TOP Limburg 2014 2015

T.OP Limburg 2014 – 2015 Inhoud A. Ruimte voor SALK ............................................................................................................................ 2 B. RE-‐MINE ambitie: ruimte en economie in synergie ......................................................................... 2 C. RE-‐MINE actie .................................................................................................................................. 4 C.I RE-‐MINE Hub Limburg -‐ de regio Hasselt-‐Genk als stedelijke hub voor vernieuwende economieën ........................................................................................................................................ 5 1. Activeren circulaire hub Poort Genk ....................................................................................... 5 2. Verbindingsstrategie Corda campus ....................................................................................... 6 3. Verbindingsstrategie campus Diepenbeek ............................................................................. 6 4. Connectiviteit Hub Limburg en Brainport Eindhoven ............................................................. 6 5. Verbindingsstrategie Houthalen-‐Helchteren .......................................................................... 7 6. Ontwikkelingsscenario’s Ford site ........................................................................................... 7 C.II RE-‐MINE Park Limburg -‐ van de mijnroute tot the great outdoors ............................................ 7 1. Atlas verblijfparadijs ................................................................................................................ 8 2. Bovenlokale verblijfpoort Terhills ........................................................................................... 8 3. Bovenlokale verblijfpoort Zolder ............................................................................................ 8 4. Veerkracht groenblauw netwerk ............................................................................................ 9 C.III RE-‐MINE Stad Limburg -‐ stedelijk netwerk als motor van maatschappelijke dynamiek ............ 9 1. Bovenlokale samenwerking .................................................................................................... 9 2. Kolenspoor als gedeelde katalysator .................................................................................... 10 3. Grensoverschrijdende ontwikkeling Lanaken-‐Maastricht ..................................................... 11 D. Dynamisch planningsproces .......................................................................................................... 11 Projectomschrijving versie 25 september 2014 Contact [email protected] 1 T.OP Limburg A. Ruimte voor SALK De sluiting van Ford Genk, gepland eind 2014, zal het economische en het maatschappelijke landschap van de regio drastisch veranderen. Net zoals dat ten tijde van de sluiting van de mijnsites gebeurde. Om deze veranderingen op economisch en maatschappelijk vlak een positieve impuls te geven, werd het SALK-‐investeringsprogramma opgesteld. SALK, Strategisch Plan voor Limburg in het Kwadraat, wil duurzame werkgelegenheid bevorderen en het economisch herstel van de regio op lange termijn realiseren. Aan het uitvoeringsplan werd ook een ruimtelijke pijler gekoppeld, namelijk het Territoriaal Ontwikkelingsprogramma (T.OP) Limburg. De overheid erkent hierbij dat effectieve afstemming van economische en ruimtelijke structuren elkaar kan versterken en zo nieuwe kansen kan creëren. T.OP Limburg is een beleidstraject dat Ruimte Vlaanderen in 2013 initieerde om afstemming en win-‐
