(Echt)scheiding en fiscaliteit Praktische gids Trainers: Yves Coemans © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) Update 9/12/2014 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 1 PRAKTISCH • GSM’s op ‘stil’ of ‘tril’ aub • Pauze • Casussen • Vraag & antwoord • Evaluatieformulier 15’ voor einde • Aanwezigheidsattest – vormingsuren na: • afgifte evaluatieformulier • ontvangst volledige betaling • Slides online beschikbaar na bijscholing © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 2 Inhoud bijscholing • • • • • • • • • • • • • • • • • Aangifte en aanslag: basisprincipes Fiscaliteit: basisbegrippen Fiscaliteit: kind ten laste Kind ten laste: netto bestaansmiddelen Fiscaal co-ouderschap: artikel 132bis WIB Uitgaven voor kinderopvang: belastingvermindering Onderhoudsbijdragen: fiscaal aftrekbaar Gekapitaliseerd onderhoudsgeld: fiscaal aftrekbaar? Objectieve onderhoudsbijdragen= Pareto simulator Oefeningen netto bestaansmiddelen voor kind ten laste Taxatie van onderhoudsbijdragen en –uitkeringen Speciale gevallen Onroerende goederen: verdelingsrecht Verkoop onroerende goederen: meerwaardebelasting Verkoop onroerende goederen: woonkrediet Goed om weten: bewonersvergoeding bij feitelijke scheiding Vragen? © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 3 Aangifte en aanslag Basisprincipes © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 4 Hoe belast? Elke Belg wordt individueel belast Criterium = wettelijke verblijfplaats Fiscaal alleenstaande (afzonderlijke aangiften) Alleenstaande Feitelijk samenwonende ð lagere bedrijfsvoorheffing Fiscaal gehuwd (gezamenlijke aangifte) Getrouwd Wettelijk samenwonend ð huwelijksquotiënt en soms optimalisatie © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 5 Aangifte en Aanslag Bij Feitelijke Scheiding of niet meer wettelijk samenwonend 1. Jaar van feitelijke scheiding/herroeping wettelijke samenwoning § Gezamenlijke aangifte indienen § Elk afzonderlijke aangifte à fiscus aanvaardt maar voegt samen ð Belastingberekening alsof nog gehuwd/samenwonend ð Gezamenlijke aanslag tenzij in hetzelfde jaar § wettelijke scheiding uitgesproken § wettelijke samenwoning herroepen ð Mogelijkheid splitsing aanslag § mits brief aan Ontvanger (niet Controleur) § Feitelijk gescheiden echtgenoten = blijven solidair aansprakelijk voor elkaars belasting! 2. Jaar volgend op feitelijke scheiding/herroeping wettelijke samenwoning = Echtgenoten/partners zijn voor de fiscus ‘alleenstaanden’ § Elk afzonderlijke aangifte indienen ð Twee afzonderlijke aanslagen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 6 Aangifte en Aanslag Bij Wettelijke Scheiding Jaar van de wettelijke echtscheiding = Echtgenoten zijn voor de fiscus ‘alleenstaanden’ § vanaf overschrijving echtscheiding in registers burgerlijke stand (Ci.R.H. 331/562,887 – AOIF 46/2005 dd. 28/11/2005) ð Elk afzonderlijke aangifte ð Elk afzonderlijke aanslag § Fiscale belastingschuld van echtscheidingsjaar gesplitst: § Aandeel periode vóór de scheiding § Aandeel periode na de scheiding © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 7 Aangifte en Aanslag Feitelijke scheiding 11/03/2013 Datum aangifte PB Wettelijke scheiding Datum Aangifte PB 30/06/2014 1/09/2014 30/06/2015 aangifte: samen of apart aangifte: apart fiscus voegt samen gemeenschappelijke aanslag aparte aanslag mogelijkheid in EOT: aanslag omdelen over inkomsten van elk ! Aangifte via Tax-on-Web niet mogelijk bij aparte aangifte © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 8 Aangifte en Aanslag Jaar van huwelijk/ feitelijke samenwoning Tijdens huwelijk/ Wettelijke samenwoning Jaar van Feitelijke scheiding Jaar na Feitelijke scheiding Volgende jaren na feitelijke scheiding Jaar van echtscheiding/ beëindiging wettelijke Samenwoning indien dit niet samenvalt met jaar van feitelijke scheiding Aangifte Afzonderlijk Gemeenschappelij k Gemeenschappelij k Afzonderlijk Afzonderlijk Afzonderlijk Aanslag Afzonderlijk Gemeenschappelij k Gemeenschappelij k Afzonderlijk Afzonderlijk Afzonderlijk Verschuldigd Afzonderlijk Hoofdelijk Hoofdelijk Hoofdelijk Behalve indien dit samenvalt met jaar van echtscheiding of beëindiging van wettelijke samenwoning. Behalve indien dit samenvalt met jaar van echtscheiding of beëindiging van wettelijke samenwoning. Hoofdelijk maar niet invorderbaar op het inkomen en op de goederen die met dat inkomen werden verworven (wel invorderbaar op bv. Spaargelden van voor de scheiding, goederen die voor de scheiding werden verworven) Inkomen van voor de echtscheiding: Hoofdelijk maar niet invorderbaar op het inkomen en op de goederen die met dat inkomen werden verworven (wel invorderbaar op bv. spaargelden van voor de scheiding, goederen die voor de scheiding werden verworven) In dit geval: cf. laatste kolom In dit geval: cf. laatste kolom Inkomen van na de scheiding: afzonderlijk © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 9 9 Fiscaliteit Basisbegrippen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 10 Fiscaliteit Aanslagjaar 2015/Inkomstenjaar 2014 1. Progressief belastingstelsel Netto belastbaar inkomen = belastbaar inkomen - forfaitaire beroepskosten netto belastbaar inkomen van tot aanslagvoet aanslagvoet verhoogd met 7,32 % APB 0,00 8.680,00 25 % 26,83 % 8.680,01 12.360,00 30 % 32,20 % 12.360,01 20.600,00 40 % 42,93 % 20.600,01 37.750,00 45 % 48,29 % 50 % 53,66 % 37.750,01 è Basisbelasting berekenen per inkomensschijf è Eindbelasting verhogen met aanvullende gemeentebelastingen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 11 Personenbelastingen Belastingkortingen 1. Belastingvrijstellingen (à laagste belastingtarieven) 1. Individueel belastingvrij minimum 2. Bijkomende belastingvrije sommen: o.a. kinderen 2. Belastingaftrekken (à hoogste belastingtarief) 1. Aftrek enige eigen woning = woonbonus 2. Bijkomende intresten aftrek: nieuw- en verbouw 3. Onderhoudsbijdragen: kinderen, partner, (groot)ouders 3. Belastingverminderingen (à vast belastingtarief) 1. Bouwsparen 2. Pensioensparen + LT-sparen 3. Dienstencheques + PWA-cheques 4. Energiebesparende maatregelen 5. Beveiliging woning tegen inbraak en brand 6. Aandelen erkend ontwikkelingsfonds 7. Giften 8. Huisbediende 9. Kinderoppas 10. Restauratie-uitgaven © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 12 Fiscaliteit Aanslagjaar 2015/inkomstenjaar 2014 2. Elke belastingplichtige: belastingvrije som § 7.070 euro als netto belastbaar inkomen > 26.560 euro è Basisbelasting vermindert met 1.767,50 euro (+ APB) § 7.350 euro als netto belastbaar inkomen < 26.280 euro è Basisbelasting vermindert met 1.837,50 euro (+ APB) § 7.070 euro à 7.350 euro als NBI tussen 26,280 euro en 26.560 euro è Basisbelasting vermindert met 1.767,50 à 1.837,50 euro (+ APB) 3. Alleenstaande ouder met kinderlast: bijkomende belastingvrije som van 1.500 euro Niet voor hertrouwde of wettelijk samenwonende ouders 4. Belasting verhogen met aanvullende