Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Bouwplaatsmachines4.1
Hydraulische
graafmachines
versie februari 2014
Redactie
Coördinatie: Damien Marthoz
Willem Van Peer
Werkgroep:Erwin Ronse
Damien Marthoz
Willem Van Peer
Tullio Tezza
Edi Dellaputta
Jean-Claude Rousseau
Teksten:Erwin Ronse
Damien Marthoz
Willem Van Peer
Tullio Tezza
Edi Dellaputta
Jean-Claude Rousseau
Dank aan:Luyckx NV
BEKO
Verachtert
Empteezy
VTI Roeselare
VDAB
FOREM
INRS (Institut National de Recherche et de Sécurité)
© Fonds voor Vakopleiding in
de Bouwnijverheid, Brussel, 2014
Alle rechten van reproductie, vertaling
en aanpassing onder eender welke vorm,
voorbehouden voor alle landen
versie februari 2014
D/2011/1698/53
Contact
Voor opmerkingen,
vragen en suggesties
kun je terecht bij:
fvb-ffc Constructiv
Koningsstraat 132/5
1000 Brussel
Tel.: 0032 2 210 03 33
Fax: 0032 2 210 03 99
website : fvb.constructiv.be
Voorwoord
Hydraulische
graafmachines
Voorwoord
Situering
De bouwsector, een draaischijf van onze economie, heeft voortdurend te kampen met een groot aantal
uitdagingen. Een van deze uitdagingen is ervoor zorgen dat de sector over opgeleide arbeidskrachten
beschikt.
Om deze nood aan arbeidskrachten te lenigen, besteedt het Fonds voor Vakopleiding in de
Bouwnijverheid, fvb-ffc Constructiv, bijzondere aandacht aan het bouwonderwijs en aan de jongeren
die kiezen voor een bouwopleiding.
Ook de bij- en nascholing van volwassenen blijft een noodzaak omdat de technieken en materialen
sterk wijzigen en er meer aandacht zal gegeven worden aan het veilig en duurzaam bouwen.
Daarom heeft het fvb, samen met de beroepsorganisaties, opdracht gegeven aan redactieteams om
verschillende handboeken uit te werken. Deze modulaire handboeken kunnen een aanvulling zijn
aan de publicaties van het WTCB. De redactieteams kunnen worden samengesteld uit instructeurs,
docenten en lesgevers. Ook beroepsverenigingen en mogelijk ook fabrikanten kunnen vakspecialisten
uitvaardigen om een handboek te ontwikkelen dat overeenstemt met de huidige realiteit op de
werkvloer.
Het modulair handboek Bouwplaatsmachinisten
Er bestonden al verschillende uitgaven over bouwplaatsmachines, maar de meeste waren verouderd.
Daarom was de vraag naar een modern handboek, waarin ook de nieuwe technieken aan bod komen,
enorm groot. Dit modulair handboek Bouwplaatsmachinisten werd opgebouwd uit verschillende
boekdelen en verder opgesplitst in modules. De structuur en inhoud werden aangepast aan de nieuwe
technieken in de bouw- en machinewereld.
Veiligheid, gezondheid en milieu zijn thema’s die de redactie hoog in het vaandel draagt. Het is voor
een bouwplaatsmachinist uitermate belangrijk dat hij daar de nodige aandacht aan besteedt. Om de
toepasbaarheid te optimaliseren werden deze thema’s zoveel mogelijk geïntegreerd in het handboek.
Het resultaat is een modulaire handboekenreeks die bruikbaar is als ondersteuning van de lessen voor
verschillende opleidingen en doelgroepen. Deze inhouden worden ook gebruikt om het leermateriaal
digitaal aan te bieden via de website fvb.constructiv.be
Robert Vertenueil
Voorzitter fvb-ffc Constructiv
Hydraulische
graafmachines
Voorwoord
samenvatting
Samenvatting
Dit deel van het handboek voor bouwplaatsmachinisten handelt over de hydraulische graafmachines.
Dit naslagwerk bevat een overzicht van de verschillende types graafmachines waarmee een
bouwplaatsmachinist te maken krijgt, de diverse verantwoordelijkheden van de bestuurder, de te
nemen veiligheidsmaatregelen, het onderhoud en het transport van de graafmachine. Tevens worden
de opbouw en de onderdelen van een hydraulische graafmachine onder de loep genomen. Zo biedt
dit handboek een volledig overzicht van de praktische kennis over de hydraulische graafmachines die
een bouwplaatsmachinist moet bezitten.
In een eerste hoofdstuk wordt kort geschetst welke types graafmachines er bestaan en waarvoor ze
gebruikt worden. In het tweede hoofdstuk volgt een overzicht van de veiligheidsmaatregelen voor
bestuurder en de omgeving. De opbouw en de verschillende onderdelen (van de aandrijving tot
de verschillende uitrustingen) van een hydraulische graafmachine worden in het derde hoofdstuk
uitvoerig behandeld.
In het vierde hoofdstuk wordt dieper ingegaan op het dagelijkse onderhoud; de andere controles en
onderhoudsprocedures worden in hoofdstuk acht belicht. De start- en stopprocedure komen aan bod
in respectievelijk het vijfde en het zevende hoofdstuk.
In het zesde hoofdstuk, dat handelt over de verschillende toepassingen die de graafmachine kent,
wordt doorverwezen naar een apart handboek (“Bouwplaatsmachinisten-Praktijk”).
Hierna worden in hoofdstuk 9 nog de milieuvoorschriften behandeld, om in hoofdstuk 10 af te sluiten
met de richtlijnen voor het transport van graafmachines.
Inhoud
Hydraulische
graafmachines
Inhoud
1 Inleiding�������������������������������������������������������������������������������7
1.1 Definitie���������������������������������������������������������������������������������7
1.2 Voorstelling��������������������������������������������������������������������������7
1.3 Gebruik�����������������������������������������������������������������������������������8
1.4 Verschillende types
hydraulische graafmachines�������������������������������������9
1.4.1 Minigraver��������������������������������������������������������������������9
1.4.2 Graafmachine op rupsen������������������������������������11
1.4.3 Graafmachine op banden����������������������������������12
2 Veiligheid en
verantwoordelijkheden�����������������������13
2.1 Veiligheidsfunctie���������������������������������������������������������13
2.2 Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid�14
2.2.1 Contractueel�������������������������������������������������������������14
2.2.2 Professioneel������������������������������������������������������������14
2.2.3 Juridisch���������������������������������������������������������������������14
2.2.4 Moreel�������������������������������������������������������������������������14
2.3 Veilig werken en rijden met de machine�������15
2.3.1 Regels van “goede praktijken” bij
een normaal gebruik van de machine����������15
2.3.2 Gebruik in water of modder������������������������������17
2.3.3 Gebruik als dieplepel��������������������������������������������17
2.3.4 Hydraulische graafmachine gebruikt
als heftoestel������������������������������������������������������������18
2.4 Veiligheid van de operator��������������������������������������20
2.4.1 Veiligheidsregels�����������������������������������������������������20
2.4.2 Preventie van brand en explosies�������������������22
2.4.3 Overzicht van de veiligheidspictogrammen��23
3 Opbouw van een
hydraulische graafmachine�����������25
3.1 Het bovenste gedeelte���������������������������������������������27
3.1.1 Motor���������������������������������������������������������������������������27
3.1.2 Hydraulische pomp�����������������������������������������������28
3.1.3 Verdeelblokken�������������������������������������������������������28
3.1.4 Oliekoeler�������������������������������������������������������������������28
3.1.5 Cabine (RopS – FopS)�������������������������������������������29
3.1.6 Koplampen���������������������������������������������������������������31
3.1.7 Hoofdgiek of -arm��������������������������������������������������31
3.1.8 Tegengewicht����������������������������������������������������������33
3.1.9 Accu’s���������������������������������������������������������������������������34
3.1.10 Brandstofcircuit����������������������������������������������������35
3.1.11 Hydraulisch circuit�����������������������������������������������36
3.2 Verbinding tussen
de boven- en onderwagen������������������������������������38
3.2.1 Draaikrans������������������������������������������������������������������38
3.2.2 Zwenkmotor������������������������������������������������������������39
3.2.3 Centrale doorvoer��������������������������������������������������39
3.3 Onderwagen�������������������������������������������������������������������41
3.3.1 Op rupsen������������������������������������������������������������������41
3.3.2 Op banden����������������������������������������������������������������48
3.4 Soorten uitrustingsstukken en
het gebruik ervan�����������������������������������������������������������������51
3.4.1 Soorten uitrustingsstukken��������������������������������51
3.4.2 Snelwisselsysteem�������������������������������������������������55
3.4.3 Aansluitingen�����������������������������������������������������������55
3.4.4 Sloopuitrustingen��������������������������������������������������56
3.4.5 Toegelaten capaciteit en werkbreedte���������57
3.4.6 De tanden������������������������������������������������������������������58
4 Dagelijks onderhoud van een
hydraulische graafmachine�����������59
5 Startprocedure����������������������������������������������������61
6 Werkzaamheden die uitgevoerd
kunnen worden met een
hydraulische graafmachine�����������63
7 Stopprocedure
(einde van de werkdag)�������������������������������65
8 Periodiek onderhoud van een
hydraulische graafmachine�����������67
8.1 Klein onderhoud�����������������������������������������������������������67
8.2 Groot onderhoud���������������������������������������������������������69
8.3 Onderhouds- en instructieboek��������������������������69
9 Milieuvoorschriften������������������������������������71
10 De graafmachine
veilig transporteren��������������������������������73
10.1 Bouwplaatsmachines op banden�������������������73
10.2 Bouwplaatsmachines op rupsen���������������������74
10.2.1 Vervoer in een container (minigraver)��������74
10.2.2 Vervoer met behulp van een dieplader�����74
10.2.3 Vervoer met behulp van
een ander type dieplader���������������������������������75
1 Inleiding
Hydraulische
graafmachines
1 Inleiding
1.1Definitie
Een hydraulische graafmachine is een grondverzetmachine die
voorzien is van een inrichting om sleuven of uitgravingen te maken
en om - zelfs zeer compacte - ruwe materialen uit de grond te halen.
Deze machine bestaat uit een onderstel dat kan bewegen en dat alle
(mechanische en hydraulische) organen draagt, een bovenwagen en
een giek die uitgerust is met een uitrustingsstuk.
Door de reikwijdte van de giek en de diversiteit van de
uitrustingsstukken kan in zeer gevarieerde omstandigheden gewerkt
worden met hydraulische graafmachines.
1.2Voorstelling
Hydraulische graafmachines kunnen gemonteerd zijn op rupsen of
op banden. Soms zijn ze uitgerust met steunvoeten (om de stabiliteit
te verhogen). Aangezien er zeer veel verschillende werkzaamheden
uitgevoerd kunnen worden met een hydraulische graafmachine, is er
ook een breed gamma aan uitrustingsstukken beschikbaar (bakken,
klemmen, ...).
De basisuitrusting bestaat uit de hooglepel- of dieplepelgiek en de
bijbehorende bakken.
Hydraulische graafmachine
Een graafmachine werkt vooral op hydraulische wijze. Ze bestaat
uit een onderwagen met een rupstrein of banden, met daarop de
draaikrans, waaraan de bovenwagen vastgemaakt is. De bovenwagen
draagt de uitrustingsstukken, thermische motor, de hydraulische
organen en de bestuurderscabine.
Het hydraulisch vermogen wordt geleverd door de pompen, die
aangedreven worden door de thermische motor en de vloeistof naar
de verdeelkleppen sturen.
Wanneer de bestuurder de bedieningshendels beweegt, sturen
de verdeelkleppen de vloeistof naar de verschillende cilinders of
motoren.
Een koelcircuit met een circulatiepomp en een onafhankelijke
geventileerde koeling houdt de vloeistof op de normale
werkingstemperatuur.
7
Hydraulische
graafmachines
1 Inleiding
1.3Gebruik
Een hydraulische graafmachine kan op verschillende manieren
gebruikt worden:
De dieplepel kan gebruikt worden om:
•• sleuven, kanalen en funderingen uit te graven
•• sloten te reinigen
•• materiaal in vrachtwagens te laden
•• afbraakwerken uit te voeren
•• wegenbouwelementen te plaatsen
•• ...
De hooglepel kan gebruikt worden om:
•• verticale wanden uit te graven
•• materialen te stapelen en weer weg te nemen
•• materiaal in vrachtwagens te laden
•• te nivelleren en af te bikken
•• te werken in een uitgraving
•• ...
In de bouw worden hydraulische graafmachines vaak gebruikt.
8
1 Inleiding
Hydraulische
graafmachines
1.4 Verschillende types hydraulische
graafmachines
1.4.1Minigraver
Gewicht
•• Minigraver: 800 kg tot 5.000 kg (5 T)
•• Midigraver: 5.000 kg (5 T) tot 8.000 kg (8 T)
Minigraver
Onderstel van de machine
Rubberen en metalen rupsen, vast onderstel of onderstel met
variabele breedte.
