22\~y- b'2-
PARKWEST
EmJnen: tandschapsvisie Centruru-West
STROOTMAN
, ,andsc hapsardlilcden
Pinl,""pkill 17
UJ/<) NM I llIIs/erdam I 'I.
"'WIV. 'IrOQ/III/m .llel
!lUI (1l1l<i!>SII'O,)lIII(JII .ItCI
l' i .H (O)2a-.1J <).4/ 1i9
I( H(D)2I1I)'lUII. 17
Inhoud
11nleiding
4
Opgave en Jigging pJangebied
2 Verleden , heden en toekomst
KarakterisLieken en korle geschiedenis van hel' esdorpenlandschap
Het huidige .Iandschap
Ruimlelljke onlwikkeling van de Noordbargeresch sinds 1850
Impressie van de huidige siluatie
foekomslige onlwikkeliJlgen
Condusies
3Visie
8
24
!.and chap - park - luin
Begrenzi.ng, invulling, tuinen en padenstTuctuur van het Park
Referenties
DireCle omgeving van hel park
Plankaart
Impressie
Vogelvluchl
4 Aanbevelingen
42
5 Bronnen
42
Colofon
43
Inleiding
Emmen heeft op het gebied van leisure veel
westelijke stadsrandzone die nauw aansluit op
te bieden. Met het Dierenpark Emmen als
de karakteristieke essen. Deze essen bepalen in
grootste trekpleister heefL de gemeente een
hoge mate de ruimtelijke identiteit en kwaliteit
attractie van formaat binnen haar grenzen lig-
van Emmen en de westelijke stadsrandzone.
gen. Deze trekker ontwikkelt zich de komende
Met de ontwikkeling van Centrum-West ver-
jaren verder. Emmen is onderdeel van het
schuift de grens van de stadsrandzone verder
esdorpen-landschap, met pal ten westen van
naar het westen en zal het landschap van de
de stad de Noordbargeresch. Emmen kiest in
stadsrandzone, vooral de Noordbargeresch
de Structuurvisie 'Emmen Veelzijdigheid troef'
ingrijpend veranderen.
voor een duurzame inrichting van de ruimte,
geent op het onderliggende landschap, en voor
Het plangebied beslaat 49 hectare, exclusiefhet
het versterken van de landschapsstructuur.
parkeerterrein ('parkeren-zuid'). Het meest
De uitbreiding van het centrum in westelijke
westelijke deel van de nieuwe dierentuin (onge-
richting vraagt om een zorgvuldige landschap-
veer 12 hectare) is gereserveerd voor eventuele
pelijke inpassing.
toekomstige uitbreiding. Aan de oostkant van
het plangebied zal een groot gebouw worden
In het kader van het Masterplan Emmen-
ontwikkeld, dat dient als entree voor de ver-
Centrum werkt de gemeente Emmen aan
schillende klimaatwerelden van de dierentuin
een gebiedsontwikkeling van het centrum
en tevens het theater zal huisvesten: de Wereld
van Emmen. Het centrum zal verder worden
van de Ontmoeting.
ontwikkeld om de economische kracht van het
In het kader van de benodigde m.e.r.-procedure
centrum te vergroten en de centrumfunctie van
heeft de gemeente Emmen behoefte aan een
de stad te versterken.
landschapsvisie die zorgt voor een optimale
Onderdelen van de gebiedsontwikkeling zijn
landschappelijke inpassing van de Wereld van
Ct:ulrum-West, de Hoofdstraadocatie (de
de Untmoeting en de nieuwe dierentuin in
huidige dierentuin) en De Verbinding (tunnel
Centrurn-West.
en plein). Om ruimte te maken voor deze ontwikkelingen is een belangrijke eerste stap het
verplaatsen van de dierentuin naar de Noordbargeresch. Centrum-West is onderdeel van de
. / Ifnll>l,q
.'
I.!JtI}Jt!.n
\
~
$.
G rQQ le
/
Emmer
en
Ligging plangebied
o
200
1.000 m
~~~.----=---~
N()()ni/lllrgucsdl gt.Zlt:tl \'lImif'I,1 Oflllljeklllflw/
•
I, ' '-:Vestenes~cherstraat
Huidige situatie plangebied
~ Oor~~llke grens van de es
GeprO)llo!eeme vntw'i/(ke/lnglm:
-
•
1 NI8IJ\...
•
2
/.
tlgand6m Watarfe'd'ng MolaIschapPlJ DrenIN!
