
Verpakkingsmachines in de voedingsindustrie zijn een karakteristiek toepassingsterrein.
werden bedraad. Componenten zoals folieafwassers, afzuiginstallaties, verwarmings- en koelunits kunnen hiermee insteekbaar worden uitgevoerd. Machine-units kunnen in de toekomst
modulair worden ontworpen. Downtime wordt door de “plug
and play” componenten drastisch gereduceerd, en kortere
­opstarttijden zorgen voor een vermindering van de kosten.
VERKLARINGEN/AFKORTINGEN:
EHEDG- European Hygienic Engineering and Design Group
Samenwerkende leveranciers voor de productie van levensmiddelen,
KORT GEZEGD
voedselverwerkende bedrijven en onderzoeksinstituten.
FDA- Food and Drug Administration
Officiële overheidsinstantie voor toezicht op levensmiddelen and farma-
•Overdrachtstraject voor stroomvoorziening en glasvezeltechniek
•Kosten-geoptimaliseerd ontwerp
•FDA-goedgekeurde materialen
ceutische producten in de Verenigde Staten van Amerika.
ECOLAB-Ecolab Inc.
Wereldwijd leverancier van producten en diensten op het gebied van
industriële reiniging en hygiëne voor brouwerijen, landbouw, levensmiddelenfabrikanten, wasserijen, ziekenhuizen en schoonmakers.
35
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Han HMC voor
modulaire productie
®
Ontwikkeld voor de hoogste eisen: HARTING Han® HMC is ontworpen voor nieuwe productieconcepten in de i­ndustrie.
Flexibilisering zonder slijtage bij grote aantallen insteekcycli.
» Gero Degner, Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
Industrie 4.0 is het centrale concept
waarmee de klassieke industrie met
hoge snelheid verder wordt ontwikkeld.
Een belangrijk punt van deze ontwikkeling is de sterke individualisering van
producten. Dit vereist echter wel een
zeer flexibele massaproductie.
De eisen aan de productiesystemen in industriële omgevingen blijven t­oenemen
als gevolg van een groeiend aantal
­productvarianten. De uitdagingen zijn
daarbij een groot assortiment, kleinere
productiepartijen en kortere doorlooptijden.
GEDIFFERENTIEERDE
PRODUCTSTRATEGIEËN
Een pregnant voorbeeld hiervoor is de
automobielindustrie. Terwijl automobielfabrikanten jaren geleden de markt
nog met relatief weinig modellen konden
afdekken, worden tegenwoordig geheel
nieuwe modellen aangeboden om daarmee tegemoet te komen aan de vraag
van de klant naar meer individuele producten. De markt wordt breder, steeds
kleinere groepen consumenten willen
dat voldaan wordt aan hun specifieke
aankoop- en gebruiksinteresse. De industrie reageert daarop en combineert
platformstrategieën met inspanningen
om de markt geheel te differentiëren om
zo de betreffende klanten te bedienen.
Dit heeft echter ingrijpende veranderingen
voor de industriële productie: deze wordt geflexibiliseerd zonder dat de kosten mogen
stijgen. Dit resulteert in nieuwe fabrieksconcepten. Daarbij gaat het vooral om de
installatie van modulair opgebouwde machines en productielijnen met een steeds
toenemende frequentie van omschakelprocessen en werktuigwisselingen die in toenemende mate automatisch plaatsvinden.
In de meet- en regel­
techniek gaat iedere
test-run gepaard met een
nieuwe insteekcyclus.
Dit betekent dat de elektrische interfaces
vaker opnieuw moeten worden ingestoken
en weer verbroken worden zonder dat ze
daarbij blootstaan aan significante slijtageprocessen. Vergelijkbare eisen hebben ook
toepassingen in de meet- en regeltechniek
waarbij bij iedere test-run opnieuw een inssteekcyclus met zich meebrengt.
Bovendien hebben machines en apparaten die vaak verplaatst worden, soms
typische toepassingen waarbij de elektrische aansluitingen onder bepaalde
omstandigheden dagelijks ingestoken en
weer verbroken moeten worden. Naast
de industriële omgeving is geneeskun-
36
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Han® HMC is ontworpen grote aantallen insteekcycli zonder dat dit ten koste gaat van de prestaties.
de een andere bekende toepassing voor
dergelijke mobiele apparaten.
