Dossier
Oktober - november - december 2014 | 3de jaargang nr. 4
Verschijnt driemaandelijks
Oost west,
thuis best?
Cultuurverschillen
onder de loep
“Ik heb geen god nodig om
tot moreel hoogstaande
waarden te komen.”
De jeugd
van tegenwoordig
over vrijzinnig
humanisme
Dirk Verhofstadt ziet atheïsme
als basis voor wereldvrede
vrijzinnig humanistisch tijdschrift
voor de maatschappelijk geëngageerde mens
deMens.nu Magazine |
2
deMens.nu Magazine | 3de jaargang nr. 4
oktober - november - december 2014
Verschijnt driemaandelijks
Verantwoordelijke uitgever: Sylvain Peeters
Oude Keulseweg 220 - 1933 Sterrebeek
issn 2034-6646
deMens.nu – Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw
Federaal Secretariaat
Brand Whitlocklaan 87
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe
T 02 | 735 81 92
F 02 | 735 81 66
Je kan je gratis abonneren op
[email protected]
deMens.nu Magazine.
www.deMens.nu
hoofdredactie
Anne-France Ketelaer
Marina Van Haeren
eindredactie
Julie Van Garsse
redactie
Franky Bussche
Veerle Cannoot
Nele Deblauwe
Lieve Goemaere
Liza Janssens
Ellen Vandevijvere
Nils Vandevijvere
Sarah Van Gaens
Julie Van Garsse
Anne-Flor Vanmeenen
Dominique Verschuren
lay-out
GrafiekGroep
Hoe? Stuur een mailtje naar
[email protected]
OF stuur een brief naar
deMens.nu-UVVvzw
Brand Whitlocklaan 87
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe
Met vermelding van je naam en
adres.
Zin in de e-gazet?
Zin in de e-gazet, de digitale
nieuwsbrief van deMens.nu?
Op het menu staan opinies,
boeiende activiteiten, foto-­
reportages en nog veel meer lekkers.
We brengen je minstens een keer
per maand op de hoogte van
markante nieuwtjes. Surf snel naar
onze website en schrijf je in!
foto’s cover, pagina 8, 10, 11, 25
© Jeroen Vanneste
Volg ons op
foto pagina 3
© Isabelle Pateer - Otherweyes
deMens.nu Magazine wordt gratis verspreid binnen
de vrijzinnig humanistische gemeenschap.
De redactie van deMens.nu Magazine is niet
verantwoordelijk voor de inhoud van de door derden
geleverde artikels.
Onder auspiciën van de Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw.
Lid van de Unie
van de Uitgevers van
de Periodieke Pers
Conform de wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van
de verwerking van persoonsgegevens (8 december 1992) delen wij je mee dat een
aantal van je persoonsgegevens opgenomen worden in ons adressenbestand.
DeMens.nu zal, als houder van dit bestand, je gegevens verwerken in het kader van
volgend doeleind: verspreiden van publicaties en interne communicatie.
Op schriftelijk verzoek, gericht aan mevrouw Marina Van Haeren, algemeen directeur,
Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, kan je een overzicht
krijgen van de door deMens.nu over je opgeslagen persoonsgegevens. Onjuiste
gegevens verbeteren wij op je verzoek.
Reacties op dit nummer kan je steeds doormailen naar [email protected]. Deze
worden, na overleg en goedkeuring door de redactieraad, geplaatst op de website
bij de rubriek Reacties van het desbetreffende deMens.nu Magazine.
3
| deMens.nu Magazine
van de redactie
Bonte
bagage
it jaar is het vijftig jaar geleden dat België met
Marokko en Turkije akkoorden sloot opdat
gastarbeiders gemakkelijker naar hier konden
komen. Het was het begin van een migratieverhaal,
dat verschillende vormen zou aannemen en de
samenleving sterk zou veranderen. Vandaag klinken in België
meer dan ooit verhalen uit alle windstreken. In de hoofdstad
heeft meer dan de helft van de bewoners buitenlandse roots en in de
nationale ploeg zijn enkel de shirts uniform. Deze bonte mix leidt tot
verschillende gebruiken, gewoontes, uitdrukkingsvormen en soms zelfs
een andere kijk op normen en waarden.