~ .. 0.;
d .. I,\·.·~
P1~n
=~:a~n~~~~~r:~1)
D
5 TevervaJIIlndee1watemmgooed
0
IS Toe te VOt'io.)en dee1watlif\Wlqebed
6m:.."""·~'t.c·1
4 Aeservenng voor to%.Qmshge
uHbreldmg van het Dlerenpart:
7
Verleden, heden
en toekomst
Ligging van de essengordel
Het esdorpenlandschap van de zandgronden vormt het oudste landschap van Emmen, met pal ten
westen van de stad op een uitloper van de Hondsrug het waardevolle essencomplex. Dit essencomplex vormt een langgerekte gordel die globaal in noord-zuidrichting ligt en is samengesteld uit de
Schimmer esch, de Emmer esch en de Noordbargeresch. Op de Paleografische kaart van Drenthe
aan het einde van de Vroege Middeleeuwen (circa 1000 na Christus, Theo Spek, 2004) is mooi
de Jigging van de essengordel ten westen van Emmen ten opzichte van het stroomdallandschap
(blauw) en het Dekzandlandschap (geel) te zien.
Paleografische kam't van Drenthe aWl het einde van de Vroege Middeleeuwen
_
Es
(circa 1000 na ChriStIlS), Theo Spek, 2004)
o
Essengordel bij Emmel1
Dekzalldllll1dschap
iiiiiII Stroolllilalialldsc/wp
Woeste grond
Karakteristieken en korte
geschiedenis van het
esdorpenlandschap
Het Drentse esdorpenlandschap heeft ongeveer
maar soms ook op (voormalige) veengron-
duizend jaar gefunctioneerd, tot aan het einde
den. De es was het hart van dit systeem. Hier
van de 1ge eeuw. Daarna viel de basis onder het
werden de voedingsstoffen uit een groot gebied
systeem weg en begon het landschap in de loop
geconcentreerd. Het vee, vanaf de tweede helft
van de 20e en 21e eeuw langzaam te verval-
van de 15e eeuw vooral schapen, werd geweid
len. Aan het eind van de 1ge eeuw kwamen
op de voormalige heidevelden. De mest van
in Drenthe ongeveer driehonderd essen voor,
het vee werd op de akkers gebracht, zodat hier
gegroepeerd rond ongeveer 140 esdorpen en
akkerbouwgewassen konden worden geteeld.
esgehuchten.
Vanaf de 16e eeuw werd de mest vermengd met
zandhoudende plaggen (plaggenlandbouw, pot-
De huidige essen in Drenthe zijn het resultaat
stalsysteem), waardoor de essen ook langzaam
van een zeer langdurig ontwikkelingsproces. De
iets hoger werden.
oudste generatie esdorpen stamt uit de late 8e
ofvroege ge eeuw. Sommige delen van Drentse
Met de introductie van kunstmest aan het einde
essen zijn al 20 eeuwen in gebruik maar pas
van de 1ge eeuw viel de belangrijkste stu-
vanaf de 13e eeuw kunnen we spreken over een
rende factor van het esdorpenlandschap weg:
es. De Noordbargeresch heeft een kleinschalige
schaarste aan meststoffen. Daardoor waren
primaire blokverkaveling, waarvan de oor-
heidevelden niet meer nodig en was ook de
sprong vermoedelijk teruggaat naar de 6e - 8e
unieke positie van de es verdwenen, als enige
eeuw voor Christus. Uit talrijke onderzoeken
plek in het systeem waar voldoende meststoffen
elders in Drenthe is bekend dat in de onder-
waren. Met het beschikbaar komen van prikkel-
grond van dit soort verkavelingen zeer veel
draad (uitgevonden in 1873) aan het eind van
archeologische vindplaatsen voorkomen, vooral
de 1ge eeuw, waren vlechthekken en houtwallen
nederzettingen uit de Romeinse Tijd en Vroege
als middel om vee te keren ook steeds minder
Middeleeuwen. De Noordbargeresch behoort
no dig. Als gevolg van deze twee ontwikkelin-
tot het oudste ontginningstype van de Drentse
gen, in combinatie met allerlei andere nieuwe
essen en is zonder twijfel een belangrijke arche-
technieken, veranderde het esdorpenlandschap
ologische schatkamer. De Noord- en Zuidbar-
in de twintigste eeuw sterk van karakter: heide
ger Esch zijn samen 195 hectare en behoren
verdween grotendeels, houtwallen groeiden uit
daarmee tot de grootste van Drenthe. Aileen de
tot volwassen bomen en werden vaak gerooid,
Norger Esch, de Noordesch van Zuidlaren en
door ruilverkavelingen verdween de karakteris-
de Uffelter Esch zijn groter.
tieke percelering.
Het esdorpenlandschap wordt altijd geken-
Essen hebben een aantal karakteristieken
merkt door 3 landschappelijke eenheden: essen
die samen het karakter en het beeld bepalen:
met daaraan gekoppelde bebouwing, beekdalen
openheid, een heldere begrenzing, vaak een
en yeld~~. Dc domin~.,.tc sturcnde factor en
bolle ligging, lneeult:rt: gt:bruikt:rs en een groot
bestaansreden voor het esdorpenlandschap is
verschil tussen de wereld op de es en de wereld
de schaarste aan meststoffen voor gewassen.
buiten de es.
