Presentatie Bostoen januari 2014 - RTC West

22‐1‐2014
RTC scholenproject
passiefhuis en BEN bouwdetails
praktijkbegeleiding en praktijkopleiding
onze missie:
Omdat comfortabel wonen een behoefte is van iedereen,
(ver-)bouwt Bostoen betaalbare, energiezuinige wooneenheden
met respect voor mens en milieu.
Klantentevredenheid is onze drijfveer, kwaliteit is ons DNA.
1
22‐1‐2014
Passiefhuizen in Vlaanderen
Bostoen
24,4%
135 000m² gecertificeerde
vloeroppervlakte
WAAROM:
PEOPLE
Comfortabel
Aangenaam
Besparend
PLANET
Duurzaam
Milieuvriendelijk
PROFIT
Uniek
Vooruitstrevend
Kwalitatief
CO2-uitstoot = wereldprobleem
2
22‐1‐2014
Energieverbruik standaardwoning
Wettelijke normering
TIP: een huis dat vandaag niet passief gebouwd
wordt, zal binnen 7 jaar al verouderd zijn
”
Betaalbare Passiefhuizen
zijn vandaag de enige
verantwoorde keuze
voor morgen
”
Stephan BOSTOEN
Afgevaardigd bestuurder Bostoen nv
3
22‐1‐2014
1| het passiefhuis
isolatie
40,1%
4
22‐1‐2014
tochtvrij
13,5%
5
22‐1‐2014
Convectie door lucht (warmte) lekken
Tochtvrij: detail buitenschrijnwerk
ventilatie
19,8%
6
22‐1‐2014
Ventileren?!
Ventilatie | concept:
http://www.youtube.com/watch?v=05NVgfAR3ac
Ventilatie | concept:
- in een vroege ontwerpfase.
- voorberekening volgens recentste wetgeving en normen.
- ventilatieplannen volledig uittekenen.
- KIS: Keep It Simple… dummy proofed…
- correct opgeleide uitvoerder voorzien.
7
22‐1‐2014
Kwaliteitsgarantie =
Comfortgarantie
Voordelen…

Verhoogd leef-en
wooncomfort

Geen ‘koudebruggen’

minder energieverbruik =
lagere factuur

100% gegarandeerd
8
22‐1‐2014
…en vooroordelen

Warm in de winter?

Een raam openzetten:
Mag dat?

Een passiefhuis: is dat
betaalbaar?