Deze verschillende bagage wordt vaak geduid als een geheel van
cultuurverschillen, en vormt voer voor studies en discussies. Maar hoe
ervaren mensen zelf deze verschillen en hoe gaan zij ermee om? Nemen
zij soms bagage van anderen over, of is het ‘Oost west, thuis best’? En
hoe werkt dat samenleven dan? Als vrijzinnig humanistisch blad draait het
bij ons om mensen, en hoe ze hun weg vinden in de maatschappij. Hoog
tijd dus om ons dossier te wijden aan het concept ‘cultuurverschillen’
vanuit een mensenperspectief. Cultuur zien we hier als de gewoontes en
gebruiken waarover een volk beschikt. Hieronder vallen onder andere het
geheel van normen en waarden, de voeding, taalgebruik, eetgewoontes,
kleding, levensbeschouwing, muziek en dans...
Cultuurverschillen zijn ook voelbaar in de kleinste gemeenschap, zoals
op de redactievloer van dit magazine. Onze pennen zijn even divers
als de samenleving zelf, al schrijven we aan hetzelfde verhaal en met
hetzelfde doel: de geëngageerde lezer een relevante portie lectuur
voorschotelen. En aangezien deMens.nu verscheidenheid omarmt, laten
we vanaf dit magazine verschillende stemmen aan bod komen in de Van
de redactie. Als eindredactrice bijt ik alvast de spits af. Veel leesplezier.
Julie Van Garsse
deMens.nu Magazine |
3
inhoud
foto © Jeroen Vanneste
14
7
13
8
t
s
e
w
O o st
t
s
e
b
?
s
i
u
th
dossier
Cultuurverschillen onder de loep
Uitn
ee
bar me
ka
24 p tern
ag
We leven in een gemondialiseerde wereld. In onze samenleving, onze buurten en soms
ina
zelfs in onze families bevindt zich een mengelmoes van mensen met verschillende
’s
culturele achtergronden. Hoe leven ze samen in deze bonte mix? Hoe ervaren ze die
cultuurverschillen en hoe gaan ze daar dan mee om? In dit dossier geven we het woord
aan nieuwe en oude Belgen. We vragen hen hoe ze hun weg vinden in de Belgische samenleving en
wat hen verbaast of ontroert tijdens deze zoektocht. We krijgen een inkijk in het leven van nieuwkomers,
luisteren naar de successen en hindernissen bij gemengde koppels en gluren binnen in de huiskamers
van verschillende generaties Vlamingen en Turkse migranten. En omdat ook levensbeschouwing tot
cultuur behoort, ontmoeten we een ex-vrijzinnige die een opmerkelijk parcours aflegde. Ze koos voor
een orthodox-joodse levensstijl. Tot slot mogen alle geïnterviewden die in dit dossier aan bod komen
ons uitleggen wat hun favoriete ritueel is.
[jvg]
4
| deMens.nu Magazine
31
foto © Hujo
32
17
28
6Markant
8Onderhuids
“Hoe meer kennis ik opdoe, hoe vrijer ik me voel”
De vrijheidsstrijder in Dirk Verhofstadt
Bij deMens.nu
13Dagschotel
22Ingezoomd
24 Vrijwilliger van bij ons
30Actua
Jongeren voelen zich als een vis in het water bij
vrijzinnig humanistische waarden
Jongeren boven!
Jong en geëngageerd: Floris Van Laere wordt
gelukkig van anderen gelukkig maken
14Jong.nu
19
Wetenschap en natuur
Hoe maak je de juiste keuze?
