Vlieten, wandelen over water - Kenniscentrum Vlaamse Steden

‘Thuis in de Stad’-prijs 2013
Inschrijvingsformulier
Digitaal opsturen naar [email protected]
U krijgt een ontvangstmelding.
Waarvoor dient dit formulier?
Met dit formulier dingt u mee naar de ‘Thuis in de Stad’-prijs 2013, U kunt per stad één, twee of drie projecten
indienen. Gebruik voor ieder ingediend stadsproject een nieuw formulier.
Aan wie bezorgt u dit formulier?
Verstuur dit formulier ten laatste op 10 september 2013 om 17.00 uur online naar [email protected]
Waar vindt u meer informatie?
U vindt meer informatie op onze website thuisindestad.be.
Gegevens van de stad die het project indient
1 Vul hieronder de naam in van de stad die het project indient en het bankrekeningnummer
Stad Mechelen 091-0001021-80
Gegevens van de contactpersoon van het project
2 Vul hieronder de gegevens in van de contactpersoon van het project.
voornaam en achternaam Gust Van Thillo / Veerle Costermans
functie Hoofdingenieur – Directeur Departementshoofd Stedelijke Infrastructuur
/Departementshoofd Stedelijke Ontwikkeling
straat en nummer Grote Markt 21
postnummer en gemeente 2800 Mechelen
telefoon 015/29.75.23
faxnummer
e-mailadres [email protected] / [email protected]
Gegevens van het project
3 Vul hieronder de gegevens in van het project.
naam Vlieten, Wandelen over Water
startdatum
dag
maand
jaar 2 0 0 5
einddatum
dag
maand
jaar 2 0 1 5
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 2 van 15
naam van de partners Makobo, veiligheidscoördinator
Melaan: Stad Mechelen, OKRA, ARA, Interplant NV, WIHCC-partners (Breda,
Chester, Gent, ’s Hertogenbosch, Limerick)
Lange Heergracht: Stad Mechelen, Mebumar, Krinkels NV
Vlietenkelder: Stad Mechelen, AWG Architecten, Daedalos, BAS, Renotec NV
Clarenhof (Muntvliet / Koolvliet): Stad Mechelen, bewonersbegeleidingsgroep,
Vectris, SB Jouret, Probam, Verbruggen NV, PPS Bouwfonds Property
Development Belgium NV en aannemers
Botermarkt (Koolvliet): Stad Mechelen, Maxwan, focusgroepen, Antea, nog geen
aannemer toegewezen
Restauratie spuihuis: Stad Mechelen, Onroerend Erfgoed Vlaanderen, Fr.
Goedleven, Renotec
Renovatie molenhuis: Stad Mechelen, architecten Jan Apers en Luc Doms,
Daedalos Peutz, PIT Antwerpen NV
Heraanleg Kruidtuin: Stad Mechelen, wijkraad, vrienden van Dodoens, Velt,
Agentschap Natuur en Bos, Onroerend Erfgoed Vlaanderen, Waterwegen en
Zeekanaal, scholen, studiebureau’s, Fondu landscape Architects, Krinkels,
verschillende gespecialiseerde studiebureaus
Dijlepad: Stad Mechelen, Waterwegen en Zeekanaal, Roegiers NV
Openleggen Binnendijle: Stad Mechelen, Waterwegen en Zeekanaal, Omgeving,
SBE, ARA, nog geen aannemer toegewezen
naam van de coördinator Gust Van Thillo/ Veerle Costermans
budget Melaan:
Lange Heergracht:
Vlietenkelder:
Clarenhof (Muntvliet / Koolvliet):
Botermarkt (Koolvliet):
Restauratie spuihuis:
Renovatie molenhuis:
Heraanleg Kruidtuin:
Dijlepad:
Openleggen Binnendijle:
€ 3.440.000
€ 1.380.000
€ 1.112.000
€ 2.280.000
aanbestedingsdossier in opmaak
€ 135.000
€ 635.000
€ 450.000
€ 1.095.000
€ 1.300.000
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 3 van 15
4 Geef hieronder een korte beschrijving van het project.
Het project moet al gerealiseerd zijn of moet zo ver gevorderd zijn dat het op zijn waarde en effectiviteit beoordeeld kan worden
Het mag op 10 september 2013 niet meer dan twee jaar geleden gerealiseerd zijn.