win te realiseren tussen de SALK doelstellingen, acties en andere lopende initiatieven in het gebied waar de sluiting van Ford zich het sterkst laat voelen. Het is tevens een verzameling van actiegerichte programma’s met een overkoepelende ambitie. Samenwerking en open partnerschap staan centraal. Coproductie proces bron: Maat ontwerpers B. RE-‐MINE ambitie: ruimte en economie in synergie Synergie realiseren tussen ruimtelijke en economische doelstellingen is de grote ambitie van T.OP Limburg. Die ambitie werd RE-‐MINE gedoopt – een knipoog naar de vele gebiedseigen sterktes die hiervoor herontgonnen kunnen worden. RE-‐MINE stelt dat er voldoende kapitalen en grondstoffen in Limburg aanwezig zijn als bron voor toekomstige welvaart. Het richt de blik op de innovaties die al gebeuren bij de traditionele economische spelers, op het brede productieapparaat en de aanwezige grondstoffen, op de landschappelijke troeven en de centrale ligging in de Eurodeltametropool, …. Door samenwerking met partners en experten wordt RE-‐MINE verder uitgewerkt en scherper gesteld. Twee ontwikkelingsstrategieën krijgen vorm: Limburg versterken als multiproductief netwerk – een zoektocht naar win-‐winsituaties tussen bedrijvigheid en stedelijke ontwikkeling -‐ en als verblijfparadijs -‐ win-‐winsituaties tussen investeringen voor wonen, natuurontwikkeling en toerisme. 2 RE-‐MINE als visie en kader om diverse initiatieven samen te brengen in één collectieve maatschappelijke opgave bron: Ruimte Vlaanderen Limburg als multiproductief netwerk De eerste RE-‐MINE strategie gaat op zoek naar win-‐winsituaties tussen stedelijke ontwikkeling, ondernemerschap en het logistieke netwerk. Meer en meer gaan economische en stedelijke ontwikkeling immers hand in hand. De kiemen voor een dynamisch stedelijk netwerk liggen in een stimulerend ondernemingsklimaat en omgekeerd. Deze strategie grijpt terug naar de strategische locatie en het aanwezige productiekapitaal van Limburg om met deze troeven in te spelen op vernieuwende economieën en de nood aan meer stedelijke dynamiek. De ontwikkelingsopgave focust bijgevolg op vernieuwende economieën waarvoor de inbedding in stedelijke context extra kansen kan creëren, zoals de circulaire economie of de zorgeconomie. Om deze vernieuwende economieën alle kansen te geven en tegelijkertijd een hoger ruimtelijk rendement te realiseren, wordt vanuit ruimtelijk perspectief gewerkt aan het verdichten, verweven en verbinden van de bedrijfs-‐ en zorglocaties in het gebied. Concreet worden volgende ruimtelijke transformaties gestimuleerd: • gemengde stedelijke bedrijfs-‐ of zorglocaties via verweving en hoger ruimtelijk rendement • gesloten energie-‐ en materialenkringlopen via symbiose • economische of zorgnetwerken via versterkte ruimtelijke connectiviteit (tussen bedrijven onderling, tussen bedrijven en kennisinstellingen en/of incubatoren) • gespecialiseerde knooppunten via clustering en missing links slimme logistiek Op strategische locaties wordt hiervoor actie ondernomen en aan piloot-‐ of hefboomprojecten gewerkt (zie verder RE-‐MINE programma’s). Vertrekpunt is kennis over type bedrijvigheid, lokale ambities en investeringsplannen, mobiliteit, stromen, stedelijke inbedding, gewenste stedelijke ontwikkeling, enz. 3 Limburg als verblijfparadijs De tweede RE-‐MINE strategie zoekt synergie tussen investeringen voor wonen, natuurontwikkeling en toerisme. Via bovenlokale samenwerking en een geïntegreerde aanpak wordt ruimtelijke samenhang toegevoegd aan het al rijkelijk aanwezige belevingskapitaal in de regio. Uitzonderlijke landschappelijke troeven, erfgoed en recreatieve bestemmingen worden beter met elkaar verbonden en vormen de onderliggende structuur en identiteit van diverse woonmilieus. De inzet is om de regio te versterken als trekpleister voor wonen en toerisme en tegelijkertijd de veerkracht van de open ruimte te laten toenemen. Concreet worden volgende ruimtelijke transformaties gestimuleerd: • dynamische stedelijke woonmilieus via verbinding, verdichting, diversifiëring of verweving van het woonweefsel • landschappelijke samenhang via ontsnippering en aangepaste ontwikkelingsconcepten voor landschappelijk wonen en werken • belevingsroutes via het realiseren en slim verbinden van bovenlokale en lokale verblijfpoorten, landmarks en uitzonderlijke zichten of programma’s Als onderlegger voor verdichting (intensivering) van woonmilieus of