Tip: vertrouw niet op je brein
20 Onder de loep
26Groen gedacht
Herbruikbare luiers, biogroenten, maar vooral: liefde en
geborgenheid in de eco-crèche
27Breinpijn
18Gedachtestreepje
28 Van de bovenste plank
Gedachten zijn vrij
35 Van dag tot dag. Een vrijzinnig
Saskia De Coster is waanzinnig dol op
mannenondergoed
17 De mening
19 Column Raf Walschaerts
34 Column Marleen Temmerman
humanist in het dagelijkse leven
36Er is een huisvandeMens
in je buurt!
deMens.nu Magazine |
5
mar
kant.
Geestelijke gezondheidszorg piekt
Markant bundelt merkwaardige,
opzienbarende en grappige
artikels uit de media.
Julie Van Garsse
Raad aan het
zaad
Steeds meer Belgen kloppen aan
bij een psychiater. In 2012 kregen
psychiaters bijna vier keer meer
patiënten over de vloer dan in 2003.
Het aantal raadplegingen steeg namelijk
van 87.000 per jaar naar 330.000.
In de privépraktijken liep het aantal
bezoeken op van 454.000 per jaar in 2003 tot 1.193.000 per jaar in 2012, een
serieuze verdubbeling. Ook het gebruik van geneesmiddelen voor geestelijke
aandoeningen kende een piek. Rilatine werd in 2012 zes keer meer genomen
dan in 2004. Daarnaast steeg ook het gebruik van de klassieke antidepressiva
sterk in diezelfde periode. Eén miljoen Belgen slikt elke dag een pil tegen
geestelijke aandoeningen. Een opmerkelijke vaststelling in een land waar de
welvaart zo hoog is.
Bron: De Morgen
Anticonceptie:
aan/uit
Wie zaad- of eicellen doneert, ziet zijn of haar
toekomstige kinderen doorgaans niet opgroeien.
Toch kunnen ook donoren even hun ouderlijke
gevoelens laten spelen wanneer ze hun bijdrage
leveren. Op een nieuwe website,
www.levensdonoren.be, zijn anonieme berichtjes
te vinden van donoren aan hun toekomstige
kinderen. Het idee kwam van een man die zelf
ter wereld kwam met behulp van donorzaad.
Het creatief bureau Famous maakte er werk van
en ontwierp de site. De ziekenhuizen hopen dat
dit meer mensen aanzet om donor te worden,
want er is een enorm tekort. Een mooi initiatief
waardoor anonieme donoren een stem krijgen en
‘hun’ kinderen wijze raad kunnen meegeven, zoals
“Luister naar je ouders, doe wat ze zeggen, maar
soms eens niet” (geplukt van de website).
Bron: Het Laatste Nieuws
6
| deMens.nu Magazine
Tegenwoordig kan je met een knop heel wat regelen vanop
afstand, denk maar aan de televisie of huishoudelijke
elektronica. Binnenkort bestaat er voor vrouwen ook een
afstandsbediening voor hun eigen lichaam, en meer
bepaald voor het bepalen van hun vruchtbaarheid.
Een anticonceptiechip onder de huid, ontwikkeld
door het Amerikaanse bedrijf MicroCHIPS, beschermt
zestien jaar lang tegen zwangerschap. Elke dag
komt er een kleine hoeveelheid levonorgestrel, een
vrouwelijk hormoon, vrij in het lichaam. Wie zwanger
wil worden, kan echter met de afstandsbediening de
anticonceptiechip afzetten, om hem na de bevalling weer
in te schakelen. Tegen 2018 zou de chip beschikbaar zijn.
Een klein minpuntje: er bestaat een gevaar voor hacking. Je
laat de afstandsbediening dus best niet rondslingeren. Kwestie
van baas te blijven in eigen buik…
Bron: Deredactie.be
Een neus voor seksen
Mensen zijn zoogdieren. Net zoals honden
en katten aan elkaars achterste
snuffelen om het geslacht en
de seksuele beschikbaarheid
van hun gezelschap te
kennen, gaan ook mensen
af op deze feromonen
(scheikundige geurstoffen)
om te raden of ze een man
of vrouw voor zich hebben. Dat
ontdekte een onderzoeksteam van de
Chinese Academie voor Wetenschappen
in Peking. Ze lieten proefpersonen figuurtjes
zien die over een computerscherm liepen.