gemeentebelasting (APB) Tarief schommelt tussen 0 en 9,00 % Gewogen gemiddelde (AJ2014/INK2013 / inwoners op 1 januari 2013) = 7,32 % (Vlaanderen en Brussel Hoofdstedelijk Gewest) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 13 Huwelijksquotiënt (artikels 87 en 88 WIB92) = Automatische regeling voor gezamenlijk belaste partners Voorwaarden: § Alleen voor gehuwden en wettelijk samenwonenden § Partner geen/laag netto belastbaar beroepsinkomen (≤ 10.200 euro) = Netto-belastbaar beroepsinkomen meestverdienende partner gedeeltelijk overgeheveld naar minstverdienende partner ð Netto belastbaar beroepsinkomen minstverdienende optrekken tot: Maximum 30% van totaal gezinsinkomen Maximum 10.200 euro (AJ2015/INK2014) Belastingbesparing tot maximaal 4.699,54 euro/jaar § Belastingtarief daalt van hoogste naar laagste op deel inkomen § Minstverdienende partner kan belastingvrij minimum uitputten (Echt)scheiding ð tot 391,63 euro minder maandelijks inkomen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 14 Fiscaliteit Kind ten laste © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 15 Kind fiscaal ten laste Voordeel kind(eren) ten laste Principes: - Toekenning van een extra belastingvrije som voor ‘kinderlast’ - Belastingvoordeel begint in de laagste inkomensschijf - Een bijkomende toeslag voor alleenstaanden met kinderlast - Een bijkomende toeslag voor kinderen < 3 j als geen belastingvermindering voor kinderopvangkosten © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 16 Kind fiscaal ten laste Voorwaarden Drie voorwaarden tegelijk vervuld: 1. Op 1 januari aanslagjaar deel uitmaken van het gezin § Bij ouder waar kind gedomicilieerd is § Rechtbank Brussel (25/11/2004) § Waar kind verblijft op 1 januari (al dan niet toevallig) § Rechtbank Brussel (05/04/2006) § Hof van Cassatie (19/11/2001) § Rechtbank Bergen (18/02/2005) § Fiscus respecteert overeenkomst tussen ouders bvb: kind ten laste bij moeder en domicilie bij vader § Rechtbank Antwerpen (21/12/1999) § Rechtbank Brussel (16/03/2000) 2. Geen bezoldiging genieten die beroepskost is voor ouder 3. Netto bestaansmiddelen van het kind < plafond © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 17 Kind ten laste Netto bestaansmiddelen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 18 Kind fiscaal ten laste Netto bestaansmiddelen Netto bestaansmiddelen = alle inkomsten behalve o.a.: § Studiebeurzen § Kinderbijslag § Kraamgeld § Adoptiepremies § Wettelijke toeslagen kinderen met handicap § Premies voorhuwelijks sparen § Bezoldigingen beschutte werkplaats § Kapitalen van erfenis, schenking § Vrijgesteld deel onderhoudsbijdragen = 3.110 euro § Vrijgesteld deel bezoldiging studentenjob = 2.590 euro Netto bestaansmiddelen na aftrek van beroepskosten § 20% forfaitaire beroepskosten § minimum 430 euro als inkomen uit arbeid § Werkelijke beroepskosten © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 19 Kind fiscaal ten laste Maximumbedrag om ten laste te blijven van de ouder(s) (na aftrek 20 % forfaitaire kosten) Plafond AJ2014/ INK2013 Plafond AJ2015/ INK2014 Gehuwde ouder 3.070,00 3.110,00 Alleenstaande ouder 4.440,00 4.490,00 Alleenstaande ouder + kind met handicap 5.630,00 5.700,00 Zie: www.gezinsbond.be, brochure jobstudenten (rubriek/dienstverlening/sociaaljuridisch dienstbetoon), tel. 02 507 88 66 of schema netto bestaansmiddelen) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 20 Netto bestaansmiddelen en onderhoudsgeld Kind nog ten laste of niet? Belastbaar of niet? Tabel - Maximale jaarbedragen - in 2014 toegekend aan kinderen - waarmee ze hun kwalificatie ‘kind ten laste’ niet verliezen - Ze zelf geen belastingen moeten betalen op ontvangen sommen Inkomsten 2014 Maximum onderhoudsbijdrage per kind (regelmatige bijdrage + buitengewone kosten) Maximum loon per kind Alleenstaande ouder Fiscaal ‘gehuwde’ ouder 8.722,44 6.997,44 8.202,48 6.477,48 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 21 Kind ten laste Belastingvoordeel © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 22 Fiscaal voordeel kinderlast jaarlijks per kind (AJ2015/INK14) ‘Gehuwde’ ouder Rang v/h kind Extra BVS Fiscaal voordeel ‘Alleenstaande’ ouder Extra BVS Fiscaal voordeel 1ste 1.500 402,45 3.000 879,49 2de 2.370 757,14 2.370 771,63 3de 4.800 1.908,15 4.800 2.060,54 4de en hoger 5.350 ≥ 2.322,08 5.350 ≥ 2.403,43 § § § § BVS = Belastingvrije som bovenop individuele (7.070 of 7.350 euro) Kind met zware handicap (> 66 %) telt dubbel Fiscaal voordeel berekend aan APB van 7,32 % (gemiddelde Vl + B) Terugbetaalbaar belastingkrediet = maximaal 430 euro © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 23 Fiscaal voordeel kinderlast Gehuwde ouder: wanneer voelbaar? 1. Loonbrief: onmiddellijk è Gezinskorting op bedrijfsvoorheffing gehuwde ouder (AJ2015/INK14) Aantal kinderen 2. Belasting voordeel Gezinskorting (per maand) Saldo (per maand) 1 33,53 34,00 - 0,47 2 96,63 92,00 4,63 3 255,65 246,00 9,65 4 449,22 450,00 - 0,77 Aanslagbiljet: na 1 à 2,5 jaar na inkomstenmaand è Saldo: belastingvoordeel - gezinskorting op bedrijfsvoorheffing © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 24 Fiscaal voordeel kinderlast Alleenstaande ouder: wanneer voelbaar? 1. Loonbrief: onmiddellijk è Gezinskorting op bedrijfsvoorheffing alleenstaande (AJ2015/INK14) Aantal kinderen Belasting voordeel Gezinskorting (per maand) Saldo (per maand) 1 73,29 68,00 5,29 2 137,59 126,00 11,59 3 309,31 280,00 29,31 4 509,59 484,00 25,59 Gescheiden ouders krijgen extra gezinskorting van 34 euro NIET Niet hertrouwde weduwnaars/weduwen en vrijgezellen: WEL 2. Aanslagbiljet: na 1 à 2,5 jaar na inkomstenmaand è Saldo: belastingvoordeel - gezinskorting op bedrijfsvoorheffing © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 25 Fiscaal voordeel kinderlast Verschuiving gezinskorting in bedrijfsvoorheffing Na (echt)scheiding è Gezinskorting op bedrijfsvoorheffing verschuift van Onderhoudsplichtige ouder naar onderhoudsgerechtigde ouder ð Onmiddellijk effect op netto-inkomen Aantal kinderen Onderhoudsplichtige Onderhoudsgerechtigde 1 - 34,00 + 68,00 2 - 92,00 + 126,00 3 - 246,00 + 280,00 4 - 450,00 + 484,00 5 - 665,00 + 699,00 Let op: - Belangrijke (bedenkelijke) gevolgen voor toekenning woonkrediet - Bovenop verlies huwelijksquotiënt (maximaal 10.200 euro) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 26 Bijkomende forfaitaire belastingvrije som 560 euro extra belastingvrij (AJ2015/INK2014) ! extra belastingvoordeel van 162,50 tot 305,20 euro afhankelijk van inkomen, aantal kinderen en APB Voorwaarden: Kind fiscaal ten laste Kind < 3 jaar (op 1 januari van aanslagjaar) Geen fiscale aftrek van kinderopvangfactuur Belangrijk: kind met handicap telt dubbel © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 27 Fiscaal co-ouderschap Artikel 132bis WIB © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 28 Basisregel in de fiscaliteit Kind slechts ten laste van 1 ouder