Esdorpenlandschappen komen daarom ook
voornamelijk voor op de armere zandgronden,
10
Noordllllrgert'sc/z gezie/l
I'WIIl!" de
SclwjJcllveel1weg
1. 0penheid
tot in de 17e eeuw kwamen omheiningen van
4. Meerdere gebrllikers
De individuele percelen hebben gewoonlijk
vlechtwerk rond de essen veel voor. Ze diende
Een es bestond altijd uit meerdere perce)en en
geen duidelijk zichtbare perceelsgrenzen
het wild en het vee buiten te sluiten. De meest
werd door meerdere boeren gebruikt, dee)s
zoals houtwallen, boomsingels ofhekken. De
gangbare begrenzing van de es als geheel in
individueel, deels collectief. In de regel kende
percelen waren onderling gescheiden door
de 18e en 1ge eeuw was de eswal. Dit was een
een Drentse es zeer talrijke percelen, vaak ve)e
grensvoren, smalle grasstroken en grenskeien.
aarden wal die met hakhout en/of doornige
tientallen of zelfs honderden.
Omdat deze van een afstand niet of nauwelijks
struiken werden beplant. Aan de buitenzijde
zichtbaar zijn, ken den de negentiende-eeuwse
werd de wal begrensd door een greppel van
5. Groot verschil binnen-buiten
essen dan ook een zeer open landschap. In
waaruit ook het zand kwam waarmee de wal
Een es is een in het landschap herkenbare en
de eeuwen daarvoor waren de essen sterker
werd opgeworpen. Op de plaatsen waar een
ruimtelijk begrensde eenheid, die landbouw-
gecompartimenteerd en daardoor minder open
weg de eswal of de houten omheining rond de
kundig afwijkt van andere onderdelen van het
door de aanwezigheid van omheiningen, hagen
es doorkruiste was de doorgang vaak afgesloten
landschap. Het primaire gebruiksdoel van een
en af een toe een bosje op de es.
door een draaihek. De eswal van de Noordbar-
es was het telen van akkerbouwgewassen.
2. Heldere begrenzing
ling.
geresch is helaas verdwenen in de ruilverkaveDe kostbare gewassen op de essen moesten
Tftl ~(J
worden beschermd tegen vee en wild. Daarom
3. Bolle ligging
waren essen altijd omheind en waren ze dui-
Soms hebben essen een bolle ligging, die vrijwel
delijk begrensd. Deze grens werd in de loop
altijd het gevolg is van het onderliggend na-
der eeuwen vaak naar buiten toe verlegd als er
tuurlijk relief, bijvoorbeeld van de dekzandrug
nieuwe stukken grond in aansluiting op de es
waarop de es is aangelegd.
werden ontgonnen. In de Middeleeuwen en
(HOI'l'ilS{IIWIt/C (('ksl is ~ "(llll/dl'('/~' ollflccnd
.\'jlc!,
j lei l)rL'ill'l t'stio r /J(,II/rulriSc/IrJP:
(/(/11 "
('('/I
..
Het huidige landschap
12
De huidige staat van de drie essen ten westen
konden worden uitgebreid. Ten noorden van
van Emmen is zeer verschillend. De Schimmer
de Noordbargeresch is Emmen ook langs de
esch en Emmer esch zijn goed geconserveerd.
Westenesscherstraat gegroeid in de richting van
Veel van hun oorspronkelijke ruimtelijke karak-
het dorp Westenesch waardoor de es niet meer
teristieken, dat wil zeggen de openheid, bolle
herkenbaar is als onderdeel van een opeenvol-
ligging, meerdere gebruikers, gebruik voor
gend essengordel. De hUidige Noordbargeresch
akkerbouw, zijn behoorlijk intact. De eswal
is dus in omvang kleiner dan de vroegere, veel
met opgaande beplanting is helaas grotendeels
grotere es waarvan het zuidelijke en oostelijke
verdwenen.
deel nu bebouwd is.
De Noordbargeresch heeft in een betrekkelijk
De Noordbargeresch omvat tegenwoordig het
korte periode een ingrijpende ontwikkeling
gebied tussen de Ermerweg, Hondsrugweg,
doorgemaakt. Daardoor zijn veel karakteris-
Westenesscherstraat en het Oranjekanaal. De
tieken van de oorspronkelijke es verdwenen.
kenmerkende beplanting, die op de kaart van
In de jaren 50 van de vorige eeuw groeiden
1850 nog een bijna volledige houtwal rond de es
Emmen en het dorp Noordbarge aan elkaar
vormt, is vrij'vc1 niet meer aan¥l€zig waardoor
waardoor de Noordbargeresch in twee delen
de es niet meer als een helder begrensde een-
werd gesplitst. In de jaren 70 werd de es door-
heid herkenbaar is. De es wordt aan drie kanten
gesneden door de Ermer- en Hondsrugweg,
ingesloten door infrastructuur en bebouwing
waarna Emmen en Noordbarge verder op de es
die in de meeste gevallen 'koud' aan de es grenzen.