Vlieten, Wandelen over Water
Een coherente heraanleg in harmonie met het historisch karakter van de stad van Melaan tot Binnendijle.
Water brengt leven in de stad. Dit principe staat centraal in het vlietenproject van Mechelen. Mechelen
is dan ook historisch een ‘waterstad’. De Dijle had oorspronkelijk verschillende armen en bijrivieren die door
verzanding verdwenen of versmalden tot kleine vlieten. Hierlangs werden straten aangelegd en huizen gebouwd.
Om verschillende redenen werden tussen 1893 en 1907 de meeste vlieten gedempt of overwelfd. Enkel ’t Groen
Waterke bleef bestaan. Door de overwelvingen stroomt het water in feite nog altijd door Mechelen, maar je ziet
het gewoonweg niet. Hoewel er overal in het straatbeeld nog sporen te vinden zijn van deze vlieten. Ramen die
nergens op uitkijken, verborgen open plekjes, straatnamen. Hun aanwezigheid is soms nog zichtbaar aan
constructies die doelbewust met lichte materialen zijn opgetrokken omdat ze op de drassige bodem van een vliet
moeten rusten. De stenen boog in de gevel van het Groot-Seminarie, het tuintje van KTA Wollemarkt in de
Frederik de Merodestraat, ze vormen een soort van onzichtbare stadsdimensie die andere verbindingen legt en
het perspectief op de stad wijzigt. Mechelen wil dit water terug zichtbaar en beleefbaar maken. Een uniek
project in Vlaanderen.
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 4 van 15
Dit principe speelt dan ook mee in metamorfose die het openbaar domein van de binnenstad de laatste
10 jaar heeft gekend. In verschillende fases werden delen van de stad heraangelegd. . Deze heraanleg gebeurt
steeds in dezelfde stijl, waardoor de delen, ondanks de fasering, naadloos op elkaar aansluiten. Door de aanbreng
van enkele moderne elementen, passend in het historisch geheel, verkrijgt Mechelen een dynamische,
hedendaagse, verfrissende uitstraling. En water kan je hierbij niet wegdenken.
De eerste stap van het project was het openleggen van de Melaan. Deze vliet werd in 1913 gedempt en
in 2007 opnieuw ingehuldigd als open vliet, gevuld met Dijlewater en regenwater. Het project kreeg Europese
subsidies in het kader van ‘Water in Historic City Centres’ en werd onlangs bekroond.
In het ontwerp wordt ingespeeld op het opdelen van de openbare ruimte in twee niveaus: de rijweg op
het hoogste niveau en het voetgangersgebied een halve meter daaronder. Hierdoor is de kademuur die een eeuw
lang verstopt heeft gezeten, opgediept en zichtbaar gemaakt. Hier kan de Mechelaar verpozen op de verlaagde
kaderand. De Melaan slingert rondom het Conservatorium en de Kunstacademie, die voorheen een eerder
troosteloze aanblik gaven, maar zich nu spiegelen in het water en een frisse aanblik krijgen door de combinatie
oud/nieuw. In dit ontwerp werden de lijnen uitgezet voor ons vlietenproject: de materiaalsoorten, de
maatvoering, de verlichting, het groen,… er werd hiervoor een beeldkwaliteitsplan opgesteld door de dienst
Ruimtelijke Planning en Mobiliteit.
Melaan
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 5 van 15
Melaan
Verder, aan de Lange Heergracht werd het historische water niet opengelegd, maar gesuggereerd in
een eerste fase. Deze zal nog aan kracht winnen bij het eventueel doortrekken ervan naar de overzijde van de
straat. Ook in de Sint-Katelijnestraat refereert Mechelen naar zijn vlieten: het druppelmotief op de straatstenen
brengt het onzichtbare water in beeld.
