Snel internet in Friesland

4
Sneinspetiele
14 juni 2014
Snel internet
Witte vlekken: nog
even geduld a.u.b.
Zo’n 32.700 huishoudens en bedrijven in Fryslân moeten
het zonder goede internetverbinding stellen. De provincie
sluit deze witte vlekken momenteel aan op glasvezel - maar
dan alleen als de burgers zelf meebetalen. Hoe snel gaat het
dan met dat snelle internet? Door Anja Mast.
In mei groef gedeputeerde
Sietske Poepjes de eerste sleuf
voor een nieuw glasvezelnetwerk langs de N381 (linksonder,
foto Rens Hooyenga; overige foto’s ANP)
voor bij het kaartje pagina 7:
Zo’n vijfduizend Friezen hebben intussen op de website
friesland.opglas.nl aangegeven
dat ze graag glasvezel willen.
A
lle e-mails sukkelen hier binnen
met de snelheid
van een trekschuit
op de Dokkumer
Ie”, vertelt schrijver Geert Mak
vanachter de laptop in zijn studiekamer. Hij woont in wat de
provincie een witte vlek noemt:
een gebied in Fryslân dat nu op
een trage ADSL-verbinding is
aangewezen. In totaal geldt dat
voor 32.700 huishoudens en bedrijven, 12 procent van het totaal
in Fryslân. Uitzending gemist, Youtube, Kamerdebatten volgen via
internet: het zit er niet in voor
Mak en zijn buren. ,,Als ik in
Amsterdam een krant wil downloaden, heb ik die binnen twintig
seconden op mijn scherm. Hier
kan ik rustig eerst de aardappels
opzetten.”
Tien, vijftien jaar geleden zou
die trage verbinding voor hem
reden geweest zijn om de koop
af te blazen. ,,Toen had ik hier
niet kunnen wonen, ik was toen
nog volop journalist, ik moest de
politiek scherp volgen, je moet
bij zijn. Nu ben ik met projecten op langere termijn bezig en
is het niet erg, en ik ben vaak
in Amsterdam. Het zijn geen
drama’s en ik red me wel, maar
gaandeweg ben ik in toenemende mate niet meer betrokken bij
een groot deel van de moderne
communicatie. Als je in het buitengebied woont, leef je echt in
een achtergebleven wereld. Mijn
buurvrouw, die digitaal vormgeefster is, rijdt naar Leeuwarden
De e-mails
sukkelen hier
binnen met de
snelheid van een
trekschuit
om bestanden door te sturen.”
Mak woonde jarenlang in
Jorwert. Ook daar had hij een
tamelijk trage internetverbinding, maar hij kon zich er toen
nog mee redden. ,,Internet was
in die beginfase fantastisch. Ik
besefte dat ik hier op het platteland dingen kon doen die ik
voorheen alleen in de stad kon
doen. Veel archiefonderzoek in
bijvoorbeeld New Orleans kon
ik vanuit Jorwert doen, want al
die archieven staan online. Nog
eens tien jaar eerder had ik daarvoor echt naar New Orleans toe
gemoeten.”
Meer bandbreedte
Nu, bijna tien jaar later, gaat die
vlieger niet meer op. De bestanden die we via internet rondsturen worden steeds zwaarder en
ieder jaar verbruiken we meer
bandbreedte, vertelt Pepijn Lavrijssen van Fryslân Ring. Verstuurden we enkele jaren geleden nog kilobytes, nu delen
we foto’s en videootjes van een
paar megabyte. Een telefoonverbinding of trage kabel - waar de
mensen in het buitengebied op
zijn aangewezen - kan dat niet
meer aan. Een gezin dat af en
toe films en muziek downloadt,
thuis werkt of een tv-programma later dan het moment van
uitzenden bekijkt via de website Uitzending Gemist heeft minstens een snelheid van 50 mbps
nodig. Lavrijssen kent gevallen
waar mensen moeten werken
met een fractie daarvan, bijvoor-
snel internet in hun gebied
voor elkaar te krijgen zoveel
mogelijk ondersteunen.”
Ook gedeputeerde Sietske
Poepjes ziet geen heil in een
aansluitverplichting voor
aanbieders. ,,Je kunt er wel op
wachten voor zoiets er door is
in de Tweede Kamer, maar dat
is een proces van jaren. Tegen
die tijd hebben we het hier allang aangelegd.”
Sietske Poepjes: ,,We kunnen het sneller zelf.”