BEHOEFTE AAN DUURZAME
CONNECTOREN
Om dit frequente insteken en verbreken
ook bij toepassingen waar dat gedurende
een lange periode steeds plaatsvindt op een
betrouwbare manier te laten functioneren,
hebben deze apparaten, machines en installaties ook duurzame, flexibele en robuuste
interfaces nodig, die ervoor zorgen dat bij
frequent insteken en verbreken een bedrijfszekere stroom-, data- en signaaloverdracht altijd kan worden gewaarborgd.
Voor deze toepassingen heeft de
­H ARTING Technology Group de n
­ ieuwe
connectorserie Han® HMC ontwikkeld.
Deze serie behoort tot de familie van de
wereldwijd miljoenen malen beproefde industriële connector Han®, met
al zijn k
­enmerkende eigenschappen
zoals ­
robuustheid, betrouwbaarheid,
duurzaamheid, gebruiksgemak en
­flexibiliteit. Met de nieuwe connector
kan de Han® familie vanaf nu ook voor
toepassingen worden gebruikt die een
capaciteit van meer dan 10. 000 insteekcycli vereisen.
KORT GEZEGD
•Apparaten, machines en
installaties hebben ook duurzame, flexibele en robuuste
interfaces nodig.
•Frequente insteken en verbreken zonder aan significante
slijtageprocessen.
•Han® HMC voor meer dan
10. 000 steekcycli.
De technische basis van de Han® HMC is de al miljoenen malen beproefde Han® B bouwserie.
37
t e c . N e w s 27: A p p l i c at i e s
Hulp is nooit
ver met
PushPull
Hulp is voor New Yorkse metro-passagiers nu nog slechts een knopdruk verwijderd met de nieuwe draadloze Help Point tweeweg-communicatiepanelen.
» Mark DiSera, DC2 Product Manager, HARTING Technology Group, [email protected]
Met de Help Points, geïnstalleerd op
zuilen of op wanden in de stations, kunnen de passagiers communiceren met de
stationsloketten voor informatie en met de
dienstleiding ingeval van nood. Rond 2019
zullen alle stations van Help Points zijn
voorzien, wat een uitrol betekent van meer
dan 6.000 units die de oude, onbetrouwbare
analoge intercomsysteem met een slechte
geluidskwaliteit gaan vervangen.
Het verticale Help Point is gemaakt met de
modernste technologie, waaronder de flexibiliteit en duurzaamheid van HARTING's
PushPull connector-line-up. Distributie van
elektrische signalen binnen de smalle Help
Point behuizing vereiste een connector,
smal genoeg voor die beschikbare ruimte,
maar tegelijk robuust genoeg voor de uitdagende transport-omgeving. De fabrikant
van Help Point, Boyce Technologies heeft de
gewenste pasvorm en connectiviteit gevonden in de Variant 4 PushPull connectoren
met hun interne vergrendelingsmechanisme.
Boyce modificeerde het gegoten PushPull
RJ45 inzetstuk naar een aangepast frame
dat was gemaakt voor het Motorola access-point dat dual-band WiFi en VoIP
verzorgt. Bij PushPull modellen zoals een
38
RJ45 kabelassemblage wordt 7-pins hybride en 10-pins signaal in verschillende
varianten gebruikt. “We konden PushPullconnectoren gebruiken voor alles wat we
wilden toepassen, of het nu het besturen
van hekken was of van ventilatoren, Gigabit-Ethernet, Power over Ethernet, glasvezel,
gelijkstroom of wisselstroom. We konden
voor iedere afzonderlijke Variant 4 daarbij
een toepassing bedenken,” aldus Boyce-president Charles Boyce. De duurzaamheid van
de connectoren heeft de metro-officials
verrast. Zij twijfelden er aanvankelijk aan
of die tegen de ontberingen in een transportomgeving als deze waren opgewassen.
In feite, zegt Boyce, “is er sindsdien nog
geen enkele storing van een PushPull-kabelassemblage, aansluiting, pen of wat anders
ook geweest.”
KORT GEZEGD
Nadere informatie over het systeem voor noodoproepen vanuit
Boyce Technologies Inc. kan worden verkregen in
de volgende video:
t e c . N e w s 27: O p l o s s i n g e n
Smart
stroomsensoren
voor Industrie 4.0 en E-Mobility
Sensoren die geschikt zijn voor netwerkgebruik maken
­intelligente energiemanagementsystemen voor industrieel
­gebruik mogelijk.