verblijfpoorten geldt het mobiliteitsnetwerk, voor verdunning (extensivering) is dit het openruimtenetwerk. Op strategische locaties worden acties uitgewerkt om kritische stedelijke massa te creëren (bv. langs duurzaam transport). Aanvullend worden missing links gerealiseerd om zowel de ecologische als d e recreatieve samenhang van de open ruimte te versterken. C. RE-‐MINE actie Ruimte Vlaanderen wil niet wachten met actie tot bovenstaande RE-‐MINE strategieën volledig zijn uitgedacht en geconcretiseerd voor de gehele regio. Vandaag al wordt samen met partners aan actieprogramma’s gewerkt om RE-‐MINE te doen landen op terrein. Zo kan de overkoepelende ambitie worden gevoed met ideeën van onderuit en getest op zowel concrete sites als aan de lokale investeringsdynamiek. Om tot gedeelde actie te komen, worden constructieve samenwerkingen opgezet met Vlaamse, provinciale en lokale partners. Drie programma’s zijn in uitwerking: Hub Limburg, Park Limburg en Stad Limburg. Deze programma’s zijn realisatiegericht. We beogen acties op korte en middellange termijn om de RE-‐MINE ambitie te realiseren -‐ stapsgewijs met een tijdshorizon 2020. De acties ontstaan vanuit een interactie tussen bottom-‐up en top-‐down initiatieven, waarbij bestaande investeringsplannen worden gekoppeld aan nieuwe ideeën. 4 Wisselwerking tussen visievorming op regionaal schaalniveau en lokale acties bron: Ruimte Vlaanderen C.I RE-‐MINE Hub Limburg -‐ de regio Hasselt-‐Genk als stedelijke hub voor vernieuwende economieën Het RE-‐MINE programma Hub Limburg brengt partners en acties samen om de regio stapsgewijs te ontwikkelen tot multiproductief netwerk. De huidige focus ligt op het realiseren van gemengde stedelijke bedrijfslocaties, gesloten energie-‐ en materialenkringlopen, economische netwerken, clustering en connectiviteit. Hiermee willen de partners in de eerste plaats het regionaal potentieel activeren voor de circulaire economie, in de brede zin. In een volgende fase kan daar een meer expliciete focus op de zorgeconomie aan worden toegevoegd. Onder RE-‐MINE Hub Limburg vallen volgende acties: 1. Activeren circulaire hub Poort Genk Samen met sleutelpartners stad Genk, OVAM (Vlaams Materialenprogramma), Agentschap Ondernemen en UHasselt worden stappen ondernomen om het potentieel voor circulaire economie (CE) te activeren in de ruimere regio Genk. Het gaat niet alleen om hergebruik van grondstoffen en nieuwe samenwerkingsvormen tussen bedrijven, maar ook om het hergebruik van ruimtelijk en van menselijk kapitaal. De circulaire transitie wordt gebruikt als hefboom voor stedelijke en regionale ontwikkeling in Poort Genk, op strategische plaatsen maar ook als geheel. De partners zetten specifiek in op omgevingsfactoren die de gewenste transitie op een duurzame manier kunnen versnellen (draagvlak en bottom-‐up dynamiek, financieel, logistiek, mobiliteit, ruimtelijk…). 5 Producten: a. Review bedrijfslocaties Poort Genk: onderzoeksrapport met een overzicht van type bedrijvigheid en bedrijfslocaties in Poort Genk; inclusief een verkenning van potentiële energie-‐ en materialenstromen, en mogelijke heroriëntering van, of samenwerking tussen, bedrijven(terreinen); (aug-‐oktober 2014) b. Prospectieve studie Circulaire economie Poort Genk: creatie van maatschappelijk draagvlak, aanzet van kansrijke cases en concrete beleidsaanbevelingen (o.m. noodzakelijke ruimtelijke randvoorwaarden) om de transitie naar CE te stimuleren en tegelijkertijd de ruimtelijke structuur te versterken; Genk wordt ingezet als “living lab” via een multi-‐stakeholderproces dat zich richt op bedrijven; co-‐financiering OVAM; (oktober 2014-‐mei 2015) c. Vervolgstudie CE: verdere uitwerking van de meest beloftevolle pistes die uit a en b voortkomen; partners evalueren de pistes in januari en leggen instrumenten samen voor continuering van de actie (bv. AO met focus op verdere uitwerking cases; OVAM met tools voor stromenanalyse – materialenscan, symbiose platform; ANB met iGreen fiber en biomassa; …); (prospectie, 2015) 2. Verbindingsstrategie Corda campus De Corda