Kan alles passief?
2| scholen project
DOEL:
Leerlingen van bouwscholen vertrouwd maken met de
opbouw van een passieve woning.
HOE:
klein passiefhuisje construeren.
MODULES:
1.
Opleiding leerkrachten
2.
Leerlingen voeren passieve constructie uit
3.
Onderwijstalent kenbaar maken aan ouders
9
22‐1‐2014
projectspecifieke materialen:
- spouwisolatie: UNILIN 16cm
- pluggen: resto
- tape + folie: belgaclima
- dakpanelen: UNILIN (U <0,15)
- glaswol: ?
- deur (passiefdeur): kochs?
- 2 ramen (glas <0,7):
- 1 dakraam: velux?
- PU schuim: ?
0 euro (20 x 30 m²)
0 euro
0 euro
0 euro (3 x 80br)
(< 800 euro)
0 euro
(< 500 euro)
materialen uit “standaard” school:
10
22‐1‐2014
Workshop bouwdetails:
van fundering tot dak
Workshop bouwdetails:
van fundering tot dak
3| koudebruggen
11
22‐1‐2014
CONDENS =
vocht + koud oppervlakte
KOUD OPPERVLAKTE:
definitie koudebrug?
Bouwknopen: koudebruggen
GEVAREN:
Oppervlaktecondensatie
 schimmelvorming
12
22‐1‐2014
Bouwknopen: koudebruggen
• THEORIE:
koudebruggen =
temperatuursfactor  < 0,7.
=
verschil oppervlaktetemp. aan binnenzijde muur ie
en buitentemperatuur e,
indien verschil tussen
binnentemperatuur i en buitentemperatuur e = 1K.
WTCB, Vochthuishouding in gebouwen, Brussel, WTCB, Technische
voorlichting 153, 1984, p. 19.
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: koudebruggen
• REKENVOORBEELD 1:
Oppervlaktetemptemperatuur
koudebrug = 12°
Buiten = 0° / Binnen = 20°
 = (12 - 0) / (20 - 0)
= 0.6 = KOUDEBRUG
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: koudebruggen
• REKENVOORBEELD 2:
Oppervlaktetemptemp.
koudebrug = 9°
Buiten = -10°
Binnen = 20°
 = (9 – (-10)) / (20 – (-10))
= 0.633
= KOUDEBRUG
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
13
22‐1‐2014
Bouwknopen: koudebruggen
Oppervlaktetemperatuur van de koudebrug ?
ISOLEREN tot aan koudebrug mag!
= warmer binnenoppervlak
(computersimulatie én praktijkmeting)
 Kleiner risico
op condensatie & schimmel
bij gelijk binnenklimaat !! *
* beter luchtdicht
=> VENTILATIE bestuderen
Bouwknopen: koudebruggen
• Oppervlaktecondensatie voorkomen?
1. Binnentemperatuur verhogen door:
Koudebrug vermijden / isoleren
Lokalen verwarmen =
oppervlaktetemperatuur stijgt
(MAAR: achter kasten, gordijnen,… komt de
warmte niet)
2. Vochtigheid verlagen
ventileren
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: koudebruggen
• Term ‘ koudebruggen’
– Negatieve connotatie
(door de vocht- en schimmelproblemen)
– Duidt hoofdzakelijk op SLECHT ontworpen / slecht uitgevoerde
bouwdetails
Isolatie in spouw TE LAAG GESTOPT
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
14
22‐1‐2014
Bouwknopen: koudebruggen
• Term ‘ koudebruggen’
 Indien koudebrug GOED is ontworpen / goed uitgevoerd,
is het eigenlijk geen ‘koudebrug’ meer!
Isolatie TOT BOVEN + aansluiting met ISOLERENDE STEEN
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: koudebruggen
• PROBLEEM:
• Term ‘ koudebruggen’
– Negatieve connotatie (b.v. vocht- en schimmelproblemen)
– Duidt hoofdzakelijk op slecht ontworpen/slecht uitgevoerde
bouwdetails
Indien koudebrug goed is ontworpen/ goed uitgevoerd,
is het eigenlijk geen ‘koudebrug’ meer!
• OPLOSSING:
• Vervangen door BOUWKNOPEN
– Positievere benadering
– Geeft geen oordeel over goed of slecht
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Workshop bouwdetails:
van fundering tot dak
4| bouwknopen EPB
15
22‐1‐2014
http://www.energiesparen.be/epb/bouwknopen
Bouwknopen: definities
BOUWKNOPEN
– Positievere benadering
– Geeft geen oordeel over goed of slecht