Foto: Frans Andringa
Aansluitverplichting of niet?
Agnes Mulder: ,,Creatief met
elkaar oplossen.” Foto: ANP
In Finland zijn aanbieders
verplicht ook huishoudens
in het buitengebied aan te
sluiten als die daar om vragen.
Zo’n aansluitverplichting was
vroeger ook geregeld in de
telecommunicatiewet. Tweede
Kamerlid Agnes Mulder (CDA)
wil niet direct naar dat middel
grijpen. ,,Het is niet meer van
deze tijd. We willen als samenleving dat er meer aanbod
komt, dan moeten we eerst
kijken of we dit ook creatief
met elkaar kunnen oplossen
voor je de weg van de verplichting in slaat. Ik sluit het voor
de toekomst niet uit, maar we
moeten eerst kijken hoe het
zit met de dekking en waar de
knelpunten zitten. De overheid moet overbodige regels
en belemmeringen wegnemen
en inwoners met een idee om
Sneinspetiele
5
14 juni 2014
i De Europese Commissie wil dat alle huishoudens in alle
landen van de Europese Unie uiterlijk in 2020 minimaal een
verbinding van 30 mbps hebben.
beeldmet een downloadsnelheid
0,5 mbps.
Een slechte zaak, vindt Mak.
Zeker in een tijd waarin steeds
meer diensten door zowel de
overheid als in de zorgsector digitaal zullen worden aangeboden.
Snel internet is van levensbelang
voor de verdere ontwikkeling van
de provincie, stelt de schrijver.
,,Fryslân loopt het gevaar een
krimpgebied te worden. Dat proces kun je niet meer keren met
gewone snelwegen, maar wel,
tot op zekere hoogte, met digitale snelwegen. Je lost de krimp
er niet mee op, maar kunt die zo
wel tegengaan. Elk land, elke regio die vooruit wil, investeert op
dit moment waanzinnig in glasvezel, en terecht.”
Dorp
Maar in Fryslân kan het nog wel
een tandje harder. ,,Volgens mij
beseft men hier nog onvoldoende
dat je steeds meer stedelijke activiteiten tegenwoordig ook in
een dorp kunt uitvoeren. Dankzij
internet. Architecten, onderzoekers, handelaren, vormgevers
- talloze beroepen waarvoor je
vroeger in stedelijke gebieden
moest wonen om ze uit te kunnen oefenen, kun je nu gedecentraliseerd doen. Steeds meer
mensen uit de stad ontdekken
dat. Werd je eerst gedwongen
om te wonen waar je werkt, nu is
de keuze groter. Nu kunnen veel
stedelingen, als ze dat willen, een
groot deel van hun werk buiten
de stad doen. Bijvoorbeeld in een
Fries dorp.”
Maar dan moet de kwaliteit van
de verbinding wel meegaan. ,,We
lopen nu, vooral in het buitengebied, ronduit achter. De techniek
is verder gegaan en de verbinding
is blijven staan. Dat kan de provincie schaden. Ik denk dat Fryslân een enorme kans mist als de
situatie zo blijft. Gelukkig zijn de
Friese bestuurders nu ook klaarwakker.” Hij vindt dat de plaatselijke politiek weerstand moet
bieden tegen de verlokking om
vooral zichtbare monumenten na
te laten als teken van goed wethouder- of raadslidmaatschap.
,,Een kabeltje in de grond is niet
zo spectaculair, een weg wel. Politici moeten weerstand bieden
tegen de drang om spectaculaire
betonmonumenten neer te leggen. Er wordt nu onevenredig
veel geïnvesteerd in fysieke verbindingen, zoals een vierbaansweg naar Dokkum. Niet dat er
niks aan het wegennet moet gebeuren, maar dat kabeltje in de
grond minstens zo belangrijk als
een nieuwe weg.”
Lening
Voor 2018 moet er in elke Friese
gemeente ook glasvezel liggen
in gebieden waar marktpartijen
geen rendement verwachten. Als
Provinciale Staten op 18 juni met
het voorstel instemmen, worden
een Breedbandfonds en -loket opgezet, waar initiatiefnemers voor
netwerken in nog niet aangesloten gebieden leningen of garanties kunnen aanvragen voor hun
project. Daarvoor wil de provincie
zestig miljoen euro investeren in
de komende zes jaar. Aanvankelijk was er zo’n zeventig miljoen
euro opzij gezet, maar na overleg
met de markt en deskundigen
We moeten
voorkomen dat
het platteland
minder
aantrekkelijk wordt
kwam er een bescheidener plan
voor in de plaats. In de zestig miljoen euro zit nog twaalf miljoen
die in de vorm van marktconforme leningen wordt verstrekt aan
marktpartijen die meewerken
aan de aanleg van glasvezel.