technologiecampus te Hasselt plant een uitbreiding. Op initiatief van de Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM) wordt voortschrijdend inzicht uit T.OP Limburg mee ingezet om de campus beter te verbinden met het omliggende woonweefsel, met andere hoogtechnologische sites, Limburgse incubatoren of kennisinstellingen. Een verbeterde regionale connectiviteit en verweving wordt vervolgens een troef om de relatie met de brainport regio Eindhoven te versterken. Producten: a. Masterplanstudie: vernieuwde visie waarbij de ambities voor verbinding en verweving op de verschillende ruimtelijke schaalniveaus worden meegenomen; T.OP Limburg reikt materiaal aan uit de andere acties, stemt er mee af en denkt mee; (prospectie, najaar 2014-‐2015) 3. Verbindingsstrategie campus Diepenbeek De universitaire campus van Diepenbeek heeft de ambitie om te groeien. Omwille van zijn strategische ligging (opgenomen in de afbakening van het regionaal stedelijk gebied Hasselt-‐ Genk, vastgesteld als ‘Signaalgebied’ (waterbuffercapaciteit), en halte op de geplande Sparatacuslijn) wordt dit groeiscenario aangevat om de site beter te verbinden met zijn context. T.OP Limburg stapt mee in een partnershap met de provincie, VMM, VLM, ANB, UHasselt en gemeente Diepenbeek, om tot oplossingen te komen voor strategische inbreiding en uitbreiding, die ook de campus beter verankeren in de regionale netwerken (stedelijk, economisch, openruimte). Producten: a. Open oproep masterplanstudie: meerschalig masterplan voor de uitbreiding waarbij lokale uitdagingen ook worden bekeken vanuit regionaal ontwikkelingsperspectief; (2014-‐2015) 4. Connectiviteit Hub Limburg en Brainport Eindhoven De geplande verbetering van de Noord-‐Zuidverbinding wordt aangegrepen voor positieve spin-‐offs in Limburg. Op initiatief van, en samen met, de Rijkswaterstaat NL en UAntwerpen wordt een geïntegreerde aanpak uitgewerkt om win-‐win te realiseren tussen (Europese) infrastructurele ontwikkeling en socio-‐economische ontwikkeling op lokaal niveau. Voorwaarde is een verbeterde oost-‐west connectiviteit in Limburg zelf. Het activeren van oude transportinfrastructuur, intermodale 6 afstemming en andere verbindingsstrategieën tussen bedrijvigheid en stedelijkheid te Genk, Hasselt en Houthalen-‐Helchteren staan hierin centraal. Producten: a. Proloogfase: Vlaams partnerschap (MOW, AWV,…), internationale consortiumvorming en EU subsidieaanvraag voor project “Networking for Urban Vitality”; T.OP Limburg staat in voor Vlaams partnerschap en de uitwerking van het concreet voorstel tot case studie in overleg met de partners; Europese cofinanciering vanaf 2016; (prospectie, najaar 2014-‐2015) 5. Verbindingsstrategie Houthalen-‐Helchteren Houthalen-‐Helchteren komt als strategische locatie naar voor om de RE-‐MINE doelstelling van het multiproductief netwerk te realiseren. Drie geplande investeringsdossiers spelen een belangrijke rol: de verbetering van de Noord-‐Zuid verbinding (met brainport Eindhoven); de uitbreiding van de regionale bedrijvigheid en de realisatie van de groene corridor. Om de startegische locatie te valoriseren, worden deze investeringen aangegrepen om tegelijkertijd het ruimtelijk rendement en de stedelijke dynamiek te verhogen, de regionale connectiviteit te verbeteren met andere sites voor vernieuwende economieën met incubatoractiviteit, en de landschappelijke identiteit vorm te geven. Producten: a. Ontwerpend onderzoek strategische verwevingslocaties: verbrede visie en stakeholderdialoog over Houthalen-‐Helchteren als knooppunt in het stedelijk, economisch, logistiek en openruimte netwerk op regionaal schaalniveau; kansen en consequenties op lokaal schaalniveau;` (prospectie, 2015) 6. Ontwikkelingsscenario’s Ford site De Vlaamse Regering wenst een aantal ontwikkelingsscenario’s uit te werken voor de Ford site. Samen met sleutelpartners stad Genk, Agentschap Ondernemen, OVAM en UHasselt wordt de oefening gemaakt. Producten: a. Werkatlas Ford site: toegankelijke synthese van de uitgangsituatie via cartografie en infographics; samenbrengen van de data