Jaarverslag 2013

Stichting Behoud
Kerkelijke Gebouwen in Gelderland
Arnhem, Bethlehemkerk. Ingang naar de kerkzaal van de
Protestantse Wijkgemeente Presikhaaf
JAARVERSLAG 2013
INLEIDING:
Tot vorig jaar konden wij schrijven: ‘Voor u ligt het jaarverslag over ….’ Vanaf dit verslagjaar
schrijven wij: ‘Ons jaarverslag kunt u inzien op onze website’. Wat hetzelfde blijft is de
onveranderd grote hoeveelheid werk dat in het verslagjaar door het bouwbureau is uitgevoerd.
In het verslagjaar zijn weer meerdere onderhoudsplannen gemaakt waarmee de kerkrentmeesters
naar hun kerkelijke gemeente kunnen aangeven wat de te verwachten kosten voor de
instandhouding van de kerkelijke gebouwen in de komende jaren zullen zijn.
Zoals u weet zijn wij vanaf 1 januari 2011 als stichting belastingplichtig voor de BTW. Wanneer
een subsidieregeling voor monumenten van toepassing is, dan is ook de berekende BTW
subsidiabel.
Op bestuurlijk niveau is met de Provincie Gelderland overleg gevoerd over de instandhouding van
het religieus cultureel erfgoed. Daaruit voortgekomen is onze acceptatie tot partner op het gebied
van restauratie.
Het geheel van 2013 overziende voelen wij ons bevoorrecht ons steentje te hebben kunnen
bijdragen aan het BEHOUD van onze kerkelijke gebouwen.
SAMENWERKING:
Om duidelijkheid te geven in de contractuele verplichtingen van de Stichting en een opdrachtgever,
zijn er vaste Regels en Tarieven met een bijbehorend Opdracht-formulier. Elk jaar wordt nagegaan
of deze aanpassing behoeven. Het bestuur heeft in haar laatste vergadering van 2013 besloten
enkele aanpassingen aan te brengen in de ‘Regels’ die gelden per 1 januari 2014. In een
veranderende maatschappij moet dit regelmatig plaatsvinden.
De samenwerking met de SBKG Overijssel en Flevoland verloopt tot wederzijdse tevredenheid en
zal ook in 2014 worden voortgezet.
In 2013 was de inzetbaarheid van het bouwbureau voor onze stichting 39,7%; voor het jaar 2014
gaan wij uit van een tijdsverdeling van 50% voor de SBKG Gelderland en 50% voor de SBKG in
Overijssel en Flevoland. Wij hopen aan de groeiende vraag naar ondersteuning door het
bouwbureau te kunnen voldoen.
Regelmatig krijgen we aanvragen om een College van Kerkrentmeesters te bezoeken; hierbij
worden de gebouwen met hun inventaris bezichtigd, de bevindingen doorgesproken en wordt
vrijblijvend advies gegeven. Een eerste gesprek is voor donateurs gratis. De PKN-kerken moeten
een beleidsplan hebben; onderdeel daarvan vormt het onderhoudsplan voor de gebouwen. Hierbij
kan ons bouwbureau het College van Kerkrentmeesters uitstekende diensten bewijzen.
Nog steeds geldt: Voor een puike kerk doen wij het werk.