BOUWKNOPEN
= “Samenkomen van scheidingsconstructies”
= “Doorboring van isolatielaag van
scheidingsconstructie”
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• Wat is een SCHEIDINGSCONSTRUCTIE ?
 verkorte benaming voor “scheidingsconstructie
van het verliesoppervlak”
(in wetgevende teksten)
• Wat is een SCHEIDINGSCONSTRUCTIE ?
= bouwdeel dat het beschermd volume afschermt
van
• Buiten
• Grond/kelder/kruipruimte
• AOR
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
16
22‐1‐2014
Bouwknopen: definities
Scheidingsconstructies van het verliesoppervlak schermen het beschermd volume af van Aanpalende woning
BESCHERMD VOLUME
‐ BUITEN
‐ GROND
‐ AOR
AOR
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
Scheidingsconstructies van het verliesoppervlak schermen het beschermd volume af van Aanpalende woning
BESCHERMD VOLUME
‐ BUITEN
‐ GROND
‐ AOR
AOR
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
Scheidingsconstructies van het verliesoppervlak schermen het beschermd volume af van Aanpalende woning
BESCHERMD VOLUME
‐ BUITEN
‐ GROND
‐ AOR
AOR
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
17
22‐1‐2014
Bouwknopen: definities
Schematische synthese
! Niet alle bouwknopen zijn aangeduid
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
• Hulpmiddel om bouwknopen van dit type te
lokaliseren:
 Overal waar de uiterste grenslijnen
van scheidingsconstructies
samenkomen, ontstaan
sowieso bouwknopen
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
– LINEAIRE bouwknopen
• Type 1: Samenkomen van 2 scheidingsconstructies
• Type 2: Doorboring van isolatielaag van éénzelfde
scheidingsconstructie
– PUNT bouwknopen
• Doorboring van isolatielaag van éénzelfde
scheidingsconstructie
MAAR:
– Lineaire en puntvormige onderbrekingen EIGEN AAN
EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE en over het
oppervlak ervan verdeeld, zijn GEEN bouwknopen
• In te rekenen in U-waarde van scheidingsconstructie
• b.v. houtskeletbouw, spouwankers, aansluiting
raamprofiel+glas, …
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
18
22‐1‐2014
Bouwknopen: definities
LINEAIRE bouwknoop
– TYPE 1: waar 2 scheidingsconstructies samenkomen
• Dakopstand (dak+gevel)
• Raam- en deuraansluitingen (raam+gevel)
• Funderingsaanzet (gevel + vloerplaat)
• …
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
LINEAIRE bouwknoop
– TYPE 1: waar 2 scheidingsconstructies samenkomen
• VOORBEELD:
Gemene muur tegen onderdak
= isolatie onderbroken
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
LINEAIRE bouwknoop
– TYPE 2: daar waar de isolatielaag van een bepaalde
scheidingsconstructie lijnvormig onderbroken wordt
• Balkons
• Kolommen
• Regenpijpen…
Enkel kijken in het vlak van
de scheidingsconstructie zelf
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
19
22‐1‐2014
Bouwknopen: definities
LINEAIRE bouwknoop
NIET:
Wat zijn geen lineaire bouwknopen?
– Lijnvormige onderbrekingen eigen aan scheidingsconstructie
 in te rekenen in U-waarde
– Bouwknopen in scheidingsconstructie volledig in contact met grond
 Moeten niet ingerekend worden wegens verwaarloosbaar
warmteverlies
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
PUNT bouwknoop
– daar waar isolatielaag van bepaalde
scheidingsconstructie puntvormig onderbroken
wordt door materiaal met hogere
warmtegeleidbaarheid
• Kolom parkeergarage
bij isolatie tegen plafond
• Bevestigingspunten van
b.v. zonnecollector op
plat dak, borstwering, …
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: definities