die voortkomt uit de vele lopende onderzoeken (kosten-‐baten analyse Ford infrastructuur, onderzoek verontreiniging, ruimtelijke analyse, locatiefactoren, potentieanalyse CE, sectorale scenario’s, stromenanalyse…); de atlas als tool voor dialoog zowel met investeerders als andere belanghebbenden; (prospectie, 2015) C.II RE-‐MINE Park Limburg -‐ van de mijnroute tot the great outdoors Met het programma RE-‐MINE Park Limburg beogen de partners een brede landschappelijke ontwikkeling op regionaal schaalniveau: een regionaal landschapspark in de vorm van een openruimtenetwerk, opgespannen door uitzonderlijke natuurgebieden en multifunctionele recreatieve poorten. Recreatief-‐toeristische investeringsdossiers worden aangegrepen om synergie te realiseren tussen landschappelijke en stedelijke ontwikkeling. Door zowel de veerkracht als de identiteit van de regio als geheel te versterken vormt het park de motor voor een krachtige en duurzame vrijetijdseconomie. 7 RE-‐MINE Park Limburg omvat volgende acties: 1. Atlas verblijfparadijs De overkoepelende visie RE-‐MINE wordt uitgewerkt in twee ontwikkelingsstrategieën. Voor elke strategie wordt een atlas beoogd: een verzameling van kaarten die de visie en de doelstellingen operationaliseren. De atlas als open boek, waaraan eenvoudig kan bijgestuurd of toegevoegd worden, neemt de plaats in van het masterplan of de gebiedsdekkende visie. Voor de strategie “Limburg versterken als verblijfparadijs” bestaan reeds veel ideeën bij partners en aanvullend onderzoek. Lokale en bovenlokale visies worden nu geïntegreerd, afgestemd en geprioretiseerd. De atlas vormt op die manier een realisatiegericht discussiedocument dat als basis kan dienen voor overleg met partners voor de uitwerking van het RE-‐MINE actieprogramma, met inbegrip van suggesties tot concrete acties en trajecten voor bovenlokale samenwerking. Producten: a. Cartografie verblijflandschap de Wijers: verbrede visie over De Wijers afgestemd op de RE-‐MINE strategie voor een samenhangend recreatief en ecologisch netwerk; voortbouwend op het strategisch project De Wijers met een verbreding van de scope naar toerisme, naast natuur-‐ en landschapsontwikkeling; verbreding door toevoeging van het regionale schaalniveau en een toetsing op lokaal schaalniveau voor casegebied Zolder; (mei – aug 2014) b. Vlaamse en provinciale Atlasconsultatieronde: opmaak en scherpstelling van de atlas tot een gedragen versie door overleg met Vlaamse en provinciale partners; verdere concretisering in relatie tot SALK doelstelling en acties “Park Limburg”; (okt-‐dec 2014) 2. Bovenlokale verblijfpoort Terhills Zowel voor lokale als Vlaamse (SALK) doelstellingen vormt de site Terhills te Maasmechelen een unieke kans. Grote investeringen zijn gepland of worden vandaag uitgevoerd om de site als bovenlokale vrijetijdsbestemming te realiseren. Omwille van nieuwe inzichten, recente beslissingen, tijdsdruk en actieplannen staat de gebiedsontwikkeling echter onder druk. Vanuit de ambitie om de site als centrale bouwsteen van een bovenregionaal Limburg Park vorm te geven, draagt T.OP Limburg bij door de partnerdialoog en de investeringsplannen samen met de LRM en andere betrokken actoren te versterken. Producten: a. Ontwerpend onderzoek: verbrede visie over win-‐winsituaties in het projectgebied Terhills; meerwaarde door vernieuwende concepten voor landschappelijke samenhang, publieke ruimte en mobiliteit op lokaal en regionaal schaalniveau; stakeholderdialoog om van gedeelde visieontwikkeling naar gedeelde acties te gaan; (juli-‐dec 2014) 3. Bovenlokale verblijfpoort Zolder Zolder lijkt een aantal troeven te combineren om te groeien tot bovenlokale verblijfpoort in Park Limburg. Deze ambitie wordt vandaag door de lokale stakeholders (gemeente Heusden-‐Zolder, VLM, Circuit Zolder, investeerder hotelaccomodatie) gedeeld, maar vereist innovatieve strategieën om de schaalsprong waar te maken. Met deze actie worden lokale initiatieven wat betreft verblijven, sport en recreatie op elkaar afgestemd tot een collectieve cluster en verrijkt met nieuwe