De provincie gaat ervan uit dat
een gemiddelde aansluiting in
een slecht bereikbaar gebied 3200
euro zal kosten. De professionele
netwerkbedrijven willen niet
meer dan duizend euro per aansluiting kwijt zijn. Het resterende
bedrag zou dan met vijfhonderd
euro subsidie en een lening tegen
een rente van 2 procent gefinancierd worden. Dat betekent dat
het leeuwendeel van de aansluitkosten in het buitengebied nog
altijd voor rekening komt van de
huishoudens, bedrijven, scholen
en zorginstellingen. Het subsidiebedrag wordt verhoogd als blijkt
dat de geschatte 60 à 80 procent
aan deelnemers in een gebied
niet wordt gehaald. Dat kan dan
misschien meer mensen over de
streep trekken.
Om inwoners niet met een
groot bedrag ineens te confronteren, wordt de eigen bijdrage voor
de aansluiting uitgesmeerd in een
bedrag per maand, gedurende
twaalf jaar. Hoe meer bewoners
er in een gebied meedoen, hoe lager de kosten per aansluiting. Zo
doen in het proefproject Langedijke 130 van de 160 huizen mee,
waardoor daar glasvezel kan komen tegen tien euro per maand,
twaalf jaar lang.
Vervolg op pagina 7
i Glasvezel is een draad van glas, ongeveer zo dun als één
haar, die data heel snel over grote afstanden kan versturen.
Vervolg van pagina 5
Maar er zijn ook gebieden waar
boerderijen zo ver uit elkaar liggen dat het twintig euro wordt.
Gedeputeerde Sietske Poepjes: ,,Je
bent wel duurder uit ten opzichte
van inwoners van Leeuwarden of
Sneek, maar zonder die bijdrage
is het niet voor elkaar te krijgen.
Als de verbinding er eenmaal ligt,
heb je wel internet van randstedelijke proporties waar je je de
komende jaren goed mee kunt
redden. Het wordt waanzinnig
snel, sneller dan de pakketten die
nu over de kabel worden aangeboden.”
Meer doen
Op de website friesland.opglas.
nl hebben zo’n 5000 mensen
in Fryslân al aangegeven dat ze
graag glasvezel willen. De provincie gebruikt die gegevens om na
te gaan waar ze de schep het eerst
de grond in zet. Geert Mak vindt
dat de provincie meer moet doen
dan burgers laten bepalen of zij
het de moeite waard vinden om
een verbinding naar hun dorp te
laten aanleggen. ,,Als je de individuele burger die keuze laat maken zie je over het hoofd dat een
goede verbinding een publieke
functie heeft en doe je alsof het
een service is aan de mensen. Wie
vraagt wat de individuele burger
vindt van het nieuwe verkeersplein bij Joure? Dat gebeurt toch
ook niet? Dit is van dezelfde orde.
Goed internet is minstens zo belangrijk als alle wegenaanleg bij
elkaar.” De provincie is echter
gebonden aan regelgeving vanuit
Brussel. Die bepaalt dat de provincie zich alleen mag roeren in
gebieden waar de markt het laat
afweten: in de witte, onrendabele
vlekken.
Poepjes streeft ernaar om werk
met werk te combineren, door
bijvoorbeeld bij de aanleg van
riolering of nieuwe wegen ook
een kabel in de grond te leggen.
Zo kunnen de kosten worden gedrukt. Zelfwerkzaamheid wordt
ook gestimuleerd. ,,Boeren zijn
heel goed in staat om om zelf
een sleuf te trekken op hun land,
daar bespaar je ook kosten mee.”
Tussen Oosterwolde en Hoornsterzwaag wordt momenteel een
hoofdader van glasvezel aangelegd waarop aanwonenden later
eventueel kunnen aansluiten. De
provincie lift in dit gebied mee
met grondwerk van netwerkbeheerder Tennet.
Meters
De aanleg van een meter glasvezel
kost tussen de een en twee euro,
aldus Fryslân Ring. Daar komen
nog kosten voor het graafwerk
bij. In de stad is dat 45 euro per
meter, inclusief herbestratingswerk. In het buitengebied is dat
tussen de twintig en dertig euro
per meter. Hier moeten echter
meer meters worden gemaakt,
wat de aansluiting in verhouding
duurder maakt.