» Dr. Lutz Tröger, Head of Corporate Technology Development,
HARTING Technology Group, [email protected]
Meer en meer verdringen elektrische systemen in de i­ndustrie,
vervoer en de huishoudens de met fossiele brandstoffen aangedreven motoren en installaties. De redenen liggen voor de hand:
elektrische energie kan worden geproduceerd zonder schadelijke
CO2-uitstoot, is beschikbaar als het nodig is en is relatief goedkoop.
De energierevolutie heeft deze trend op massieve wijze versterkt.
Het is niet voldoende om elektrische energie in wind-, water- en
zonne-energiecentrales te produceren, want ze moet ook worden
vervoerd, opgeslagen en gedistribueerd. Daar komt een nieuwe eis bij die is ontstaan bij de ombouw van netwerken in de
energie­sector: energie moet in verhoogde mate worden beheerd.
Om deze taken zo efficiënt mogelijk te vervullen en daarbij
hulpbronnen zoveel mogelijk te ontzien, moet gezorgd worden
voor intelligente regelsystemen die precieze informatie over de
energiestromen leveren.
Digitale sensorgegevens maken intelligente
energiemanagementsystemen mogelijk.
De stroom wordt gemeten met een gecompenseerde Hall-sensor,
waarbij de gegevens direct in de sensor gedigitaliseerd en voorbewerkt kunnen worden. Hierdoor kunnen zowel de ruwe data met
nauwkeurige informatie over de actuele elektrische stroom als ook
gebruiksgegevens voor hogere systemen zoals grenswaarde-overschrijdingen, worden doorgestuurd. Via een PoE-compatibele
IPv6 Ethernet interface (Power over Ethernet), kan de verkregen
informatie beschikbaar gemaakt worden waardoor de sensoren
naadloos in het internet der dingen worden geïntegreerd.
KORT GEZEGD
•Eenvoudige en relatief goedkope installatie dankzij PoE
Voor gebruik in een intelligent energiebeheer en bewakingssystemen in Smart Grid, Industrie 4.0 of E-Mobility, heeft de
HARTING Technology Group stroomsensoren ontwikkeld voor
een directe netwerkintegratie.
•Digitalisering en voorbewerking van gegevens direct
in de sensor
39
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
RFID transponder
met externe sensoren
HARTING RFID-transponders verzenden in passieve toestand sensorgegevens en slaan hiermee een
brug naar zelf-configureerbare processen.
» René Wermke, Product Manager RFID Transponder, HARTING Technology Group, [email protected]
De sensortransponder van HARTING RFID (radio f­requency
identification) is uitgerust met meer functionaliteit.
­Daarnaast is de transponder voor ID (d.w.z. component- of
­onderdeel-identificatie) in staat om ook sensorgegevens te verzenden. Daarmee zijn voor de RFID-applicatie volledig nieuwe
toepassingsgebieden toegankelijk.
De UHF-technologie (ultra high frequency) krijgt binnenkort
de taak om in de verticale integratie van productieprocessen
in het kader van Industrie 4.0 direct als controlesysteem te
opereren. Om deze reden zal het object of bouwcomponent dat
is uitgerust met een RFID transponder naast zijn ­unieke ID
met behulp van aangesloten sensoren ook zijn actuele s­ tatus
­draadloos overbrengen. Het grootste voordeel van dit op UHF
gebaseerde controlesysteem UHF is de passieve modus. Dit
houdt in dat tot een reikwijdte van 2,5 meter enerzijds de
activering van analoge sensoren tot stand wordt gebracht en
anderzijds worden de extra gegevens in de passieve staat naar
het leesapparaat overgebracht. Om deze reden kan het systeem
aan de zijde van de transponder zonder energiebron werken.
Dit biedt aanzienlijke voordelen bij klantapplicaties. M
­ obiele
onderdelen die zelf niet over een permanente energiebron
beschikken kunnen nu met behulp van het HARTING RFID-­
controlesysteem volledig bewaakt worden en dat absoluut
­onderhoudsvrij!
TOEPASSING
Dit kan aan de hand van een kritisch voorbeeld op het ­gebied
van de veiligheid aangetoond worden: vergrendelingen aan
ski-stoeltjesliften dienen voor de veiligheid van de gebruiker.
Ze moeten daarom ononderbroken en over het hele traject
­bewaakt kunnen worden. Was dit voorheen alleen met ­enorme
kosten mogelijk, nu kan dit eenvoudig zonder vergaande
­ombouw- en onderhoudskosten gerealiseerd worden.