ontwikkelingsperspectieven op groter schaalniveau. Vervolgens worden financiële pistes voor gedeelde realisatie bekeken. Producten: 8 a. Ontwerpworkshop: verbrede visie en stakeholderdialoog voor de ruimtelijke ontwikkeling van de bovenlokale poort; focus op landschappelijke samenhang en acupunctuur interventies op basis van bestaande visies op verschillende schaalniveaus (poort tot de Wijers, circuit van Zolder, Bolderberg en domein Bovy); (okt-‐nov 2014) 4. Veerkracht groenblauw netwerk Ruimte Vlaanderen wil de veerkracht van het openruimtenetwerk in de Limburgse regio versterken. Vandaag al werken partners aan een aantal complementaire trajecten om die belangrijke veerkrachtopgave te realiseren. T.OP Limburg speelt een actieve rol in deze trajecten aangezien ze partnerschap en de concrete uitvoering van de RE-‐MINE doelstellingen en acties ondersteunen. Producten: a. Partnerschap uitvoeringsprogramma De Wijers (VLM): gedeelde visievorming en actie voor de versterking van de landschappelijke samenhang van het vijvergebied De Wijers; gebiedsgericht project en partnerschap waaraan T.OP Limburg bijdraagt door inhoudelijke verbreding van de scope op basis van de RE-‐MINE strategie en synergie met aangrenzende planningsintiatieven; bespreking met partners en insteek in lokale projecten die via Interreg, natuurinrichting, landinrichting worden gerealiseerd; (2014-‐2015) b. Partnerschap NPHK (RLKM): gedeelde visievorming en actie om de landschappelijke context van het Nationaal Park Hoge Kempen (NPHK) uit te breiden, te versterken en te bestendigen als een samenhangend natuurgebied waarbij tegelijkertijd voor een aantal functies (recreatie, ontginning, infrastructuur) een ontwikkelingsperspectief wordt geboden; opzetten van gedeelde planningsinitiatieven; (2014-‐2015) c. Partnerschap iGreen (ANB): community formation en uitbouw van een expertisenetwerk met als doel Limburg als pilot van de groene infrastructuur-‐benadering te lanceren; actiegerichte aanpak aangaande investeringen die leiden tot jobs in de groene sector met vijf investeringssporen: urbaan groen, open ruimte, natuur, water en fiber; (najaar 2014-‐2015) C.III RE-‐MINE Stad Limburg -‐ stedelijk netwerk als motor van maatschappelijke dynamiek Met RE-‐MINE Stad Limburg zet Ruimte Vlaanderen samen met partners in op een sterkere stedelijke dynamiek in de regio. Vanuit ruimtelijk perspectief wordt een strategische verdichting, verdunning of verweving van wonen en werken beoogd om zo de kritische massa voor stedelijkheid te vergroten. Als onderlegger voor verdichting geldt het mobiliteitsnetwerk, voor verdunning is dit het openruimtenetwerk. RE-‐MINE Stad Limburg stelt volgende acties voor: 1. Bovenlokale samenwerking Bovenlokale samenwerking is de voorwaarde om stadsregionale ontwikkeling vanuit een netwerkidee daadwerkelijk te realiseren. Gezien de beperkte demografische groei die in de regio op korte termijn verwacht wordt, komt het er op aan om samen met de lokale besturen mechanismes uit te werken die een strategische verdichting of verdunning haalbaar maakt. Vernieuwende aanpak en beleidsinstrumentarium voor ruimtelijk rendement en verdeelmechanismes zijn aan de orde. 9 Producten: a. Atlasconsultatie gemeenten: gedeelde visievorming tov de onderleggers mobiliteitsnetwerk, stedelijk en openruimtenetwerk (strategische plekken voor verdichting en/of verdunning van wonen); feedback RE-‐MINE atlas “verblijfparadijs” via bilaterale en plenaire consultaties; (prospectie, najaar 2014-‐2015) b. Trendonderzoek wonen in de grensgemeenten: gebiedsgerichte toepassing van nieuwste typologieën voor strategisch verdichten, verdunnen of verweven (bv. zorgwonen) op basis van een overzicht van de demografische trends in de grensgemeenten (Lanaken, Voeren, Maasmechelen, Dilsen-‐Stokkem); inzicht in flexibel en gebruiksgericht instrumentarium voor omgang met leegstand en sanering; samenwerking met Woonbeleid en OVAM (deelprogramma flexibel en dynamisch bouwen, Vlaams Materialenprogramma) (prospectie, 2015) c. Behoeftebevraging gemeentelijk woonbeleid: inzicht in