Vandaag ijsvrij | maart 2014 ] [PDF]

Winter
Vandaag
ijsvrij
Waarschijnlijk op de Bergse Plassen in
Rotterdam, in de jaren vijftig
Over slootjes en meren zwieren, terwijl je hoofd met elke meter leger wordt.
In de Alblasserwaard, begin
jaren zeventig
En daarna warme chocomel (al dan niet met rum). Drie generaties over
de kriebels als het eindelijk hard genoeg vriest. Plus tips op pagina 120.
Eline Hausel (42) móet het ijs op als het vriest. Toen ze
een tijdje in het buitenland woonde, kwam ze zelfs naar
Nederland over voor het schaatsen.
“Als er ijs ligt, ben ik niet te houden. Dan ga ik sites bekijken, mensen
bellen die ik jarenlang niet heb gesproken: ‘Ga je mee schaatsen?’
Lekker gevaarlijk, op het allereerste ijs. Ik ga ook gerust in alle
vroegte voor een paar uur op en neer naar Friesland. Om drie uur
’s middags sta ik dan weer in mijn strakke schaatspak op het
schoolplein om de kinderen op te halen. Ik kan niet stilzitten als
het vriest. Dan word ik overvallen door een soort onrust. Ik móet
naar buiten, ik móet die schaatsen onderbinden.
Tot een jaar geleden woonden mijn man en ik met onze vier kinderen
‘Ik kan niet stilzitten als
het vriest’
in Hamburg en daar kennen ze dat helemaal niet, schaatsen op
natuurijs. Hooguit een rondje op een vijver in het park. In die tijd
reed ik geregeld naar Nederland om hier te schaatsen. Uitzoeken
waar het beste ijs lag, het hele gezin inladen en gáán. Dat deed ik
al toen de kinderen nog heel klein waren. De jongste ging gewoon
in de Bugaboo mee op het ijs. Alle vier vinden ze het nog steeds
leuk. Mijn man was helemaal geen schaatser, maar ik heb de liefde
wel een beetje op hem overgebracht. Zelf werd ik op mijn zestiende
aangestoken door een vriendje dat heel goed kon schaatsen. Ik
ben op schaatsles gegaan en dat doe ik nog steeds elke week. Puur
om in vorm te blijven, want niets overtreft dat zwierende gevoel
door de natuur.
Vriendinnen van mij hebben het ook. Dan krijg ik een sms’je: ‘Ik
heb vandaag geschaatst.’ Jaloers dat ik dan ben als ik er niet bij
was! Met datzelfde groepje ben ik naar Zweden geweest om een
tocht te schaatsen. Dat was helemaal het einde. Ze hebben daar
een heel andere techniek: een soort langlaufschaatsen in plaats
van klapschaatsen. Ik wilde per se in de snelle groep – niet bij mijn
vriendinnen dus – en heb geschaatst tot ik erbij neerviel. Het
is de kick, de snelheid. Het gevoel dat je het ’m toch weer hebt
geflikt.”
‘Ys maakt iets moois in
mensen los’
Met man en kinderen in Friesland
Op het ijs in Zweden met vriendinnen
118 _
Simplify your life
Han van de Pavoordt (86) is een echte buitenman en dol
op schaatsen, tot zelfs een paar jaar geleden.
“Het zijn hoogtepunten uit mijn jeugd. Was er ijs, dan was het feest.
Iedereen maakte een praatje met elkaar, was solidair, hielp elkaar.
Tekst Fleur Baxmeier Illustraties Caroline Ellerbeck
Met dochters Christa
(voor) en Linda (achter) in de jaren zeventig
Misschien is dat nog steeds wel zo. IJs maakt iets moois in mensen
los. Twee jaar geleden heb ik voor het laatst geschaatst en ik zou
zo weer in m’n noren willen stappen, maar aan alle kanten roepen
ze: ‘Als je je heup breekt, komt het nooit meer goed.’ Toch blijft
het kriebelen, dus zodra er ijs ligt, sta ik aan de kant te kijken.
