Artikel Het Parool, november 2014

Tijdens de Week van de Stad vinden op, langs en onder de Ring
veel activiteiten plaats: open huizen, debat, excursies,
ringsafari’s en kunstprojecten.Vijf tips uit het programma.
WEEK VAN DE STAD 5 T/M 9 NOVEMBER
ONTDEK
DE A10
1
RINGVIERDAAGSE
Ontdek de Ring te voet. Wandelen
op, onder en langs de Ring, met
gidsen. In samenwerking met Arcam.
Wandeling 1: West
Woensdag 5 nov, 13-16 uur, 6 km, €5
Van het Fashion Hotel naar WOW
Amsterdam.
Wandeling 2: Noord
Donderdag 6 nov, 13-16 uur, 6 km, €5
Van het Buikslotermeerplein (ingang
V&D) naar de Landmarkt. Een wandeling langs ecologische onderdoorgangen, volkstuinen en het unieke
Waterlandse landschap.
Wandeling 3: Oost
Vrijdag 7 nov, 13-16 uur, 7 km, €5
Van Vrijburcht naar het Bastion Hotel.
De route voert van Steigereiland over
bruggen langs het Science Park, Betondorp en het indrukwekkende verkeersknooppunt bij de Gooiseweg.
Wandeling 4: Zuid
Zaterdag 8 nov, 13-17 uur, 7 km, €5
Van Old School naar ‘Het Bosch’. Een
avontuurlijke route langs de zuidkant
van de Ring.
1 NOVEMBER 2014
PS17
2
3
BERMTOERISMEMUSEUM
Jan van Schaffelaarplantsoen,
wo 19-22 uur, do en vr 16-19 uur,
za 10-17 uur
Bermtoerisme was in de jaren 60 een
hype. Stoeltje in de berm, picknicken
en fijn auto’s kijken. Stap de caravan
op het Jan van Schaffelaarplantsoen
binnen en zie foto’s, filmpjes en verhalen uit de jaren 60. Ga daarna op één
van de stoeltjes in het gras zitten om
de voorbijrazende auto’s op de A10
zelf als bermtoerist te bewonderen.
RINGSAFARI
Zaterdag 8 nov, 10-15 uur, €10
Elk uur vertrekt een bus vanaf CS.
Ontdek de Grote Ring met journalist
Tijs van den Boomen en kunstenaar
Melle Smets op een 35 km lange rit
over de oude ringen van de stad
(Singel, Singelgracht en A10) naar de
Grote Ring van Amsterdam. Na een
tussenstop bij het Fletcher Hotel met
spectaculair uitzicht eindigt de safari
na anderhalf uur weer op CS.
Reserveren wordt aangeraden.
4
5
OPEN HUIS: WONEN LANGS DE RING
Zaterdag 8 nov, 15-17 uur
Bewoners aan de Ring openen hun
huis. Hoe is het om aan de Ring te
wonen? Bezoek de woning van een
architect op de bovenste verdieping
in één van de hoge torens in het
Rembrandtpark of ga langs bij een
appartement van 28m2 in De Studio
met uitzicht op de A10.
BRUNCH AAN DE RING
Zondag 9 nov, vanaf 12 uur, Ramada
Apollo Hotel, Old School, Magnetico
Begin de zondag met een brunch
in een van de restaurants van hotels
aan de Ring.
Zie voor het volledige programma,
reserveringen en meer informatie:
www.weekvandestad.nl
TEKST TIJS VAN DEN BOOMEN
GRAPHIC LAURA VAN DER BIJL EN CHANTAL VAN WESSEL
A11
Met de komst van de Tweede Coentunnel en de Westrandweg
kreeg Amsterdam een nieuwe ringweg van 54 kilometer.
Deze Grote Ring helpt anders naar de stad te kijken,
betoogt journalist Tijs van den Boomen: straks wonen
we bijna allemaal binnen de Ring.