Een onderstel dat (in de breedte) uitgeschoven kan worden, vind je
meestal bij kleinere machines. Op die manier wordt het dragende
oppervlak groter en verhoogt dus ook de stabiliteit. Om het onderstel
uit te schuiven, kan je de rups het best van de grond tillen.
Om de machine te vervoeren, kan je de rupsen opnieuw in hun
oorspronkelijke (normale) positie plaatsen.
Midigraver
Er zijn twee snelheden bij het rijden. De hoogste snelheid mag enkel
gebruikt worden voor verplaatsingen over verre afstanden in een
rechte lijn en wordt sterk afgeraden op losse ondergronden.
Bovenwagen van de machine
De bovenwagen kan over 360° draaien ten opzichte van de
onderwagen en dat onbeperkt en in één richting.
De machine is verkrijgbaar in drie uitvoeringen:
•• met een gesloten cabine
•• met een afdak (canopy)
•• zonder cabine (met opklapbare roll bar)
9
Hydraulische
graafmachines
1 Inleiding
Uitgerust met een blad
Het blad wordt gebruikt om de machine horizontaal op te stellen als
je op een hellend terrein werkt. Het dient voornamelijk als steunvoet,
maar kan ook gebruikt worden om een terrein licht te nivelleren
(voorbereiding van het terrein).
“Bulldozeren” is verboden!
Het blad dient in alle posities als steunvoet.
Bediening van een minigraver
Steunblad
Een minigraver wordt op dezelfde manier bediend als een
grote graafmachine op rupsen. Er bestaan verschillende
bedieningssystemen, maar de Europese bediening komt het vaakst
voor.
Ze ziet er zo uit:
Schema bediening
1. Bedieningshendel voor giek en bak
A. De giek laten zaken
C. De bak openen
E. De giek opheffen
G. De bak sluiten/vullen
2. Bedieningshendel voor graafarm en
draaibeweging
A. De graafarm uitstrekken
C. Rechtse draaibeweging
E. De graafarm intrekken
G. Linkse draaibeweging
Gebruikt voor kleine of moeilijke werken
Op plaatsen waar het niet mogelijk is om een grote graafmachine te
gebruiken, gebruik je een minigraver.
10
1 Inleiding
Hydraulische
graafmachines
1.4.2Graafmachine op rupsen
Een hydraulische graafmachine wordt gebruikt voor grondverzet:
om grond of materialen onder of boven het maaiveld te verplaatsen.
Er bestaan verschillende uitvoeringen:
•• binnendraaier
•• hooglepel
•• dieplepel (standaard)
1.4.2.1 Binnendraaier (“compacte graafmachine”)
Graafmachine op rupsen
Een ‘standaard’ hydraulische graafmachine heeft achteraan een
tegengewicht dat zorgt voor een betere stabiliteit. Wanneer de
bovenwagen van de machine dwars op de rupsen staat, bevindt
dat tegengewicht zich buiten de rupsen. Dat kan gevaarlijk zijn voor
voorwerpen die zich in de draaicirkel van de machine bevinden.
Daarom bestaan er ook machines met een tegengewicht dat dichter
bij het midden staat (de zogenaamde “compacte” machines). Bij deze
machines draait het tegengewicht binnen de rupsen (of komt het
toch erg weinig buiten de rupsen). De bestuurder moet zich dan ook
geen zorgen maken om de omvang van het tegengewicht, maar het
toestel is wel minder stabiel.
1.4.2.2Hooglepel
Dieplepelbak
•• Met deze machine werk je in frontale positie, zoals bij een lader.
Ze is vaak uitgerust met een bak die opengaat in twee delen,
zodat hij sneller geleegd kan worden.
•• Hooglepels zijn meestal zwaardere machines (gewicht: 75 ton –
5.500 ton).
•• Ze worden gebruikt voor ontginningen in de mijnbouw en in
steengroeves.
•• De bediening gebeurt met de bak naar boven toe.
11
Hydraulische
graafmachines
1 Inleiding
1.4.3Graafmachine op banden
Graafmachine op banden
12
•• Een graafmachine op banden wordt vooral gebruikt bij
wegenwerken.
•• Je kan met de machine op de openbare weg rijden of ze
vervoeren met een dieplader.
Als je met de machine op de openbare weg rijdt, moet aan
bepaalde voorwaarden voldaan zijn:
•• verzekering
•• nummerplaat
•• verlichting
•• zwaailicht
•• schoonmaak van de machine (banden, verlichting,
nummerplaat)
•• De machine heeft twee versnellingen: een versnelling voor
verplaatsingen op de openbare weg en een versnelling voor
verplaatsingen op de werf. Soms is er ook een “slakstand” om
tegelijk te kunnen rijden en werken.
•• De stabiliteit kan op verschillende manieren verbeterd worden:
met een duwblad, steunvoeten, bredere banden of een
blokkering van de schommelas.
•• Met deze machines kan je het best op een goede vaste
ondergrond werken.
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
Hydraulische
graafmachines
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
2.1Veiligheidsfunctie
Het beroep bestuurder van een hydraulische graafmachine of
minigraver is een veiligheidsfunctie. Dat is een functie waarin
gemotoriseerde toestellen bestuurd worden die de veiligheid van
de andere werknemers in gevaar kunnen brengen (Codex over het
welzijn op het werk). De bestuurder is verantwoordelijk voor de
veiligheid van de naburige personen en de materialen op de werf.
De bestuurder van de machine moet:
•• minstens 18 jaar oud zijn
•• medisch geschikt zijn: een voorafgaandelijk en een jaarlijks
doktersbezoek (voor veiligheidsfunctie)
•• een theoretische en praktische opleiding gekregen hebben over
de gebruikte machine en de werking ervan, de uitrustingsstukken
en de arbeidsomgeving.
Om al zijn verantwoordelijkheden te kunnen opnemen, moet de
bestuurder niet enkel de nodige praktische kennis hebben, maar ook
beschikken over een groot aantal kwaliteiten, zoals betrouwbaarheid,
beroepsethiek, oplettendheid, waakzaamheid, veiligheidsbewustzijn
en vooral ... zelfbeheersing en nauwkeurigheid.
De bestuurder is verplicht om mee te werken aan een
preventiebeleid. Dit betekent een beleid dat gericht is op de
preventie van schade in de ruimste zin van het woord. Bijvoorbeeld:
zaken zien die verbeterd kunnen worden op de werf, zoals een
container verplaatsen.
De bestuurder heeft ook een meldingsplicht. Hij moet zijn
hiërarchische oversten op de hoogte brengen van gevaarlijke
situaties, bijvoorbeeld als een kabel of een ingegraven leiding
beschadigd werd.
Om over zijn volledige fysieke en geestelijke vermogens te
beschikken, moet de bestuurder verder ook nuchter zijn. Hij
mag geen alcohol, drugs of medicatie nemen die tot een zekere
slaperigheid zou kunnen leiden.
Ook de seingever naast een graafmachine die gebruikt wordt als
hijswerktuig, moet minstens 18 jaar zijn.
13
Hydraulische
graafmachines
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
2.2 Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid
Het beroep bouwplaatsmachinist brengt dan ook een groot aantal
verantwoordelijkheden met zich mee.
2.2.1Contractueel
De contractuele verantwoordelijkheid: naleving van de
arbeidsovereenkomst. Veiligheid belangt ons allen aan.
2.2.2Professioneel
De professionele verantwoordelijkheden zijn:
•• je eigen veiligheid: toepassing van de veiligheidsvoorschriften,
dragen van PBM’s, ...
•• de veiligheid van de anderen: afbakening van de risicozones,
bijzondere aandacht voor voetgangersverkeer, ...
2.2.3Juridisch
De juridische verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden zijn:
•• burgerlijke aansprakelijkheid (in het kader van het werk: de
verplichte “arbeidsongevallenverzekering”, ten laste van de
werkgever)
•• strafrechtelijke verantwoordelijkheid (justitie - niet verzekerbaar).
Iedereen is en blijft altijd verantwoordelijk voor zijn daden.
2.2.4Moreel
Bovendien is er nog de morele verantwoordelijkheid, die een
gewetenskwestie is.
14
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
Hydraulische
graafmachines
2.3 Veilig werken en rijden met de machine
2.3.1Regels van “goede praktijken” bij een normaal
gebruik van de machine
Voor elke uitgraving moet een bestuurder de volgende zaken
controleren:
•• de omgeving (verkeer op de werf, elektriciteitslijnen of andere
kabels)
•• de aard van de ondergrond en de stabiliteit van de machine:
de ondergrond waarop de graafmachine manoeuvreert, moet
voldoende stevig zijn en mag geen instortingsgevaar vertonen
•• recente plannen van de nutsleidingen (kabels en leidingen),
indien nodig een manuele uitgraving maken
•• of het geschikte materiaal voor de uitvoering van de
veiligheidsvoorzieningen voor de arbeiders (beschoeiing,
schoren, ...) voorzien is wanneer de bouwput dieper is dan 1,20 m
•• of er afbakeningsmateriaal voorzien is als de bouwput open blijft
•• de goede zichtbaarheid vanuit de cabine. Alle ruiten moeten dus
schoongemaakt worden vooraleer de machine te starten.
Voor een normaal gebruik moet de bestuurder:
•• voor elk manoeuvre het werkgebied controleren. Iedereen die in
de buurt van de machine werkt, moet verwittigd worden door te
claxonneren.
•• het loopwiel in de rijrichting plaatsen (naar voren) voor een lange
verplaatsing
•• de uitrusting gebruiken om de machine in evenwicht te brengen
bij verplaatsingen op een helling
•• ervoor zorgen dat er zich in de actieradius van de machine
enkel ervaren personen bevinden van wie de aanwezigheid
noodzakelijk is
•• de randen van de sleuven schoonmaken en de kanten van de
uitgraving niet overbelasten met grond
•• ervoor zorgen dat de machine altijd op een stabiele ondergrond
staat, vooral bij werken in de nabijheid van een uitgraving. In dat
geval moet de machine zo geplaatst worden dat de rijmotoren
naar achteren gericht zijn.
•• wanneer hij de hydraulische graafmachine gebruikt, verplaatst
of vervoert, ervoor zorgen dat de giek of de arm geen obstakels
zoals bruggen, enz. raakt
•• de bak in ieder geval zo laag mogelijk houden, in het bijzonder op
een helling of bij een snelle verplaatsing
15
Hydraulische
graafmachines
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
•• de bak voldoende hoog houden zodat hij boven eventuele
obstakels komt
•• de bak niet naar onderen richten bij werken op een helling
•• zich ervan verzekeren dat de hydraulische graafmachine niet kan
kantelen wanneer hij zware lasten naar de kant van de rupsen
draait
•• de giek altijd voorzichtig richten of naar omhoog brengen
wanneer de bak gevuld is
Opgelet
Het overtreden van de voorschriften of
verbodsbepalingen kan een zware fout
zijn en als dusdanig bestraft worden!
16
Het is verboden om:
•• personeel te vervoeren op de machine
•• personen naar omhoog te brengen met de uitrusting
•• met de uitrusting te manoeuvreren boven een persoon
•• “blind” te manoeuvreren (de bovenwagen draaien in plaats van
achteruit te rijden)
•• op de grond te springen bij het verlaten van de machine
•• met de uitrusting in de buurt te komen van een
hoogspanningsleiding, want er is “LEVENSGEVAAR” (verplichting
om de minimale veiligheidsafstanden te respecteren)
•• te rijden zonder toestemming of zonder de machine
gecontroleerd te hebben
•• de uitrusting te overbelasten en zo de stabiliteit in het gedrang te
brengen
•• onder de machine te graven
•• “brutaal” te graven: zonder vooruit te rijden met de machine
terwijl je de bak in de grond duwt, en ook zonder gebruik te
maken van het gewicht van de machine bij het graven; bij dit
soort activiteiten wordt de graafmachine overbelast.
•• de graafmachine te gebruiken voor andere activiteiten dan
de activiteiten die beschreven zijn (de performantie van de
graafmachine is vastgelegd in de eigenschappen van de
constructeur):
•• stampen vermijden: de bak niet gebruiken als valhamer, want
dit kan de bak en de andere uitrustingsstukken beschadigen.
•• geen gebruik maken van de zwenkbeweging om stenen
te verplaatsen, muren af te breken, enz., want dit kan de
uitrustingsstukken vooraan of andere onderdelen zoals de
zwenkmotor of de draaikrans beschadigen.
•• de bak niet op de grond zetten om zo draaibewegingen uit te
voeren om het terrein te nivelleren (uitborstelen), want er is een
risico op beschadiging van de top van de giek of de graafarm.
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
Hydraulische
graafmachines
•• Gebruik de juiste platen: gebruik geen brede platen of
moerasplaten voor harde bodems, want deze zijn bedoeld voor
zachte, losgebonden bodems. Deze platen gebruiken op een
harde bodem kan leiden tot buiging en verlies van de platen
en riskeert bovendien de andere delen van het onderstel
beschadigen.