Ik was een jaar of veertien toen ik de schaatskoorts kreeg. We woon‑
den vlak bij de Bergse Plassen in Rotterdam, maar mijn moeder had
er een hekel aan als mijn broer en ik op het open water schaatsten.
Wij gehoorzaamden braaf, totdat we in 1941 via een singel per
ongeluk toch op de plas terechtkwamen. We konden onze ogen niet
geloven. Een hoop mensen daar! Overal tentjes, muziek, gezellig‑
heid. Twee leraren gaven ons knapperige gevulde koeken en warme
chocolademelk. Dat was echt een compensatie voor alle ellende
in die tijd.
Voor mijn gevoel waren de winters vroeger veel strenger dan nu.
We waren ook wat meer gehard, want we hadden thuis natuurlijk
geen centrale verwarming. Maar toch was het schaatsen soms
‑afzien. Zeker met tegenwind. Ik herinner me tochten waarbij de
wind in mijn gezicht striemde en het leek alsof ik geen meter voor‑
uitkwam. Totdat ik terugging, dan zweefde ik! Eindeloze tochten
maakte ik, op van die primitieve houten schaatsen met bandjes
die na twee slagen alweer loszaten. En sokken, handschoenen
en een trui van wol hè, want ademende kleren waren er nog niet
en een overjas was te zwaar en onhandig bij lange tochten.
Soms stopten we kranten onder onze trui tegen de kou, dat
‑werkte goed. Langs de kant werd warme anijsmelk en warme
chocolademelk verkocht, maar onderweg dronken we eigenlijk
nooit iets. Alleen een vieuxtje als we er waren, dat had je dan
echt verdiend.”
‘Schaatsen hoort bij onze
familie’
Julia van Os (16) weet niet beter dan dat haar hele familie
schaatst. Met haar 71-jarige opa en haar moeder is ze in
de winter vaak op de Loosdrechtse Plassen te vinden.
“Zodra het vriest, gaat mijn opa het ijs op. Die liefde voor schaatsen
sloeg over op mijn moeder en daarna weer op mij. Het is echt iets
wat bij onze familie hoort. Soms schaats ik met mijn opa, maar
ook weleens met mijn moeder. Geen lange tochten, maar voor de
lol rondjes op de Loosdrechtse Plassen. We wonen in Hilversum
en in de zomer varen we daar geregeld. Grappig idee dat je in de
winter op diezelfde plekken komt, maar dan op de schaats in
plaats van in een bootje.
Ik ben ooit begonnen op ijshockeyschaatsen en dat vond ik al heel
leuk. Maar twee jaar geleden zei mijn moeder: ‘Waarom probeer je
het niet eens op noren?’ Ze heeft me op een schaatsklasje gedaan
om het te leren. Op noren vind ik het nog veel leuker dan op ijs‑
hockeyschaatsen, want het gaat veel harder. Die snelheid geeft echt
een kick. Ik schaats niet heel vaak hoor, maar ik probeer er wel tijd
vrij voor te maken. Even naar de ijsbaan of in de winter op natuur‑
ijs. Zonder mijn opa en moeder was ik waarschijnlijk niet zo fanatiek
geweest. Mijn moeder is in de winter echt degene die me meetrekt:
‘Kom, we gaan het ijs op!’ Mijn vrienden zijn bijna allemaal niet zo
van het schaatsen. Best jammer, want eenmaal daar vind ik het
hartstikke leuk. Ik hou van dat winterse sfeertje waarin je wordt
ondergedompeld. Vorig jaar heb ik in Loosdrecht voor het eerst
een lange tocht gedaan met een vriendin. Ik weet niet eens meer
hoe ver het was, maar het waaide heel hard en we konden amper
drie meter vooruitkijken vanwege de mist. Overal scheuren in het
ijs, dus ik viel de hele tijd. Dat was wel een beetje eng, maar ook
gaaf. Halverwege zijn we omgekeerd en met de wind in de rug
ging het een stuk beter. Het mooiste moment kwam daarna: lekker
bij het vuur opwarmen en kletsen.” ●
Op de Loosdrechtse Plassen
_ 119
Over één nacht ijs
Goede plekken waar je snel het ‘echte’ ijs
op kunt: de Jan Durkspolder en Ryptsjerker‑
polder (Friesland), de Wieden (Overijssel),
de Oostvaardersplassen (Flevoland), Tien‑
hoven en het Leersumse Veld (Utrecht).