PUNT bouwknoop
– daar waar isolatielaag van bepaalde
scheidingsconstructie puntvormig onderbroken
wordt door materiaal met hogere
warmtegeleidbaarheid
• VOORBEELD:
Metalen kolom draagstructuur
 op thermische onderbreking
! Nog steeds puntkoudebrug!
WANT: metalen draadstangen
door de isolatie
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
20
22‐1‐2014
Bouwknopen: definities
PUNT bouwknoop
NIET:
Wat zijn geen puntbouwknopen?
– Puntvormige onderbrekingen eigen aan
scheidingsconstructie b.v. spouwankers, …
 in te rekenen in U-waarde
– Ventilatiekanalen, rookgasafvoerkanalen etc. die
isolatielaag doorboren
– Snijpunt van 2 of 3 lineaire bouwknopen
 Verwaarloosbaar warmteverlies
– Bouwknopen in scheidingsconstructie in volledig
contact met de grond
 b.v. paalfunderingen
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: berekening
• Lijnwarmtedoorgangscoëfficiënt
= uitgedrukt in Ψe [W/mK]
= de extra warmtestroom t.o.v. de ééndimensionale
referentie bij een temperatuursverschil van 1K tussen
de omgevingen aan weerszijden van de bouwknoop
Te
Q2D/3D
e 
Q 2D/3D  Q 1D
Ti  Te
W
 mK 
Ti
*Lengte bouwknoop = 1m
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: berekening
• Lijnwarmtedoorgangscoëfficiënt Ψe [W/mK]
= het extra warmteverlies t.o.v. de ééndimensionale
referentie bij een temperatuursverschil van 1K tussen
de omgevingen aan weerszijden van de bouwknoop
OP BASIS VAN BUITENAFMETINGEN
Te
Ψe e 
Q1D‐dak
Ti
Q 2D/3D  Q 1D
Ti  Te
W
 mK 
Q1D‐wand
*Lengte bouwknoop = 1m
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
21
22‐1‐2014
Bouwknopen: berekening
VOORBEELD
Udak= 0.271 W/m2K Uwand = 0.370 W/m2K FOUT: spouwisolatie stopt te laag
knooppunt KOUDEBRUGVRIJ !!
FOUT: koudebrug boven draagvloer
= “warmtebrug”
Ψe = 0.304 W/mK
Ψe = ‐0.034 W/mK
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: berekening
• VEREENVOUDIGDE WAARDEN
voor de lineaire warmtedoorgangscoëfficiënten
zijn vastgelegd in:
NBN 62-002(2008) bijlage H
= waarden bij ontstentenis Ψ die het maximale
koudebrugeffect benaderen van de in de
praktijk voorkomende gevallen,
d.w.z.
dat zij de warmteoverdracht doorheen de
koudebrug niet onderschatten.
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: in EPB
• HUIDIG:
VOLGENS bijlage IV v.d. energieprestatieregelgeving
,
wijziging dd 20/03/2009
• ‘EPB-aanvaarde bouwknopen’ waarvoor forfaitaire
toeslag geldt:
Hoofdzakelijk a.d.h.v. databank met EPB-aanvaarde
bouwknopen
• Eigen detail moet binnen strikte toepassingsvoorwaarden
overeenkomen met detail uit databank
Maar ook
• detail uit databank aanpassen in KOBRA
• numerieke berekeningen volgens EN ISO 10211
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
22
22‐1‐2014
Bouwknopen: in EPB
• VANAF 1 januari 2010: koudebruggen verplicht
inrekenen in K-peil
• 3 opties (besluiten nog niet goedgekeurd door
regering!):
A. Het effect van alle koudebruggen wordt ‘exact’
ingerekend, hetzij 3D hetzij 2D.
B. Zoveel mogelijk te voldoen aan de voorschriften van
koudebrugarm detailleren (basisregels,Ψlimiet) waardoor
een kleine forfaitaire toeslag volstaat.
Wat niet voldoet, wordt extra ingerekend.
C. Er wordt geen moeite gedaan,
met als gevolg een hoge, forfaitaire bestraffing.
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Workshop bouwdetails:
van fundering tot dak
5| bouwknopen databanken
Bouwknopen: databank WTCB
Huidige databank raadpleegbaar:
www.wtcb.be/go/koudebruggen
Niet meer als officieel beoordelingsinstrument !
Wél als voorbeelddatabank en als ‘bibliotheek’ voor beschikbare, in