•• …
2.3.2Gebruik in water of modder
In een waterloop met een platte bedding en een traag verloop kan
je de machine in het water verplaatsen tot aan de bovenrand van
de looprollen. Als de bedding ongelijk is of de stroom snel is, mag je
uiteraard minder diep in het water rijden.
Als de draaikrans en/of de draaikoppeling zich in het water of
in de modder bevinden, contacteer dan de dichtstbijzijnde
concessiehouder. Als de machine nadien gebruikt wordt zonder dat
ze gecontroleerd is, kunnen de stukken vroegtijdig verslijten.
2.3.3Gebruik als dieplepel
1. De graafarmcilinder levert de belangrijkste graafkracht.
2. Verplaats, wanneer er aarde in de bak kleeft, de hendel van
de graafarm of van de bak twee- tot driemaal van voren naar
achteren om de aarde te doen vallen.
3. Laat de giek altijd zo regelmatig mogelijk neer om te vermijden
dat de machine schokken te verwerken krijgt.
4. De indringingshoek moet optimaal zijn voor een zo groot
mogelijk graafvermogen (de hoek tussen de graafarm en de giek
moet ongeveer 90° bedragen).
5. Plaats de hydraulische graafmachine voor uitgravingen in de as
van de sleuf en verplaats ze naar achteren.
17
Hydraulische
graafmachines
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
2.3.4 Hydraulische graafmachine gebruikt als
heftoestel
Hydraulische graafmachine gebruikt
als heftoestel
Opgelet
Het meest recente keuringsattest moet
zich bij het toestel (op of de werf)
bevinden!
De belangrijkste functie van een hydraulische graafmachine is niet de
heffunctie. Toch worden er tegenwoordig meer en meer hefoperaties
uitgevoerd met hydraulische graafmachines. Bijna iedereen is in staat
om een last te verplaatsen met een hydraulische graafmachine, maar
er zijn toch risico’s op ongevallen verbonden aan deze activiteit. Om
het heffen van een last correct te kunnen voorbereiden, zijn kennis,
ervaring, gezond verstand en een correct geïnstalleerde machine
nodig.
2.3.4.1 Veiligheid van de machine
Hydraulische graafmachines die gebruikt worden als heftoestel,
moeten voldoen aan de bepalingen uit de wetgeving rond
heftoestellen.
Elk heftoestel dat uitgerust is met een hijshaak en aanslagmateriaal
(kettingen, lengen, ...), moet gekeurd worden door een EDTC (Externe
Dienst voor Technische Controles - bv. AIB Vinçotte):
•• voor de indienststelling
•• periodiek om de drie maanden: veiligheidskleppen, hijshaak,
visuele staat van de uitrustingsstukken, aanslagmateriaal, ...
2.3.4.2 Bijkomende vereisten voor een operator van een
heftoestel
De bestuurder van een heftoestel is een bevoegd persoon die een
veiligheidsfunctie uitoefent.
Hij moet geschikt zijn voor dit werk. Hij moet de nodige opleiding
en ervaring hebben om te weten hoe hij lasten moet heffen en een
toestel moet bedienen, overeenkomstig de gebruiksinstructies van
de fabrikant. Als bestuurder is hij verantwoordelijk voor het laden en
aanslaan van lasten. Hij moet de afstanden, gewichten en volumes
kunnen inschatten. Hij heeft ook altijd het recht om een lading te
weigeren die een veiligheidsrisico inhoudt. Ten slotte houdt hij
rekening met de arbeids- en weersomstandigheden.
18
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
Hydraulische
graafmachines
2.3.4.3 Keuring voor de indienststelling
Een heftoestel moet gekeurd worden voordat het in dienst genomen
mag worden. Deze keuring verloopt in meerdere stappen.
2.3.4.3.1
Hijshaak
Links: door de fabrikant gelaste haak
Rechts: haak met veiligheidspal, aanwezig in
de basisversie op een snelwissel van het type
‘Verachtert’
De CE-conforme hijshaak
De leverancier moet de hydraulische graafmachine aanpassen
in functie van de wensen van zijn klant. De plaats waar de haak
geplaatst moet worden en het model van de haak kunnen zeer sterk
uiteenlopen. Bijvoorbeeld: haak op de bak, op de hijsarm, toestel dat
gebruikt zal worden om zware lasten te heffen (regenwatertanks, ...),
enz.
De haak moet gelast worden door een erkende lasser (die een
lasbrevet heeft behaald).
2.3.4.3.2
De hijstabel (lastentabel)
Afhankelijk van:
•• de plaats van de haak
•• de lengte van de giek
•• en de breedte van de rupsen
levert de fabrikant een hijstabel (lastentabel) aan waarin de maximale
belasting vermeld staat voor verschillende afstanden, hoogtes
en verschillende hoeken, zowel vooraan als aan de zijkant van de
rupsen. Een kopie van de hijstabel moet goed zichtbaar in de cabine
aangebracht worden, een andere kopie moet in een apart mapje
bijgehouden worden.
2.3.4.3.3
De terugslagkleppen
Wanneer er een breuk of een lek is in het hydraulisch of pneumatisch
circuit van een functie, wordt het systeem in kwestie bij heftoestellen
onmiddellijk door het bijbehorende bedieningscircuit geblokkeerd in
de positie waarin het zich bevond op het ogenblik van de panne. Een
graafmachine die gebruikt wordt als heftoestel, moet dus verplicht
uitgerust worden met terugslagkleppen.
Waar moeten deze terugslagkleppen zich bevinden?
•• op de giekcilinder
•• op de graafarmcilinder
Een terugslagklep op de bakcilinder is niet verplicht.
Voor meer informatie over hijs- en hefwerkzaamheden
verwijzen we naar het handboek HIJSEN (bouwplaatsmachines).
Terugslagkleppen
19
Hydraulische
graafmachines
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
2.4 Veiligheid van de operator
2.4.1Veiligheidsregels
Alle machines zijn uitgerust met veiligheidsplaatjes. De operator
moet regelmatig controleren of deze goed leesbaar zijn. Als er een
veiligheidsplaatje ontbreekt, moet het worden vervangen.
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)
20
De operator:
•• moet altijd de handgrepen en voettredes gebruiken wanneer hij
in en uit de machine stapt
•• moet altijd persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) dragen
die aangepast zijn aan de werkzaamheden
•• vermijdt loshangende kleding of sieraden te dragen die vast
kunnen raken aan delen van de machine
•• moet altijd controleren of alle beveiligingen geplaatst zijn
•• mag de machine nooit starten via de startmotorrelaisklemmen.
Dit kan onverhoedse bewegingen van de machine veroorzaken.
•• moet aandachtig zijn bij het aansluiten van startkabels. Een
verkeerde aansluiting met een hulpaccu kan een ontploffing met
lichamelijke letsels veroorzaken.
•• moet opletten dat de mechanische startapparaten door
bevoegde personen gebruikt worden
•• moet zich er voor het starten van verzekeren dat alle
beveiligingen geplaatst zijn
•• moet na het stilleggen van de motor de sleutel uit het contact
halen en hem bewaren buiten het bereik van onbevoegden
•• moet opletten bij elektrische apparaten. Een verkeerd gebruik van
de elektrische apparaten kan vonken veroorzaken.
•• vermijdt de motor te laten draaien in een gesloten of slecht
geventileerde ruimte. Uitlaatgassen mogen nooit ingeademd
worden: risico op intoxicatie!
•• waakt over een voldoende ventilatie bij werkzaamheden in een
besloten ruimte.
•• doet de veiligheidsgordel (indien beschikkbaar) aan, wat het
mogelijk maakt om de besturing meester te blijven in geval van
bruuske bewegingen van de machine.
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
Hydraulische
graafmachines
Voor en na het onderhoud, de reiniging of de herstelling van de
machine moeten bepaalde veiligheidsvoorschriften nageleefd
worden.
De operator:
•• mag onderhouds-, schoonmaak- en herstellingswerkzaamheden
enkel uitvoeren terwijl de motor stilligt
•• moet de contactsleutel buiten het bereik van onbevoegden
bewaren, vooraleer hij de smeermiddelen laat weglopen en de
filters weghaalt. Op elektrische startmotoren moet hij de minpool
(-) van de accu afkoppelen.
•• moet een waarschuwingslabel ‘niet gebruiken’ bevestigen
op het contactslot vooraleer hij onderhouds-, reinigings- of
herstellingswerken uitvoert
•• mag het peil van de koelvloeistof enkel controleren wanneer de
motor volledig stilligt.
Wanneer de motor op bedrijfstemperatuur is, is de koelvloeistof
van de motor gloeiend heet. De koelvloeistof staat ook onder
druk. De operator moet zich ervan verzekeren dat de vuldop
voldoende afgekoeld is, zodat hij hem met zijn blote handen kan
aanraken. Hij moet de dop langzaam opendraaien om de druk af
te laten.
•• moet opletten voor hydraulische olie onder druk. De olie kan
zware verwondingen toebrengen.
•• moet altijd de minpool (-) van de accu loskoppelen bij
laswerkzaamheden aan de motor of de machine
•• mag de pluspool (+) en de minpool (-) van de accu niet
omwisselen. Bij het aansluiten van de accu moet hij eerst de
pluskabel (+) aansluiten en vervolgens de minkabel (-). Bij het
afkoppelen moet hij in de omgekeerde volgorde tewerk gaan. Hij
mag de accu nooit loskoppelen terwijl de motor nog draait.
•• moet defecte lampjes onmiddellijk vervangen
•• moet controleren of alle gereedschappen weggehaald werden
en of alle beveiligingen teruggeplaatst werden na afloop van de
onderhouds-, schoonmaak- of herstellingswerkzaamheden.
21
Hydraulische
graafmachines
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
2.4.2 Preventie van brand en explosies
Alle brandstoffen, de meeste smeermiddelen en bepaalde mengsels
van koelvloeistoffen zijn ontvlambaar. Ontvlambare vloeistoffen die
overlopen op warme oppervlakken of op elektrische inrichtingen,
kunnen brand veroorzaken.
Alle ontvlambare vloeistoffen (brandstof, olie en vuil) moeten uit de
buurt van de machine gehouden worden.
Brandstoffen en smeermiddelen moeten bewaard worden in
identificeerbare recipiënten, buiten het bereik van onbevoegden.
Doeken die met olie geïmpregneerd zijn en ontvlambare stoffen
moeten bewaard worden in beveiligde recipiënten.
Tanken
Het is verboden te roken op plaatsen waar ontvlambare stoffen
opgeslagen zijn. Ook bij het tanken is waakzaamheid geboden. Het
is verboden te roken tijdens het tanken en het is ook verboden te
tanken in de buurt van open vlammen of vonken. Verder moet de
motor altijd stilgelegd worden vooraleer te tanken en moet het
tanken altijd buiten gebeuren. Ten slotte is het sterk aangeraden
om altijd een schone brandstof en een propere trechter/jerrycan te
gebruiken.
Op de arbeidsplaats moeten brandblusapparaten of zakken droog
zand aanwezig zijn.
22
Hydraulische
graafmachines
2 Veiligheid en verantwoordelijkheden
2.4.3Overzicht van de veiligheidspictogrammen
PICTOGRAMMEN
Type
Vorm
Hoofdkleur
Pictogram
Verbodsbord
Rond
Waarschuwingsbord
Driehoek
Gebodsbord
Rond
Blauw
Wit
Reddingsbord
Vierkant/
rechthoek
Groen
Wit
Brandbestrijding
Vierkant/
rechthoek
Rood
Wit
Aanwijzingspictogram
Vierkant/
rechthoek
Wit
Zwart
Waarschuwingspictogram
Ruit
Wit
Rood
Zwart
Zwart
Geel
Zwart
Wit
Rood
Voorbeeld
Zwart
23
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van
een hydraulische graafmachine
Een hydraulische graafmachine is opgebouwd uit verschillende grote
delen: de bovenwagen, de onderwagen, verschillende gieken en de
uitrustingsstukken.
Dit zijn de verschillende onderdelen:
4
3
2
1. uitrusting
2. graafarm
3. giek (variabele afmetingen)
4. bovenwagen
5. rupstrein
5
1
6. onderwagen
6
3
1. uitrusting
2
4
2. graafarm
3. giek uit één stuk
4. bovenwagen
5
5. rupstrein
6. onderwagen
1
6
25
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
1
1. Cabine
2. Duwblad
3. Draaibare giekvoet
2
3
Beschrijving
Een hydraulische graafmachine is in principe een basismachine die
op een onderstel met banden of rupsen gebouwd is en waaraan
verschillende uitrustingsstukken aangebracht kunnen worden. Hoe
deze hulpstukken uitgevoerd zijn, is afhankelijk van de inzichten van
de constructeur.
De aanduiding op de machine ziet eruit zoals hiernaast afgebeeld.
Deze voorbeelden zijn specifiek voor elke constructeur en elk merk.