Goede afzet
Het begon met botten met stokken op scherpe punten, daarna
kwam de houten schaats met een ijzer eronder. Het grote voordeel
van een schaatsijzer is dat je er goed zijwaarts mee kunt afzetten,
en dat is de basis van effectief schaatsen. Zet af met je hak en niet
met de punt van je schaats. Hang met je rug recht boven je schaats
en gooi je lichaamsgewicht steeds mee met de afzet.
Tip: combinoren
Ziet er een beetje uit als een skischoen en
is heel stevig. Fijn als je zwakke enkels
hebt of je balans nog niet helemaal hebt
gevonden. Je houdt het er uren op vol.
Fijne toertochten
✻ Alblasserwaard (Zuid-Holland)
✻ Nieuwkoopse Plassen (Zuid-Holland)
✻G
iethoorn, de Wieden en Weerribben
(Overijssel)
✻E
nkhuizer Grachtentocht: door de
stad heen, en maar 5 kilometer. Leuk
met kinderen.
Op Schaatsen.nl/topsport-natuurijs staat wanneer
en waar de tochten worden verreden.
Uit de kunst
Geen ijs? Het schaatssfeertje kun je ook
opsnuiven in musea. In het Rijksmuseum
hangt Winterlandschap met schaatsers
van Hendrick Avercamp (1608) en de ets
De schaatsenrijder van Rembrandt (ca. 1639).
In het Kröller-Müller vind je Schaatsenrijders
van Jan Toorop (1885). Een mooi weetjesen bladerboek waarin ook veel schilderijen
staan: Alles over ijs (Baukje Brugman en
Fred Geers, uitgeverij Marmer).
Veilig het natuurijs op
✻ Ga nooit alleen, en laat altijd iemand
weten waar je gaat schaatsen.
✻ Neem een veiligheidssetje mee waarmee
je bijvoorbeeld jezelf uit een wak trekt.
Veiligheidopnatuurijs.nl
✻ Check van tevoren op Schaatsen.nl/
natuurijs of het ijs ‘goedgekeurd’ is.
✻ Bescherm je hoofd met een fietshelm,
smartcap of ribcap. Polsbeschermers
zijn ook een aanrader!
✻ Trek veel laagjes aan, dan krijgt de kou
het minst snel vat op je.
✻ Zorg dat je schaatsen niet te groot en
goed geslepen
zijn. Met scherpe
schaatsen heb je
meer grip op het
ijs en val je dus
minder snel.
✻ Maak je schaatsen na afloop goed droog
en smeer er een laagje vaseline of iets
anders vets op tegen roesten (dat gaat
heel snel).
✻ In Wegwijs op natuurijs (Huub Snoep en
Fred Geers, uitgeverij Marmer) staan veel
goede tips voor veilig schaatsen. En een
overzicht van tochten in heel Nederland.
Surfen naar schaatsen
✻ Schaatsforum.nl: voor als je nog schaatsmaatjes zoekt.
✻ Ekkel.com: plekken waar je veilig op natuurijs kunt schaatsen.
✻ Natuurijswijzer.nl: tips en wetenswaardigheden.
✻ Schaatsen.nl: voor als je de allereerste tocht op natuurijs niet wilt missen.
Combinoren.nl
120 _
Simplify your life
_ 121

Download Report