Lange Heergracht
Een derde vliet werd niet opengelegd of gesuggereerd, maar omgevormd tot een heus museum: de
vlietenkelder op de Ijzerenleen opende in 2012. Een technisch huzarenstukje, gezien de vochtige ondergrond. In
de vlietenkelder kunnen bezoekers en bewoners kennis maken met de rijke geschiedenis van Mechelen
(schuilkelder WO II, oudste Keltische boot van België, belang van vlieten bij ontstaan van Mechelen). Door een
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 6 van 15
ingekapselde vliet om te vormen tot unieke toeristische attractie speelt Mechelen in op de nieuwe trend van
authentieke beleving van de stad.
vlietenkelder met historische prauw
Tuin Ondernemershuis Oh!
In het najaar 2013 worden twee vlieten opengelegd: op de site Clarenhof met Munt- en Koolvliet, en
deze laatste wordt doorgetrokken op de Botermarkt.. De voorbereidende werken starten half september.
Clarenhof - Binnentuin met heropende vliet
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 7 van 15
toekomstige vliet op Botermarkt
Mechelen beperkt zich echter niet tot het terugbrengen van water in de stad. Ook de volledige omgeving
rond de Dijle wordt aangepakt. Zo werd al eerder, als stapsteen voor het huidige project, vanaf de Lamotsite in
twee fases het Dijlepad aangelegd; zo kunnen bewoners en bezoekers als het ware ‘wandelen’ over de Dijle.
Dijlepad
Aan het startpunt van dit Dijlepad werd ook de kade opgewaardeerd door het Lamotgebouw te
renoveren in een stadsvernieuwingsproject. Het historisch gebouw blijft herkenbaar, maar door de aanbreng van
tijdelijke, hedendaagse accenten beantwoordt het terug aan de huidige vereisten. De Lamotsite biedt nu onderdak
aan een restaurant en een congres-en cultuurcentrum, met ondergrondse parking, hotel, horeca, winkels en mooie
appartementen.
Lamotsite
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 8 van 15
Ook de Kruidtuin aan de Dijle werd met inspraak van de omwonenden heraangelegd met aandacht voor
de relatie met het water. Er wordt een ‘lummelruimte’ voorzien ter hoogte van de Pitzemburgschool, waar
jongeren op natuurlijk ingewerkte traptredes kunnen verpozen, liggen, relaxen. Bewoners staan, samen met de
stad, in voor het onderhoud van de tuin, volgens de principes van harmonisch park- en groenbeheer.
In deze Kruidtuin waren er enkele prachtige, maar verkommerde gebouwen: Het Molenhuis en het
Spuihuis. Samen zijn ze het overblijfsel van het watermolencomplex van zeven molens uit de vijftiende eeuw, dat
ooit een belangrijke rol heeft gespeeld in de welvaart van Mechelen. Het Molenhuis werd recent grondig
gerestaureerd en herbergt sinds kort een Via Via café. Het Spuihuis wordt nu aangepakt. In de toekomst komt
hier nog wil Mechelen nog een aanlegsteiger aanleggen; zodoende kunnen toeristische boten niet alleen aan de
Lamotsite, maar ook aan het Molenhuis aanmeren.
Molenhuis
Tenslotte zijn er ook al concrete plannen (voorontwerp) om de Binnendijle aan de Zandpoortvest,
aansluitend aan de kruidtuin, terug open te leggen, in samenwerking met Waterwegen en Zeekanaal. Deze ingreep
biedt een plek aan het water voor de studenten van de naastliggende Thomas Morehogeschool, maar zal vooral
een verouderde parking transformeren in een kwalitatieve ontmoetings- en verblijfsruimte aan het water.
Voorontwerp Binnenijle Zandpoortvest (SBE, Omgeving, ARA)
Verder staan nog op het programma: het openleggen van de vliet aan de Zelestraat en het doortrekken
van de Koolvliet de vliet naar de Befferstraat. Een project van lange adem, lijkt het wel, maar eentje dat Mechelen
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 9 van 15
danig getransformeerd heeft en nog verder zal transformeren.
5 Beschrijf de rol van de stad in de realisatie van het ingediende project?
.