Standaard 16 ton, LC: long crawler
26
Mobiel, serie 3, standaard 13 ton
versie D 2007-2008
14 E, standaard 21,5 ton,
versie B (2007-2008)
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.1 Het bovenste gedeelte
3.1.1Motor
Het motorgedeelte en de motorgestuurde pomptransmissie
bevinden zich onder eenzelfde motorkap. De mechanische
onderdelen bevinden zich altijd achteraan in de machine, waar ze
mee zorgen voor de stabiliteit van de machine.
Motor
De meeste motoren worden aangedreven met dieselbrandstof.
Er zijn verschillende opstellingen mogelijk voor de plaats van
de motor:
•• dwarsliggende motor
•• in lijn geplaatste motor
•• symmetrische motoren (zwaardere modellen kunnen twee
dieselmotoren en twee pompstellen bevatten)
De dieselmotor kan gekoeld worden met:
•• lucht
•• water
•• lucht/water
Dwarsliggende motor
Radiator met ventilator
Expansievat
Er worden alsmaar minder luchtgekoelde motoren gebruikt,
want:
•• de nieuwe machines zijn beter geïsoleerd, waardoor er moeilijker
lucht aangezogen kan worden
•• het is moeilijker om de milieueisen na te leven
•• lucht/olie-gekoelde motoren voldoen sinds 2007 aan de Euro-3-norm
•• de Europese normen worden alsmaar strenger op het gebied van
de uitstoot van uitlaatgassen
Er zijn verschillende onderdelen die ervoor zorgen dat de
motor altijd de juiste temperatuur heeft:
•• de radiator: de grootte is afhankelijk van het vermogen van de motor
•• de ventilator: deze moet zorgen voor een optimale koeling van de
radiator(en)
•• de waterpomp: deze stuurt de koelvloeistof rond in een bepaalde
richting
•• de thermostaat: deze regelt de doorgang van de koelvloeistof van
het motorblok naar de radiator, in functie van de temperatuur en
de belasting
•• de koelvloeistof
•• de temperatuurcontrole (lichtje op het dashboard): hiermee kan
de bestuurder de temperatuur van de motor controleren
•• expansievat: dit regelt de druk in het koelcircuit
De hoeveelheid koelvloeistof moet gecontroleerd worden bij het
dagelijks onderhoud. Op de nevenstaande figuur zie je een radiator
van een hydraulische graafmachine.
27
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.1.2 Hydraulische pomp
1
De pomp zorgt ervoor dat de hydraulische olie naar de verschillende
onderdelen wordt gestuurd. Deze onderdelen zijn de hydraulische
cilinders (bakcilinder, hefcilinder, graafarmcilinder, duwbladcilinder)
en de hydraulische motoren (zwenkmotor, rijmotoren).
2
De gebruikte pomp(en) zijn meestal plunjerpompen met een
variabele opbrengst.
3
Luyckx NV
1. Pomp 1
2. Pomp 2
3. Aanzuigleiding
1 - Regulator
2 - Housing
3 - Shaft
4 - Plunger
5 - Valve Plate
6 - Cylinder Block
Schema Pomp
3.1.3 Verdeelblokken
Verdeelblok
Verdeelblokken zijn schuiven waarmee je olie onder druk naar
verschillende toestellen (bedieningshendels, ...) kunt laten lopen.
Meestal zijn deze toestellen cilinders of motoren. De regelende
apparaten worden kleppen genoemd (veiligheidskleppen,
terugslagkleppen).
3.1.4Oliekoeler
De functie van de oliekoeler is om de hydraulische olie af te koelen
en op de juiste temperatuur te houden.
De koeler kan op twee manieren werken:
•• door luchtstroming (dicht bij de ventilator van de dieselmotor)
•• koeling gedeeltelijk door de inhoud van het reservoir
Oliekoeler
28
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.1.5 Cabine (RopS – FopS)
De bedieningspost moet gemakkelijk toegankelijk zijn. Als de cabine
verhoogd is, moet de machine voorzien zijn van slibvrije opstappen,
voetsteunen en handgrepen.
1. De cabine zelf
Cabine
De gesloten werkruimte van de bestuurder moet aan de volgende
eisen voldoen:
•• goede afscherming van de bestuurder, de bedieningen en de
apparatuur tegen weer en wind
•• goede arbeidshygiëne = bescherming tegen koude, hitte en stof,
waardoor een goede binnentemperatuur verzekerd kan worden
•• goede geluidsisolatie
•• optimaal comfort
•• optimale zichtbaarheid (panoramisch zicht): de bestuurder moet
alle werkstanden kunnen overzien terwijl hij neerzit (positie van
de machine en alle beweegbare onderdelen)
Zorg ervoor dat de cabine ook verlucht en geventileerd kan worden,
voor een aangepaste temperatuur of een overdruk (om stof buiten te
houden).
2. Ruiten
•• De ruiten moeten gemaakt zijn uit veiligheidsglas of een ander
soortgelijk materiaal (met een goede mechanische weerstand).
•• De voorruit moet een deel hebben dat uitneembaar is en kan
openklappen.
•• Ruitenwissers (en ruitenontdooiers) moeten ervoor zorgen dat
het zicht in alle omstandigheden goed blijft. (De ruiten moeten
’s ochtends schoongemaakt en vrijgemaakt worden voor de
bestuurder met de machine begint te werken!)
3. Zitplaats
Ruiten
Een goede cabinestoel moet aangepast zijn en aan de volgende
eisen voldoen:
•• gemakkelijk toegankelijk en ergonomisch zijn
•• verstelbaar zijn in hoogte, afstand en gewicht
•• afgeveerd zijn (om trillingen op te vangen)
•• eventueel uitgerust zijn met (opklapbare en regelbare)
armsteunen
•• voorzien zijn van een veiligheidsgordel
29
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
4. Toegang en beveiliging
•• De deur van de cabine moet vlot opengaan.
•• De cabine moet afgesloten kunnen worden met een slot. Sluit de
cabine altijd af wanneer je de machine ergens achterlaat voor een
bepaalde duur.
•• De deur moet een vergrendeling hebben, zodat ze vastgezet kan
worden in open stand.
•• De opstappen en platformen moeten antislip zijn.
Sommige cabines die gebruikt worden op de machines, zijn FOPS- of
ROPS-cabines:
•• FOPS: Falling Objects Protection Structure (bescherming
tegen verplettering - val van materialen)
•• ROPS: Rolling Over Protection Structure (bescherming tegen
omkantelen)
Toegang cabine
De cabine ziet er meestal zo uit (in bovenaanzicht):
FOPS
1. Controlepaneel en bedieningsmodule
2. Bedieningshendel
3. Rijhendel/rijpedaal
4. Bedieningsconsole
5. Veiligheidshendel - bedieningen
6. Motorbedieningen
7. Bedieningshendel
30
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.1.6Koplampen
Om ‘s nachts te kunnen werken, moet de graafmachine absoluut
uitgerust zijn met koplampen. De koplampen mogen voorbij de
cabine komen. Hier moet wel rekening mee gehouden worden bij
verplaatsingen.
Lampen
3.1.7 Hoofdgiek of -arm
Aan de basismachine is naast de cabine een giekbasis gelast.
Zijaanzicht van de basismachine:
Gieken
Giekbasis
Voor de opbouw als dieplepel wordt met pennen een graafarm aan
deze giekbasis gemonteerd.
Variabele lengte
Giek - monobloc
31
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Er bestaat ook een variant van deze graafarm, waarbij de hoek van
de arm veranderd kan worden door een bijkomende cilinder. In dat
geval spreken we van een variabele geometrie.
Variabele lengte
Stuk van tweedelige boom
Aan deze voorgiek wordt de graafarm of knikarm bevestigd. De
graafarm, met bijbehorende cilinder, is in verschillende lengtes
verkrijgbaar.
Variabele lengte
Variabele lengte
Uiteindelijk wordt de bak aan de graafarm bevestigd.
Hooglepel
32
De dieplepel kan op twee manieren omgebouwd worden tot
hooglepel:
•• in plaats van de dieplepelbak wordt een hooglepelbak
gemonteerd.
Dit is de meest eenvoudige ombouwwijze. Op deze manier kan
de dieplepel snel tot hooglepel omgebouwd worden, maar er
is één groot nadeel aan verbonden. Tijdens het losbreken van
de grond en het vullen van de bak zijn de krachten die door de
cilinders overgedragen worden, het kleinst (ingaande slag van de
zuiger).
•• bij een echte hooglepel zijn de graafarmcilinders onder de
arm geplaatst voor een betere bescherming en een betere
indringingskracht in de materialen. De grond wordt losgebroken
en de bak wordt gevuld door de materialen te duwen (door
de graafarm weg te brengen van het toestel). Het werk is
vergelijkbaar met een lader, maar zonder dat de machine hierbij
verplaatst wordt.
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.1.8 Tegengewicht
Het tegengewicht (countergewicht) bevindt zich langs de achterkant
en moet ervoor zorgen dat de over 360° draaiende machine in alle
omstandigheden stabiel blijft (ook bij een binnendraaier).
Langs de achterzijde is het tegengewicht afgerond en glad. Het moet
stevig aan de machine vastgemaakt zijn.
Sommige machines hebben een uitschuifbaar of een afzetbaar
tegengewicht. Een uitschuifbaar tegengewicht kan uitschuiven om
te zorgen voor extra stabiliteit. Een afzetbaar tegengewicht is nuttig
voor het onderhoud van de graafmachine. Het tegengewicht is
gemonteerd op rails en wordt verplaatst met een hydraulische zuiger.
Tegengewicht
Een camera bovenop het countergewicht zorgt voor een goed zicht
achter de machine. Zo krijgt de bestuurder een beeld van wat er
achter de machine gebeurt.
Tegengewicht los
Camera aan tegengewicht
33
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.1.9 Accu’s
Een accu is samengesteld uit een variabel aantal elementen die elk
afzonderlijk een elektrische spanning van 2 Volt leveren (6 elementen
per accu = 12 Volt). Deze elementen zijn in serie met elkaar
verbonden.
Voor een spanning van 24 V hebben we dus twee accu’s van 12 V
nodig, die we in serie schakelen.
Schakeling van de accu’s
Accu
Schema accu serie
Schema accu parallel
34
De serie- en parallelschakelingen worden hiernaast afgebeeld.
•• Serieschakeling: de pluspool van de eerste accu wordt
verbonden met de minpool van de tweede accu. De minpool
van de eerste accu wordt verbonden met het onderstel en de
pluspool van de tweede accu met de elektrische onderdelen van
de machine. De uitgangsspanning bedraagt 24 V.
•• Parallelschakeling: de pluspool van de eerste accu wordt
verbonden met de pluspool van de tweede accu en de minpool
van de eerste accu wordt verbonden met de minpool van de
tweede accu.
De minpool van de eerste accu wordt verbonden met het
onderstel en de pluspool van de tweede accu met de elektrische
onderdelen van de machine.
De uitgangsspanning bedraagt 12 V, maar de intensiteit ligt hoger.
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.1.10 Brandstofcircuit
De brandstoftank moet gevuld worden met industriële gasolie
(“extra”). In de vulopening van de tank zit een zeef die ervoor
zorgt dat onzuiverheden niet in de tank kunnen dringen. Met een
volgetankte tank moet de machine 12 tot 14 uur kunnen werken
(afhankelijk van het uitgevoerde werk / het gevraagde vermogen).
1. brandstoftank
2. brandstoffilter
3. injectieversteller
4. inspuitpomp
5. brandstofopvoerpomp
6. toerentalregelaar
7. gaspedaal
8. hogedrukleiding
9. verstuiver
10. retourleiding
11. gloeistift
12. gloeitijdregelapparaat
13. accu
14. contactslot
15. dieselmotor
Common rail systeem
35
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.1.11 Hydraulisch circuit
De onderstaande afbeelding is een voorstelling van de
eigenschappen van de olie die gebruikt wordt in een hydraulisch
circuit:
Hydraulisch circuit
Waarvoor dient de hydraulische olie?
••
••
••
••
••
om de drukenergie over te brengen
om de bewegende delen te smeren
om de bewegende delen af te dichten
om het circuit te reinigen
om te zorgen voor de koeling van het systeem
We hebben gezien hoe het hydraulische systeem van graafmachines,
naargelang van de uitvoering of combinatie, gevoed wordt door één
of meerdere pompen die gekoppeld zijn aan de motor.
De pompen worden dus mechanisch aangedreven door de motor.
In principe bedient elke pomp afzonderlijke circuits met een
verschillende functie, zoals:
•• de giek heffen en neerlaten
•• de knik- en graafarm bewegen
•• de bovenwagen draaien
•• de hydromotoren van het rijwerk aandrijven
•• de uitrusting bedienen
•• hydraulische vijzels of stabilisatoren bedienen
Alle functies worden gestuurd door middel van hendels of knoppen
die in de bedieningspost gegroepeerd zijn en afzonderlijke
hydraulische of pneumatische stuurkringen bedienen. Na de
verdeling keert de olie via een filter en een radiator terug naar de
tank.