Alternatief: fiscaal co-ouderschap (Art 132bis WIB92) " Sinds inkomstenjaar 1999 " Principe: Ouder met kind(eren) ten laste à staat helft belastingvrije som(men) af aan andere ouder " Aangepaste regeling vanaf 1 januari 2007 artikel 277 Wet van 27/12/06 houdende diverse bepalingen Belgisch Staatsblad d.d. 28/12/06 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 29 Fiscaal co-ouderschap Voorwaarden Beperkt tot 18 jaar (meerderjarigheid = ontvoogding) Uitsluitend bij gelijkmatige huisvesting Vakje(s) aankruisen op belastingaangifte Ouder die halve belastingvrije sommen afstaat ð codes 1034-33, 1035-32, 1054-13 en 1055-12 Ouder die halve belastingvrije sommen krijgt ð codes 1036-31, 1037-30, 1058-09 en 1059-08 Verantwoordingsstukken niet bijvoegen maar voorleggen op vraag fiscus . Bij vonnis: afschrift van vonnis door rechter . Bij onderlinge overeenkomst: Overeenkomst laten homologeren door rechter OF Overeenkomst gratis laten registreren voor vaste datum Noodzakelijke clausules in vonnis of overeenkomst . Altijd clausule “gelijkmatige verdeelde huisvesting” opnemen . Duidelijk opnemen: “dat co-ouders akkoord gaan om belastingvrije sommen te verdelen” © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 30 Fiscaal co-ouderschap Gevolgen • • Elk 50% van extra belastingvrije som(men) voor kind(eren) Elk 100 % bijkomende belastingvrije som van 1.500 euro § Mits alleenstaande (niet hertrouwd/niet wettelijk samenwonend) • Elk 50 % forfaitaire belastingvrije som voor kind jonger dan 3 jaar § Mits geen belastingvermindering kinderopvangkosten § = nadelig als andere ouder belastingvermindering kinderopvang wil • Elk 100 % belastingvermindering voor kinderoppaskosten § Mits voldaan aan alle voorwaarden inzake fiscale aftrek kinderopvang • • • • • Let op: belangrijke nadelen ] halve belastingvrije sommen = minder belastingvoordeel ] geen fiscale aftrek onderhoudsbijdragen ] houdt geen rekening met rang van kind(eren) (nieuw samengesteld gezin) ð Voordeligste afwegen: Art 132bis OF aftrek onderhoudsbijdragen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 31 Fiscaal co-ouderschap Toepassing Automatisch toegepast (behalve bij fiscale aftrek onderhoudsbijdrage) als: 1. geregistreerde of door rechter gehomologeerde overeenkomst, waarin uitdrukkelijk vermeld dat: § Huisvesting gelijkmatig verdeeld § Ouders belastingvrije sommen voor kinderen onderling verdelen 2. Gerechtelijke beslissing met gelijkmatige huisvesting Geen toepassing § als onderhoudsplichtige ouder onderhoudsbijdragen aftrekt Let op voor gevolgen bij onderhoudsgerechtigde ouder § heeft recht op volledige belastingvrije sommen voor kind(eren) § krijgt maar helft belastingvrije sommen voor kind(eren) ð zelf initiatief nemen voor rechtzetting (bezwaarschrift) Cumul mogelijk § In jaar van overeenkomst co-ouderschap § Voor periode voorafgaand aan datum overeenkomst © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 32 Fiscaal co-ouderschap meestal nadelig Vergelijking op jaarbasis (AJ2015/INK14) Aantal kinderen t.a.v. alleenstaande ouder 1 ouder alleenstaand 2 ouders alleenstaand t.a.v. gehuwd koppel 2 ouders gehuwd 1 - 40,24 396,55 0,00 2 - 94,98 387,96 - 87,74 3 - 551,62 - 10,20 - 456,17 4 - 760,90 - 116,98 - 691,06 Let op: Fiscaal nadeel door verlies aftrek onderhoudsbijdrage nog verrekenen Berekend op basis van bedragen AJ2015/INK2014 en gemiddelde APB = 7,32 % © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 33 Fiscaal co-ouderschap Let op: praktijkgeval Vonnis van jeugdrechter Ingewikkelde verblijfsregeling: quasi gelijkmatig Fiscaal voordeel + kinderbijslag bij vader Houding fiscus Verwerpt fiscaal voordeel bij vader Past fiscaal co-ouderschap toe Vader dient bezwaarschrift in op basis van vonnis Reactie Gewestelijke directeur Vonnis is ondergeschikt aan fiscale wetgeving Fiscaal co-ouderschap blijft van toepassing © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 34 Terugbetaalbaar belastingkrediet voor kinderen ten laste © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 35 Belastingkrediet AJ2015/INK2014 Minimum inkomen om belastingvrije sommen voor kinderlast uit te putten Aantal kinderen Gehuwde ouder Alleenstaande ouder 1 8.850 10.350 2 11.220 12.720 3 16.020 17.520 4 21.370 22.870 5 26.440 27.940 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 36 Belastingkrediet voor kinderen ten laste AJ2015/INK2014 Inkomen te laag om belastingvrije sommen voor kinderlast uit te putten? ! Terugbetaalbaar belastingkrediet max. 430 euro per kind Vervangt: § Belastingvrije som voor kinderen ten laste § Bijkomende belastingvrije som voor kinderen < 3 jaar (geen aftrek KO) Komen niet in aanmerking: § Belastingvrije som van ouder zelf § Bijkomende belastingvrije som voor alleenstaande ouder © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 37 Belastingkrediet voor kinderen ten laste Let op: § Uitbetaald via aanslagbiljet, d.w.z. 1 à 2,5 jaar na inkomstenmaand § Kind met handicap telt dubbel Bij fiscaal co-ouderschap: § Berekend na verdeling van belastingvrije sommen § Uitsluitend voor ouder die kinderen effectief ten laste heeft ð andere ouder krijgt geen terugbetaalbaar belastingkrediet © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 38 Uitgaven voor kinderopvang Belastingvermindering © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 39 Uitgaven kinderoppas (-opvang) Belastingvermindering Recht op belastingvermindering mits voorwaarden - Gestaafd door attest - Bij wie? - Bij ouder met kind ten laste - Bij ouder die helft van belastingvrije sommen krijgt (fisc. co-ouderschap) - Leeftijd van het kind (op verjaardag en niet op 1 januari aanslagjaar) - < 12 jaar: - Kinderopvangkosten tot 31/08 van kalenderjaar waarin kind 6 jaar wordt - Buitenschoolse opvang voor schoolplichtige kinderen (> 6 jaar) - < 18 jaar: kind met zware handicap - verhoogde kinderbijslag voor kind met handicap ontvangen - 80% lichamelijk/geestelijk ongeschikt - 7 à 9 punten (Officiële Belgische Schaal ter bepaling van graad invaliditeit) - ≥ 15 punten op alle pijlers samen van medisch-sociale schaal kinderbijslag © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 40 Uitgaven kinderoppas (-opvang) Belastingvermindering - Belastingvermindering van 45% (+ APB) - 100% betaald bedrag - Beperkt tot 11,20 euro per kind per oppasdag - Geen jaarlijkse indexatie van plafond: al jaren 11,20 euro - Per kalenderdag ongeacht opvangduur (Comm. IB 104/182) Voorbeeld: 19 euro dagtarief en 10 euro tarief voor halve dag - volle dag kost 19 euro ð belastingvermindering op 11,20 euro - halve dag kost 10 euro ð belastingvermindering op 10,00 euro - Alleen voor ouders met beroepsinkomsten / vervangingsinkomens - Niet cumuleerbaar met bijkomende belastingvrije som kind < 3 jaar - Belastingvermindering verdeeld - Bij gezamenlijk belaste ouders - Prorata volgens inkomensverdeling © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 41 Uitgaven kinderoppas (-opvang) Belastingvermindering Uitgaven betaald aan: § Instelling of opvangvoorzieningen erkend, gesubsidieerd of gecontroleerd door: § Kind en Gezin § Office de la Naissance et de l’Enfance (ONE) § Executieve van de Duitstalige Gemeenschap § Lokale openbare besturen § Buitenlandse openbare instellingen in andere lidstaat van Europese Economische Ruimte (EER) § Kinderdagverblijven of zelfstandige onthaalouders onder toezicht van bovenvermelde instellingen § Kleuter- of lagere scholen in de EER © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 42 Onderhoudsbijdragen Fiscaal aftrekbaar © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 43 Onderhoudsbijdragen en onderhoudsuitkeringen Aftrekbaar van netto-inkomen onder bepaalde voorwaarden 1ste voorwaarde: Wettelijke verplichting - Wettelijke grondslag op basis van Burgerlijk wetboek: - Art. 203 § 1: kinderen door afstammingsband - Geboren binnen het huwelijk - Erkend - Gewone en volle adoptie - Resultaat vaderschapsonderzoek - Art. 301: echtgenoten en wettelijke samenwoners - Gerechtelijke uitspraak niet noodzakelijk: - overeenkomst dient gehomologeerd te zijn vóór indiening aangifte in jaar n+1 - Ook op grond van overeenkomst (bvb EOT) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 44 Onderhoudsbijdragen en onderhoudsuitkeringen Aftrekbaar van netto-inkomen onder bepaalde voorwaarden 2de voorwaarde: Betaler en genieter behoren tot afzonderlijk gezin § op tijdstip van betaling en niet op 1 januari van aanslagjaar § In zelfde jaar: aftrek onderhoudsbijdrage én kind ten laste Voorbeeld: kind woont bij moeder tot eind november 2013 vader betaalt onderhoudsbijdragen voor kind aan moeder kind verhuist naar vader en woont bij hem op 1 januari 2014 ð tot eind november betaalde onderhoudsbijdragen aftrekbaar ð kind fiscaal ten laste bij vader § Jaar van feitelijke scheiding ondanks gezamenlijke aanslag § Onderhoudsbijdragen aftrekbaar voor kind én partner § zelfs vrijwillige bijdragen (Brussel 30/06/95 en Luik 08/01/92) § bekrachtiging door Vrederechter niet nodig (Luik 08/01/92) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 45 Onderhoudsbijdragen en onderhoudsuitkeringen Aftrekbaar van netto-inkomen onder bepaalde voorwaarden 3de voorwaarde: Bewijs van betaling: = aantonen werkelijkheid en bestemming § Alleen effectief betaalde bedragen aftrekbaar § Geen fiscale definitie § In geld, betalingen aan derden, betalingen in natura § duidelijk vermelden op betaalopdracht: “Onderhoudsbijdrage voor …” § verschillende betaalopdrachten per kind en partner § Onderhandse kwijtingen § volstaan als genieter aangifte deed § Luik (08/01/1992), Brussel (16/02/1995 en 02/04/2003) § Tonen onvoldoende regelmatigheid aan § Gent (18/01/1996) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 46 Onderhoudsbijdragen en onderhoudsuitkeringen Aftrekbaar van netto-inkomen onder bepaalde voorwaarden 4de voorwaarde: Regelma.gheid van uitkering § Regelma:g = periodiek = punctueel en volgens omstandigheden § Maandelijks niet verplicht § Minstens herhaaldelijk (Brussel 15/02/01 en Luik 08/01/92) § Minimum 1x per jaar § Achterstallen in principe niet aKrekbaar (zie verder) § Uitzonderingen op regelma:gheid § Eénmalige (kapitaals)uitkering na echtscheiding § Uitgaven zonder periodiek karakter § Belas:ngen § Stookoliefactuur in strenge winter § Aankoop auto (indien verantwoord) = antwoord Min v Financiën op vraag van 25/09/09 (Kamer) § Bedrag moet niet vast zijn, maar schommelen volgens: § Noden van de onderhoudsgerech:gde § Mogelijkheden van onderhoudsplich:ge = Antwerpen 24/06/05 en 16/12/97 en Luik 25/06/97 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 47 Aftrekbare onderhoudsbijdragen ! 80 % van betaalde onderhoudsbijdrage fiscaal aftrekbaar Bedrag vermindert netto belastbaar inkomen Belastingvoordeel aan marginaal tarief ! Belastingvoordeel afhankelijk van: Netto belastbaar inkomen Aanvullende gemeentelijke personenbelasting (APB) è Aangifte in VAK VIII, codes 1390-65 of 2390-35 Aftrekbaar bij onderhoudsplichtige © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 48 Aftrekbare onderhoudsbijdragen voor kinderen Wat is fiscaal aftrekbaar? 1. Onderhoudsbijdrage in gewone kosten 2. Bijdrage in de buitengewone kosten 3. Stortingen onderhoudsplichtige op kindrekening © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 49 Aftrekbare onderhoudsbijdragen Wat is aftrekbaar voor kinderen? 1. Onderhoudsbijdrage in gewone kosten (Art. 203bis, §3 BW) = alle gebruikelijke kosten dagelijkse onderhoud van kinderen • Opgesomd in Art. 203 BW (Wet 19-03-2010) ! omschrijf duidelijk de kostenelementen in EOT § Huisvesting § Levensonderhoud § Gezondheid § Toezicht § Opvoeding § Opleiding § Ontplooiing • Opleiding niet voltooid ð verplichting loopt door na meerderjarigheid, zelfs tot kind inkomen verwerft/kan verwerven © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 50 Aftrekbare onderhoudsbijdragen Wat is aftrekbaar voor kinderen? 2. Bijdrage in buitengewone kosten (Art. 203bis,§3 BW) = “de uitzonderlijke, noodzakelijke of onvoorzienbare uitgaven die voortvloeien uit toevallige of ongewone gebeurtenissen en die het gebruikelijke budget voor het dagelijkse onderhoud van het kind overschrijden” Kenmerken buitengewone kosten: - onzeker of ze zich zullen voordoen - moeilijk op voorhand becijferbaar - verrekening in gewone onderhoudsbijdrage niet mogelijk - frequentie = onregelmatig © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 51 Aftrekbare onderhoudsbijdragen Wat is aftrekbaar voor kinderen? 2. Bijdrage in buitengewone kosten (Art. 203bis,§3 BW) - Voorwaarde van regelmatigheid = zonder voorwerp - Conform EOT regelingsovereenkomst / vonnis - Gestaafd met bewijskrachtige documenten/bewijsstukken - Voorbeelden van uitgaven zonder periodiek karakter § § § § Betaling van belastingen Betaling van stookoliefactuur in strenge winter Uitzonderlijke medische kosten Uitzonderlijke bijdrage in de aanschaffing van een wagen als noodzakelijk om studies te volgen bij moeilijk openbaar vervoer © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 52 Aftrekbare onderhoudsbijdragen Welke buitengewone kosten zijn niet aftrekbaar? § Willekeurige onderhoudsbijdragen § § In belastbaar tijdperk als onderhoudsplichtige hoge inkomsten heeft Ingegeven om inkomen louter om fiscale reden af te romen ð geen aftrekbaarheid én geen belastbaarheid! § Vrijwillig zakgeld en spaargeld voor kinderen (Antw. 28-11-2000) § Vrijwillige bekostiging van vakanties (Antw. 28-11-2000) § Vrijwillige betaling van belastingen van onderhoudsgerechtigde(n) § Antwerpen 28-11-2000 § Kosten uitoefening verblijfsregeling § Brussel 20-06-2007 en 17-03-2011, arrest 1131 § Vervoerkosten om kind te bezoeken § Eenmalige sommen (Comm WIB 104/40) zoals geschenken: huwelijk, geboorte, ziekte, plechtige communie zonder regelmatig karakter © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 53 Aftrekbare onderhoudsbijdragen Wat is aftrekbaar voor kinderen? 