De testpersonen moesten raden of deze
mannelijk of vrouwelijk waren. De typisch mannelijke en vrouwelijke loopjes
werden snel herkend, maar er was ook een categorie twijfelloopjes. Het
geslacht herkennen lukte hier niet. Tot de onderzoekers de deelnemers
besprenkelden met een typisch mannelijke geur (androstadienon, dit
scheiden mannen af in zweet en zaad). Dit deed de heteromannen niets,
maar heterovrouwen en homomannen beoordeelden het loopje vervolgens
als mannelijk. Sproeiden de deelnemers de stof estratetraenol (komt
vooral voor in vrouwelijke urine) over de deelnemers, dan reageerden
de heteromannen en beoordeelden ze het loopje als vrouwelijk. Op
homomannen en heterovrouwen had dit luchtje geen effect.
Moraal van het verhaal: mensen ruiken de andere sekse, zelfs
zonder ze dat beseffen. En nog treffender: homomannen ruiken
enkel mannen, maar reageren niet op de vrouwelijke lokstof.
Homoseksualiteit zit dus duidelijk niet enkel in het hoofd, voor wie
daar nog aan twijfelde.
Bron: De Standaard
Mens en dino
Creationisten geloven dat het universum
voortkomt uit een scheppingsdaad. Die
theorie staat haaks op de evolutietheorie
van Darwin. Toch vinden bezoekers
van het Creation Museum in Kentucky,
opgericht door aanhangers van het Bijbelse
creationisme, er binnenkort het skelet van
een allosaurus. Van deze dino, die lijkt op de
tyrannosaurus rex, wordt algemeen aangenomen
dat hij 140 miljoen jaar geleden leefde in
Noord-Amerika. Maar het museum wijst die
evolutionistische theorie af door te stellen
dat deze dino 4.300 jaar geleden op de aarde
rondliep aan de zijde van de mens en dat hij aan
zijn einde kwam door de zondvloed van Noach.
Voor de dino’s was er dus geen plaatsje voorzien op de
ark?
Kinderen
zonder
jeugd
Ze zijn met meer dan 700 miljoen,
de vrouwen op deze wereld die
reeds werden uitgehuwelijkt toen
ze jonger dan 18 jaar waren. Dat
zegt het VN-kinderfonds Unicef.
Meer dan één op de drie meisjes
trouwden zelfs voor hun vijftiende.
Een minderjarig meisje dat
uitgehuwelijkt wordt, heeft meer
kans op een levenslang benadeelde positie, ontbering
en huiselijk geweld. Tijdens een zwangerschap en
bevalling loopt ze ook meer risico op complicaties
of een doodgeboren baby. Verder stelt de VN dat
wereldwijd 130 miljoen vrouwen en meisjes op deze
wereld het slachtoffer zijn van genitale verminking:
zij hebben geen uitwendige geslachtsorganen meer.
Door deze verschrikkelijke praktijken hebben deze
kinderen en vrouwen geen recht op zelfbeschikking.
Bron: Deredactie.be
Wijsheid gaat niet door
de maag (als je te veel
frieten eet)
Wie ongezond eet, presteert slechter. Dat blijkt alvast uit
een Europese studie naar de relatie tussen gezondheid
en studeren bij universiteitsstudenten. Het onderzoek
werd gedaan door een VUB-team. Hieruit bleek dat de
studenten die niet alle examens aflegden overwegend
van het mannelijk geslacht waren, grotere toenames in
tailleomtrek kenden tijdens het eerste semester en meer
frieten aten dan meer gedisciplineerde studiegenoten. Maar
ook bij de studenten die wel aan alle examens deelnamen,
kon er een verband worden aangetoond tussen slechte
cijfers en het mannelijk geslacht,
toename in gewicht, tailleomtrek
en hogere friet-, frisdrank- en
alcoholconsumptie.
Studenten moeten
natuurlijk wel van hun
vrijheid proeven, maar
zoals bij alles: té is
nooit goed.