De stad treedt op als opdrachtgevend of mede opdrachtgevend bestuur voor nagenoeg al deze projecten, en
financiert deze projecten van heraanleg van openbaar domein of openbare gebouwen geheel of gedeeltelijk tezamen
met haar partners. Ze stelt de projectdefinitie op en geeft de beleidsvisie mee.
Ze plant strategische aankopen van stukken grond waarop de vliet kan doorgetrokken worden, ze onderhandelt en
bemiddelt.
Ze creëert draagvlak bij haar bewoners door in elk deelproject een participatie-en communicatietraject te voorzien dat
door de stedelijke dienst Wijk en Dorpzaken en Marketing en Communicatie wordt opgevolgd, onder leiding van de
aangewezen projectcoördinator. Afhankelijk van de scope van het deelproject wordt er geneigd naar meer informatie
dan wel participatie.
Kortom, er is een bewuste keuze gemaakt door het stadsbestuur om de stad aantrekkelijker te maken en water en het
openleggen van de historische vlieten hierin als leidraad/concept te hanteren. Hieronder de voornaamste rollen die de
stad hierbij heeft opgenomen en zal blijven opnemen:
VISIE - VOORTREKKER
De stad heeft een sterke visie rond haar vlieten opgebouwd en speelt een voortrekkersrol in het aanbrengen van het
concept ‘water’ in de verschillende deelprojecten, zowel de eigen stadsprojecten als de gezamenlijke met private
ontwikkelaars of andere overheden. Ze stelt de projectdefinitie op, onderbouwt deze grondig en geeft een duidelijke
visie mee aan het ontwerpbureau of de architecten. Enkel op deze manier kan er over gewaakt worden dat water en het
openleggen van de historische vlieten in de stad als rode draad doorheen de publieke ruimte zichtbaar wordt.
DRAAGVLAK – PARTICIPATIE & COMMUNICATIE
In het project spelen vele belangen: uiteraard heeft de stad haar ambitie, maar ook de Mechelaars zelf, de andere
overheden (Waterwegen en Zeekanaal, Wegen en Verkeer, Europese overheid..), Thomas More, de Mechelse horeca, de
private ontwikkelaars, de ViaVia,… hebben hun eigen belangen en wensen als het op het openbaar domein of hun
gebouw aankomt. Het verenigen van al die belangen in dit project, het duiden van de meerwaarde van water in de stad
en het communiceren en informeren over de stappen in de verschillende deelprojecten, is een constante rol die de stad
in dit project opneemt en ondersteunt.
COORDINATIE & REGIE
De stad waakt over de verschillende deelprojecten en heeft het overzicht over de verschillende sporen. De stad bepaalt
mee het strategisch verloop van het traject en bewaakt de uitgezette koers. De deelprojecten zijn vaak geïnitieerd door
de stad en worden ook nauw gecoördineerd via stuur- en werkgroepen. In geval van private ontwikkeling, stuurt de
stad. (bv bij een private bouwvergunning onderhandelen over openleggen vliet op gedeelte project)
FINANCIERDER
De stad zet niet enkel in visie in op dit vlietenverhaal, maar voorziet ook aanzienlijke kredieten in haar begroting om
deze projecten te realiseren.
6 Kruis hieronder de twee hoofdaspecten aan waarop het project betrekking heeft.
de huisvesting in de stad
X de stedelijke ruimte
de mobiliteit in de stad
X het leefmilieu in de stad
X de plaatselijke economie
X de sociale cohesie in de stad
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 10 van 15
X de cultuurbeleving in de stad
het democratisch besturen van de stad
andere, namelijk:
7 Geef kort de karakteristieken weer, indien het project zich uitdrukkelijk richt tot een bepaalde buurt of
doelgroep.
Het project richt zich op alle doelgroepen: bewoners, kinderen, bezoekers, winkelaars, handelaars, studenten, in
Mechelen werkende forensen, enz.
8 Wat zijn de beoogde effecten van het project?
Door het terugbrengen van water in de stad, meer groen bij een heraanleg en het openstellen van
binnengebieden voor het publiek wil Mechelen tegemoetkomen aan de vraag van haar bewoners naar meer
groen in de stad.