3. Stortingen onderhoudsplichtige op de kindrekening = speciale gezamenlijke rekening waarop gestort: § § Kinderbijslag Eventuele andere sociale voordelen van het kind § Eventuele maandelijkse bijdrage van de ouders waarmee (ook) buitengewone kosten worden betaald § § § § § alternatief om veelvuldige betwistingen te vermijden voortdurend recuperatie bij andere ouder vermijden Wet 19/03/10: gelijkgesteld met onderhoudsbijdragen Circulaire Ci.RH.241/605.665 (AOIF 55/2010) dd. 05-08-2010 Circulaire 009/2010 dd. 02-08-2010 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 54 Achterstallige onderhoudsbijdragen Algemene principes - Aftrekbaar: uitsluitend mits gerechtelijke beslissing - Bedrag vastgesteld met terugwerkende kracht - Bedrag verhoogd met terugwerkende kracht - Behalve als in vorig aanslagjaar fiscaal co-ouderschap toegepast! - Wel aftrekbaar: bij vertraging van maximaal 3 maanden - Niet aftrekbaar: te laat betaald ð ook niet belastbaar bij ontvanger - Dus attentie ingeval van: - Financiële moeilijkheden - In onderling overleg © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 55 Aftrekbare onderhoudsbijdragen in jaar Feitelijke Scheiding? Jaar feitelijke scheiding met gemeenschappelijke aanslag -‐ Onderhoudsbijdrage voor kinderen (Com. IB 104/17): -‐ Fiscaal aKrekbaar door één ouder -‐ Vanaf datum feitelijke scheiding -‐ Onderhoudsbijdrage voor ex-‐ echtgenoot (Ci.RH.26/592.612 AOIF 46/2010 dd 29-‐06-‐2010): -‐ Fiscaal aKrekbaar door betalende par:j -‐ Mits voldaan aan voorwaarde we]elijke basis (art. 104, 1° WIB92) -‐ Belastbaar voor ontvangende par:j Opgelet: Feitelijke scheiding moet bewezen worden Hoe? Alle bewijsmiddelen van gemeen recht • Adreswijziging bij dienst bevolking • Huurcontract • Facturen nutsvoorzieningen • Brandverzekering… © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 56 Gekapitaliseerd onderhoudsgeld Fiscaal aftrekbaar © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 57 Aftrekbare onderhoudsuitkeringen Gekapitaliseerd onderhoudskapitaal voor partner § OHG mag uitgedrukt worden in een gekapitaliseerd OHG § Dergelijk Gekapitaliseerd OHG mag gespreid worden over 2 of 3 jaren § GOHG mag gecombineerd worden met maandelijks OHG § GOHG eveneens voor 80% aftrekbaar/belastbaar § Aftrekbaar in jaar van betaling § Attentie: homologatie vereist § Attentie: geen mix van bvb opleg Onr. Goed. met gekapitaliseerd OHG § Advies: neem vooraf contact op met Controleur van belastingen en vraag schriftelijk akkoord van het taxatiekantoor vóór inleiding ES § In principe slechts aftrekbaar indien bevestiging EOT in notariële regelingsakte bevestigd door echtscheidingsvonnis (A’pen 02-122003, 2000/AR/3023) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 58 Aftrekbare onderhoudsuitkeringen Gekapitaliseerd onderhoudskapitaal voor partner Over hoeveel aanslagjaren mag gekapitaliseerd onderhoudsgeld worden betaald en afgetrokken? Antwoord van Contactcenter: “de spreiding over drie CjdsCppen van de betaling of toekenning van een kapitaal ter vervanging van onderhoudsuitkeringen vormt in principe geen beletsel voor de aNrek van 80 % van het op elk van die CjdsCppen betaalde of toegekende bedrag van het totale neQo-‐inkomen, voor zover uiteraard aan alle in arCkel 104, 1°, WIB 92 gestelde voorwaarden is voldaan.” © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 59 Aftrekbare onderhoudsuitkeringen Gekapitaliseerd onderhoudskapitaal voor partner Vanaf wanneer mag gekapitaliseerd onderhoudsgeld afgetrokken worden van het inkomen? Antwoord van Contactcenter: “De in arCkel 104, 1°, WIB 92 vermelde onderhoudsuitkeringen mogen uitsluitend worden afgetrokken van het totale neQo-‐inkomen van het belastbare Cjdperk waarin zij werkelijk betaald zijn. De betaling van de uitkering of van het kapitaal moet door bewijsstukken worden gerechtvaardigd. Die bewijsstukken moeten zowel de werkelijkheid als de bestemming van de betalingen voldoende aantonen. Het vereiste bewijs van betaling is niet geleverd door een schriNelijk akkoord tussen beide echtgenoten voorafgaand aan een echtscheiding bij onderlinge toestemming als Ctel van het onderhoudsgeld.” !!A]en:e!! OHG moet betaald zijn ter uitvoering van een verplich:ng op grond van het Burgerlijk of het Gerechtelijk Wetboek of van de wet van 23 november 1998 tot uitvoering van de we]elijke samenwoning. © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 60 PAUZE - 20 MIN. © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 61 Oefeningen Objectieve onderhoudsbijdragen voor kinderen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 62 (ECHT)SCHEIDINGEN onderhoudsbijdragen voor kinderen berekenen Onderhoudsgeldcalculator Calculateur de contributions alimentaires Pareto-simulator Plus www.onderhoudsgeldonline.be Unterhaltsgeldrechner © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 63 Oefeningen Kind ten laste of niet? Betaalt kind belastingen of niet? Simuleer fiscale impact van (echt)scheiding © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 64 Netto bestaansmiddelen en onderhoudsbijdragen Oefening 4 Fien (17 jaar) is student Zij woont bij haar uit de echt gescheiden moeder (= fiscaal alleenstaande) Haar vader betaalt voor Fien in 2013: § maandelijkse onderhoudsbijdrage: 320 euro Op jaarbasis betaalde vader voor Fien dus 3.840 euro Fien verdiende bij als jobstudent: 3.400 euro netto Zij maakt gebruik van een forfaitaire aftrek beroepskosten VRAAG: is Fien nog fiscaal ten laste van haar moeder? © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 65 Netto bestaansmiddelen en onderhoudsbijdragen Oefening 4: oplossing Fien (17 jaar) is student Zij woont bij haar uit de echt gescheiden moeder (= fiscaal alleenstaande) Haar vader betaalt voor Fien in 2013: maandelijkse onderhoudsbijdrage: 320 euro Op jaarbasis betaalde vader voor Fien dus 3.840 euro Fien verdiende bij als jobstudent: 3.400 euro netto Zij maakt gebruik van een forfaitaire aftrek beroepskosten ANTWOORD: Fien ontving 3.840 euro onderhoudsbijdrage en 3.400 euro loon Het vrijgestelde bedrag aan onderhoudsbijdrage = 3.110 euro Het vrijgestelde bedrag aan studentenarbeid = 2.590 euro Berekening: (3.840 – 3.110) x 80% + (3.400 – 2.590) - 430 = 1.026 euro Fien is nog steeds ten laste van haar moeder. Reden: Netto bestaansmiddelen (1.026 euro) ≤ 4.490 euro Fien moet geen belastingen betalen Reden: Belastbaar inkomen (5.496,200 euro) ≤ 7.350 euro © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 66 Netto bestaansmiddelen en onderhoudsbijdragen Oefening 5 Ludwig is student Hij woont bij zijn uit de echt gescheiden moeder (= fiscaal alleenstaande) Zijn vader betaalt voor Ludwig in 2014: § maandelijkse onderhoudsbijdrage: 520 euro § buitengewone kosten: 360 euro Op jaarbasis betaalde vader voor Ludwig dus 6.600 euro VRAAG: is Ludwig nog fiscaal ten laste van zijn moeder? © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 67 Netto bestaansmiddelen