Noordbargeresch; bebossing van het waterwingebied aan de linkerkant en de dierentuin aan de rechterkant
Naar het westen toe is het gebied open tot aan
ken, die de openheid en het karakter van de es
het Oranjekanaal waardoor de gerelateerde be-
sterk aantasten. De waterleidingmaatschappij
planting als grens van de es wordt ervaren. De
wi1 voorkomen dat het grondgebruik op de es de
stad Emmen heeft door de aanwezigheid van de
kwaliteit van het drinkwater negatiefbelnvloedt;
es een karakteristieke excentrische ruimtelijke
bos is daarvoor een zekere invulling. Naast
opbouw, met een open es tegen het centrum
de nieuwe vormen van grondgebruik werd de
aan. In dat opzicht is Emmen vergelijkbaar met
padenstructuur steeds meer ontmanteld. Van
een stad als 's-Hertogenbosch met zijn Bossche
de drie doorlopende paden blijft nu alleen de
Broek.
in de jaren 60 rechtgetrokken Schapenveenweg
Op de es zelfhebben een aantal ontwikkelin-
over. De meeste recente ontwikkelingen zijn
gen plaatsgevonden waardoor het gebied als
de dierentuin en twee parkeerplaatsen (P-Zuid
ruimtelijke entiteit minder leesbaar is geworden.
en De Cirkel), die de ruimte van de es verder
Een rechthoekige verkaveling werd in de jaren
hebben gefragmenteerd. Door deze verschil-
60 op het waterwingebied geprojecteerd. Ten
lende ontwikkelingen is de es niet meer als een
noorden daarvan werden bassins gegraven en
collectieve, ongedeelde ruimte herkenbaar. De
verschenen een kantoor met bijgebouwen van de
karakteristieke excentrische ruimtelijke opbouw
waterleidingmaatschappij. Door de waterleiding-
van Emmen, met een open es tegen het centrum
maatschappij zijn veel opgaande beplantingen
aan - een van de grote kwaliteiten van Emmen -
aangelegd in de vorm van langgerekte bosstro-
krijgt daardoor een andere invulling.
13
•
I
I
d
1850
14
1930
e es
1908
lin van
•
In
8
1964
1975
1985
2005
15
Plangebied met de oorspronkelijke grens van de Noordbargeresch
16
°'-_ __'000"-_
_ _ --',::;
'" m
•
es Ie
an
9
ReciJtgetl'olclcw SchapenvecllIveg op
Doblie op de Nool'dhargeresch
El'l1ler'weg Illngs de zlIidlclll1t viln
de Noordblll'gel'esc/l
Noorril1l!rgeresch gezlen vallafhet Oranjelcallila/
de Noordhargeresch
Bebossil'lg Fan het 1I'1Iterll'ingeiJieil op
[(ililtoor vall de Waierleidillg1llilalsc!wppij op
de tYool'dbargeresch
de NoordiJll1gerescil
(Juri i>os
by het Gellleenteilllis,
de ooslk(/ni
IK
.
ua Ie
l'lltT
Illln
de Noordhargeresc/I
Paflceerpillilts i>ij het GClllec;tleilllis, Win de
oostkam
I'll/I
de NoorliiJllr!;crcsciJ
Noordbarge, markant brinkdorp
Noordbargeresch gezien vanaf de traverse
Kantorenterrein in Noordbarge, aan de zuid-
Uitzicht op de Ermerweg en Noordbargeresch
kant van de Ermerweg
vanafhet bedrijventerrein in Noordbarge
Entree van de dierentuin Emmen op de Noord-
Parkeerplaats op de Noordba,-geresch
bargeresch
Krllising Hondsntgweg - Ermerweg, aan de
Verz01'gingshuis De Holdert, aan de oostkant
Blisstation en brllggebollw, aall de oostkant
oostkant van de Noordbargeresch
van de Noordbargeresch
van de Noordbargeresch
Laan langs het Oranjekallaal aan de westkant
Westenesch, markant brinkdorp, lIitzicht naar
Emmer Esch gezien vanaf de Westenesscher-
van de Noordbargeresch
de Emmer Esch
straat met het historische 'Landschapsbosch'
op de achtergrol1d
19
Toekomstige ontwikkelingen
In en rond het centrum van Emmen staat een groot aantal ontwikkelingen op stapel. Emmen is
naast een cultuurhistorisch rijk landschap ook een dynamisch landschap dat een grote mate van
dynamiek kent. In het kader van de gebiedsontwikkeling van het centrum van Emmen wordt de
dierentuin verplaatst naar de Noordbargeresch en wordt een nieuw theater bij de ingang van de
dierentuin gebouwd. Dierentuin en theater worden aan het stadcentrurn verbonden door middel
van een verbindingsplein, waarvoor de Hondsrugweg deels wordt ondertunneld. De organisatie
van de dierentuin denkt graag mee over een kwalitatief hoogwaardiger inbedding van de nieuwe
dierentuin in het landschap.