Dit project verhoogt overduidelijk de leefbaarheid van de stad. De stedelijke ruimte wordt beter gebruikt, de
woonomgeving wordt opgewaardeerd. Het leefmilieu verbetert: meer groen en water, gerenoveerde gebouwen en
een mooie aanleg van het openbaar domein zorgen voor een aangenamere en gezondere leefomgeving.
De plaatselijke economie wordt gestimuleerd: historische gebouwen krijgen een economische invulling,
leegstand trekt leegstand aan, een kwalitatief openbaar domein spoort eigenaars aan om zelf panden te
renoveren.
Het veiligheidsgevoel verhoogt door een kwalitatieve, nette omgeving.
De sociale cohesie neemt toe door participatie, een uitnodigende omgeving om elkaar te ontmoeten.
9 In welke mate zijn de beoogde effecten van het project gerealiseerd?
Met het openleggen van de vlieten (o.a. Melaan, Lange Heergracht) en de realisatie van het Dijlepad werd een
esthetisch en functioneel kwalitatieve publieke ruimte voorzien. De leefbaarheid van deze plekken is hierdoor
sterk verhoogd en ondersteunt hierbij ook de woonkwaliteit en versterkt de woonfunctie. Wonen aan de Dijle
werd opnieuw aantrekkelijk. Nieuwe woningen werden aan de waterkant gebouwd. Bestaande panden, zowel
grote pakhuizen als kleine woningen, werden gerenoveerd, waarbij de relatie met de Dijle werd hersteld. Grote
muren aan de waterkant werden gesloopt en vervangen door tuinen, hier en daar zelfs met aanlegsteigers voor
bootjes.
De heraanleg van de Melaan in 2006 is een belangrijke katalysator voor de heropbloei van deze buurt. Getuige
hiervan zijn de heropleving van d horeca op de naburige Vismarkt, onder andere met een nieuw hotel en de
systematische aanpak van oude stadskankers in de buurt door private ontwikkelaars.
Door het herstellen van het contact met water kan de publieke ruimte ook veel beter haar rol als
ontmoetingsruimte vervullen. Er werden parkings gesupprimeerd, circulatiestromen gewijzigd en zo werd de
voetgangerszone veiliger en ruimer. Ter compensatie kwam er een parking aan de rand.
Naast de algemene tevredenheid over buurt en stad die gestegen is (Stadsmonitor 2011) in Mechelen, is ook de
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 11 van 15
aantrekkingskracht voor toeristen, recreanten en de economie van de stad vergroot.
10 Op welke manier werden diverse beleidsdomeinen in het project geïntegreerd?
De algemene werkwijze in Mechelen met betrekking tot de heraanleg van straten en pleinen zorgt er reeds voor
dat een veelheid van beleidsdomeinen aan bod kunnen komen. Bij de opmaak van het programma van eisen bij
een heraanleg worden de verschillende stadsdiensten uit uiteenlopende beleidsdomeinen betrokken, o.a.:
- en natuurontwikkeling
Archeologie
Politie
Bouwdienst
Openbaar domein
Economie
Door participatie en overleg binnen het ontwerpproces worden ook bewoners en andere actoren betrokken.
11 In welke mate is het project innoverend en draagt het bij tot stedelijkheid?
In een verstedelijkte omgeving is de aanwezigheid van water, de zichtbaarheid en bereikbaarheid, een verrijking
voor de leef- en beleefbaarheid van de stad zelf. Water wordt opnieuw als kwalitatieve bijdrage in het stadsleven
en de publieke ruimte beschouwd.