nodige afsprakenkaders en instrumentarium voor bovenlokale samenwerking om nieuwe woontrends en strategische verdichting, verdunning of verweving te realiseren; met inzet van bestaande gemeentelijke overlegplatformen en in samenwerking met Woonbeleid; (prospectie, 2015) 2. Kolenspoor als gedeelde katalysator Het voormalig kolenspoor loopt als een rode draad door centraal Limburg. Volgens de betrokken partners heeft dit verlaten spoor de capaciteit om een centrale rol te spelen in de herontwikkeling van de regio. Het verbindt de belangrijkste stedelijke, recreatieve en economische centraliteiten in het meest verstedelijkte gebied van de regio terwijl het natuurreservaten doorkruist en unieke panoramische zichten geeft. Op het kolenspoor worden vandaag dan ook diverse ambities geprojecteerd die niet eenvoudig te combineren zijn. De uitdaging ligt in het concretiseren van een bovenlokale ontwikkelingsstrategie die op creatieve manier inspeelt op de ruimtelijke troeven en de verschillende bestemmingen combineert. Dit om ambitieuze én haalbare realisatietrajecten voor het kolenspoor te detecteren. Producten: a. Ontwerpworkshop “revitaliseren van het kolenspoor”: out-‐of-‐the-‐box ideeën ter ondersteuning van de partnerdialoog; georganiseerd door VLM, de provincie, Stad Genk, RV; (september 2014) b. Conceptstudie “Multiproductief netwerk kolenspoor”: verbrede visie over de mogelijke synergie bij ontwikkeling van het kolenspoor te Genk vanuit perspectief van recreatie en landschappelijke ontwikkeling, economische ontwikkeling en (goederen)transport; subsidieaanvraag bij Stedenbeleid door Stad Genk; (indien toekenning, najaar 2014-‐2015) b. Kolenspoor als katalysator voor duurzame ontwikkeling: onderbouwen van een vernieuwende investeringsstrategie voor het kolenspoor als collector (showcase of testing ground) van de nieuwste technieken voor mobiliteit, watermanagement en energievoorziening en als groene infratructuur; inspelend op huidige uitdagingen (en investeringsopportuniteiten) wat betreft regionale identiteit en intermodale connectiviteit voor zorg, recreatieve en woon-‐werk doeleinden; T.OP Limburg verzamelt ideeën en data en ziet partnerinitiatieven (bv. VRP lab) als kansen om experten te betrekken en de strategie verder uit te werken; (2014-‐2015) 10 3. Grensoverschrijdende ontwikkeling Lanaken-‐Maastricht De gemeente Lanaken heeft de kans om een strategische rol te spelen voor het versterken van de stedelijke dynamiek in de regio. Omwille van de ligging, grenzend aan de stad Maastricht, alsook omwille van de reeds aanwezige potenties en lopende ruimtelijke processen in en rond Lanaken (nationaal park NPHK, Spartacustram, Albertknoop, ...). Deze actie beoogt een toename van de kritische stedelijke massa in de gemeente door een slimme verdichting en/of verdunning van het woonweefsel en een versterking van het ruimtelijk rendement en verweving op bedrijfslocaties. Om de uitdaging aan te gaan, wordt ook ingespeeld op lopende investeringsplannen en ambities met betrekking tot recreatie, natuur en zorgfuncties. Producten: a. Consultatieworkshop: gedeelde visievorming met gemeente Lanaken en Maastricht tov de onderleggers mobiliteitsnetwerk, stedelijk en openruimtenetwerk: strategische plekken voor het creëren van dynamische stedelijke woonmilieus, landschappelijke samenhang en belevingsroutes; (september 2014) b. Onderzoek “Strategisch verdichten en verdunnen van Lanaken tot Voeren”: concreet voorstel tot verdichtings-‐ en ontsnipperingsstrategieën voor de regio Lanaken-‐