In het verslagjaar zijn met de navolgende beheerders van kerkelijke gebouwen plannen gemaakt,
gesprekken gevoerd en adviezen verstrekt:
Aalst HK
Angerlo HK
Apeldoorn HK
Beekbergen HK
Brakel HK
Buurmalsen HK
Deil HK
Dinxperlo HK
Enspijk HK
Epe HK
Gameren HK
Geldermalsen HK
Gendringen PK
Heesselt HK
Hoevelaken HK
Horssen HK
IJzendoorn HK
Loenen HK
Loenen HK
Megchelen HK
Meteren HK
Nederhemert-N. HHK
Nederhemert-Z. HHK
Nijkerk HK
Nijmegen HK
Oene HK
Oldebroek HK
Ommeren HK
Ophemert HK
Opijnen HK
Poederoijen HK
Rumpt HK
Ruurlo HK
Steenderen HK
Terborg PK
Terwolde PK
Vaassen HK
Varik HK
Veessen HK
Waardenburg HK
Warnsveld HK
Wilp HK
Winterswijk DG
Winterswijk HK
Winterswijk Synagoge
Zevenaar PK
Zoelen HK
BRIM-begeleiding
BRIM-begeleiding
Gemeentelijke subsidie aanvragen
BRIM-begeleiding
BRIM-begeleiding
opstellen BRIM-plan
opstellen BRIM-plan
BRIM-begeleiding
opstellen BRIM-plan
onderhoud glas-in-lood
opstellen BRIM-plan
opstellen instandhoudingsplannen
BRIM-begeleiding
opstellen BRIM-plan
advisering
opstellen BRIM-plan
advisering
BRIM-begeleiding
instandhouding kerkhofmuur
BRIM-begeleiding
BRIM-begeleiding
Provinciale subsidie BRIM aanvragen
opstellen BRIM-plan
advisering
opstellen BRIM-plan
opstellen BRIM-plan
opstellen BRIM-plan
opstellen BRIM-plan
BRIM-begeleiding
BRIM-begeleiding
BRIM-begeleiding
opstellen BRIM-plan
BRIM-begeleiding
opstellen BRIM-plan
opstellen BRIM-plan
advisering
opstellen BRIM-plan
opstellen BRIM-plan
BRIM-begeleiding
fondsenwerving
BRIM-begeleiding
Provinciale subsidie BRIM aanvragen
opstellen BRIM-plan
BRIM-begeleiding
opstellen BRIM-plan
advisering
BRIM-begeleiding
Wij wijzen de eigenaren van niet-monumentale kerkelijke gebouwen erop dat zij volledig gebruik
kunnen maken van onze bouwkundige en financiële advisering en expertise.
Werkzaamheden aan deze gebouwen komen in sommige gevallen ook in aanmerking voor subsidie
van de Solidariteitskas, alsook van andere fondsen. De reden dat wij veel met beheerders van
monumentale gebouwen werken is hierin gelegen dat de regelgeving vanuit de burgerlijke overheid
vaak gecompliceerd is, zeker voor iemand die niet dagelijks met deze materie werkt. De SBKG
Gelderland kan u als deskundig partner terzijde staan.
Verder zijn er mogelijke subsidieregelingen waardoor vanuit Rijksgelden voor onze advisering
wordt meebetaald, zodat de beheerders voordeliger uit zijn.
Voor Gemeentelijke Monumenten is er een regeling van de gemeentelijke overheid. Meestal is dit
een potje waar weinig geld in zit. In 2013 werd het subsidiebedrag van de burgerlijke gemeente
vaak met eenzelfde bedrag aangevuld door de Provincie Gelderland.
Ruurlo:
Hervormde Kerk (St. Willibrord)
Restauratie historische luidklok uit 1609
In oorsprong is dit een14e eeuwse kerk voorzien van een toren. De gotische noordelijke zijbeuk is in
1844 vervangen door een nieuw zijschip.
In de toren bevinden zich twee luidklokken aan stalen tuimelassen; zij hangen in een stalen A-frame
als klokkenstoel. De monumentale klok is gegoten door Arent van der Put te Deventer omstreeks
1609. Deze klok werd op 28 januari 1943 uitgenomen en naar Tilburg getransporteerd. Na de
oorlog is ze teruggekomen.
De grootste klok, uit 1609, is vanwege schade en achterstallig onderhoud sinds een aantal jaren stil
gelegd om vervolgschade te voorkomen. Kern van het onderhoud was het herstellen van de
gebroken kroontak; hiervoor diende de klok uit de toren gehaald te worden.
Voor deze kerk is een BRIM-plan gemaakt. Om voor subsidie in aanmerking te komen zijn er twee
gescheiden plannen ingediend, dus zowel één voor de toren en één voor de kerk.
In het najaar van 2013 is, in samenwerking met de klokkenadviseur de heer Kuipers en de RCE,
voorbereiding getroffen om de klok te kunnen herstellen.
Samenvatting uitgevoerde werkzaamheden.
Herstel van de beschadigde slagrand. De slagrand had nogal wat schade opgelopen door het
langdurig luiden met een uitgezakte klepel en het te hoog opluiden met een slingerende klepel.
Herstel van de kroonarm. Het geheel opnieuw afstellen van de ophanging. In het verleden is de klok
zijdeling verschoven waardoor eveneens schade aan de uurslaghamer is ontstaan.