en onderhoudsbijdragen Oefening 5: oplossing Ludwig is student Hij woont bij zijn uit de echt gescheiden moeder (= fiscaal alleenstaande) Zijn vader betaalt voor Ludwig in 2014: § maandelijkse onderhoudsbijdrage: 520 euro § buitengewone kosten: 360 euro Op jaarbasis betaalde vader voor Ludwig dus 6.600 euro VRAAG: is Ludwig nog fiscaal ten laste van zijn moeder? ANTWOORD: Ludwig ontving 6.600 euro Het vrijgesteld bedrag aan onderhoudsbijdrage is 3.110 euro Berekening: (6.600 – 3.110) x 80% = 2.792 euro Ludwig is nog steeds ten laste van zijn moeder. Reden: Netto bestaansmiddelen (2.792 euro) ≤ 4.490 euro Ludwig moet geen belastingen betalen Reden: Belastbaar inkomen (5.280 euro) ≤ 7.350 euro © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 68 Netto bestaansmiddelen en onderhoudsbijdragen Oefening 6 Ludwig is student Hij woont bij zijn uit de echt gescheiden moeder (= fiscaal alleenstaande) Zijn vader betaalt voor Ludwig in 2014: § maandelijkse onderhoudsbijdrage: 520 euro § buitengewone kosten: 360 euro Op jaarbasis betaalde vader voor Ludwig dus 6.600 euro Ludwig verdiende bij als jobstudent: 4.800 euro netto Hij maakt gebruik van een forfaitaire aftrek beroepskosten VRAAG: is Ludwig nog fiscaal ten laste van zijn moeder? © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 69 Netto bestaansmiddelen en onderhoudsbijdragen Oefening 6: oplossing Ludwig is student Hij woont bij zijn uit de echt gescheiden moeder (= fiscaal alleenstaande) Zijn vader betaalt voor Ludwig in 2014: § maandelijkse onderhoudsbijdrage: 520 euro § buitengewone kosten: 360 euro Op jaarbasis betaalde vader voor Ludwig dus 6.600 euro Ludwig verdiende bij als jobstudent: 4.800 euro netto Hij maakt gebruik van een forfaitaire aftrek beroepskosten ANTWOORD: Ludwig ontving 6.600 euro onderhoudsbijdrage en 4.800 euro loon Het vrijgestelde bedrag aan onderhoudsbijdrage = 3.110 euro Het vrijgestelde bedrag aan studentenarbeid = 2.590 euro Berekening: [(6.600 – 3.110) + (4.800 – 2.590)] x 80% = 4.560 euro Ludwig is niet meer ten laste van zijn moeder. Reden: Netto bestaansmiddelen (4.560 euro) > 4.490 euro Ludwig moet wel belastingen betalen Reden: Belastbaar inkomen (8.702,40 euro) > 7.350 euro © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 70 Fiscale voordelen kinderen evenwicht na scheiding © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 71 Fiscale voordelen kinderen Evenwicht na (echt)scheiding Onderhoudsgerechtigde ouder § kinderbijslag en andere sociale voordelen § fiscaal voordeel voor kind(eren) ten laste § belastingvermindering op uitgaven kinderopvang Onderhoudsplichtige ouder § fiscale aftrek van onderhoudsbijdragen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 72 Kruiselingse optimalisatie Voorbeeld: gescheiden ouders met 2 kinderen 1. Fiscaal co-ouderschap ð elk ouder: fiscaal voordeel van 1.019,16 euro 2. Elk 1 kind ten laste + onderhoudsbijdrage 100 euro pm ð elke ouder: fiscaal voordeel van § 879,16 euro voor kind ten laste § 514,94 euro door fiscale aftrek onderhoudsbijdrage = 1.394,10 euro totaal fiscaal voordeel ð fiscale winst van 374,94 euro / jaar 3. Kinderbijslag groeperen rond bijslagtrekkende ð optimale rangregeling ipv elk 1ste rang Let op: fiscus en ouder(s) of kinderen kunnen dwarsliggen • • Wijziging in hoofdverblijfplaats door (meerderjarige) kinderen Belastingcontrole © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 73 Taxatie van onderhoudsgelden Onderhoudsbijdragen voor kinderen Onderhoudsuitkeringen tussen ex-partners © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 74 Onderhoudsgelden = belastbaar inkomen Onderhoudsgelden voor 80 % belastbaar bij onderhoudsgerechtige è Onderhoudsuitkeringen voor ex-partner è voor 80% belastbaar bij ex-partner è Onderhoudsbijdragen voor kind(eren) è Voor 80% belastbaar bij kind (ongeacht zijn leeftijd) è zelfs als betaald aan ouder bij wie kind verblijft è zelf aangifteformulier op naam van kind aanvragen è Nooit aangeven bij ouder die onderhoudsbijdrage ontvangt è Fiscus belast dit zonder pardon aan marginaal tarief Mogelijke gevolgen è Kind moet belastingen betalen (> belastingvrije som van 7.350 euro) è Verlies status “kind ten laste” (Netto bestaansmiddelen > plafond) è Onderhoudsbijdrage kinderen verhoogt inkomen ouder bij aanvraag studietoelage en -financiering " minder kans op tegemoetkoming © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 75 Aangifte door kinderen Onderhoudsbijdragen voor kinderen gestort op rekening van één ouder op rekening op naam van kind of op de kindrekening - Tem inkomsten 2012: verplichte aangifte zelfs voor een baby! - Aangifteplicht op naam van het kind (regeling sinds aanslagjaar 2014): - Kind < 16 jaar - Belastbaar inkomen < belastingvrij minimum (7.350 euro) ð vrijstelling van aangifte - Kind ≥ 16 jaar ð Aangifteplicht zelfs als belastbaar inkomen < belastingvrije som - Belastbaar inkomen = beroepsinkomsten (bv. Jobstudent) + 80% onderhoudsbijdragen - Leeftijd van 16 jaar op datum van 1 januari van het aanslagjaar - Indien geen aangifteformulier ontvangen: zelf formulier aanvragen - Tot nog toe: soepele behandeling door fiscus, maar wetgeving is strikt - Geen afgifte ð risico op boete van 50 tot 1.250 euro © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 76 Geen verband aftrek - taxatie Standpunt fiscus (Com IB 90/18) = geen rechtstreeks verband tussen taxatie en aftrek Onderhoudsbijdragen als divers inkomen belast bij genieter § Artikel 90, 3°WIB92: altijd belastbaar ongeacht aftrek of niet! § Mondelinge Parl. vraag 3230 Jacques Chabot dd 29/06/2004 Maar rechtbanken verdeeld § Aftrek omdat werd belast (Antwerpen 30/06/98 en Brussel 06/06/02) § Belast geen argument voor aftrek (Gent 22/12/99 en 12/09/01) § Aftrek geen voorwaarde om te belasten (Brussel 14/06/06 en 15/01/98) § Ontheffing van ambtswege wegens dubbele belasting omdat aftrek geweigerd ondanks belast (Antwerpen 12/10/99 en 06/04/99) § Geen aftrek = niet belast (Antwerpen 19/09/00) § Niet akkoord met “geen aftrek = niet belast” (Brussel 14/06/06) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 77 Taxa.e onderhoudsbijdragen Betaalt kind belastingen of niet? Neen § belastbaar inkomen na aKrek beroepskosten ≤ belas:ngvrij minimum Ja § belastbaar inkomen na aKrek beroepskosten > belas:ngvrij minimum Vrijstelling deel onderhoudsbijdragen en studentenjob § uitsluitend voor berekening van ne]o bestaansmiddelen om te bepalen of § Fiscaal ten laste als ne]o bestaansmiddelen ≤ plafond § Niet fiscaal ten laste als ne]o bestaansmiddelen > plafond § niet van toepassing voor berekening van belas:ngen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 78 Onderhoudsbijdrage of beroepsinkomen Kind betaalt geen belastingen Onderhoudsbijdrage 9.187,50 x 80% = 7.350 euro = belastingvrij minimum Beroepsinkomen 3.353,08 euro - 2.003,08 euro forfaitaire beroepskosten = (28,7% x 5.710 + 10% x 3.643,08) = 7.350 euro = belastingvrij minimum