Maastricht-‐Voeren; de vraag naar kritische stedelijke massa wordt gekoppeld aan de vraag naar poortontwikkeling van het NPHK tot Maastricht en prioritaire ecologische missing link (driehoek Genk, Maastricht, Voeren); door koppeling wordt aanzet gegeven tot afstemming en meer efficiënte inzet van middelen en instrumenten, evenals nieuwe inzichten wat betreft vereffeningsmechanismes; co-‐financiering met ANB; (prospectie, najaar 2014-‐2015) D. Dynamisch planningsproces Bottom-‐up & top-‐down realisatie T.OP Limburg zoekt aansluiting bij wat er al beweegt, en wil dit versterken en faciliteren. Van “bovenaf alleen” volstaat niet om in Limburg de maatschappelijke uitdaging aan te gaan en effectief acties en verandering te realiseren. In het T.OP planningsproces staat de wisselwerking tussen bottom-‐up & top-‐down dynamiek centraal. De vele realisatiegerichte partnerschappen met zowel lokale actoren als Vlaamse beleidsdomeinen geven dit weer. Er beweegt al heel wat in de richting van RE-‐MINE. De uitwerking van de RE-‐MINE strategieën “multiproductief netwerk” en “verblijfparadijs” lift mee op de bestaande dynamiek: trends op macroniveau (bv. globalisering, schaarste, klimaatverandering, energie, EU beleid), transities op mesoniveau (bv. SALK, Vlaams materialenprogramma, regierol overheid, transitie in de zorgsector) en de ambities en initiatieven op lokaal niveau (bv. SALK, gemeentelijke beleidsplannen, LRM investeringsagenda, Klimaatpact Limburg). De koppeling tussen bottom-‐up & top-‐down dynamiek wordt stapsgewijs -‐ actie per actie -‐ gerealiseerd via de drie RE-‐MINE programma’s. Deze realisatiegerichte programma’s leggen verbindingen tussen beleidsdomeinen en investeerders op verschillende schaalniveaus en vanuit verschillende invalshoek. Ze koppelen elk algemene visievorming aan concrete investeringsdossiers. RE-‐MINE Hub Limburg richt zich op de strategie van het multiproductief netwerk om synergie tussen stedelijkheid en bedrijvigheid te bewerkstelligen. RE-‐MINE Park Limburg focust op de strategie van het verblijfparadijs om synergie tussen wonen, toerisme en landschap te realiseren. RE-‐MINE Stad Limburg mikt ten slotte uitdrukkelijk op de gemeenschappelijke randvoorwaarde van beide strategieën: het versterken van bovenlokale en grensoverschrijdende samenwerking. 11 Dit is wellicht ook de grootste uitdaging. Om de stedelijke of maatschappelijke dynamiek te versterken in een regio met beperkte demografische of economische groei, moeten haalbare en slimme strategieën voor verdichting, verbinding of verweving worden bedacht. Zowel voor bottom-‐
up als top-‐down staat een grote cultuurverandering op de agenda. Noodzakelijke voorwaarden zijn zowel bovenlokale samenwerking als een vernieuwend beleidsinstrumentarium om lokale besturen toe te laten prioriteiten te leggen en keuzes te maken. Om deze uitdaging aan te gaan, en het debat te openen, biedt elk van de drie RE-‐MINE programma’s een specifieke invalshoek. Dit verklaart ook het belang van de samenhang tussen de drie programma’s. Drie programma’s koppelen bottom-‐up aan top-‐down actie en geven complementair vorm aan de RE-‐MINE ambitie bron: Ruimte Vlaanderen Uitnodigende en open projectaanpak T.OP Limburg is een verzameling van programma’s, deeltrajecten en -‐acties. Parallel wordt gewerkt aan korte termijn en lange termijn perspectieven, nieuwe test cases, pilootprojecten of onderzoek. De T.OP ambitie wordt verder uitgediept en scherpgesteld, bovenlokale samenwerking wordt opgezet en het SALK uitvoeringsprogramma opgevolgd. Doorheen het voortschrijdend inzicht en de continue partnerdialoog ontstaan nieuwe kansen om tot actie over te gaan en verder vorm te geven aan de RE-‐MINE programma’s Hub Limburg, Park Limburg en Stad Limburg. Op die manier is T.OP Limburg een dynamisch en uitnodigend proces om partners en hun ontwikkelingsplannen te engageren voor RE-‐MINE. Als meerwaarde en winst van partnerdeelname kan het T.OP project ondersteuning bieden bij de realisatie van investeringsplannen. Het zet hiervoor de expertise en instrumenten van Ruimte Vlaanderen in, of van de betrokken partners: • inhoudelijke ondersteuning: (ontwerpend) onderzoek, workshops en expertbijdrage, netwerkacties, technische ondersteuning, referentieprojecten, … • financiële ondersteuning: subsidies voor procesregie, onderzoek, piloot-‐ en activeringsprojecten, bovenlokale samenwerking, … • ondersteuning realisatieproces: regelluwe omgeving, faciliterend vergunningskader, versnelde procedures, gekoppelde inzet sectorale instrumenten, communicatieve ondersteuning, afsprakenkaders, … 12

Download Report