Mechelen kiest er consequent voor om bij de heraanleg van straten en pleinen in het lager gedeelte van de
binnenstad de haalbaarheid te onderzoeken om vlieten open te leggen. Wanneer het openleggen van een vliet om
technische of andere redenen niet mogelijk is of wanneer een vliet een andere straat kruist, wordt door middel
van aangepast materiaalgebruik of door kleinere waterelementen toch de continuïteit gewaarborgd. Gezien vele
van de originele ondergrondse vlieten nog gedeeltelijk in gebruik zijn voor veelal gemengde afvalwaters, zijn het
meestal niet de vlieten zélf die de ‘nieuwe’ vliet van zuiver water voorzien, maar afhankelijk van de locatie werd
er gekozen voor buffering van hemelwater van de nabijgelegen daken, of voor oppompen van water uit de
Binnendijle. De stad leert hierin bij en innoveert bij elk project.
Qua stedelijkheid wordt een mooie dynamiek opgebouwd door het creëren van ontmoetingsruimte, het
uitbreiden van het wandelgebied aan het water, de lummelzones voor de grotere jeugd en de speelzones voor de
kleinere, er wordt ingezet op socio-economische impulsen voor de horeca (terrassen aan het water of aan
speelwater), … de stedelijke ruimte krijgt definitie en een imago van waterstad wordt heropgebouwd.
12 Beschrijf waarom en op welke wijze dit project inspirerend kan zijn voor andere projecten?
Dieper ingaan op de historiek van een stad, en haar oorspronkelijke stratenpatroon en vlieten opnieuw plaats
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 12 van 15
geven, bevat geen tegenspraak, integendeel, de herintroductie van water in de stad zorgt voor een hedendaagse
en vernieuwende beleving van de stedelijkheid. Een stedelijkheid die gesmaakt wordt door bewoners en
bezoekers.
De keuze om de vlieten eigentijds weer te geven in plaats van historicerend vinden we zelf zeer geslaagd. Maar
ook uit meer ‘objectieve’ monden horen we dat deze keuze een dynamiek en frisheid in het stadsbeeld geeft. (cf
bv prijs ikv WIHCC)
Dit project geeft aan dat door stap voor stap, consequent met een bepaalde visie voor ogen, aan iets te blijven
timmeren als stad, er op relatief korte termijn toch al een hele transformatie kan plaatsvinden. Niet enkel in de
fysieke publieke ruimte, maar ook in de stadsbeleving en de mentaliteit van de inwoners. Waar er bij de start van
dit project heel wat negatieve geluiden te horen waren over het terugbrengen van de vlieten, wees een recente,
weliswaar projectgelinkte en beperkte enquête aan dat water in de stad best wel geapprecieerd werd. (enquête in
het kader van het project ‘Mechelen Boulevard leeft!’ met betrekking tot de vliet op de Botermarkt).
Ook op toeristisch vlak doet Mechelen het heel goed, en ook hier blijkt dat de vlieten tot de verbeelding spreken.
13 Op welke wijze werd de bevolking betrokken bij de voorbereiding en de realisatie van het project?
De bevolking wordt ingelicht via diverse kanalen zoals de pers, website, brieven en infovergaderingen. Bij de
herinrichtingsprojecten wordt o.a. gewerkt met focusgroepen die nauw betrokken zijn bij het project
(participatie). Daarnaast zijn ook infovergaderingen voor de ruimere bevolking waarbij het ontwerp wordt
toegelicht. Dit wordt steeds ondersteund door de stadsdiensten Dorp- en Wijkzaken en Marketing en
Communicatie op aansturen van de projectcoördinator. Zij zorgen voor de juiste communicatiemix en de
participatietechnieken op maat van het project (soms ook extern ingehuurde expertise op hun aangeven).
In het kader van stadsvernieuwingsprojecten zoals Clarenhof en de Kruidtuin wordt steeds buurt en
doelgroepen betrokken in bewonersbegeleidingsgroepen die het project van a tot z mee opvolgen. Dit bleek
zeker een meerwaarde.
Wat betreft de aanleg van openbaar domein is het meest recente voorbeeld:
http://www.mechelen.be/themes/57 over het project ‘Mechelen Boulevard leeft!’