Bron: VUB
Bron: De Morgen
deMens.nu Magazine |
7
“Hoe meer
kennis
ik opdoe,
hoe vrijer
ik me
voel”
Interview met
Dirk Verhofstadt
8
8
|| deMens.nu
deMens.nu Magazine
Magazine
onderhuids
“Onze voorouders hebben gestreden voor de vrijheid van
meningsuiting, voor de scheiding van kerk en staat, de
gelijkwaardigheid van man en vrouw en het recht op zelfbeschikking.
We moeten die zaken luider dan ooit blijven opeisen.” Moraalfilosoof
en auteur Dirk Verhofstadt is een vrijheidsstrijder. In de Gentse
aula’s van de faculteit Communicatiewetenschappen, in de politieke
achterkamers en op de publieke tribune timmert hij aan een wereld
waar kennis en denken tot vrijheid leiden. Een wereld volgens een
universeel seculier humanisme. Hoe dat werkt, legt hij uit in zijn
recente boek, Atheïsme als basis voor de moraal. Hiermee won deze
vrijdenker op 21 juni de Prijs deMens.nu.
Nils Vandevijvere - foto’s © Jeroen Vanneste
Atheïst tot in de kist
Wat betekent atheïsme voor jou?
Evolutiebioloog Richard Dawkins zou mij een de facto atheïst noemen. Je kan nooit met zekerheid weten dat er geen god is, maar
dat lijkt wel de meest waarschijnlijke hypothese. Ik heb ook geen
god nodig om tot moreel hoogstaande waarden te komen. Ik ben
er zelfs van overtuigd dat alleen het atheïsme ons verlangen naar
een harmonieuze wereldgemeenschap, onze bekommernis voor
de andere levende wezens en de bescherming van de natuur mogelijk kan maken. Enkel door afstand te nemen van een bovennatuurlijke macht, kunnen we komen tot rationele en universele
seculiere waarden die elke mens kan onderschrijven.
Atheïst, non-theïst, vrijzinnig, humanist, agnost, vrijdenker,
niet-religieus... Veel woorden die min of meer naar hetzelfde
verwijzen. Maken we het ons niet te moeilijk?
Op zich lijkt me dat geen probleem, zolang men maar streeft naar
een seculier ‘moreel Esperanto’, zoals de filosoof Paul Cliteur dat
zo mooi zegt. Zelf voel ik mij verwant met de nieuwe atheïsten,
zoals Richard Dawkins en de filosofen Sam Harris, Daniel Dennett
en Etienne Vermeersch. Zij ijveren voor een meer militant atheïsme,
zeker in deze tijden waarin radicale gelovigen opnieuw hun ‘waarheden’ willen opleggen aan anderen. Wel mag dit atheïsme zich
niet beperken tot kritiek of aanvallen. We moeten het ook een positieve humanistische invulling blijven geven.
Wat zijn volgens jou de belangrijkste redenen waarom
zoveel mensen blijven geloven?
Ik wil er eerst op wijzen dat we sinds een halve eeuw toch een
grote seculariseringsbeweging hebben gekend. Het aantal pratikerende gelovigen in Europa is sterk afgenomen. Maar in grote delen
van de wereld kent het recht op zelfbeschikking, de essentie van
de verlichting, nog heel wat tegenkanting. Het collectief - het volk,
de natie of de religie - wordt er belangrijker geacht dan het individu.
Dat zien we nu ook opnieuw bij ons.
Atheïsme als basis voor moraal, hoe zie je dat?
Atheïsme is de enige mogelijke weg om te komen tot een moreel
kader dat het meeste uitzicht biedt op vrede en wederzijds begrip.
Het streefdoel is een universeel seculier humanisme. Iedereen mag
geloven wat hij wil, maar hij mag dat niet opleggen aan een ander.
In het publieke domein is het beter om het persoonlijke geloof opzij
te schuiven voor universele seculiere waarden. Op die manier kunnen mensen met verschillende geloofsovertuigingen toch eenzelfde
morele taal spreken.
deMens.nu Magazine |
9
“Godsdienst is
een agressief
makende drug.”