Tot slot een klankanalyse die zowel voor als na de restauratie is uitgevoerd om te kunnen
vaststellen of de klok daadwerkelijk haar monumentale klankkarakter weer heeft teruggekregen.
Tevens partieel herstel voegwerk en leibedekking toren.
Tijdens een eerder uitgevoerde restauratie van kerk en toren is het klokkengat met beton afgedicht.
Van oorsprong zijn de meeste torens voorzien van een klokkengat om verticaal transport mogelijk
te maken ten behoeve van herstellingen en het vervoer van materialen, gereedschappen en
natuurlijk klokken.
Voor de verwijdering van de klok moest dus gebruik gemaakt van een kraan. De galmgaten in de
vorm van kleine spitsboognissen bevinden zich aan alle vier de zijden; een gemetseld deelzuiltje
deelt de opening in tweeën. Deze is aan de zuidzijde verwijderd om de klok voldoende doorgang te
kunnen verlenen.
Na het uitnemen is de klok voor het herstel van de kroonarm en de slagrand naar Duitsland
(Nördlingen) vervoerd. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het lassen van gescheurde klokken.
In januari 2013 is bij een voorbeschouwing in de werkplaats van klokkenmaker Toine Daelmans in
Helmond gebleken dat de uitkomst van de herstellingen en klankanalyse geheel aan de
verwachtingen voldoet.
In dezelfde maand is de klok herplaatst waardoor de monumentale klank weer tot ver in de omtrek
hoorbaar is.
WERKWIJZE:
Aanvragen voor een gesprek lopen in principe via het bouwbureau. Van daaruit wordt beoordeeld
hoe de verdere aanpak het beste kan plaatsvinden. Ook bij het secretariaat komen regelmatig vragen
binnen die dan worden doorgegeven aan en besproken met de bouwkundigen; indien nodig wordt
een vervolgafspraak gemaakt.
DIENSTVERLENING SBKG GELDERLAND:
De te verlenen diensten bestaan uit:
het opmaken van een bouwkundig onderhoudsplan voor één of meerdere jaren;
het begeleiden van de uitvoering van onderhoudsplannen;
de projectbegeleiding van nieuwbouw, verbouw- en restauratieplannen, inclusief inventaris,
waaronder orgels;
het aanvragen van subsidies en werven van fondsen voor bovengenoemde plannen;
het verstrekken van incidentele adviezen;
advisering bij het aanvragen van vergunningen.
Wilt u voor uw kerkelijke gebouwen een rapport als nul-situatie, dan kunnen wij dat voor u
opstellen. Een dergelijk plan is nuttig om gestructureerd en planmatig onderhoud van de gebouwen
op te voeren naar de achterban (kerkelijke gemeente).
Het is ook een instrument dat bij fusie van gemeenten behulpzaam kan zijn bij het besluit welke
gebouwen dienen te worden afgestoten.
Kortom, een dergelijk rapport geeft meer transparantie en is waardevol voor de besluitvorming.
Rumpt, kroonluchter Hervormde Kerk
Nijkerk, orgel Hervormde Kerk
LANDELIJK EN PROVINCIAAL OVERLEG:
Ook in 2013 zijn de provinciale Stichtingen twee maal bijeen geweest in het 'Overlegorgaan' (OVO)
voor het uitwisselen van wederzijdse informatie en bespreking van actuele ontwikkelingen; onze
Stichting was hierbij telkens vertegenwoordigd, waardoor wij de colleges van kerkrentmeesters nog
adequater van dienst kunnen zijn.
Op verzoek van de SBKG-en in Noord-Oost-Nederland is verder overleg gevoerd om tot meer
samenwerking te komen.
Met de SBKG Zuid Nederland is nog steeds de afspraak van kracht dat zij in geval van nood
tijdelijk door het bouwbureau van onze SBKG zullen worden bijgestaan.
Eenzelfde afspraak bestaat sinds enkele jaren met de SBKG in de Provincie Utrecht.
De Provincie Gelderland heeft in 2013 een nieuwe regeling voor het samenwerken met organisaties
in het monumentenveld: de Partnerregeling. In 2013 zijn wij door de Provincie Gelderland
geaccepteerd als partner.
Informatie is ook te vinden op de website: www.SBKG.nl; hier kan worden doorgelinkt naar andere
partijen op het kerkelijk erf.