10 procent van de huishoudens
die tot nu toe verstoken zijn van
snel internet liggen te afgelegen
om aan te sluiten op glasvezel.
Het gaat dan om huishoudens
in uitgestrekte lintbebouwing.
In die gevallen kan het niet uit
om te gaan graven. Die plaatsen
worden bediend met een straalverbinding, die de downloadsnel-
Het wordt
waanzinnig snel,
sneller dan de
pakketten over
de kabel
heid verhoogt naar 100 mbps.
Niet zo snel als glasvezel. ,,Maar
de mensen kunnen zich er wel
mee redden.” Ook hier geldt: hoe
meer mensen meedoen, hoe lager
de eigen bijdrage.
Achterhaald
Het internet ontwikkelt zich snel,
in Amerika en Azië wordt al gewerkt aan de opvolger van 4G.
De gedeputeerde is niet bang dat
glasvezelinternet alweer achterhaald is tegen de tijd dat de verbinding goed en wel in de grond
ligt. ,,Als je een duurzame verbinding wilt hebben is een straalverbinding niet goed genoeg, dat is
een soort noodverband. Er zitten
grote uitbreidingsmogelijkheden
op glasvezel, het is toekomstbestendig, maar wel met een slag
om de arm. Want hoe de wereld
er in 2050 uitziet weet ik ook
niet.”
De uitbreidingsmogelijkheden
op glasvezel zijn groot, weet Pepijn Lavrijssen van Fryslân Ring.
,,Volgens onderzoeksbureau TNO
zouden we er minstens dertig jaar
mee vooruit kunnen. Hoe snel de
verbinding is is afhankelijk van
de aanbieder.” Glasvezel wordt in
snelheden van 40 tot 1000 mbps
aangeboden. Kabelaars bieden
snelheden tot 180 mbps.
Motie
Ook landelijk staat glasvezel
voor het platteland op de agenda.
Tweede Kamerlid Agnes Mulder
(CDA) ijvert al langer voor snel
internet voor het buitengebied.
Eerder dit jaar werd een motie
van haar partij aangenomen die
minister Henk Kamp (Economische Zaken) aanspoort om ervoor
te zorgen dat ook mensen in de
buitengebieden toegang hebben
tot stabiel internet. Landelijk zitten naar schatting 500.000 inwoners en 60.000 bedrijven zonder
een snelle internetverbinding.
Een goede verbinding wordt
tegenwoordig gezien als basisvoorziening. Mulder vindt dat de
overheid aanbieders best wat harder kan aansporen om glasvezel
ook naar het buitengebied door
te trekken. ,,Ik wil dat mensen
kunnen blijven meedoen in de
samenleving.’’
Mulder werkte eerder bij de
Kamer van Koophandel in Assen.
Recreatieondernemers in het bui-
tengebied in Drenthe beklaagden
zich al over de slechte internetverbinding daar en vrezen dat
toeristen daardoor wegblijven.
,,Mensen willen op vakantie ook
op internet kunnen, doen soms
nog wat werk, en dan is er geen
goede verbinding. In de zorg
wordt ict ook veel belangrijker.
Een dokter moet bijvoorbeeld op
afstand naar je wond kunnen kijken na een operatie, dan heb je
wel een bepaalde uploadsnelheid
nodig. Digitaal belastingaangifte
doen kan lastig zijn voor mensen
als ze een lage uploadsnelheid
hebben. Sommige mensen moeten op hun werk internetbankieren omdat het thuis niet kan.
Veehouders hebben problemen
omdat hun melkrobot niet op
afstand kan worden afgelezen.
Het wordt echt een probleem.
We moeten voorkomen dat het
platteland minder aantrekkelijk
wordt om te wonen, werken of
op vakantie te gaan.”
Minister Kamp zag dat probleem aanvankelijk niet, vertelt
Mulder. ,,Hij zei steeds: ‘we staan
voorop in Nederland, we doen
het goed, wat is het probleem
nu eigenlijk?’ En hij zei ook dat
het platteland zo veel voordelen
heeft, dat je er bijvoorbeeld wél
goed kunt parkeren. Nou, dan
ben je bij mij aan het verkeerde
adres. De minister heeft nu toegezegd de dekking en knelpunten
in kaart te brengen. Met elkaar
moeten we kijken hoe we zoveel
mogelijk mensen op snel internet
kunnen krijgen.’’

Download Report