De pompen zuigen de olie in de hydraulische tank. Vanuit het
pomphuis of carter wordt de olie onder druk naar de verdeelblok
gevoerd, die ontworpen is voor de hierboven opgesomde functies.
36
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
Bovendien is elke hydraulische of pneumatische circuit uitgerust met
een inrichting die elk risico op overdruk in het circuit uitschakelt.
Wanneer de bedieningshefbomen in neutrale stand staan, stroomt
de “doorgepompte” olie gewoon door het primaire stelsel: door de
verdeelkleppen, de koeler en de hydraulische filter terug naar de
hydraulische olietank.
Om één van de functies in te schakelen, zet de bestuurder een
hendel vanuit nulstand op de gewenste werkstand of drukt hij een
pedaal in.
Door middel van de stuurkring wordt de overeenkomstige
verdeelklep geopend en wordt de olie onder hoge druk door een
persleiding naar een vijzel, hydromotor of retourcircuit gestuurd.
In de tank bevinden zich de volgende onderdelen:
Manueel ventiel
Tank met vulstop
Hydraulische tank met peilglas
Hydraulische oliefilter
37
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.2 Verbinding tussen de boven- en
onderwagen
3.2.1Draaikrans
2
1
3
1. Bescherming van het aandrijftandwiel
2. Draaikrans
3. Onderwagen
De draaikrans is de mechanische verbinding tussen de onderwagen
(onderste gedeelte met het rijwerk) en de bovenwagen (mobiele
gedeelte van de machine). Hij bestaat uit:
•• een ringwiel dat vastgemaakt is aan de onderwagen
•• een mobiel gedeelte dat vastgemaakt is aan de bovenwagen en
een aandrijftandwiel
Met dit geheel kunnen de krachten die op de hydraulische
graafmachine werken, gelijkmatig verdeeld worden over de gehele
structuur.
De draaikrans is uitgerust met één van deze twee types vertanding:
Uitwendige vertanding (bovenste foto hiernaast):
Een uitwendige vertanding kan je veel gemakkelijker visueel
controleren dan een inwendige vertanding, maar er kan ook veel
gemakkelijker zand of vuil tussen de tanden terechtkomen.
Inwendige vertanding (2 onderste foto’s hiernaast):
Bij deze vertanding is alles veel beter afgeschermd tegen zand of
vuil, maar de draaikrans kan niet visueel gecontroleerd worden. Het
smeersysteem kan centraal aangebracht zijn, maar er kunnen ook
smeernippels voorzien zijn. Ze smeren de rubberen afdichtingsring
(zie gebruikershandleiding voor de frequentie!).
Smeer de afdichtingsring niet te vaak, want anders kan hij uit zijn
zitting geduwd worden!
De vertanding kan via een toegangsluik (tussen de voeten van de
hefcilinders) gesmeerd worden. Dit smeren wordt uitgevoerd tijdens
een specifiek onderhoud en gebeurt periodiek, overeenkomstig de
voorschriften van de constructeur.
Inwendige vertanding (openingen voor
smeerolie op verschillende hoogtes)
38
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.2.2Zwenkmotor
Door de draaikrans die vastzit op de onderwagen en vanaf de
draaitafel van de bovenwagen met één of twee hydromotoren wordt
aangedreven, kan de bovenwagen onbeperkt draaien in de beide
richtingen.
1
Onderwagen
2
3
Schema zwenkmotor
1. Verdeelblok
2. Peilstok van de zwenkmotor
3. Zwenkmotoren
3.2.3 Centrale doorvoer
De centrale doorvoer in het midden van de draaikrans zorgt voor
de doorstroming van de olie (en in bepaalde gevallen van lucht en
elektriciteitskabels) van de krachtorganen (op het bovenwerk) naar
de onderwagen. Dankzij deze doorvoer stoppen de energiesystemen
niet met werken wanneer de bovenwagen over 360° draait.
De twee grote delen zijn:
•• de uitwendige cilinder die aan de draaitafel hangt (vast)
•• de spil of koningsas, die vaststaat op de onderwagen (mobiel)
Deze organen zijn met slangen of buisleidingen verbonden met het
kleppenhuis en de hydraulische tank.
39
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
De carterhals is van binnenuit ringvormig uitgehold. Op
verschillende hoogtes bevinden zich oliegroeven die door slangen/of buiskoppelingen verbonden zijn met de buitenkant. Door
de koningsas lopen verticaal uitgeboorde kanalen. Elk kanaal staat
loodrecht op een oliegroef. Aan het uiteinde van de koningsas
mondt elke groef uit in een T-stuk of een slangkoppeling, waarop de
leidingen van de translatiemotoren of andere leidingen aangesloten
zijn.
(draaibare)
bovenwagen
schema centrale doorvoer
(vast)
onderstel
Centrale doorvoer (openingen voor olie op verschillende hoogtes)
40
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.3Onderwagen
3.3.1Op rupsen
Machines op rupsen krijgen de voorkeur als de werkomstandigheden
en de toestand van het terrein de volgende eisen stellen:
•• lage contactdruk van het loopvlak op minder draagkrachtige
grond
•• terreinvast gedrag bij het rijden en manoeuvreren
•• grote stabiliteit van de machine in alle omstandigheden
•• grote trek- en graafcapaciteit
•• trage rijsnelheid
3.3.1.1 Het rijframe
Het rijframe vormt meestal een gelaste kokerconstructie die:
•• de krachten overbrengt op de loopketting van de onderwagen
•• zorgt voor een goede stabiliteit en stevigheid
Rijframe
De draaikrans op het bovenste gedeelte van het onderstel is de
mechanische verbinding tussen de bovenwagen en de onderwagen.
Op de voor- en achterkant van deze draaikrans zijn trekogen
aangebracht.
Wanneer de machine vervoerd wordt op een aanhangwagen, moet
de bovenwagen verplicht geblokkeerd worden als het systeem
daarvoor aanwezig is op de machine. De vergrendeling gebeurt in de
langsas van de rupskettingen.
In figuur wordt dat dan (bovenaanzicht):
X
X
De blokkering wordt verzekerd:
•• door de bestuurder, vanuit de cabine, met behulp van een staaf
door de vloer
•• met een hydraulisch systeem, door een knop in de cabine in te
drukken
41
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Sommige machines hebben een systeem met een variabele
spoorbreedte, waarbij de afstand tussen de twee rupsen veranderd
kan worden.
Dat systeem heeft de volgende mogelijkheden:
•• In de breedste stand heeft de machine een betere stabiliteit (over
360°).
•• De machine wordt in zijn gebruikelijke positie gezet om op
reglementaire wijze vervoerd te kunnen worden.
Voorbeeld van een machine met
een uitschuifbaar onderstel
De onderwagen is voorzien van twee kokervormige langsliggers
waarop het hele rupsloopwerk draait: de aandrijfwielen, de
voorwielen (loopwielen), de bovenste en onderste looprollen en de
rupstrein.
1
2
3
1. Bovenrol
2. Kokervormige langsligger
3. Rupsplaat
3.3.1.2 Het rupsloopwerk
3.3.1.2.1Werking
De graafmachine rijdt op een eigen rolbaan met een onveranderlijk
draagoppervlak. Deze rolbaan is gemaakt uit geschakelde schalmen,
pennen en rupsplaten die samen de rupsketting vormen.
Rups
De rupsketting heeft meerdere functies:
•• ze draagt het gewicht van de machine.
•• ze zorgt voor een uniformere verdeling van de last.
•• ze zorgt ervoor dat de machine goed rijdt.
Een tandwiel (ook aandrijfwiel, kettingwiel en sprocketwiel
genoemd) met een oneven aantal tanden, dat wordt aangedreven
door de translatiemotor, grijpt in de schakelpennen van de
rupsketting.
42
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.3.1.2.2
Smering en slijtage
Met uitzondering van de translatiemotor moeten de onderdelen van
de rupsketting niet gesmeerd worden.
Rupskettingen
De slijtage en de levensduur van de rupskettingen zijn afhankelijk
van meerdere factoren:
•• het goede en juiste gebruik van de machine en de aard van het
terrein
•• het onderhoud en de correcte spanning van de ketting
(schoonmaak en algemeen onderhoud van de rupstrein)
•• de juiste vervanging van defecte stukken
3.3.1.3Onderdelen van het rupsloopwerk
••
••
••
••
••
••
••
de onderste rollen of looprollen
de bovenste rollen of leirollen
het voorwiel (loopwiel)
het rupsspanmechanisme
het trekwiel (sprocketwiel of aandrijfwiel)
de rupsketting
de rupsplaten
Zijaanzicht van het onderstel:
2
1. Spanwiel (loopwiel)
2. Ketting (schakel + ring)
3. Dragende langsligger
4. Looprol of onderste rol
5. Rupsplaat
6. Translatiemotor (of trekwiel)
7. Leirol of bovenste rol
7
1
3
5
4
6
43
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.3.1.3.1
1
De rollen
Er bestaan twee soorten rollen:
Onderste rollen of looprollen
2
3
1. Looprol (draagrol)
2. Leirol
3. Rupsplaat
Deze rollen moeten het gewicht van de machine en van de
uitrusting dragen en zorgen voor een goede geleiding van de
rups. Ze moeten ook de krachten bij het werken met de machine
(uitgraving en rijden), verdelen over een zo groot mogelijk oppervlak
van de rupsen.
De looprollen zijn langs onderen op de dragende langsligger
bevestigd. Het aantal kan variëren van 3 tot 7, in functie van het
gewicht van de machine.
Een kettinggeleider zorgt voor de bescherming van de ketting tegen
de indringing van steentjes of andere materialen.
Bovenste rollen of leirollen
Deze rollen worden gedragen door steunen die op het bovenste vlak
van de langsligger bevestigd zijn en de rupsen geleiden. Ze dienen
vooral om het bovenste deel van de rups te ondersteunen.
Afdichtingen en smering
De goede werking en de betrouwbaarheid worden verzekerd door
goede afdichtingen. De rollen hoeven niet gesmeerd te worden,
maar een dagelijkse visuele controle is wel nodig.
3.3.1.3.2
Het loopwiel
Dit is een los wiel dat de ketting terug naar het aandrijfwiel leidt. De
wielas is voor de volledige levensduur gesmeerd met een olievulling
in de naaf. Dichtingsringen verhinderen lekken.
Loopwiel
Functies van het loopwiel:
•• de rups spannen
•• de rups geleiden
•• schokken dempen
Omdat de ketting slijt en uitrekt, moet het voorwiel versteld kunnen
worden: de afstand tussen het voorwiel en het aandrijfwiel moet
veranderd kunnen worden.
44
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.3.1.3.3
Hydraulische
graafmachines
Het rupsspanmechanisme
De juiste afstand tussen het voorwiel en het aandrijfwiel
kan ingesteld worden met behulp van een vetvijzel. De
compensatiedemper dient om het voorwiel een horizontale speling
te geven, zodat de ketting er niet afrolt en zodat ook schokken
opgevangen worden. De betrouwbaarheid en de levensduur van
de volledige looptrein worden hoofdzakelijk bepaald door de juiste
spanning van de kettingen (zie onderhoudsboekje van de machine).
Rupsspanmechanisme
3.3.1.3.4
Het trekwiel (sprocketwiel - aandrijfwiel)
Dit wiel is met een rechtstreekse koppeling op de eindreductie
gemonteerd en wordt aangedreven door de hydromotor. Het
bestaat uit een tandkrans met een grote diameter, die algemeen
samengesteld is uit afneembare delen. Deze delen zijn onderling
verwisselbaar en kunnen op de werf verwisseld worden zonder de
ketting te moeten openleggen.
De kettingschijf bevat altijd een oneven aantal tanden. Bij elke
omwinding doet er zich een verspringing van één tand voor, om
vroegtijdige slijtage te vermijden.
De steek van de ketting is bovendien tweemaal zo groot als die
van de kettingschijf. Elke tand werkt dus slechts één op de twee
omwindingen. Bij elke omwinding van de ketting grijpt een andere
tand in de as, waardoor de slijtage van de ketting en kettingschijven
regelmatig is.
Aandrijfwiel
hydraulische rem
trekwiel
rupsketting
motor met
tandwielen
45
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.3.1.3.5
1
De rupsketting
De loopketting vormt een ingewikkeld, maar nauwkeurig
mechanisch geheel.
2
3
1. Schakel
2. As
3. Ring
De loopketting bestaat uit een aantal schakelelementen. Elk element
bevat:
1. twee schakels
2. een as
3. een ring
Het aantal schakels varieert volgens het type en het vermogen van
de machine.
Het is heel moeilijk om een levensduur te kleven op een rupsketting.
Sommige zijn al versleten na 4.000 uur, terwijl andere toch 9.000
uur meedraaien. Machines die veel rijden (zoals draineermachines),
hebben maar een levensduur van 2.000 uur.