Maximale bedragen (INK 2014) om als kind geen belastingen te betalen Betaald in 2014 Maximum onderhoudsbijdrage per kind Maximum loon per kind © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 9.187,50 9.353,08 79 Onderhoudsbijdragen Taxatie Niet gekapitaliseerde onderhoudsbijdragen = 80% belastbaar à progressieve belastingtarieven Retroactieve onderhoudsbijdragen = ingevolge gerechtelijke beslissing met terugwerkende kracht = 80% belastbaar à gemiddelde aanslagvoet van andere inkomsten van het jaar waarin de bijdragen ontvangen worden (art. 176 6°WIB) Gekapitaliseerde onderhoudsbijdragen = 80% belastbaar als fictieve rente 1 à 5% (ifv leeftijd begunstigde bij ontvangst) = levenslang belastbaar © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 80 Taxatie onderhoudsbijdragen Gekapitaliseerd onderhoudskapitaal voor partner Taxatie: - Als fictieve rente (art 170 WIB) = kapitaal in jaar van betaling x % overeenkomstig leeftijd van de ontvanger (art 73 KB WIB/92) - Levenslange taxatie van fictieve rente !! Opgelet!! : “Bij spreiding van onderhoudskapitaal in drie schijven (in drie verschillende jaren) moet het in artikel 170, WIB 92 beoogde bedrag van de jaarlijkse uitkering die voor de berekening van de belasting in aanmerking moet worden genomen, worden vastgesteld door op elk van de drie schijven de in artikel 73, van het koninklijk besluit tot uitvoering van het WIB 92 vermelde omzettingscoëfficiënt toe te passen, rekening houdend met de leeftijd van de verkrijger op de datum van de betaling of toekenning van de betrokken schijf.” © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 81 Taxatie van onderhoudsbijdragen Gekapitaliseerd onderhoudskapitaal voor partner Gekapitaliseerd onderhoudskapitaal voor partner % om fictieve rente te berekenen Leeftijd ontvanger in jaar van ontvangst kapitaal < 40 j: 1% 41-45 j: 1,5% 46-50 j: 2% 51-55j: 2,5% 56-58j: 3% 59-60j: 3,5% 61-62j: 4% 63-64j: 4,5% Vanaf 65 j: 5% © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 82 Taxatie van onderhoudsgelden Gekapitaliseerd onderhoudskapitaal voor partner -‐ GOHG % om fic:eve rente te berekenen Vrouw van 50 j ontvangt gespreid over twee jaar een bedrag van 100.000 euro, in jaar 1 (ze is dan nog 50 j) 70.000 euro, in jaar 2 (ze is dan 51 j) 30.000 euro. Op welke ficCeve rente wordt zij belast? Jaar 1: 70.000 euro x 2% = 1.400 € x 80% = 1.120 euro à marginale aanslagvoet Jaar 2: 30.000 euro x 2,5% = 750 € x 80 % = 600 euro à marginale aanslagvoet Som: 1.120 + 600 = 1.720 euro à bvb 40% = 688 euro te betalen belas:ng © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 83 Speciale gevallen © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 84 Aftrekbare onderhoudsbijdragen? Gratis terbeschikkingstelling gezinswoning Niet aanvaard als aftrekbaar en ook niet belast 1. Helft huurwaarde ≠ extra voordeel 2. Ook voor scheiding al gebruiksrecht 3. Geen uitkering gebeurd Rechtspraak: Bergen (01/10/1999), Gent (06/09/2001), Luik (07/10/1998 en 18/12/1996), Antwerpen (16/04/2002 en 28/11/2000), Brussel (05/02/1999 en 19/12/1997) Wel aanvaard als aftrekbaar 1. Vermijdt hogere onderhoudsbijdrage Rechtspraak: Brussel (23/06/2000, 06/02/2003 en 03/12/2003), Luik (13/09/2001), Gent (11/12/2007) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 85 Aftrekbare onderhoudsbijdragen? Verdere afbetaling woonkrediet voor ex-partner Niet aanvaard als aftrekbaar en ook niet belast 1. Woonrecht = niet aftrekbare liberaliteit 2. Geen voorziening in onderhoud maar patrimoniumverwerving 3. Als in overeenkomst vermeld: geen onderhoudsbijdragen Rechtspraak: Brussel (15/02/2001), Antwerpen (25/02/1997 en 28/11/2000), Cassatie (25/05/2000), Luik (14/03/2001) Wel aanvaard als aftrekbaar 1. Ex bekomt extra voordeel omdat alleen ‘lusten’ en ‘niet lasten’ 2. Als andere onroerend goed dan gezinswoning ter beschikking wordt gesteld 3. Als woning uitsluitend eigendom is van onderhoudsplichtige 4. Als expliciet vermeld in overeenkomst: persoonlijke onderhoudsbijdrage Rechtspraak: Brussel (18/10/2002, 08/03/2002 en 10/11/1994), Bergen (26/05/2005) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 86 Onroerende goederen Verdelingsrecht © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 87 Verdelingsrecht = registratierecht uit onverdeeldheid treden onroerend goed Wanneer verdeling? Nalatenschap met verschillende erfgenamen Na (echt)scheiding van gezamenlijk aangekocht goed Hoe? via notariële akte Heffingsgrondslag (art. 110 Wet Reg.) Totale waarde als onverdeeldheid ophoudt Waarde afgestane delen als onverdeeldheid blijft bestaan Waardebepaling volgens overeenkomst ≥ verkoopwaarde (art. 111 Wet Reg.) Tarief Brussel en Wallonië = 1% Vlaanderen (art. 109 Wet Reg.): § vóór 01/08/2012 = 1% § van 01/08/2012 tot 31/12/2014 = 2,5% in Vlaanderen § vanaf 01/01/2015 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 88 Verdelingsrecht 2014 Vermindering bij (echt)scheiding Wanneer? Bij echtscheiding Bij beëindiging wettelijke samenwoning (minimumduur = 1 jaar) NIET bij beëindiging feitelijke samenwoning! Heffingsgrondslag verminderd met 50.000 euro 20.000 euro per kind Gezamenlijke kinderen én kinderen van één van de ex-partners Kinderbijslaggerechtigd (m.a.w. maximum 25 jaar) Vermindering enkel voor Vlaams Gewest (art. 111bis Vl. Wet. Reg.) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 89 Verdelingsrecht Voorwaarden Termijn Echtscheiding Overeengekomen in procedure van E.O.T. Volgend uit de procedure van vereffening-verdeling na echtscheiding Wettelijk samenwonenden Binnen het jaar na de beëindiging van de wettelijke samenwoning Notariële akte moet aantal vermeldingen bevatten Als niet gevraagd in verdelingsakte Via verzoekschrift tot teruggave Binnen 6 maanden na registratie verdelingsakte © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 90 Verdelingsrecht 2014 Cijfervoorbeeld Vlaanderen Toon en Valérie: Gehuwd en wonen in Vlaanderen samen eigenaar van woonhuis van 350.000 euro 2 gezamenlijke kinderen en 1 kind van Toon Ze scheiden en Toon wil Valérie uitkopen Heffingsgrondslag = 350.000 – 50.000 – 3x 20.000 = 240.000 euro Verdelingsrecht = 2,5% x 240.000 euro = 6.000 euro © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 91 Verdelingsrecht vanaf 01-01-2015 § Tariefwijziging uitsluitend voor scheidingen (gehuwden en wettelijke samenwoners) § Datum van onderhandse EOT akte en van notariële akte toebedeling: moet datum zijn in 2015 § Teksten houdende ontwerp van decreet moeten nog door het Vlaams Parlement worden besproken en goedgekeurd; maar principes zijn gevestigd. § Toepassing van 1% op de waarde vermeld in de EOT en de notariële akte § Geen toepassing meer van verminderingen op heffingsgrondslag 92 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) Verdelingsrecht 2015 Cijfervoorbeeld (Vlaanderen ea regio’s) Toon en Valérie: Gehuwd en wonen in Vlaanderen (of Brussel/Wallonië) samen eigenaar van woonhuis van 350.000 euro 