FOTO SIEBE SWART/HH
DE NIEUWE ROUTE
ROND DE STAD
DE GROTE RING
Er zijn mensen die denken dat er geen
leven buiten de grachtengordel is, en al
helemaal niet buiten de Ring A10. Maar de
stad zelf trekt zich van zulke pietluttigheid
niets aan, ze ontwikkelt zich gestaag verder,
met kleine stappen en praktische ingrepen.
En soms valt dan ineens een puzzelstuk op
zijn plaats, zoals verleden jaar met de opening van de Tweede Coentunnel en de
Westrandweg.
Natuurlijk was er veel aandacht voor de
openstelling, maar dat de stad daardoor een
nieuwe ring kreeg, de Grote Ring rond Amsterdam, bleef onopgemerkt. Niet zo vreemd,
omdat die nieuwe ring allemaal verschillende
nummers draagt: in het noorden valt hij
samen met de A10, daarna moet je de A1 opdraaien, vervolgens neem je de A9 dwars
door Zuidoost en Amstelveen, om voorbij
Badhoevedorp rechtsaf te slaan naar de
nieuwe A5 en zo, via de Tweede Coentunnel,
weer op de A10-Noord te belanden.
Verkeerskundig bureau Goudappel
Coffeng voorspelde al in 2010 dat er een
‘hoogwaardige buitenring’ zou komen voor
het verkeer ‘dat nu nog binnendoor rijdt via
de A10-West en A10-Zuid.’ Vreemd genoeg
luidde de titel van dit onderzoek: De ring bestaat niet. Maar die ring bestaat wel degelijk,
alleen draagt hij nog geen eigen nummer en
zit hij daarom nog niet in ons stedelijk bewustzijn. Maar lang zal dat niet meer duren,
want hij gaat het perspectief op de stad ingrijpend veranderen.
Waarom zouden mensen die een dagje
Bijenkorf willen doen eigenlijk naar de Dam
komen? Aan de zuidzijde van de Grote Ring
ligt een tweede filiaal op hen te wachten, in
Amstelveen, en in het weekend kun je daar
om de hoek bovendien gratis parkeren, met
dank aan de twee kantoren van KMPG (zie pagina 22). Aan de Grote Ring kun je met de
auto boodschappen uit de regio doen bij
Landmarkt, vliegtuigspotten bij Schiphol,
vanuit de achterbak van de auto barbecueën
in het Amsterdamse Bos en een adembenemende blik werpen op havens.
Maar minstens zo belangrijk: de Grote
Ring maakt het mogelijk de A10 te ontlasten
en de snelweg terug te schroeven tot een
stadsweg waaraan kan worden gewoond en
gewerkt. Want, zoals de onderzoekers van
Goudappel Coffeng nuchter concluderen: met
lagere snelheden is er minder geluidshinder
en luchtvervuiling.
Dat een ring van een harde grens kan
veranderen in een gewoon stuk van de stad
hebben we in het verleden vaker gezien. De
eerste ring van Amsterdam was het Singel, tegenwoordig een vriendelijke gracht met mooie
panden, maar tot halverwege de zestiende
eeuw begon daarbuiten de wildernis. Met de
aanleg van de grachtengordel ontstond in de
zeventiende eeuw een nieuwe, veel wijdere
ring: de Singelgracht met zijn 26 bolwerken,
een muur van vijf meter hoog en vrij schootsveld voor de kanonnen. Halverwege de negentiende eeuw barstte de stad uit haar voegen,
de wallen werden geslecht, de Singelgracht
min of meer rechtgetrokken en daarbuiten
werden de negentiende-eeuwse wijken aangelegd die nu zo populair zijn: van de Indische
Buurt in het oosten via De Pijp in het zuiden
tot de Staatsliedenbuurt in het westen.
Kleinstedelijk denken
Lange tijd moest de stad het zonder ring stellen, de wijken liepen toen lukraak over in de
polders en tuinderijen. Pas in de tweede helft
van de twintigste eeuw is stukje bij beetje de
A10 aangelegd. Een groot plan zat daar niet
achter: Rijkswaterstaat wilde een perfecte
snelweg door de weilanden bouwen, maar de
stedenbouwers van Amsterdam wilden hem
juist zo dicht mogelijk bij de stad hebben,
want dan draaide het rijk op voor de kosten
van een weg die de stad sowieso nodig had.