Eigenschappen van de kettingen:
•• een absolute weerstand tegen schokken en slijtage
•• een perfecte dichtheid, zodat modder en agressieve stoffen niet
binnendringen en er geen smeermiddel kan lekken
3.3.1.3.6
De rupsplaten
Op elke schalm is een rupsplaat vastgebout. Het soort plaat wordt
gekozen in functie van de omstandigheden (het soort werk, het
soort grond).
Verschillende soorten platen
1) leischoen met een enkelvoudige kam
Rupsplaat met enkelvoudige kam
Deze leischoen heeft een voldoende grote trek- en indringingskracht
voor werkzaamheden met gemiddelde schokken en een gematigde
slijtage.
2) leischoen met een enkelvoudige kam voor uiterst harde
ondergronden
Deze leischoen is ontworpen voor werkzaamheden op harde
ondergronden (steenachtige ondergronden, zoals groeves). Deze
leischoenen worden gemonteerd bij werkzaamheden waarvoor
gewone leischoenen niet geschikt zijn.
Leischoen met dubbele kam
46
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3) leischoen met een dubbele kam
Deze leischoenen worden vooral gebruikt voor werken waarbij de
machine veelvuldig aan een hoge snelheid verplaatst wordt en
draait. Ze worden voornamelijk gebruikt bij laders en hydraulische
graafmachines.
4) leischoen met een drievoudige kam (standaardrupsen)
Leischoen met drievoudige kam
Doordat de kammen niet hoog zijn, is de weerstand in de bochten
laag. De machine heeft een betere stabiliteit en er worden
zo weinig mogelijk krachten op de andere elementen van de
looptrein uitgeoefend. Deze schoen is het meest gebruikte type bij
hydraulische graafmachines.
5) leischoen met een centrale opening en een gewone kam
Leischoen met centrale opening en gewone kam
Bij deze leischoen is de zool in het midden doorboord, zodat modder
en vuil zich niet opeenhopen op de kettingschijven. Opgelet: dit
maakt de rupsplaat wel zwakker. Soms worden er op de metalen
rupsplaten rubberen blokken gemonteerd om de ondergrond niet te
beschadigen.
6) Standaardleischoen voor een minigraver
De metalen structuur is omhuld met rubber, zodat de bekleding niet
beschadigd wordt.
Standaardleischoen minigraver
Op verzoek van de klant kan de breedte van de rupsplaten gekozen
worden in de catalogus van de constructeur. Deze breedte kan
variëren van 0,4 m (in groeves) tot 1 m (in moerassen).
Standaardleischoen minigraver
47
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.3.2Op banden
3.3.2.1 Het onderstel of hoofdframe
In tegenstelling tot graafmachines op rupsen moeten de
trekkrachten op de giek bij graafmachines op banden verdeeld
worden over enkele steunpunten (banden en/of steunvoeten) op de
grond.
Onderstel
Het onderstel is omgekeerd geplaatst om de
montage van de verschillende onderdelen te
vergemakkelijken.
Het onderstel bestaat uit de volgende onderdelen: naaf, assen,
overbrenging, remmen, enz.
3.3.2.2 De wielstellen en hun aandrijving
Doorgaans heeft een graafmachine vier drijfwielen (4 x 4) en twee
assen: de aandrijvende achterbrug en de aandrijvende voorbrug die
uitgevoerd is als stuuras of schommelas.
De achterbrug is een starre (vaste) as. Hij bepaalt de zijwaartse positie
van de machine. De voorbrug, die opgehangen is aan een as, zorgt
voor een vaste ligging op hobbelig terrein. Deze gelede as kan
geblokkeerd worden met twee verticale vijzels die hem star houden
in werkstand.
2
1
1. Verticale steunvijzel
2. Knikas
De trekverhouding tussen de voorbrug en de achterbrug is dezelfde.
3.3.2.3 Bodemdruk en stabiliteit
De bodemdruk van banden is groter dan die van rupsen. Meestal is
de hefcapaciteit van een graafmachine op banden dan ook kleiner
dan die van een graafmachine op rupsen. Omwille van de stabiliteit
hebben machines op banden een beperkt laadvermogen. Ze worden
vaak gebruikt op stabiele ondergronden (bv. bij wegenwerken).
De druk op de ondergrond of bodemdruk is de totale belasting,
gedeeld door het dragende oppervlak van de banden op de grond.
Graafmachine op banden
Bodemdruk (kg/cm2) =
Gewicht van de machine (kg)
Totale oppervlakte van banden op de grond (cm2)
Voor een luchtband kan dit dragende oppervlak bepaald worden
door een afdruk van de band te maken op een blad papier of een
stuk plaatijzer dat op een vlakke, harde ondergrond ligt.
Om de stabiliteit te verhogen, kunnen verschillende systemen
gebruikt worden. Deze worden hierna geïllustreerd.
48
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.3.2.3.1
Hydraulische
graafmachines
Blokkeerbare schommelas
De gelede as, in principe de vooras of stuuras, kan aan de
beide kanten van de brug geblokkeerd worden met twee
afzonderlijke cilinders die loodrecht op elke ashelft drukken. Deze
blokkeercilinders worden bediend vanuit de cabine. Meestal worden
ze automatisch ingeschakeld wanneer de machine tot stilstand komt.
Blokkeerbare schommelas
3.3.2.3.2Steunblad
Graafmachines hebben soms een steunblad dat eruitziet als een
dozerblad, maar dat dient voor een betere stabiliteit. Dit blad wordt
bediend door één of twee hydraulische vijzels. Het is geen echt
dozerblad, maar kan wel gebruikt worden voor licht grondverzet
(aanaarden en nivelleren).
3.3.2.3.3
Steunblad
Hydraulische steunvoeten
Door steunvoeten te gebruiken, maak je de oppervlakte aan de basis
van de machine groter.
Er bestaan verschillende soorten steunvoeten: platte stempels en
klauwstempels.
De bediening gebeurt meestal met hydraulische vijzels vanuit
de cabine. De vijzels zijn voorzien van terugslagkleppen die de
vijzelstangen op hun plaats houden als het hydraulische systeem
defect zou raken.
De steunvoeten moeten in alle omstandigheden betrouwbaar zijn
en ervoor zorgen dat de machine hoog genoeg gelicht is, met de
banden van de grond.
Hydraulische steunvoet
Wanneer de bestuurder de steunvoeten plaatst, moet hij er een
goed zicht op hebben. Als dat niet zo is, moet een seingever hem
aanwijzingen geven.
Wanneer je met de machine op de openbare weg rijdt, zijn de
steunvoeten ingetrokken en vastgehouden met borgpennen.
Hydraulische steunvoeten
49
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.3.2.3.4Montage van bredere banden
Op de nevenstaande figuur zie je de opbouw van een graafmachine
op banden. Onder het onderstel zijn de beide assen en de
aandrijvingen al gemonteerd. Bovenaan op het onderstel zie je de
draaikrans en de centrale doorvoer.
3.3.2.4 Voordelen van graafmachines op banden
Dubbele banden
Ballonband
•• Je mag ermee op de openbare weg rijden, op voorwaarde dat ze
voldoen aan de bepalingen van het verkeersreglement:
•• Er moet een nummerplaat op aangebracht zijn.
•• Ze moeten voorzien zijn van de nodige verlichting.
•• Ze moeten voorzien zijn van richtingaanwijzers.
•• Er moet een zwaailicht op aangebracht zijn.
•• Ze moeten verzekerd zijn.
•• Ze kunnen op eigen kracht van de ene naar de andere
bouwplaats rijden. Daar is geen apart vervoermiddel voor nodig.
•• Ze kunnen veel sneller rijden dan graafmachines op rupsen.
•• Ze beschadigen het wegdek op een mobiele werf niet.
3.3.2.5Mogelijke nadelen
•• De prijs ligt hoger.
•• De bodemdruk van banden is groter dan die van rupsen. Daarom
zijn er voor de opstelling in werkstand bijkomende systemen
voor stabiliteit en drukverdeling nodig, zoals: brede banden, een
ballonband, een steunblad, hydraulische steunvoeten.
•• Het onderstel, de versnellingsbak en de tussenbak zijn complex.
•• Voor eenzelfde laadvermogen is de hefcapaciteit van een
graafmachine op banden zonder steunvoeten dan ook kleiner
dan die van een graafmachine op rupsen.
•• Er kunnen lekken ontstaan.
50
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.4 Soorten uitrustingsstukken en
het gebruik ervan
3.4.1 Soorten uitrustingsstukken
Er bestaan veel uitrustingsstukken voor een hydraulische
graafmachine. De belangrijkste vind je hieronder:
3.4.1.1 Belangrijkste uitrustingsstukken
3.4.1.1.1Graafbak
De graafbak is de courantste uitvoering. Hij wordt dan ook het vaakst
gebruikt en heeft erg veel toepassingen.
Dieplepelbak
De belangrijkste toepassingsgebieden zijn:
•• uitgraven en vrachtwagens laden
•• sleuven met rechte wanden maken
3.4.1.1.2
Profielbak (V-bak)
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt bij het aanleggen van nieuwe
grachten.
Profielbak
3.4.1.1.3
Slotenbak (platte bak – nivelleerbak – kofferbak)
Dit uitrustingsstuk kan voor vele toepassingen gebruikt worden,
zoals:
•• een talud aanleggen
•• terreinen nivelleren (plat maken)
•• een baankoffer uitgraven (een baankoffer is de eerste fase bij
het aanleggen van een nieuwe weg; in de koffer komt eerst
de onderfundering, daarna de fundering en pas daarna kan de
afwerkingslaag gegoten worden.)
•• sloten aanleggen en bestaande sloten reinigen
Slotenbak
3.4.1.1.4
Smalle sleuvenbak (bananenbak)
Deze bak wordt vooral gebruikt om smalle sleuven te maken op
plaatsen waar kabels geplaatst moeten worden.
Hij kan ook gebruikt worden voor drainagesleuven.
Smalle sleuvenbak
51
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.4.1.1.5Zeefbak
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt om materialen te sorteren.
3.4.1.1.6Hooglepelbak
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt om frontaal te laden in groeves.
Het wordt vaak versterkt om rotsen of schurende materialen te
kunnen laden.
Zeefbak
3.4.1.2Hulpuitrustingsstukken
Voor deze uitrustingsstukken zijn één of twee hydraulische circuits
nodig.
Dieplepelbak
Voor alle volgende uitrustingsstukken moeten de druk en het
hydraulisch debiet op het/de hulpcircuit(s) geregeld worden
volgens de voorschriften van de leverancier.
3.4.1.2.1
Tiltrotator met kofferbak
De tweede afgebeelde platte bak is identiek aan de eerste. Het enige
verschil is dat deze bak een aantal graden gekanteld kan worden
tijdens het werken en over 360° kan draaien. (Dit is bijzonder handig
omdat de machine niet altijd horizontaal opgesteld moet worden.
De bestuurder kan de bak regelen door middel van een pedaal of
een hendel in de cabine.)
Tiltrotator
Om de bewegingen nog fijner te doseren, zijn op de hendels
scrollers geplaatst die traploos werken.
Deze snelwisseluitrusting kan niet alleen kantelen, maar ook
ronddraaien.
3.4.1.2.2Grijper
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt om funderingen uit te graven (bv.
langs een muur, op nat terrein, voor kleine ronde of rechthoekige
putten).
Deze bak kan ook uitgerust zijn met tanden, afhankelijk van de aard
van de grond.
52
Grijper
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.4.1.2.3Schrootgrijper
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt om oud ijzer te behandelen. Het
kan ook gebruikt worden voor de behandeling van rotsblokken.
Schrootgrijper
3.4.1.2.4
Hydraulische hamer
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt bij afbraakwerken of in
steengroeves.
Hydraulische hamer
3.4.1.3 Andere uitrustingsstukken
3.4.1.3.1Houtgrijper
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt om rondhout te behandelen.
Houtgrijper
3.4.1.3.2Grondboor
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt bij het plaatsen van
afsluitingspalen of andere palen. Voor grotere dieptes bestaan er
verlengstukken.
Let wel op voor uitknikken.
Grondboor
53
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.4.1.3.3Trilplaat
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt om materialen te verdichten.
Trilplaat
3.4.1.3.4Magneet
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt om oud ijzer te behandelen.
Magneet
3.4.1.3.5Sorteerbak
Dit uitrustingsstuk kan gebruikt worden bij de afbraak van een
gebouw. In dat geval wordt de constructie meestal ingeduwd of
omver getrokken. Na de afbraak kan deze uitrusting ook gebruikt
worden om het puin op te laden. Indien mogelijk wordt dat puin
gesorteerd per soort: steenafval, zink of lood, houtafval, ijzer, … De
sorteerbak wordt ook vaak gebruikt om een bestrating op te breken.
Sorteerbak
3.4.1.3.6Maaikorf
Dit uitrustingsstuk wordt gebruikt bij het maaien van bermen.