Winterwijk, Doopsgezinde Gemeente
Loenen, ingang begraafplaats achter de Protestantse
kerk
DONATEURS:
U kunt onze stichting benaderen voor advies en inlichtingen. Graag verwelkomen wij nieuwe
donateurs voor de SBKG Gelderland. Het donateurschap kost per jaar € 50,00 per kerkelijke
gemeente, ongeacht het aantal kerkelijke gebouwen. Voor donateurs is het eerste gesprek gratis.
Per 31 december 2013 bedroeg het aantal donateurs 62. Het zijn de kerkbesturen van de gemeenten:
Aalst
Acqouy
Almen
Angerlo-Doesburg
Asperen
Barneveld
Bemmel
Beusichem-Zoelmond
Brakel
Bredevoort
Bruchem
Deil en Enspijk
Echteld
Eerbeek
Elst
Epe 'Grote Kerk'
Geldermalsen
Hall
Harderwijk (Protestantse Gemeente)
Hedel
Heerde
’s-Heerenberg-Zeddam
Heerewaarden
Hengelo
Herwijnen
Hierden
Hoevelaken
Hoevelaken ‘De Eshof’
Horssen
Kerkdriel
Kerkwijk-Delwijnen
Kesteren
Lent-Oosterhout-Ressen
Nederhemert
Nieuwaal
Nijmegen
Oene
Ommeren
Oosterbeek-Wolfheze
Ophemert-Zennewijnen
Opijnen
Putten
Rhenoy-Gellicum
Rozendaal
Ruurlo-Barchem
Scherpenzeel
Spankeren/Laag Soeren/Dieren N.O.
Steenderen en Bronkhorst
Tiel
Tricht
Tuil
Varik en Heesselt
Velp
Vorden
Waardenburg-Neerijnen
Wadenoijen
Wageningen
Warnsveld-Leesten
Well-Ammerzoden
West Maas en Waal
Wilp
Zoelen
NIEUWSBRIEF:
In mei en in november 2013 is een Nieuwsbrief uitgegaan met relevante informatie. Wij hopen dat
u met de gegeven informatie uw voordeel kunt doen. Ten dienste van de kerkelijke gebouwen.
Duiven, Protestantse Kapel
Megchelen, Hervormde Kerk
VERGADERINGEN:
In de verslagperiode kwam het bestuur vijf keer bijeen. De belangrijkste onderwerpen waren:
Partnerschap met de Provincie Gelderland;
BRIM-inventarisatie, en de daaruit voortvloeiende werkzaamheden;
coördinerend en sturend toezicht op de schriftelijke rapportage van de bouwkundigen;
beheersmatige bespreking m.b.t. de actuele financiële stand van zaken;
besturenoverleg tussen SBKG Gelderland en SBKG Overijssel en Flevoland;
certificering;
harmonisatie van formulieren die bij beide Stichtingen in gebruik zijn.
Voor onderwerpen die niet worden genoemd, maar wel in de vergaderingen van een
kerkbestuur vragen oproepen die betrekking hebben op de gebouwen, kunt u gerust
met ons contact opnemen.
Wij kunnen u dan van advies dienen of doorverwijzen naar de juiste persoon of
instantie. Hierbij is te denken aan ornamenten aan kerkgebouwen, gemeentelijke
bemoeienis met het kerkgebouw, e.d.
Onze vergaderlocatie is de Bethlehemkerk van de PKN-gemeente in Arnhem (wijk Presikhaaf). Wij
danken hen voor het ter beschikking stellen van hun vergaderruimte.
In het verslagjaar is de laatste vergadering van het jaar gehouden in Tricht (bij Geldermalsen). Oudkerkrentmeester, de heer F.A.G. Scheffel, heeft ons een leerzame rondleiding gegeven door de ‘Sint
Pieter’.
Verder is de SBKG op diverse bijeenkomsten vertegenwoordigd geweest, zoals:
jaarvergadering afd. Gelderland van de VKB;
jaarvergadering landelijke VKB in Nieuwegein;
regiobijeenkomsten VKB afd. Gelderland.
Op het congres van de landelijke VKB in Nieuwegein heeft de SBKG Gelderland, samen met de
SBKG Overijssel en Flevoland, een stand ingericht. Onze mensen van het bouwbureau waren daar
aanwezig om informatie aan de bezoekers te verstrekken. Tijdens de gesprekken is gebleken dat
niet ieder College van Kerkrentmeesters op de hoogte is van de activiteiten van de Stichting Behoud
Kerkelijke Gebouwen.