Zo werd in West in de jaren zestig de eerste
stadssnelweg van Nederland geboren. Noord
was het laatste aan de beurt en pas toen de
Zeeburgertunnel in 1990 klaar was, had de
stad weer een echte ring.
Toen de Ring eenmaal voltooid was, bleek
het een prima metafoor om de stad op te
delen in haves en have nots. Voor de Bijlmer
lag dat simpel, de honingraatflats waren
sowieso al nooit als deel van de stad geaccepteerd. Nieuw-West, dat in die tijd begon te ver-
kleuren en te verarmen, kwam langzaam in
dezelfde categorie terecht. En zo werd ‘buiten
de Ring’ synoniem met ‘buiten de stad’.
Zelfs Noord, dat toch echt heel duidelijk
binnen de A10 ligt, kwam in het taalgebruik
buiten de Ring te liggen. Ook stedelijke investeringsprogramma’s maken zich daaraan
schuldig: onder de ‘ringzone’ blijkt de gemeente Amsterdam ‘het gebied rondom de
A10 en in het noorden rondom het IJ’ te verstaan. Daar valt Noord dus buiten.
‘Binnen de Ring’ versus ‘buiten de Ring’,
door die bril kijken steeds meer mensen naar
de stad. Natuurlijk zijn er forse verschillen in
inkomen, opleiding, werkloosheid, allochtonen en veiligheid, maar voor een deel is het
ook beeldvorming en navelstaarderij. Neem
laagopgeleide jongeren: die heb je in Zuidoost
en Nieuw-West inderdaad veel meer dan binnen de A10, maar volgens het recente onderzoek ‘Wonen in de regio Amsterdam’ van Bureau O+S is dat probleem groter in overloopgemeentes als Almere en Purmerend, de steden waar veel autochtone Amsterdammers
terecht zijn gekomen. En de buurten met de
laagste WOZ-waarde liggen niet in Amsterdam, maar in Zaanstad. De nieuwe Grote Ring
rond Amsterdam helpt om problemen in het
juiste perspectief te zien en niet te blijven
hangen in kleinstedelijk denken.
Net als de A10 was ook de Grote Ring niet
echt de bedoeling. Eigenlijk had de A9 van
Haarlem via Amstelveen direct door moeten
lopen naar Almere. Het eerste stuk lukte
prima, maar in de jaren zeventig blokkeerden
natuurbeschermers het tracé door het Naardermeer en dus moest het laatste stuk van de
A9 noordelijker worden gelegd, dwars door
Zuidoost. Gevolg is dat je nu een stukje A2
richting centrum moet nemen – de rare knik
aan de onderkant van de weg – om vervolgens schuin omhoog te rijden naar IJburg.
Maar de Grote Ring die daardoor ontstond
bleek wel handig: het steeds drukkere doorgaande verkeer kan nu om de stad heen worden geleid en bij files kunnen automobilisten
uitwijken. Tenminste, als ze goed zijn in cryptogrammen, want op de borden boven de weg
verschijnen nu boodschappen als: ‘tot A4/A5
De eerste ring van Amsterdam was
het Singel, tegenwoordig een
vriendelijke gracht
1 NOVEMBER 2014
PS20
Londen
Parijs
Amsterdam
A11
M25
Boulevard
Périphérique
10 km
De Grote Ring rond Amsterdam is met 54 kilometer maar bescheiden vergeleken met de M25-rondweg van Londen (188 km). De beroemde Périphérique in Parijs
lijkt qua lengte (35 km) meer op onze A10 (32km).
via A4 20 minuten + 6; Tot A5/A4 via A5
18 minuten + 9.’ En dat moet je dan begrijpen
terwijl je honderd rijdt.