Maaikorf
3.4.1.3.7
Hydraulische betonfrees
Dit uitrustingsstuk is vergelijkbaar met een asfaltfrees waarop een
aantal messen zitten.
54
Hydraulische betonfrees
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.4.2 Snelwisselsysteem
Mechanische
werking
Cilinder met
veiligheidsventiel
Mechanisch
Bij mechanische snelwisselsystemen moeten er ofwel bouten
uitgedraaid worden (afhankelijk van de fabrikant), ofwel moet er een
hendel bediend worden.
Hydraulisch
Snelwisselsysteem
Opgelet
De druk en het debiet moeten
aangepast zijn aan de verschillende
uitrustingsstukken.
Elk uitrustingsstuk dat op de
machine gemonteerd wordt, moet in
verhouding zijn met het laadvermogen
van deze machine.
Er bestaan ook hydraulische snelwisselsystemen. Dit systeem vergt
geen mechanische handelingen van de machinist. Vanuit de cabine
kan die het openen en sluiten van de bakcilinders regelen met
behulp van een hydraulisch hulpcircuit.
3.4.3Aansluitingen
Om de sloopuitrusting te openen en te sluiten, kunnen dezelfde
functies gebruikt worden als bij een gewone bak.
Om een roterende beweging aan de voorkant mogelijk te maken,
moeten twee extra hydraulische leidingen naar voren gebracht
worden (om de hydromotor te bedienen). Dat kan het best op
voorhand voorzien worden bij de aankoop van een graafmachine.
Deze leidingen achteraf bijzetten, is duur.
De verschillende bewegingen kunnen vanuit de cabine aangestuurd
worden door middel van een pedaal of een knopje op de stick.
55
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.4.4 Sloopuitrustingen
Bij het slopen van gebouwen met behulp van machines moeten
de machines zich altijd op een voldoende grote afstand van de
gebouwen bevinden. Anders kan het vallende puin de machine
beschadigen. De machine moet ook uitgerust zijn met een FOPScabine.
Daarom hebben machines die afbraakwerken uitvoeren, meestal een
voldoende lange graafarm en giek, en specifieke toebehoren.
Sloopwerkzaamheden
Deze toebehoren kunnen de volgende zijn:
3.4.4.1 Een sorteergrijper
Dit toebehoren heeft twee circuits: een circuit voor het openen en
sluiten van de grijper en een circuit voor het draaien.
De bediening gebeurt vanuit de cabine met een pedaal of met
joysticks. Deze uitrusting moet aangepast zijn aan de machine. De
pomp moet voldoende druk en debiet kunnen leveren om het
toebehoren te kunnen bedienen.
Sorteergrijper
3.4.4.2 Een sloophamer
Deze uitrusting heeft één enkel circuit met twee aansluitingen: één
voor de aanvoer en één voor de retour van hydraulische olie. De
aansluiting kan er dan zo uitzien (zie foto’s).
Aanvoer en retour van hydraulische olie
Een sloophamer wordt meestal bediend met een pedaal of een knop
in de cabine. Let er vooral op dat de uitrusting in de juiste positie
staat vooraleer er hydraulische druk op te zetten. Zodra de beitel
door het materiaal heen gegaan is, moet de druk gelost worden en
moet de uitgeoefende kracht op de uitrusting gestopt worden, want
anders volgt een “loze” slag en is de slijtage aan de hamer veel groter
dan normaal.
Deze uitrusting moet correct gesmeerd worden (twee tot drie maal
per dag). Daarvoor moet geschikt vet gebruikt worden.
Sloophamer
56
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
3.4.4.3 Een betonknijper of metaalschaar
Deze toebehoren hebben twee circuits: een circuit voor het openen
en sluiten van de grijper en een circuit voor het draaien. Elke circuit
heeft twee hydraulische aansluitingen.
De bediening gebeurt vanuit de cabine met een pedaal of met
joysticks. Dit toebehoren moet aangepast zijn aan de machine. De
pomp moet voldoende druk en debiet kunnen leveren om het
toebehoren te kunnen bedienen.
Betonknijper
Een betonknijper wordt gebruikt om beton, of zelfs gewapend
beton, te breken. Hij heeft snijmessen om stalen staven en liggers af
te knijpen.
Metaalschaar
3.4.5 Toegelaten capaciteit en werkbreedte
Als je moet kiezen tussen twee bakken met dezelfde inhoud, kan je
het best de minst diepe bak of de bak met de kortste graafstraal (dit
is de afstand tussen het draaipunt en het mes van de bak) kiezen.
Een korte draaistraal zorgt voor een groter graafvermogen en dus
een hoger rendement. De bak met de grootste vulcapaciteit levert
dus niet altijd het grootste werkvolume op.
Graafstraal
De capaciteit en de breedte van de bak moeten aangepast zijn aan:
•• de aard van het materiaal (aarde, uitgravingen, ...)
•• de lengte van de giek
•• het vermogen of de inhoud van de machine
•• het uit te voeren werk
Ook deze hulpuitrustingsstukken moeten aangepast zijn aan de
gebruikte machine.
57
Hydraulische
graafmachines
3 Opbouw van een hydraulische graafmachine
3.4.6 De tanden
Het zijn de tanden die over het algemeen het meest te lijden hebben
onder afschuring. De tanden zijn bevestigd op tandhouders.
De slijtagegrens voor een correcte indringing is vastgesteld op een
kwart van de lengte van de tand of het blad in nieuwe staat. Wanneer
de tanden sterk versleten zijn, mogen ze enkel nog gebruikt worden
voor hervattingen of lichte grondwerken.
Slijtage van de tanden
Bevestiging van de tanden :
Enkele types tanden :
Belangrijk
Scherpe tanden worden gebruikt
voor harde, compacte ondergronden
(rotsen, ...), terwijl platte tanden
geschikt zijn voor zachte terreinen
(klei, aarde, zand, ...).
58
4 Dagelijks onderhoudvan een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
4 Dagelijks onderhoud van
een hydraulische graafmachine
Belangrijk
Veel machines zijn tegenwoordig
uitgerust met een elektrische
stroomonderbreker, waarbij een
hoofdrelais de stroom onderbreekt
zodra de motor stilgelegd wordt.
Omgekeerd zet dit relais de machine
onder spanning wanneer het contact
ingeschakeld wordt.
Voor je de graafmachine start, moet je eerst een aantal zaken
controleren:
•• het peil van de motorolie moet zich tussen het minimum- en het
maximumpeil bevinden.
•• het peil van de hydraulische olie moet zich tussen het minimumen het maximumpeil bevinden.
•• het peil van de koelvloeistof moet zich boven de koelribben
van de radiator bevinden. Over het algemeen wordt de controle
uitgevoerd in het expansievat.
•• de filter van de bezinktank (diesel)
•• de luchtfilter en de koelradiatoren (schoonmaak, ...)
•• de spanning van de riem van de koelventilator (om te vermijden
dat deze slipt) en de staat ervan (geen scheuren)
•• de staat (geen defecten) en de spanning van de banden (visuele
controle)
•• de aandraaiing van de wielmoeren (visuele controle en
handleiding)
•• de staat en de spanning van de rupsen (visuele controle,
raadplegen van de handleiding van de machine voor de regeling
van de spanning)
Je moet de machine ook inspecteren op lekken (olie, ...), scheuren
in de constructie van de arm en de uitrusting en schade door een
onjuist gebruik.
Als de machine een stroomonderbreker heeft, moet je deze
inschakelen vooraleer in de cabine te stappen.
Voor gedetailleerdere informatie verwijzen we naar de cursus
Praktijk bouwplaatsmachinist.
59
5 Startprocedure
Hydraulische
graafmachines
5 Startprocedure
Als de bovenvermelde dagelijkse controles correct uitgevoerd zijn,
kan je de machine starten.
Eerst en vooral controleer je of de machine wel degelijk in neutrale
stand staat, zodat je ze veilig kan starten. Dat betekent dat de
halterem (graafmachine op banden) ingeschakeld is, dat de
versnellingsbak in neutrale stand staat en dat geen enkele bediening
geactiveerd is.
•• De werking van de belangrijkste lampjes op het dashboard
controleren (over het algemeen: het rode ‘STOP’-lampje dat gaat
branden om een ernstige storing aan te geven, lampje voor de
motoroliedruk, lampje voor de koelvloeistof en lampje om de
accu te laden).
Zodra de motor draait, controleren of alle lampjes uit zijn.
•• De motor op halve snelheid laten verwarmen.
•• De uitrusting leeg laten werken gedurende een bepaalde tijd,
afhankelijk van de weersomstandigheden.
•• Zorgen dat de vijzels niet tot hun uiterste punt gebracht worden.
Het verchroomde deel van vuile vijzels schoonmaken voor het
starten.
•• Zodra de motor gestart en warm is (aan stationair toerental),
beginnen met smeren. Alle articulatiepunten en de belangrijkste
scharnierpunten moeten elke dag gesmeerd worden. Eenmaal
per week moet de machine volledig gesmeerd worden
(raadpleeg de handleiding van de constructeur voor de plaats van
de smeerpunten en de smeerfrequentie).
•• Het brandstofpeil controleren vooraleer te beginnen werken.
Bij voorkeur ‘s avonds tanken (om condensatie in de tank te
vermijden).
•• Ook niet vergeten om de bedrijfsurenteller van de machine op te
nemen.
Voor gedetailleerdere informatie verwijzen we naar de cursus
Praktijk bouwplaatsmachinist.
61
6 Werkzaamheden die uitgevoerd kunnen worden
6Werkzaamhedendieuitgevoerdkunnenwordenmeteenhydraulischegraafmachine
met een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
6 Werkzaamheden die
uitgevoerd kunnen worden met
een hydraulische graafmachine
Met een hydraulische graafmachine kunnen verschillende
werkzaamheden uitgevoerd worden:
•• hijsen
•• laden
•• nivelleren
•• taluds afgraven
•• sleuven graven
•• afbreken
•• …
Voor gedetailleerdere informatie verwijzen we naar de cursus
Praktijk bouwplaatsmachinist.
63
7 Stopprocedure (einde van de werkdag)
Hydraulische
graafmachines
7 S topprocedure (einde van de werkdag)
De eerder vermelde dagelijkse controles kunnen enkel uitgevoerd
worden als de machine correct geparkeerd is:
•• horizontaal
•• steunblad op de grond
•• giek volledig uitgestrekt en uitrusting volledig open, of volgens de
instructies van de constructeur
•• de arm neergelaten en volledig uitgestrekt, en zuigerstangen
(bak- en lepel) maximaal teruggebracht, tenzij anders
voorgeschreven door de fabrikant
Om de controles de volgende dag op een correcte manier te kunnen
uitvoeren, moet je het toestel dus op dezelfde manier parkeren.
Idealiter gebeurt het parkeren op het einde van de werkdag op deze
manier:
•• de machine op een horizontale ondergrond parkeren
•• de veiligheidshendel naar omhoog brengen
•• de giek volledig uitstrekken en de uitrusting volledig openen
om de cilinderkleppen te beschermen tegen weersinvloeden en
vandalisme
•• het steunblad op de grond zetten
•• het toerental van de motor terugbrengen tot het minimale
toerental
•• de cabine volledig schoonmaken en ze proper houden
•• het rollenframe schoonmaken
•• alle ruiten sluiten
•• het toestel stilleggen na de reiniging van de cabine
•• veilig uit het toestel stappen door gebruik te maken van de
handgrepen en de opstap, met het gezicht naar het toestel toe
•• het toestel op slot doen en de sleutel opbergen
•• getankt hebben (om condensatie te vermijden)
•• in geval van stroomonderbreker: deze uitschakelen
•• de halterem in werking stellen (bij een graafmachine op banden)
•• de machine indien nodig beveiligen, met de gepaste signalisatie,
om elk risico op een aanrijding te vermijden
65
8 Periodiek onderhoud van
8 Periodiek onderhoudvan een hydraulische graafmachine
een hydraulische graafmachine
Hydraulische
graafmachines
8 P eriodiek onderhoud van
een hydraulische graafmachine
8.1 Klein onderhoud
Om te weten om de hoeveel tijd je onderhoud aan de machine moet
uitvoeren, kan je het best het instructieboek van de constructeur
raadplegen.
Na 250 uur en na 500 uur moeten een aantal werken en controles
uitgevoerd worden (voorbeelden: vervangen van de motorolie,
de oliefilter, de brandstoffilter en de luchtfilter, aflaten van de
waterafscheider, reiniging van de brandstofpompfilter, enz.).
Brandstoffilter met waterafscheider en oliefilters
Welke soort olie gebruikt moet worden voor de graafmachine, vind je
in het handboek van de machine.
Op de foto hiernaast zie je de onderkant van de machine. Daarop
zie je een speciale knop voor een correcte vervanging van de olie
(zonder olieverlies tijdens het aflaten).
Accu’s
De polen
Milieustop
Elke accu heeft een pluspool en een minpool, die boven het deksel
uitsteken.
De pluspool is groter dan de minpool, waardoor foutieve
aansluitingen vermeden worden.