De dierentuin op de Noordbargeresch
20
Schimmer
Emmeresch
Noordbargeresch
bargere~ch
Noo
2015
o
100
SOOm
21
COllclusies
Een es is een kwetsbare landschappelijke eenheid, vooral door de openheid die w karakteristiek
is. Zelfs een kleine aantasting van de es zou worden ervaren als een 'smet op het blazoen: Een wat
grotere aantasting zou je kunnen zien als 'een stuk in de broek': jammer, de es is dan niet meer
wat het geweest is maar je ziet nog weI dat het een es is. In het geval van de Noordbargeresch is er
straks echter sprake van nog wat losse snippers open ruimte rond een grote oppervlakte aan nieuw
grondgebruik. Er ontstaat een lappendeken, waarbij het niet zinvol meer is om de karakteristieke
openheid van de es te behouden. Het agrarisch karakter van de es zal grotendeels zijn verdwenen
en het is de vraag of er genoeg lange zichtlijnen zullen zijn om de bolle ligging te kunnen zien. Er
is een nieuw ruimtelijk concept nodig, dat de nieuwe vormen van grondgebruik een interessante
nieuwe landschappelijke setting biedt, waarbij andere karakteristieken dan de landschappelijke
openheid en het agrarisch gebruik verwijzen naar de oorsprong van dit gebied.
Noordbargeresch
Acltterkant van de bestaande dierentuin op de Noordbargeresch
22
Een smet op het blazoen ...
Nog wat losse sllippers over...
Een stuk in de broek ...
Lappendeken
23
Visie
Hoewel essen in algemene zin heel waardevolle
nieuwe vorm te geven aan de excentrische op-
landschapseenheden zijn, die over het alge-
bouw van Emmen. Met deze benadering wordt
meen worden vrijgehouden van bebouwing, is
met respect voor het verleden een nieuwe toe-
in het geval van de Noordbargeresch echter al
komstige kwaliteit ontwikkeld. De fragmenten
vijftig jaar geleden een andere koers ingezet.
van de es worden omgevormd tot een park.
Door de uitbreiding van de dierentuin wordt
24
straks meer dan de helft van de es ingenomen
Het feit dat vrijwel aile grond in eigendom is bij
door andere vormen van grondgebruik dan
de waterleidingmaatschappij, dat de waterlei-
landbouw. De vraag is dan wat 'optimale land-
dingmaatschappij graag een duurzame groene
schappelijke inpassing van de dierentuin' en
invulling van haar gronden wil, en dat zij de
'respect voor de cultuurhistorische waarden van
betekenis van het gebied voor de bevolking van
het bestaande landschap' kunnen inhouden: de
Emmen graag wil vergroten, is een ideale uit-
karakteristieke openheid zal zijn verdwenen en
gangspositie voor dit park. De gronden hoeven
het agrarisch grondgebruik zal niet veel meer
niet meer te worden verworven, en de groene
voorstellen. Er zijn echter weI mogelijkheden
functie is ook op termijn verzekerd. Het enige
om andere karakteristieken van de es te verster-
wat nog nodig is voor een park is een uitge-
ken, zoals een heldere begrenzing, meerdere ge-
werkt ontwerp en een budget voor inrichting
bruikers en een groot verschil tussen de wereld
en, niet te vergeten, beheer. Natuurlijk stelt dit
op de es en de wereld buiten de es. Ook kan
ook beperkingen aan het gebruik van de es: de
de bolle ligging met lange zichtlijnen zichtbaar
waterleidingmaatschappij wil geen negatieve
worden gehouden. Er zijn grote kansen om de
beinvloeding van de kwaliteit van het grondwa-
ruimtelijke kwaliteit van het gebied een forse
ter. Bemesting en andere mogelijke negatieve
impuls te geven, de gebruiksmogelijkheden
invloeden moeten dus zoveel mogelijk worden
voor de Emmenaren stevig te vergroten en een
geweerd.