Een eigen nummer voor de Grote Ring is
dus dringend gewenst. In grote steden is dat
heel gebruikelijk, zo heeft Londen de M25,
een ring van 188 kilometer die de hele metropool omspant, en Berlijn heeft de A10, die
zelfs nog iets langer is. De Grote Ring rond
Amsterdam speelt met zijn 54 kilometer in dit
orkest een bescheiden deuntje mee.
Welk nummer zou de ring moeten krijgen? Het meest voor de hand ligt de A11, dat
nummer is nog vrij en je snapt intuïtief dat
het om een nieuwe, grotere ring gaat. Op de
portalen zou dan komen te staan: ‘Rotterdam
via A11 + 6 minuten; Rotterdam via A10 + 9
minuten’. Aha, zeg dat dan.
De A11 is natuurlijk handig voor de
verkeersinformatie en de fileberichten, maar
wezenlijker is dat een wegnummer helpt
opnieuw naar de stad te kijken. Bij de ontwikkeling van de Metropoolregio Amsterdam
hebben planologen het over de polycentrische stad en verkeerskundigen over daily
urban systems, maar slechts weinig mensen
kunnen zich iets bij zulke abstracte noties
voorstellen. We zijn nu eenmaal fysieke wezens en een stad moet dus een vorm hebben,
zodat je haar op zijn minst kunt aanwijzen.
1 NOVEMBER 2014
PS21
De A11 helpt daarbij, al is het maar omdat het
aantal mensen binnen de ring met twee derde
toeneemt: binnen de A10 wonen net iets meer
dan een half miljoen mensen, binnen de grote
ring A11 zijn dat er 820.000. En buiten die A11
wonen, in termen van de metropoolregio, nog
eens bijna tweemaal zo veel Amsterdammers
in wijken als Almere, Purmerend en Zaanstad.
Maar misschien helpt de A11 nog wel het
meest de barrière van de A10 op te ruimen:
waarom maken we daar, zoals bijvoorbeeld
denktank De Langzame Stad voorstelt, geen
stadsboulevard van waar je vijftig mag rijden?
En waarom zou je dan bijvoorbeeld de Zuidas
nog moeten ondertunnelen?
In 1969 heeft de gemeente Amsterdam
alle grond die nodig was voor de A10 overgedragen aan het rijk. Daarom zie je als je de
A10 oprijdt een plaatsnaambord Amsterdam
met een streep erdoor, je verlaat letterlijk de
stad om een afslag verder weer welkom te
worden geheten met zo’n zelfde plaatsnaambord, maar dan zonder streep.
Het wordt tijd dat Amsterdam de A10
terugclaimt en, net als eerder het Singel en de
Singelgracht, liefdevol opneemt in zijn stedelijke weefsel. En voor de liefhebbers van de
auto is er dan de A11. En route.
Op de volgende pagina: de Grote Ring.
Over de auteur
Journalist Tijs van den Boomen (54) is
gespecialiseerd in steden en openbare
ruimte. Hij bekijkt de stad op ooghoogte, het gaat hem om alledaagse
plekken. Hij publiceerde een boek
met reportages over de snelweg
(Asfaltreizen), een alternatieve reisgids voor Nederland (Het land van
Lely) en een boek over het geboortehuis van zijn moeder, waarin stedenbouwkunde en biografie vervlochten
raken (De vierkante meter). Met toenmalige Rijksadviseur voor Infrastructuur Ton Venhoeven schreef hij De mobiele stad. Hij is betrokken bij de organisatie van de Week van de Stad, die
dit jaar de Ring als thema heeft.
A11
2. Fiets kwijt?
3. Havensnelweg
4. Zaanse Vinex
Grote kans dat de jongens van het Fietsdepot hem hebben losgeknipt. Dat
betekent bus 82 richting IJmuiden pakken, uitstappen bij halte Westpoortweg
en dan nog 500 meter lopen. Of eindelijk de kans grijpen om de A11 te
verkennen en je verloren fiets en passant te redden.
Doordat de A11 hier op hoge poten staat, heb je goed zicht op de
schepen in Westpoort en op de witte olietankers in de Amerikahaven (de grootste benzinehaven van Europa). De opslagtanks
bevatten niet alleen olie en benzine, maar ook wijn. Proost.