In het kader van dit project werd volgende participatie als deelproject meegenomen: focusgroepen met leden van
bevolking, commissies, adviesraden, handelaars, … die de projectdefinitie input gaven en die ook bij
visievorming en voorontwerp betrokken zijn geweest. Eén van acties in dit kader was een enquête waarin de
reacties van de gebruikers van de projectzone op het eerste voorontwerp gevraagd werden. Deze enquête liep
van 19 april 2013 tot en met 12 mei 2013. Tijdens deze periode was er ook een infopunt in het Huis van de
Mechelaar waar de enquête digitaal of schriftelijk kon worden ingevuld en waar ook een minitentoonstelling was
opgebouwd. Visueel waren er tijdens deze periode ook banners en raamstickers met beelden van het
voorontwerp in het straatbeeld zichtbaar (bv op ramen leegstaande Mexx op Botermarkt en banners aan werf
Mediamarkt). Op het publieksmoment (infomobiel en gidsenwandeling) op 27 april werden marktgangers,
shoppers en bezoekers actief gevraagd de enquête in te vullen (op i-pads of papier). Eerder waren er al
infomomenten en een ronde tafel.
14 Wie waren de betrokken partners en wat was hun rol en aandeel in het project?
Geef aan of het om een horizontaal ( publiek – publiek; publiek – privé) of verticaal (federale, regionale, lokale overheden) partnerschap
gaat.
Melaan: publiek-publiek: Stad Mechelen, Europees project WIHHC
Clarenhof (Muntvliet / Koolvliet): publiek-privé: Stad Mechelen, PPS Bouwfonds Property Development
Belgium NV
Restauratie spuihuis / molenhuis: Stad Mechelen, Onroerend Erfgoed Vlaanderen, ViaVia
Heraanleg Kruidtuin:: Stad Mechelen, Agentschap Natuur en Bos, Onroerend Erfgoed Vlaanderen, Waterwegen
en Zeekanaal
Dijlepad: Stad Mechelen, Waterwegen en Zeekanaal
Openleggen Binnendijle: Stad Mechelen, Waterwegen en Zeekanaal
15 Hoe werd het project bekendgemaakt?
Gezien Water in de Stad een algemene beleidsvisie is met meerdere deelprojecten over meerdere jaren zijn er
verschillende communicatievormen geweest:
 Nieuwsbrieven (quasi elk project, op maat van project)
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 13 van 15











Communicatiemomenten (Dag van het park, stadspicknick, ronde tafel Mechelen Boulevard leeft!)
Persberichten, TV en radioreportages, interviews aan tijdschriften en vakbladen
Plechtige inhuldigingen van de deelprojecten
Wijkkranten
Website stad
Flyers & Affiches
Raamstickers op leegstaande panden op de locatie bij aanvang werken
Toelichtingen op verschillende raden en commissies (handelsadviesraad, commissie stedelijke
ontwikkeling, kinderraad, seniorenraad, artistieke cel ‘kunst in openbare ruimte’…)
Infoavonden over vlieten en hun geschiedenis.
In verschillende toeristische brochures wordt ook steevast dieper ingegaan op dit thema. Geleide
wandelingen met gids gaan specifiek over vlieten en hun rol in de historiek van de stad o.a. via bezoek
aan Vlietenkelder.
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 14 van 15
16 Vermeld hieronder eventuele andere elementen die uw kandidatuur kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld
een onafhankelijke evaluatie van het project.
Het project Water In Historic City Centres (WIHCC) heeft op 28 november 2007 de European Regional
Cultural Champion Award gewonnen. WIHCC ontving de prijs omdat de deelnemende steden volgens de
Europese jury er het best in geslaagd waren in een Europees samenwerkingsproject het culturele erfgoed in hun
steden te promoten bij een breed publiek. Mechelen is mede-partner van het WIHCC-project.
De prijs werd uitgereikt tijdens een bijeenkomst in Brussel aan burgemeester Rombouts van ’s-Hertogenbosch.
Hij nam de prijs in ontvangst namens de zes WIHCC-steden: Breda en ’s-Hertogenbosch in Nederland, Gent en
Mechelen in Belgie, Chester in Engeland en Limerick in Ierland. Het is de eerste keer dat de European Regional
Cultural Champion Award is uitgereikt. Dit project is ontstaan in het kader van het Europese Interreg IIIB
programma voor Noord-West Europa (NWE).