KOBRA aan te passen details
Databank = moeilijk werkbaar als officiële basis voor ‘goede’
details
 Heroriëntering noodzakelijk!
Ander criterium nodig voor EPB-aanvaarde bouwknopen
 basisregels voor koudebrugarm detailleren
in opmaak, moeten nog worden goedgekeurd door
regering
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
23
22‐1‐2014
Bouwknopen: databank WTCB
Huidige databank raadpleegbaar:
www.wtcb.be/go/koudebruggen
TETRA-project Koudebrug-IDEE
= 150 oplossingensuggesties
= lambda-waarden aanpasbaar in KOBRA-software (gratis!)
Overzicht koudebrug-projecten uit het verleden/heden
- IAKOB
- EP-bridge & PAThB 2010
-…
KOBRA-software
- voor het aanpassen van de IDEE-details
- gratis te downloaden op www.wtcb.be/go/KOBRA (onderaan
site)
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
-
Opgaande muur in hellend dak
Voorbeeld uit databank:
Snelbouw loopt door tot onderdak
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
-
Opgaande muur in hellend dak
Voorbeeld uit databank:
In dakisolatielaag: ytong ipv snelbouw
Verbetering: - 0.03 ipv 0.00
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
24
22‐1‐2014
Bouwknopen: databank WTCB
-
Opgaande muur in hellend dak
Aanpassing aan praktijk:
Isolatie op draagmuur
verbetering: - 0.059 ipv - 0.03
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
-
Muurisolatie naar vloerisolatie
Voorbeeld uit databank:
Snelbouw loopt door tot op fundering
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Bouwknopen: databank WTCB
-
Muurisolatie naar vloerisolatie
Voorbeeld uit databank:
Aansluiting isolatie: perinsul ipv snelbouw
Verbetering: - 0.02 ipv 0.02
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
25
22‐1‐2014
Bouwknopen: databank WTCB
-
Muurisolatie naar vloerisolatie
Voorbeeld uit databank:
Aansluiting isolatie: ytong ipv snelbouw
Verbetering: - 0.04 ipv 0.02
Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009
Workshop bouwdetails:
van fundering tot dak
6| bouwdetails stad gent
26
22‐1‐2014
muurvoet - fundering
27
22‐1‐2014
muurvoet - fundering
a| bouwfolies ≠ doorbreking…
= cementering
=> berekenen? of 0,20 W/mK
muurvoet - fundering
b| tussenvoeging isolerend deel
- lambda ≤ 0,2 W/mK
ytong = 0,120
- R ≥ min (R/2 , R/2 , 2)
= 0.25/0.12 = 2.08
- dcont ≥ min (dins/2, dx/2)
ext = 25 cm = OK
int = 17 cm = OK bij folie
28
22‐1‐2014
29
22‐1‐2014
buitenschrijnwerk
30
22‐1‐2014
buitenschrijnwerk
a| bouwfolies ≠ doorbreking
(waarom folie?)
buitenschrijnwerk
b| tussenvoeging isolerend deel
- lambda ≤ 0,2 W/mK
PUR = 0,040
- R ≥ min (R/2 , 1,5)
= 0.08/0.04 = 2
- dcont ≥ min (dins/2, dx/2)
5 cm @ iso = OK
volledig @ raam = OK
buitenschrijnwerk
c| beperkte doorboring
31
22‐1‐2014
buitenschrijnwerk
x| multiplex tegen raam?
- lambda ≤ 0,2 W/mK
MPX = 0,170
- R ≥ min (R/2 , 1,5)
= 0.32/0.17 = 1.88
- dcont ≥ min (dins/2, dx/2)
dcont = OK (PU extra opl.)
buitenschrijnwerk
a| bouwfolies ≠ doorbreking
b| tussenvoeging isolerend deel
- lambda ≤ 0,2 W/mK
- R ≥ min (R/2 , 1,5)
- dcont ≥ min (dins/2, dx/2)
c| beperkte doorboring
x| multiplex telt niet mee
dagkantisolatie telt niet mee
32
22‐1‐2014
33
22‐1‐2014
Workshop bouwdetails:
van fundering tot dak
7| oefening in groep
8| werfbezoeken
OPLEIDING 23 januari 2014
praktijk:
bredene: buitenschrijnwerk plaatsen (2 werven);
> ploegen aanwezig tot 15u45
oostende: gevelsteen in uitvoering (pannen klaar)
+ zelf luchtdichtheid scharnierdak kleven.
> plooiladders meenemen?
34
22‐1‐2014
Bredene:
zeekoetstraat
Oostende:
Prins
Roselaan
Bedankt voor uw aandacht!
35