Vaak zijn de polen aangeduid met een kleur.
Pluspool 
rood of +
Minpool 
groen of blauw of -
Verwijderen en preventie van corrosie op de accupolen
Corrosie kan gemakkelijk verwijderd worden met warm water
Vervolgens worden de polen en de aansluitingen gereinigd met
een speciale frees of met amarilpapier. Na de montage worden de
aansluitingen ingesmeerd met vaseline of met een geschikt vet.
67
Hydraulische
graafmachines
8 Periodiek onderhoud van
8 Periodiek onderhoudvan een hydraulische graafmachine
een hydraulische graafmachine
Gebruik van startkabels
Nadat het toestel lang stilgestaan heeft, bij koud weer of bij een
versnelde slijtage door extreme temperaturen, is het mogelijk
dat de accu’s niet genoeg vermogen meer leveren om te kunnen
starten. Dan kan je gebruik maken van hulpaccu’s. Er moet altijd
gecontroleerd worden of het toestel uitgerust is met een 12V- of
24V-installatie.
Startkabels
Startkabels worden gebruikt om een ander voertuig te helpen
starten. De startkabels moeten in een welbepaalde volgorde
aangesloten worden om ontploffingen te vermijden.
Methode
Zich ervan verzekeren dat het contactslot van de twee toestellen op
OFF staat.
Starten met een hulpaccu
(1 accu van 12 V defect)
De kabels als volgt aansluiten, in de volgorde die met cijfers
aangeduid is op het bovenstaande schema:
1. De eerste klem van kabel A wordt aangebracht op de pluspool
van de ontladen accu.
2. De tweede klem van kabel A wordt aangebracht op de pluspool
van de geladen (hulp-)accu.
3. De derde klem van kabel B wordt aangebracht op de minpool
van de geladen accu.
4. De vierde klem van kabel B wordt aangebracht op het motorblok
van het toestel dat in panne staat.
De kabels worden in de omgekeerde volgorde weggehaald.
Aangezien het explosierisico bij defecte batterijen zo groot is, is het
vaak beter om deze meteen te vervangen.
Starten met een hulpaccu
(2 accu’s van 12 V defect)
68
8 Periodiek onderhoud van
8 Periodiek onderhoudvan een hydraulische graafmachine
een hydraulische graafmachine
Opgelet
•• Ontkoppel de accu pas na het contact
uitgezet te hebben!
•• Opgelet voor het risico op
elektrocutie!
•• Neem bij het vervangen van een
accu altijd de nodige voorzorgen,
want een accu bevat zuren (kans
op vrijkomende gassen, dus
ontploffingsrisico)!
•• Draag PBM’s (handschoenen, bril, ...).
•• Rook niet in de nabijheid van een accu
en zorg dat er geen vonken ontstaan.
Hydraulische
graafmachines
Te nemen voorzorgen
wanneer een hulpaccu gebruikt wordt:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
De hulpaccu aankoppelen
De motor starten
De motor 10 minuten laten draaien
De motor stilleggen
De hulpaccu ontkoppelen
De gedepanneerde motor laten starten via zijn eigen accu
Als dat werkt  Alles is weer in orde.
Als dat niet werkt  Alle stappen nogmaals doorlopen of
een nieuwe accu installeren
8.2Groot onderhoud
Bij een groot onderhoud komen nog bepaalde bijkomende
controles. Deze vind je in het handboek van de machine.
Opgelet
Te veel machinisten doen de moeite
niet om de handleiding te lezen en zo
onderhouden ze de machine niet op
de juiste wijze en gebruiken ze niet alle
mogelijkheden van de machine.
8.3Onderhouds- en instructieboek
Iedere graafmachine wordt geleverd met een handleiding, waarin
alle kenmerken van de machine staan (bediening – onderhoud).
Vooraleer hij met de graafmachine begint te werken, moet de
bestuurder het handboek volledig doornemen, zodat hij een beter
beeld van de machine krijgt. Het handboek kan het best bij de
machine bewaard worden, zodat het geraadpleegd kan worden bij
eventuele problemen. Het kan in de cabine bewaard worden.
69
9 Milieuvoorschriften
Hydraulische
graafmachines
9 Milieuvoorschriften
Empteezy
Opslaan van afvalstoffen
In een garage worden veel verschillende soorten afval geproduceerd.
Voor de opslag en afvoer van afval bestaan strikte regels. Veel van
deze afvalstoffen vallen onder de reglementering voor gevaarlijk afval
en moeten opgehaald worden door een erkende firma.
•• Centraliseer de opslag van afvalstoffen en laat het afval ophalen
door een gespecialiseerde firma die het naar een recyclagebedrijf
vervoert.
•• Remvloeistof, koelvloeistof, oplosmiddelen en gebruikte olieën
mogen niet onderling gemengd worden.
•• Alle vloeistoffen moeten afzonderlijk opgeslagen worden.
•• Plaats de accu’s in een zuurbestendige bak.
•• Oliefilters, jerrycans en geïmpregneerde doeken worden
beschouwd als gevaarlijk afval en moeten opgehaald worden
door een erkende firma.
•• Om te voldoen aan de normen inzake afvoer, moet het afvalwater
van de garage verwerkt worden in een afvalwaterschacht en een
olie/waterafscheider.
•• De vloeren van garages en herstelwerkplaatsen moeten glad,
waterdicht en onontvlambaar zijn. Zo wordt ervoor gezorgd dat
er geen gevaarlijke vloeistoffen in de grond of ondergrondse
wateren dringen.
•• Verwijder elk obstakel dat de doorgangen zou belemmeren.
Brandstoffen en gebruikte olie moeten opgeslagen worden in
bovengrondse vaten: onder het opslagvat een vloeistofdichte
opvangbak plaatsen met een inhoud van meer dan 10% meer dan
die van het vat. Zorgen dat de opvangbak afgeschut is of dat er geen
regenwater in kan terechtkomen. De plaats waar getankt wordt, mag
geen gevaar op aanrijdingen of andere schade inhouden.
Weg- en waterbouwmachines moeten voldoen aan de norm TIER
4: dit zijn de Europese normen inzake de emissie van uitlaatgassen.
Deze emissienormen worden almaar strenger: machines mogen
minder en minder schadelijke stoffen uitstoten in de atmosfeer. De
norm TIER 4 is van kracht sinds eind 2011.
71
10 De graafmachine veilig transporteren
Hydraulische
graafmachines
10 De graafmachine veilig transporteren
Opgelet
Van de bestuurder wordt verwacht dat
hij deze voorschriften kent en naleeft.
Er moet niet alleen gewerkt worden met de machines, ze moeten
ook gemakkelijk verplaatst kunnen worden. Daarvoor bestaan
verschillende mogelijkheden:
•• langs de openbare weg (enkel voor machines op banden)
•• op vrachtwagens, diepladers
•• in een container
Hierbij moet altijd gezocht worden naar een vlotte en gemakkelijke
transportmethode, maar er moet ook rekening gehouden worden
met:
•• de voorschriften uit het verkeersreglement
•• specifieke voorschriften voor het vervoer van “ondeelbare
voorwerpen”
10.1 Bouwplaatsmachines op banden
Deze machines (graafmachines op banden) mogen zelfstandig of
op eigen kracht langs de openbare weg rijden, als voldaan is aan de
volgende voorschriften:
•• De afmetingen en het gewicht vallen binnen de bepalingen van
het verkeersreglement.
•• De snelheid, de signalisatie en de verlichting zijn in
overeenstemming met het verkeersreglement.
•• De volgende toebehoren moeten in goede staat zijn:
brandblusapparaat, veiligheidsdriehoek, verbanddoos.
•• De volgende toebehoren moeten werkzaam zijn: spiegel,
zwaailicht, stoplichten, knipperlichten.
•• De machine moet ingeschreven en verzekerd zijn.
Ook de bedienaar moet het verkeersreglement naleven:
•• Hij moet zijn inschrijvingskaart en (origineel) verzekeringsbewijs
bij zich hebben.
•• Hij moet ook het geschikte rijbewijs hebben.
Wanneer de machine op een aanhangwagen vervoerd wordt, moet
de van kracht zijnde wetgeving nageleefd worden (profiel, zwaailicht,
ladingzekering van de machine, ...).
73
Hydraulische
graafmachines
10 De graafmachine veilig transporteren
10.2 Bouwplaatsmachines op rupsen
Opgelet
Deze machines mogen niet op de
openbare weg rijden!
Ze mogen enkel getransporteerd worden met behulp van een
dieplader of een ander voertuig dat bestaat uit een trekker
met een oplegger (overeenkomstig de bepalingen van het
verkeersreglement).
Het aantal assen van de oplegger moet overeenstemmen met het
totale gewicht van de machine(s) die vervoerd moet(en) worden. Als
de afmetingen of het gewicht groter zijn dan toegelaten, spreken we
van uitzonderlijk vervoer.
Opgelet
De graafmachine mag niet kunnen
ronddraaien wanneer we ze in de
container rijden (een binnendraaier
soms wel).
Er bestaan verschillende manieren om een machine op rupsen te
vervoeren.
10.2.1 Vervoer in een container (minigraver)
Opgelet
Alleen een relatief kleine graafmachine op rupsen mag vervoerd
worden in een container.
Elke lading moet correct gezekerd
worden, wat ook de transportwijze is.
De achterdeur van de container moet ook goed vastgemaakt worden
als we de bak naar omhoog trekken.
Als de graafmachine rubberen rupsen heeft, moeten we ze aan de
voorkant vastleggen als we de bak opheffen. Anders kan ze gaan
schuiven in de container.
10.2.2 Vervoer met behulp van een dieplader
Dieplader
Er bestaan verschillende soorten diepladers. We moeten rekening
houden met:
•• het gewicht van de machine die vervoerd moet worden
•• de plaats die de machine inneemt in de langsrichting
•• de plaats die de machine inneemt in de dwarsrichting (links of
rechts)
•• de verdeling van de last op de assen
Als er ook andere uitrustingsstukken vervoerd moeten worden,
moeten we ervoor zorgen dat ze gezekerd zijn tijdens het vervoer.
Dieplader met kraan
Opgelet
Let op de hoogte! 4 meter voor een
gewone brug en het traject in kaart
brengen.
74
Bij de meeste diepladers wordt de machine langs de achterkant op
de dieplader geladen. Dat betekent dat de dieplader aan de trekker
vastgemaakt blijft tijdens het laden.
De machine wordt zo geplaatst dat de hoogte van de oplegger en
de machine zo klein mogelijk is. Ze moet in elk geval minder dan 4
meter bedragen, want dat is de hoogte van de meeste bruggen.
Als de last uit meerdere stukken bestaat (uitrusting, ...), mag de
toelaatbare belasting niet overschreden worden.
10 De graafmachine veilig transporteren
Hydraulische
graafmachines
10.2.3 Vervoer met behulp van een ander type
dieplader
Dit type oplegger wordt helemaal losgekoppeld van de trekker
en de graafmachine wordt er langs de voorkant op geladen. Deze
diepladers worden meestal gebruikt voor grotere machines.
De graafmachine komt hierbij buiten de afmetingen van de
dieplader.
75
De handboeken zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties :
fvb•ffc Constructiv
Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel
t +32 2 210 03 33 • f +32 2 210 03 99
constructiv.be • [email protected]
© Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2014.
Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen
Bouwplaatsmachinisten
1. Bouwtechnologie
1.1 Meten & Uitzetten
1.2 Grondtechnieken - Basis
1.3 Grondtechnieken - Vervolmaking
1.4 Bouwtechnieken
1.5 Wegenbouwtechnieken
2. Toegepaste technieken
2.1 Elektriciteit
2.2 Hydraulica
2.3 Pneumatica
2.4 Lastechnieken
2.5 Aandrijvingen
3. Motorenleer
3.1 Verbrandingsmotoren - Motoronderdelen
3.2 Benzinemotoren
3.3 Dieselmotoren
4. Bouwplaatsmachines
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachines
Bouwplaatsmachines
Bouwplaatsmachines
LADERS
Graaf-laadcombinaties
DUMPERs
Bouwplaatsmachines
HYDRAULISCHE
GRAAFMACHINES
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachinisten
Bouwplaatsmachines
Bouwplaatsmachines
Bouwplaatsmachines
Bouwplaatsmachines
Dozers
Verdichtingsmachines
NivelleermachiNes
hijsen
5. Bouwplaatsmachinisten - Praktijk
5.1 Bouwplaatsmachinisten - Praktijk
Een invulversie voor leerlingen is beschikbaar van elk handboek
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
N019BM
Hydraulische graafmachines: cursus
voor leerkrachten
9000000000313

PDF download - VBR Mechanisatie

Onderdelenlijst hydraulische snelwissel CW05 - GP

Minitramp tafel

Dierenwagens Record DW

1 Service Technieker Onderhoud (M/V)

specificiteiten

specificiteiten

Paasmenu - Slagerij Traiteur Roland