2 gezamenlijke kinderen en 1 kind van Toon Ze scheiden en Toon wil Valérie uitkopen Heffingsgrondslag = 350.000 Verdelingsrecht = 1% x 350.000 euro = 3.500 euro © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 93 Verkoop onroerende goederen Meerwaardebelasting © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 94 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Voor welke onroerende goederen? Gronden, die Verkocht worden binnen de acht jaar na de aankoop Woningen, die Verkocht worden binnen de vijf jaar na de aankoop OF Verkocht worden binnen de drie jaar na de akte van schenking én binnen de vijf jaar na de aankoop door de schenker OF Gebouwd werden op een grond die verkregen werd door aankoop of schenking voor zover: De bouwwerken zijn aangevat binnen de vijf jaar na de verkrijging EN Het geheel vervreemd wordt binnen de vijf jaar na de eerste ingebruikneming of verhuring © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 95 Meerwaardebelasting op onroerende goederen ENKEL VOOR ONROERENDE GOEDEREN GELEGEN IN BELGIE Niet voor: Gronden verkregen door schenking: - die binnen de drie jaar na de schenking worden verkocht OF - die binnen de acht jaar na de verkrijging door de schenker worden verkocht Gronden verkregen door erfenis © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 96 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Niet voor: - Gebouwen: - De eigen woning - Eigendommen van minderjarigen, onbekwamen of personen onder toezicht van een voorlopige bewindvoerder - Onteigeningen - Verkregen door erfenis © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 97 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Wat is een gebouw? Ook zakelijke rechten (o.a. vruchtgebruik) Maar niet: Erfpacht, recht van opstal en gelijkaardige onroerende rechten. © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 98 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Tarieven: Gronden Binnen de vijf jaar na de verkrijging 33,0% Meer dan vijf jaar na de verkrijging en binnen de acht jaar na de verkrijging 16,5% Gebouwen Binnen de vijf jaar na de verkrijging © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 16,5% 99 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Berekening van de meerwaarde: Verkoopprijs - (a) Aankoopprijs vermeerderd met: Kosten van de verkrijging (notariskosten, makelaarsloon) met uitzondering van de registratierechten OF 25% - (b) 5% van (a) per verlopen jaar ts datum verkrijging en datum vervreemding - (c) kosten van werken: door de eigenaar gedragen en verantwoord zijn door een factuur en uitgevoerd zijn door een aannemer in de periode tussen verkrijging en vervreemding (e) vergoedingen voor schade aan het gebouw © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 100 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Cijfervoorbeeld: Jan en Els beslissen bij de vereffening en verdeling van hun vermogen een appartement aan zee te verkopen en de opbrengst te verdelen. Zij hebben het goed aangekocht op 1 april 2010 voor 270.000 EUR. Bij het opstellen van hun EOT-overeenkomst hebben zij reeds een koper gevonden. Volgens het aankoopcompromis zal de akte verleden worden op 28 maart 2014. © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 101 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Cijfervoorbeeld: Jan en Els laten de verkoop doorgaan op 28 maart 2014 Aankoopprijs + forfaitaire aankoopkosten + 5% per jaar jaar 1: 01/04/2010-31/03/2011 jaar 2: 01/04/2011-31/03/2012 jaar 3: 01/04/2012-31/03/2013 jaar 4: 01/04/2013-31/03/2014 270.000,00 67.500,00 337.500,00 16.875,00 16.875,00 16.875,00 er is geen volledig jaar - verstreken bij een verkoop op 28/03/2014 c) verbouwingswerken installatie keuken door aannemer In aanmerking te nemen voor de berekening 20.000,00 408.125,00 Verkoopprijs 480.000,00 Meerwaarde 71.875,00 Belasting 16,5% 11.859,38 © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 102 Meerwaardebelasting op onroerende goederen Cijfervoorbeeld: Jan en Els laten de verkoop doorgaan op 1 april 2014 Aankoopprijs + forfaitaire aankoopkosten + 5% per jaar jaar 1: 01/04/2010-31/03/2011 jaar 2: 01/04/2011-31/03/2012 jaar 3: 01/04/2012-31/03/2013 jaar 4: 01/04/2013-31/03/2014 270.000,00 67.500,00 337.500,00 16.875,00 16.875,00 16.875,00 16.875,00 c) verbouwingswerken installatie keuken door aannemer In aanmerking te nemen voor de berekening 20.000,00 425.000,00 Verkoopprijs 480.000,00 Meerwaarde 55.000,00 Belasting 16,5% © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 9.075,00 103 Verkoop onroerende goederen Woonkrediet © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 104 Woonkredieten Belastingvoordeel Enige én eigen woning Woonkredieten tot 31/12/2004 Bouwsparen = fiscale aftrek à marginaal tarief (+ APB) = aftrek kapitaalaflossingen + schuldsaldoverzekering = elk maximaal 2.280 volgens inkomen Woonkrediet vanaf 01/01/2005 Woonbonus = fiscale aftrek à marginaal tarief (+ APB) = aftrek kapitaalaflossingen +intresten + schuldsaldoverzekering = elk maximaal 2.280 euro + 760 euro (1ste 10 jr) + 80 euro (≥ 3 kinderen) Woonkrediet vanaf 01/01/2015 Woonbonus = fiscale aftrek à 40% (+ APB) = aftrek kapitaalaflossingen +intresten + schuldsaldoverzekering = elk maximaal 1.520 euro + 760 euro (1ste 10 jr) + 80 euro (≥ 3 kinderen) ð behoud belastingvoordeel als partner woning verlaat Andere woningen: Langetermijnsparen = belastingvermindering à 30% (+ APB) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 105 Goed om weten Van belang ingeval van overname onroerend goed: - Aftrek intresten § Ook aftrekbaar ingeval er geen décharge is § Ook ingeval van nieuwe lening - Attentie: § Ingeval van herfinanciering via nieuwe lening: geen combinatie van stelsel bouwsparen met stelsel van woonbonus Dus ofwel: Ø Kiezen voor twee leningen in oud systeem Ø Of nieuwe lening met gebruik van woonbonus Notariskosten in het kader van echtscheiding: GEEN aftrekbare beroepskost (HVB Bergen dd. 19/5/2006) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 106 Goed om weten Bewoningsvergoeding © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 107 Bewoningsvergoeding bij feitelijke scheiding • Aangifte KI gezinswoning: ook de echtgenoot die de woning niet meer betrekt, mag zijn gedeelte van het KI aangeven als eigen woning (Com. IB. nr. 16/18) • Gedeelte van de woning wordt gebruikt voor beroepsdoeleinden • Als de bewoningsvergoeding betaald wordt aan de partner die enige eigenaar is van de woning: -> KI van het beroepsgedeelte aan te geven als verhuurd voor beroepsdoeleinden (code 1109-55 of 2109-25) ->vergoeding voor het beroepsgedeelte belastbaar als huur voor beroepsdoeleinden (code 1110-54 of 2110-24) (Mutadis Mutandis Ci. RH. 221/569.663, 14/04/2005) © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 108 VRAGEN ? © Pareto Services – 2014 – (Echt)scheiding en fiscaliteit – Praktische gids (ism. De Gezinsbond) 109
© Copyright 2024 ExpyDoc