De UHF-technologie (ultra high frequency) krijgt binnenkort de taak om in de verticale integratie
van productieprocessen in het kader van Industrie 4.0 direct als controlesysteem te opereren.
40
t e c . N e w s 27: S t r at e g i e
Met RFID transponders is dit een vrij eenvoudige zaak: De
­toestand van de beugel aan de gondel verandert bij binnenkomst van de stations bij in-/uitstappen van “gesloten”
tot “open”. Voordat de stoeltjeslift weer mag starten, moet
­elektronisch vastgesteld worden dat de status weer werd gewijzigd van “open” naar “gesloten”. Om de kosten van een actief
draadloos systeem, dat met bepaalde intervallen ook nog moest
worden onderhouden (bijvoorbeeld de vervanging van de batterijen) te omzeilen, kunnen nu de HARTING RFID transponders
met externe sensoren en eindschakelaars worden gebruikt.
Deze geven de statuswijzigingen binnen het station door.
Een beslissend voordeel van dit systeem is de ­integratie
van e­ xtra gegevens. Met de HARTING RFID reader RF R 500
zijn reeds alle voorwaarden aanwezig om de ­
volledige
­f unctionaliteit aan een hoger systeem over te dragen. ­Daarmee
heeft de klant het bijkomend voordeel dat de ­integratie,
bijvoorbeeld in een PLC met OPC-UA door middel van
­
slechts enkele commando's aan de klantzijde kan worden
­uitgevoerd.
KORT GEZEGD
Mobiele onderdelen die zelf niet over een permanente
energiebron beschikken, kunnen nu met behulp van het
HARTING RFID-controlesysteem volledig bewaakt worden.
41
t e c . N e w s 27: I n h e t ko r t
Techniek die de jeugd enthousiast maakt
» Gisela Eickhoff, Personal Consultant Dietmar Harting, HARTING Technology Group, [email protected]
Internationale en nationale wedstrijden laten zien wat
­ oboCup is. Het doel: in 2050 moet een team bestaande
R
uit r­obots een wedstrijd winnen tegen de regerend FIFA
­wereldkampioen. Sinds 2007 wordt de RoboCup German
Open gesponsord door de HARTING Technology Groupe. Daarnaast looft HARTING de HARTING Open Source prijs uit, omdat als belangrijkste grondbeginsel na ieder kampioenschap
op open source-basis de opgedane kennis met elkaar wordt
­uitgewisseld.
Als nevendiscipline naast het voetbalevenement is er de
­RoboCup Dance wedstrijd die jonge mensen enthousiast wil
maken voor techniek en programmeren. Het door HARTING
gesubsidieerde Duitse kampioensteam heeft zich daarbij ten
doel gesteld om de bewegingen van een robot in handelingen
te integreren Ze lieten hun robots tijdens het RoboCup WK
in Joao Pessoa, Brazilië synchroon aan de hand van een zelf
uitgewerkt hoorspel bewegen.
Lees en win!
Prijzen:
GoPro Hero 3
KORT GEZEGD
Bekijk op ons HARTING YouTube-kanaal
het Duitse kampioensteam bij hun voorbereidingen voor het WK RoboCup.
Beste lezer,
Bewaar je mooiste momenten met een van de meest ­veelzijdige
camera's ter wereld. HARTING verloot onder alle deelnemers
een compacte action camera van het merk GoPro Hero 3.
­Beantwoord de volgende vragen en maak kans op deze camera:
Wat is het belangrijkste voordeel van het gebruik van
Han-­Yellock ® in de WDR televisie-studio?
Deze link brengt u rechtstreeks naar de deelname aan het
wedstrijd:
[www.HARTING.com/tecNews-onlinesurvey]
Sluiting van de inzendingstermijn voor deelname is 31 januari 2015.
Veel succes!