Tricht, Hervormde Kerk (de Sint Pieter)
BESTUURSSAMENSTELLING:
Per 31 december 2013 bestond het bestuur uit de volgende, onbezoldigde, leden:
B. Vries
voorzitter
P.A. van den Bogerd
secretaris
M. van Galen
penningmeester
J. van Delft
lid
J. Poldervaart
lid en 2e voorzitter
H. Nijland
lid
R.B. Vrieselaar
lid en 2e secretaris
Het bouwbureau is gevestigd in Vaassen. Bouwkundigen zijn de heren H. Bron en G.F. Tutert.
FINANCIËN:
De financiële verantwoording over 2013 is in het bestuur besproken. Na aanmelding van het
financieel verslag aan de Afdeling Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer
in de PKN zijn onze verplichtingen vervuld.
GIFTEN EN LEGATEN:
Bij beschikking van 7 december 2007 is onze Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in
Gelderland door de Belastingdienst aangemerkt als 'Algemeen Nut Beogende Instelling' in de zin
van de Wet Inkomstenbelasting 2001. Per 1 januari 2012 is de Geefwet in werking getreden. Vanaf
die datum is de SBKG Gelderland gekwalificeerd als een ’Culturele ANBI-instelling’. Dit betekent
dat giften en schenkingen door particulieren en bedrijven aan de SBKG Gelderland, volgens de
daarvoor geldende regels, voor hen fiscaal aftrekbaar zijn. Ook brengt de vrijstelling mee dat de
SBKG Gelderland in de toekomst geen schenkings- of successierecht verschuldigd is over
ontvangen giften, legaten en erfenissen.
ANBI:
Per 1 januari 2014 zijn de eisen die aan een ANBI worden gesteld verder aangescherpt. Wij hebben
daarop tijdig kunnen anticiperen.
DOELSTELLING:
De 'Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Gelderland' is in 1995 opgericht op initiatief van
de Commissie Gebouwen en Monumenten van de (toenmalige) Vereniging van Kerkvoogdijen in
de Nederlandse Hervormde Kerk.
Volgens artikel 2 van de Statuten stelt de Stichting zich ten doel:
1.
de leden van de Afdeling Gelderland van de ”Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in
de Protestantse Kerk in Nederland” behulpzaam te zijn en bij te staan in zaken van
restauratie, herstel en onderhoud van gebouwen en tot die gebouwen behorende orgels,
meubilair en verdere zaken;
2.
andere eigenaren, zonodig bezitters van daarvoor in aanmerking komende gebouwen met
bijbehorende zaken (zulks ter beoordeling van het bestuur der stichting), behulpzaam te zijn
en bij te staan in zaken als onder ”1” van dit artikel vermeld;
3.
faciliteiten aan burgerlijke gemeenten te verstrekken ten behoeve van de Monumentenzorg.
De stichting heeft geen winstoogmerk en dient, onverminderd het vorenstaande, het algemeen
belang.
Als bestuurslid van de Afdeling Gelderland van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer
(VKB) is de heer Poldervaart contactpersoon tussen hen en de 'Stichting Behoud'. Zodoende is de
Stichting op die wijze steeds aanwezig op bijeenkomsten die worden georganiseerd door de
Afdeling Gelderland van de VKB.
De Stichting staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 410.52934. Het
BTW-nummer is NL8160.48.472B01. Het IBAN-nummer is: NL53 RABO 0387 7534 00.
Nijkerkveen, Eben-Haëzerkerk
Spijk (bij Gorinchem), glasraam
in de Hersteld Hervormde Kerk
NADERE INFORMATIE IS TE VERKRIJGEN BIJ:
Bouwbureau SBKG Gelderland
de heer Ing. H. Bron
Vossenhoek 16
8172 AB Vaassen
telefoon : 0578-570157
mobiel
: 06.5068.8957
e-mail
: [email protected]
: [email protected]
internet
: www.sbkg.nl
of bij:
en
de heer G.F. Tutert
telefoon : 06.2112.4310
e-mail
: [email protected]
Secretariaat SBKG Gelderland
de heer P.A. van den Bogerd
Meidijk 2
5305 VJ Zuilichem
telefoon : 0418-672556
mobiel
: 06.5134.0888
e-mail
: [email protected]
Zuilichem, februari 2014