IJburg is de officiële Vinex-locatie van Amsterdam, maar
Landsmeer pikt een graantje mee van de explosie aan nieuwbouwwijken aan stadsranden. Luijendijk-Zuid heet het plan voor 338
woningen in een postmoderne variant van de Zaanse stijl. De
gelijkenis met het nieuwe station van Zaandam is onmiskenbaar.
DE GROTE RING
s
dam
ter
s
Am
C
olf
eG
1. Vliegtuig spotten en barbecueën
Tik postcode 1118 EL in je navigatiesysteem en je
wordt naar de spottersplek aan de Buitenveldertbaan geloodst. Afslag 6 nemen en de paal van
McDonald’s volgen kan ook. Aan de andere kant
van de Ringvaart wacht het Amsterdamse Bos, met
parkeerplaatsen waar je kunt barbecueën.
lub
is
Tw
Het
en
Hav
u
Nie
st
We
w
terp
Slo
ns
Zaa
las
AM
st
We
ol
iph
Sch
1e
9. Op de schop
e
uw
Nie eer
M
De prijs voor het lelijkste geluidsscherm aan de A11 gaat naar
Badhoevedorp. Dat er een dorp aan
weerszijden ligt, valt alleen af te
leiden uit de donkere driehoekige
panelen die de daken van huizen
verbeelden. In 2018 is de omlegging
gereed en loopt de snelweg ten
westen van het dorp.
s
Am
se
am
terd
Zui
B os
g
rin
tru
Cen
d
m
STE
l
traa
Cention
a
St
RD
or
No
eV
x
eer
m
ds
Lan
d
AM
R
g
rin
e
2
3e
8. Fraudeparkeren bij KPMG
st
Oo
g
rin
ald
Don
Mc
d
l
ona
is
-hu
5. Het alternatieve strandje
Zeeburgereiland is het laatste
rafelrandje aan de A11. Op de
Oostpunt vindt elk jaar het Magneet
Festival plaats. De woningplannen
komen er maar langzaam van de
grond, maar voor de zelfbouwkavels
stonden mensen wekenlang in de rij.
In één van de rioolzuiveringssilo’s
komt een klimhal, de bestemming
van andere twee is onduidelijk.
50.000 vierkante meter telde het hoofdkantoor van KPMG dat begin
jaren negentig werd neergezet. Toch was het eind jaren nul ineens ‘te
klein’ (of ging het om smeergeld?) en werd er een nieuwe kolos naast
gezet. Het oude kantoor staat al jaren leeg, maar je kunt er in het
weekend wel gratis parkeren om te shoppen in Stadshart Amstelveen.
G
1
A1
A8
ine
0
A1
een
v
l
e
st
Am
KPM
ke
na
A re
d oo
Zui
st
IJb
urg
Amsterdam
A10
A5
ote
er H
h
c
t
Fle
A1
7. Uitzichtpunt Holendrecht
Binnen 500 meter vind je hier een Porschegarage, de super goedkope
fitness, een Amerikaanse foodstrip, een gevangenis, een keukenboer
en het AMC. Tip: de cocktailbar op de 17de verdieping van het Fletcher
Hotel, met een waanzinnig uitzicht over de A11 en het Groene Hart.
N
O
W
Z
A9
A2
Illustratie: Laura van der Bijl & Chantal van Wessel
s
eni elang stelsrs
v
e
G r 96 ade
vootige d
ma
g
rin
e
4
l
e
ske
Mo
Ma
rip
dst
Foo
xis
6. Weidewinkel Maxis
en
rum
ent et em
elcren m probl
d
n
s
a e g
Behr jonggedra
voostige
ern
De enige weidewinkel in de Randstad, elke woensdag is er markt op
het immense parkeerterrein. Via de Nuonweg konden bewoners van
IJburg hier jarenlang makkelijk hun boodschappen doen. Sinds de
Uyllanderbrug werd geopend en de Nuonweg werd afgesloten,
moeten de IJburgers ruim zeven kilometer omrijden.

Download Report