Het redactieteam van tec.News
Door deelname aan deze actie accepteert de gebruiker deze privacybepalingen: Voor de duur van de wedstrijd wordt Harting toegestaan via e-mail te corresponderen over informatie over de
­wedstrijd. Deze gegevens zullen uitsluitend worden gebruikt voor doeleinden ten behoeve van deze actie en zullen na afloop van de actie worden verwijderd, tenzij HARTING niet wettelijk verplicht is
om de gegevens op te slaan voor verder gebruik. Dit geldt bijvoorbeeld voor fiscale doeleinden van de gegevens van de winnaar. Deze data worden na de volledige afwikkeling van de actie voorzien
van een blokkering en na de wettelijk voorgeschreven bewaartermijn verwijderd. Deze toestemming kan door de gebruiker op elk moment met werking voor de toekomst worden ingetrokken Na de
intrekking van de door de gebruiker gegeven toestemming worden de gegevens onmiddellijk worden verwijderd, tenzij HARTING niet wettelijk verplicht is de gegevens op te slaan voor verder gebruik.
Deelname aan de wedstrijd blijft hiervan onaangetast. De gevens worden in de overige gevallen niet aan derden doorgegeven.
42
t e c . N e w s 27: B e u r s p r e s e n tat i e s
HARTING Beurspresentaties
11.11. - 14.11.2014
Duitsland, München, electronica
11.11. - 13.11.2014
Brazilië, São Paulo, Negócios nos Trilhos
22.11. - 24.11.2014
VS, Las Vegas, NV, LDI
25.11. - 27.11.2014
Frankrijk, Parijs, Salon des Maires (SMCL)
25.11. - 28.11.2014
China, Sjanghai, bauma
26.11. - 28.11.2014
Duitsland, Neurenberg, SPS/IPC Drives
02.12. - 05.12.2014
Rusland, Moskou, Electricheskie Seti-2014
03.12. - 05.12.2014
Japan, Tokyo, SEMICON Japan
03.12. - 06.12.2014
Indonesië, Jakarta, MANUFACTURING INDONESIA
22.01. - 28.01.2015
Indië, Bangalore, IMTEX
10.02. - 12.02.2015
VS, Anaheim, CA, MD&M West
10.02. - 12.02.2015
Groot-Brittannië, Farnborough, Southern Manufacturing & Electronics
25.02. - 27.02.2015
Rusland, Rostow aan de Don, Electro-2015
03.03. - 08.03.2015
Taiwan, Taipeh, Taiwan International Machine Tools Show (TIMTOS)
05.03. - 07.03.2015
Turkije, Istanboel, Eurasiarail 2015
09.03. - 11.03.2015
China, Guangzhou, SPS - Industrial Automation Fair Guangzhou
17.03. - 19.03.2015
China, Sjanghai, electronica
24.03. - 27.03.2015
Korea, Seoul, Automation World
24.03. - 26.03.2015
Frankrijk, Lille (Rijssel), SIFER 2015
24.03. - 26.03.2015
Rusland, Moskou, Automation 2015
01.04. - 01.04.2015
Spanije, Barcelona, INTEGRA
13.04. - 17.04.2015
Duitsland, Hannover, Hannover Messe
PUBLICATIEBIJZONDERHEDEN
Gepubliceerd door: HARTING KGaA, M. Harting, Postbus 11 33,
D-32325 Espelkamp, Telefoon. +49 5772 47-0, Fax +49 5772 47-400,
Internet: http://www.HARTING.com
Herdrukken: Volledige herdrukken en uittreksels van bijdragen dienen schriftelijk
g­ oedgekeurd te worden door de Redacteur. Dit geldt ook voor invoeren in ­elektronische
­databases en voor reproductie op elektronische media (b.v. CD-ROM en Internet).
Hoofdredacteur: D. Sieverdingbeck
Alle productaanduidingen die gebruikt zijn, zijn handelsmerken of productnamen die aan
­HARTING KGaA of aan andere bedrijven toebehoren.
Plaatsvervangend Hoofdredacteur: Dr. F. Brode, A. Huhmann, Dr. S. Middelkamp
Algehele coördinatie: L. Kühme, Communicatie- en PR-afdeling
Ontwerp en Layout: Dievision Agentur für Kommunikation GmbH
Productie en druk: M&E Druckhaus, Belm
Oplage: 15,000 exemplaren wereldwijd (Duits, Engels en nog 12 talen)
Bron: Als u dit magazine regelmatig gratis wilt ontvangen, dient u contact op
te nemen met de dichtstbijzijnde HARTING-vestiging, of met uw verkooppartner
van HARTING of met een van de lokale HARTING-distributeurs.
U kunt tec.News ook online bij www.HARTING.com bestellen.