Landschap - park - tuin
Het ruimtelijk concept voor de Noordbargeresch is gebaseerd op de driedeling landschap - park tuin. Er wordt een nieuwe begrenzing van de es aangelegd in de vorm van een stevige houtsingel
van bijzondere bomen met onderbeplanting. Buiten die singelligt het landschap, dat bij voorkeur
in agrarisch gebruik is. Binnen die singelligt het park, dat een eenduidige inrichting krijgt, zodat
de eenheid hiervan wordt versterkt. In het park liggen tuinen, waarvan de dierentuin en het complex van de waterleidingmaatschappij de eerste twee zijn. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor 2 11
3 nieuwe tuinen in het park. Het landschap is zo open mogelijk, het park krijgt een serni-transparante inrichting, en de tuinen zijn relatiefbesloten en introvert.
28
IffVIIlIing park I refel1!uritfof(J "ulllwljlranspara"tt \:werm' V,l/l japrmu k~r~t n /.omtrr
"
Begrerlzirig park
....
\'
De begrenzing van het park voigt waar mo-
park. Aan de noordkant loopt de grens van het
gelijk de historische contour van de es. Dat is
park in een vloeiende lijn ten zuiden van het
mogelijk aan de westkant van de es. Waar dat
dorp Westenesch en het gebied Vreding. Aan
niet meer mogelijk is worden nieuwe grenzen
de oostkant ligt de grens van het park tussen de
gekozen, die ertoe lei den dat het park een
nieuwe dierentuin en de Hondsrugweg. In de
interessant architectonisch geheel vormt, dat
uitwerking van het parkontwerp moet aandacht
zoveel mogelijk oogt als een onafhankelijke
worden besteed aan de relatie van het park
ruimtelijke eenheid. Aan de zuidkant voigt
met ingang van dierentuin en theater, en met
de parkrand de grens van de es, waardoor
het centrum van Emmen, waarbij het nieuwe
duidelijk wordt dat de Ermerweg op de es ligt.
verbindingsplein een belangrijke schakel vormt.
Hierdoor ontstaat bovendien een bijzondere
Ook het historische bosje bij het gemeentehuis
entree van Emmen: je rijdt een stukje door het
speelt een rol in de relatie tussen park en stad.
Tuinen bin [len het par!,
De dierentuin en het complex van de waterlei-
Ten westen van de nieuwe dierentuin ligt
dingmaatschappij komen als tuinen met een
een reservering van circa 12 hectare voor
mooie begrenzing los in het park te liggen. De
een mogelijke toekomstige uitbreiding. Deze
ruimte van het park 'spoelt' er omheen. Daar-
mogelijke uitbreiding krijgt de vorm van een
naast zijn er mogelijkheden voor 2 a3 nieuwe
aparte tuin, met een bijzondere tijdelijke invul-
tuinen in het park. Daarbij kan bijvoorbeeld
ling. Als te zijner tijd deze tuin no dig is voor de
worden gedacht aan een archeologische tuin,
dierentuin, wordt een verbinding gemaakt met
een bijzondere vaste plantentuin, een doolhof,
bijvoorbeeld een loopbrug. Op deze manier
een kruidentuin, een sortimentstuin, een jeu-
wordt voorkomen dat de dierentuin een te
de-boulesbaan of een tennispark dat aileen per
grote ondoordringbare enclave in het park
tiets bereikbaar is.
wordt. Ten zuidoosten van de dierentuin wordt
Het ontwerp van de dierentuin wordt aange-
de parkeerplaats Zuid voor een deel binnen
past zodat deze tuin los in het park komt te
het park ingericht als onderdeel van het park.
liggen, een opvallend sierhek krijgt dat overal
De parkeerplaats Zuid behoudt de functie van
hetzelfde is, mooie entrees, en aan aUe kanten
parkeerplaats met de zelfde capaciteit.
oogt als een voorkant. Daartoe krijgen loodsen,
Ten noorden van de dierentuin wordt het
voorraadschuren en andere utilitaire onder-
bestaande complex van de waterleidingmaat-
delen van de dierentuin een plek binnen de
schappij ingericht als representatieve tuin in het
inrichting van de dierentuin; ze liggen niet aan
park. Door de positionering als een tuin in het
rll;' bl.l itenk~_l1t tegen het sierhek aan. Er werden
park, verbetert de uitstraling van de w·atcrlei-
doorkijkjes gemaakt, waardoor de bezoeker van
dingmaatschappij aanzienlijk. Zoals iedere tuin
de dierentuin af en toe een glimp opvangt van
binnen het park krijgt ook deze tuin een sierlijk
het park, en de bezoeker van het park af een toe
hek.
een olifant of een flamingo ziet.