De jury heeft alle projecten die voor deze prijs zijn ingediend getoetst op een aantal criteria: is het project een
succes geweest, is er sprake van innovatie, komen de milieuaspecten voldoende uit de verf, kan er gesproken
worden van een ‘best practice’ waar andere regio’s in Europa een voorbeeld aan kunnen nemen, ligt er een
gedegen beleidskader onder het samenwerkingsproject en is er dankzij de samenwerking een efficiencyslag
gemaakt.
De titel van het project weerspiegelt de groeiende centrale rol die het water speelt in de economische en
ruimtelijke intensivering van de oude stadscentra die een historische relatie hebben met het water. Daarnaast is er
in veel nieuwe steden een groeiend probleem, maar ook een uitdaging, op het gebied van goed waterbeheer en –
management.
In 2008 was de Melaan genomineerd voor de Rosa Barba European Landscape Award (een prestigieuze
architectuurprijs). De Melaan werd samen met tien andere geselecteerd uit 430 inzendingen.
Nog iets recenter, werd het voorontwerp voor de nieuwe vliet aan de Botermarkt voorgelegd aan de Mechelse
publieke opinie. Gedurende een drietal weken kon men een internet-enquête invullen waar per zone gerichte
vragen gesteld werden. Er was ook een publieksmoment tijdens de zaterdagmarkt waarbij marktgangers en
passanten rechtstreeks de enquête aan het stadskraampje konden invullen op enkele i-pads. Het openleggen van
de vliet kreeg hier van meer dan 80% van de participanten een ‘voldoende of meer’, wat toch op een
gedragenheid voor dit project wijst.
Verder is er veel interesse in de rondleidingen van de stadsgidsen over de vlieten en hun geschiedenis, zowel bij
mensen uit de streek als toeristen.
En we krijgen de laatste jaren ook regelmatig collega’s van andere steden over de vloer die onze publieke ruimte
komen verkennen, waarbij het vlietenverhaal uiteraard ook steeds de nodige aandacht krijgt.
17 Omschrijf hieronder waarvoor u de geldprijs eventueel zult gebruiken.
Het traject om de historische band met water te herstellen, is eigenlijk nog maar net ingezet.
Het eerste deelproject is weliswaar reeds in 2007 ingehuldigd met de zwemmer die een duik nam in het heldere
water van de Melaan en ondertussen is zijn plaats ingenomen door visjes die de weg naar dit water gevonden
hebben, tot plezier van de buurtbewoners. Echter, om het historische tracé van de vele vlieten terug in het
stadsbeeld te brengen, zijn er nog verdere inspanningen nodig. Er zijn concrete plannen voor de vliet aan de
Zelestraat, er zijn ontwerpen voor een watertuin tussen Befferstraat en Muntstraat en in de binnentuin van het
OCMW aan de Bruul. De missing links zijn gekend: het doortrekken van de Lange Heergracht, het verder
openleggen van de Melaan en de Oude Melaan. De geldprijs zou dan ook ingezet worden om hier verder op in te
zetten. Het zou een reële impuls zijn om in tijden waarin steden het financieel niet breed hebben, te blijven
investeren in de publieke ruimte, het herstellen van de historische band met water en zo in te zetten op nieuwe
ontmoetings-en verpoosruimtes voor de Mechelaars en hun bezoekers.
Een gedeelte hiervan zou worden gealloceerd aan een communicatie- en netwerktraject (website, rondleidingen,
netwerk andere watersteden levend houden, kennis met Vlaamse steden actief delen) op te zetten dat Mechelen
als vlietenstad meer op de kaart moet zetten. Want al is er al veel gerealiseerd, er is ook nog veel werk voor de
boeg en de eerdere ervaringen hebben geleerd dat communicatie en netwerking, niet enkel tot draagvlak, maar
ook tot creatieve oplossingen (idee speelwater voor Botermarkt uit focusgroepen ‘Mechelen Boulevard leeft!’)
kunnen leiden.
‘Thuis in de Stad’-prijs 2013 - Pagina 15 van 15