Ondanks een‚ nauwkeurige redactie is het niet mogelijk om drukfouten of wijzigingen m.b.t.
productspecificaties in de nabije toekomst volledig uit te sluiten. Daarom wordt HARTING
KGaA alleen gebonden door de bijzonderheden in de relevante catalogus. Gedrukt op
­milieuvriendelijke wijze op geheel zonder chloor gebleekt papier en met een hoog gehalte aan
gerecycled papier.
© 11/2014 van HARTING KGaA, Espelkamp.
Alle rechten voorbehouden.
Pictures: Thinkstock: Title © 117569877, 183179410 | p.11 © 177043141 | p.19 © 177025674 | p.22 © 183145476 | p.26 © 180958861 | p.28 © 174641266 |
S.30 © 174808516 | p.31 © 185458909 | p.34 © 1471502345, 186134381, 482278533 | p.38 © 106531714 | p.40 © 480209833 | p.41 © 80701613
43
AE - United Arabic Emirates
HARTING Middle East FZ-LLC
Knowledge Village
Block 2A, Office F72
Dubai, United Arab Emirates
E-Mail: [email protected], www.HARTING.ae
AT - Austria
HARTING Ges. m. b. H.
Deutschstraße 19, A-1230 Wien
E-Mail: [email protected], www.HARTING.at
ES - Spain
HARTING Iberia S.A.
Avda. Josep Tarradellas 20-30 4o 6a, E-08029 Barcelona
E-Mail: [email protected], www.HARTING.es
NO - Norway
FI - Finland
HARTING Oy
Teknobulevardi 3-5, FI-01530 Vantaa
E-Mail: [email protected], www.HARTING.fi
PL - Polen
HARTING Polska Sp. z o.o.
ul. Duńska 9, Budynek DELTA, PL-54-427 Wrocław
E-Mail: [email protected], www.HARTING.pl
HARTING Pty Ltd
Suite 11 / 2 Enterprise Drive
Bundoora 3083, AUS-Victoria
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com.au
FR - France
HARTING France
181 avenue des Nations, Paris Nord 2
BP 66058 Tremblay en France
F-95972 Roissy Charles de Gaulle Cédex
E-Mail: [email protected], www.HARTING.fr
BE - Belgium
GB - Great Britain
AU - Australia
HARTING N.V./S.A.
Z.3 Doornveld 23, B-1731 Zellik
E-Mail: [email protected], www.HARTING.be
BR - Brazil
HARTING Ltda.
Rua Major Paladino 128 – Prédio 11
CEP 05307-000 – São Paulo – SP – Brasil
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com.br
CA - Canada
HARTING Canada Inc.
8455 Trans-Canada Hwy., Suite 202
St. Laurent, QC, H4S1Z1, Canada
E-Mail: [email protected], www.HARTING.ca
CH - Switzerland
HARTING AG
Industriestrasse 26, CH-8604 Volketswil
E-Mail: [email protected], www.HARTING.ch
CH - Switzerland
HARTING AG Mitronics
Leugenestrasse 10, CH-2500 Biel 6
E-Mail: [email protected]
www.HARTING -mitronics.ch
HARTING Ltd.
Caswell Road, Brackmills Industrial Estate
GF-Northampton, NN4 7PW
E-Mail: [email protected], www.HARTING.co.uk
HK - Hong Kong
HARTING (HK) Limited
Regional Office Asia Pacific
3512 Metroplaza Tower 1, 223 Hing Fong Road
Kwai Fong, N. T., Hong Kong
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com.hk
HU - Hungary
HARTING Magyarország Kft.
Fehérvári út 89-95, H-1119 Budapest
E-Mail: [email protected], www.HARTING.hu
IN - India
HARTING India Pvt Ltd
7th Floor (West Wing), Central Square II
Unit No.B-19 Part, B 20&21, TVK Industrial Estate
Guindy, Chennai – 600032
E-Mail: [email protected], www.HARTING.co.in
IT - Italy
CN - China
HARTING (Zhuhai) Sales Limited Shanghai Branch
Room 3501- 3503
No. 1, Hong Qiao Road, Grand Gateway I
Xu Hui District, Shanghai 200030, China
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com.cn
CZ - Czech Republic
HARTING s.r.o.
Mlýnská 2, CZ-160 00 Praha 6
E-Mail: [email protected], www.HARTING.cz
DE - Germany
HARTING Deutschland GmbH & Co. KG
P.O. Box 2451, D-32381 Minden
Simeonscarré 1, D-32427 Minden
E-Mail: [email protected],
www.HARTING.de
DK - Denmark
HARTING SpA
Via dell’Industria 7, I-20090 Vimodrone (Milano)
E-Mail: [email protected], www.HARTING.it
JP - Japan
HARTING K. K.