30
Invulling park
Voor het versterken vall de ruimtelijke eenheid
vall hel voorjaar inluiden. regen bel einde van
in hel park wordl mer cen eenduidige texluur
de bloei wordt de bodem bedekt mCl een licht-
aangelcgd in de \'orm van cen haJItrausparante
ro7,e tapijl van bJoemblaadjes.13ij de soortkeuze
van bornen en bodemvegetatie moet rekening
'zwerm' van Japanse kersenbomen, stim.enplanlell en cen bijzondere kruidenvegetatie. De
kersenbomen z.ijll als cen vlucht spreeuwen: er
worden gehollden mel de randvoorwaarde dal
is sprake van een duideliJke organlsche eenheid,
Ie moet 1..0 gering Illogelijk zijn in verband met
de nrcheologische waarden in de bodem.
geen geomelrie, afstand.en tussen bomen :djn
ruel mag worden bemesl. De beworteling diep-
veTSGhiUend en er zijn plaat elJjk open plckkcn
Hel veenlje op de es, mogelijk een pingo-
en verdichtingen. zonder dal de z\Y.erm uil elkaar vall. Een per jaar in april is het feest als de
mine, wordl in sland gehouden als waardevol
kersellbomcn in bloei staan. Daar kunnen fesliviteiten aan worden gekoppeld die hel begin
landschapselement. Aile beSlaande opgaande
bepJanting op de e • die niet binnen de luinen
valt. wordl vcrwijderd.
Padenstructuur park
In het park wordt cen nieuwe padensuuc-
rond-de-es rnogeliJk wordl. Vanaf dil pad is
luur aangelegd. die deels gebaseerd is op hel
ziehl op het park en de luinen; op sommige
oorspronkeUjke padenpauoon op de es. £en
nieuw OOSI- w t-pad vorml de belangrijkste
pIa alsen worden doorkij.kjes gemaakl naar hel
omrtngende landschap. De Errnerweg is een
verbinding door het park heen van bet stadcen-
barriere in helloekom tige park.
uum mel het Noordbargerbo eh. De dorpcn
Westene ch en Noordbarge blijven verhonden
ituatie moet een oplOSSing worden gevonden.
Dat zou bijvoorbeeld kUllnen door op de plaats
door de chapenveenweg die goed wordt ingepast in h.et toekomsl ige park. en ,Yellichl zijn
sleekl twee markantc rode voetgangersbru.ggen
oorspronkelijke golvende vedoop lcrugkrijgl.
Over de hele I ngle van de nieuwe singe! rond
het park komt een pad. waardoor een rondje-
V~~r
...,
,,
,,
deze
waar het pad rond de es de Ermerweg overIe plaa.l eJl, die biJdragcll aan hel cachel van de
stadsenlree.
,,
~
31
Aansluiting park-plein
.
'
.:."', e
Het park sluit aan op het plein.
\~- -- -- ~
...,"
,," ',' , . , . , .
I
I
••. -"'c· ·park West
.l ...-.-·
<-- .,- I
\
\
\
,
':
'
:•
"
,
\
, .......... ....
"
~
---
I
,,/
I
I
kant een groene rand die de hoofden·
f!k/f)1
,_
I
I
Het nieuwe plein krijgt aan de oost·
tree van het park vormt.
11
In deze groene rand komen de Wereld
van de ontmoeting, de entree van de
"
dierentuin en het theater. Deze groene
rand contrasteert met de andere drie
harde randen van het plein.
Begrenzing park
•
It
I'
Begrenzing park Iprincipedoorsnede
32
~
,.
&
~
,,
I~
"':lef-e rerl"tli. ~ e-fo-·-'_ tIt,, 0"'·
F
\ ,..
"f!;<.
'l.)
hekken v()()r (If;
~~le<t
;Jart(
Park Valkenberg, Breda
Potters Fields Park, Londen
34
Chasse-terrein, Breda
v--:» n
(-.4 I Ii
co. ;£}'&Y'~
~;- m ~ I~ ~~ !~,,(~ (:S!
1;'.~,.
"'") I
<:!
tll~n{::~'l t)jrlrtf~f'l
~""~
.
i:l
.~ ~:a. ;:il.Jili
, ~'" ";
....~
-
_1'
I.
I
l,
:
,I
•••••
Ie,.
..
.'
•
<,
.:.,
"
~
"
':.~-:'
•
~
I
Directe olllgeving Vall het park
De zone tussen het park en de Hondsrugweg, die deels een verdiepte ligging krijgt, wordt voor een
deel opgenomen in het park en krijgt dus dezelfde karakteristieke inrichting. Voor een deelliggen
de gebouwen in een eigen tuinenstrook met een uitgekiend beplantingsplan van vaste planten,
waardoor de kantoren een chique, representatieve uitstraling krijgen (zie referentiefoto's). Het is
belangrijk dat er in de zone die buiten het park valt, weinig bomen staan en een andere is dan in
het park, om een dUidelijk onderscheid te maken tussen deze zone en het park.
Het zou interessant zijn om aan het Oranjekanaal, in aansluiting op het padenpatroon van het
park, een theehuis te vestigen.