Yusen Shin-Yokohama 1 Chome Bldg., 2F
1-7-9, Shin-Yokohama, Kohoku,
Yokohama 222-0033 Japan
E-Mail: [email protected], www.HARTING.co.jp
KR - Korea
HARTING Korea Limited
B-B108, Woolim Lions Valley 5th
302, Galmachi-ro, Jungwon-gu,
Seongnam-si, Gyeonggi-do, 462-739 Korea
PE-Mail: [email protected], www.HARTING.co.kr
MY - Malaysia (Office)
HARTING ApS
Hjulmagervej 4a, DK – 7100 Vejle
E-Mail: [email protected], www.HARTING.dk
HARTING Singapore Pte Ltd
Malaysia Branch, 11-02 Menara Amcorp, Jln. Persiaran
Barat, 46200 PJ, Sel. D. E., Malaysia
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com
EE - Eastern-Europe
NL - Netherlands
HARTING Eastern Europe GmbH
Bamberger Straße 7, D-01187 Dresden
E-Mail: [email protected]
www.HARTING.com
HARTING B.V.
Larenweg 44, NL-5234 KA ‘s-Hertogenbosch
Postbus 3526, NL-5203 DM ‘s-Hertogenbosch
E-Mail: [email protected], www.HARTINGbv.nl
HARTING Technology Group
Marienwerderstraße 3 | 32339 Espelkamp – Germany
P.O. Box 1133 | 32325 Espelkamp – Germany
Phone +49 5772 47-0 | Fax +49 5772 47-400
E-Mail: [email protected] | www.HARTING.com/en
HARTING A/S
Østensjøveien 36, N-0667 Oslo
E-Mail: [email protected], www.HARTING.no
PT - Portugal
HARTING Iberia, S. A.
Avda. Josep Tarradellas, 20-30, 4o 6a, E-08029 Barcelona
E-Mail: [email protected], www.HARTING.es/pt
RO - Romania
HARTING Romania SCS
Europa Unita str. 21, 550018-Sibiu, Romania
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com
RU - Russia
HARTING ZAO
Maily Sampsoniyevsky prospect 2A
194044 Saint Petersburg, Russia
E-Mail: [email protected], www.HARTING.ru
SE - Sweden
HARTING AB
Gustavslundsvägen 141 B 4tr, S-167 51 Bromma
E-Mail: [email protected], www.HARTING.se
SG - Singapore
HARTING Singapore Pte Ltd.
25 International Business Park
#04-108 German Centre, Singapore 609916
E-Mail: [email protected], www.HARTING.sg
SK - Slovakia
HARTING s.r.o.
Sales office Slovakia
J. Simora 5, SK – 940 67 Nové Zámky
E-Mail: [email protected], www.HARTING.sk
TR - Turkey
HARTING TURKEI Elektronik Ltd. Sti.
Barbaros Mah. Dereboyu Cad. Fesleğen Sok.
Uphill Towers, A-1b Kat:8 D:45
34746 AtaŞehir, İstanbul
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com.tr
TW - Taiwan
HARTING TaiwanLimited
Room 1, 5/F, 495 GuangFu South Road
RC-110 Taipei, Taiwan
E-Mail: [email protected], www.HARTING.com.tw
US - USA
HARTING Inc. of North America
1370 Bowes Road, USA-Elgin, Illinois 60123
E-Mail: [email protected], www.HARTING -USA.com
ZA - South Africa
HARTING South Africa (Pty) Ltd
Ground Floor, Twickenham Building, The Campus
Cnr Main & Sloane Street Bryanston
Johannesburg (Bryanston), 2021
South Africa
E-Mail: [email protected], www.HARTING.co.za

geluid

MHB Showtechniek folder 2014

Occasionlijst Inferno Audio Visueel Luidsprekers Versterkers

Integrated Industry – Orchestrering van diensten

Boxxline Patchpanels

Lijst met vragen voor op een Open Dag

Lees hier het verslag over e.e.a.

VK GROUP, opgericht in 1952, is een toonaangevend Belgisch

Name Affiliation Albert van Dijk Australian National University

organogram W NL