Hoe de aansluiting van het park met de zone tussen het park en de Hondsrugweg moet worden
ingericht is nog onderwerp van nadere stu die. Te denken valt aan een tuinenzone met gebouwen
als intermediair tussen Park West en het plein (optie 1). het doortrekken van het park tot aan het
plein (optie 2) of een golvende begrenzing van het park met tussen deze grens en het plein een
aantal kleinere tuinen met gebouwen als intermediair tussen park en plein. (optie 3).
Optie 1
Optie 2
.....~~•..•....•~.............~::\
···········_·0....····\.
........................
Optie 3
:;-0
)
I
CC3
~
)
...... ................1
en plein.
{~.....
ti::::~,:· .j
i
........
j{
:f :i
I
!
.............................
/"'riJ,
! \Q
~
j
i
~ (
................t:; .....
./
/
... .. .............
~
:
1
i.: .
i
t.. ········.,·
1
Park loopt tot het plein en om~'at
Bcgrcnzing van parle got1.
tuinen met gebollwen.
Gebouwen deels in tuinen in park,
deels in een aparte tuinenzone
=combinatie van opties 1 en 2.
36
Refounties voor een repnurntrllitYe (UintJlZtlne mIld de nieuwt gebouwen naast hef park (He/veNa Parrifl, Sf-Gallen, Zwfrserland)
Impressie van
vanuit
Aanbevelingen
Benut een bepaald percentage van de investeringen in het centrum van Emmen voor een investering
in Park West. Afgezet tegen de enorme investeringen in het centrum van Emmen gaat het hier om
een luttel bedrag. De gronden hoeven niet meer te worden verworven en de groene functie is ook op
terrnijn verzekerd. Het enige wat nog nodig is voor een park is een uitgewerkt ontwerp en een budget
voor inrichting en beheer. Gemeentebestuur van Emmen: benut deze kans voor open doel!
Nu de Noordbargeresch een steeds verdergaande transformatie ondergaat, zou het goed zijn de
Schimmer esch en de Emmer esch een status als 'museum-es' te geven en deze essen vergaand te
beschermen.
Brannen
• Structuurvisie 'Emmen Veelzijdigheid troef: In de Structuurvisie 'Emmen Veelzijdigheid troef'
kiest Emmen voor een duurzarne inrichting van de ruimte, geent op het onderliggende
landschap, en het versterken van de landschapsstructuur.
• Bosch Slabbers, Ruimtelijke waardenkaart Emmen. De RUimtelijke Waardenkaart Emmen
schetst een karakteristiek voor o.a. het essenlandschap en een strategie voor het omgaan met de
herkenbare gelaagdheid van het landschap in de stad en stadsomgeving.
• Startnotitie MER.
• Alterra, 2005, Emmen in het perspectief van de es, van Esdorp naar esstad.
• Collenteur, G., 2006, Archelogische waarden in de gemeente Emmen: Een archeologisch en
historisch bureauonderzoek.
• Kaarten waterwingebied en grondwaterbeschermingsgebied.
• Spek, T., 2004, Het Drentse esdorpenlandschap: Een historisch-geografische studie,
Proefschrift Wageningen Universiteit.
42
Colofon
Projectgroep
Jan ruhler
Dierenpark Emmen
Geraadpleegde deskundigen
geschiedenis esdorpenlandschap
H.I-liddingh
Dierenpark Emmen
1beoSpek
Roelof Roossicn
Dierenpark Emmen
Koos Speksnijder
Diere.npark Emmen
Projectteam
Diedcrik Vissdler
Diere.npark Emme.n
Sieke van Hees
Alexal1dra Mars
Drcnts Plateau
Jasper pringelillg
StrQotman Land chapsarcbitecten
Marlies Holwarda
Gemeenle .Emmell
Demo !rootman
StrO()lman landschapsarchilecten
Eric van der Kuij)
Gemeenle Emmen
Anne Zaragoza
trootman Landschapsarchilecten
lroolman Landschapsarcb iteGten
Jacqueline Muifels
Gemeenle Emmell
Michiel van Zeiji
trootman landschapsarchitecten
]anneke ikkema
Gemeellte Emmell
ihijs van der Zouwen
lrOOlman Landschapsarcbilecten
Hans Praamslra
Grontmij
Martin Haan
Grontmlj
Beeldmateriaal
Tanja Tuenler
Pro Vijn
AI hel beeJdmaleriaal:
W. Peen tra
Provincie Drenthe
}. Venema
Provincie Drenlhe
G.Enling
Waterleidingmaatschappij Drenlhe
Norbert Veldkamp
Waterleidingrnaalsdlappij Drenthe
©
trOOlman Landschapsarchilecten
© Copyright 2024 ExpyDoc