Vrijheid als hoogste goed
Eén voor allen, allen voor één
Wanneer voel je je echt vrij?
Hoe meer kennis ik opdoe, hoe vrijer ik me voel. Ik ben dan ook
een groot voorstander van kwaliteitsvol onderwijs en meer sociale
mobiliteit. Dat geeft mensen kansen om zich op te werken en vrijer
te zijn. In die zin volg ik de capability approach van de filosofe
Martha Nussbaum. In deze benadering stelt zij de mogelijkheden
en talenten die in elke mens schuilen centraal. Hoe meer deze
ontwikkeld kunnen worden, hoe vrijer men wordt. Een staat dient
zich op deze basis in te richten.
Wat betekent solidariteit voor jou?
Solidariteit is noodzakelijk om mensen die door omstandigheden
en buiten hun wil niet in staat zijn om over zichzelf te beschikken
kansen te geven. Wie daartoe de mogelijkheid heeft, kan er zich
niet aan onttrekken solidair te zijn. “Niet alleen door zijn handelingen, maar ook door zijn nalatigheid kan iemand een ander leed
doen, en in elk van beide gevallen draagt hij met recht de verantwoordelijkheid”, aldus de Britse filosoof John Stuart Mill, en hij had
gelijk.
Filosofische discussies rond vrijheid versus determinisme
woeden nog steeds volop.
Ik denk niet, zoals velen, dat de vrije wil niet bestaat. Maar kennis
is wel een sleutel. Ik ben het eens met Etienne Vermeersch als hij
zegt dat meer kennis tot minder determinisme leidt. Maar volledig
vrij zijn we natuurlijk nooit. Er zijn fysieke beperkingen en we nemen
ook vrijwillig verantwoordelijkheden op die onze vrijheid inperken.
Er zijn ook regels en wetten maar dat zijn noodzakelijke beperkingen, die net meer vrijheid garanderen: “Entre le fort et le faible,
c'est la liberté qui opprime et la loi qui affranchit”. (nvdr: “Tussen de
sterke en de zwakke is het de vrijheid die onderdrukt en de wet die
bevrijdt”) Dat zei de 19de-eeuwse Franse politicus Henri Lacordaire,
en ik volg hem daarin.
Wat hoop je bij te dragen met je denken en boeken?
Onze voorouders hebben gestreden voor de vrijheid van meningsuiting, voor de scheiding van kerk en staat, de gelijkwaardigheid
van man en vrouw en het recht op zelfbeschikking. We moeten
die zaken luider dan ooit blijven opeisen. In mijn boek Atheïsme als
basis voor de moraal promoot ik bijvoorbeeld tien seculiere geboden om te komen tot Immanuel Kants Zum ewigen Frieden. (nvdr:
Naar de eeuwige vrede)
Welke vrijheden zijn voor jou het belangrijkst?
Het recht op zelfbeschikking! Dat moeten we niet alleen nastreven
voor onszelf maar ook voor de miljoenen mensen die van deze
vrijheid alleen maar kunnen dromen. In het bijzonder voor vrouwen.
In die zin ben ik ook een militante feminist.
10
| deMens.nu Magazine
Wat zorgt voor de meeste verdeeldheid in de wereld?
Ongetwijfeld religies. Denk aan de twist tussen protestanten en
katholieken in Ierland, de botsing tussen soennieten en sjiieten
in Irak en Syrië, de strijd tussen moslims en hindoes in India, de
clash tussen joden en moslims in Palestina, de gewelddaden tussen christenen en moslims in Nigeria, Egypte, Soedan, Indonesië
en tal van andere plaatsen. Godsdienst is dus geen opium dat het
volk verdooft, zoals Karl Marx beweerde, het is eerder een agressief makende drug die de grendels van het persoonlijk geweten
opzijschuift waardoor mensen tot alles in staat zijn.
onderhuids
Durven denken
Durven heeft steeds met angst te maken. Waarom is het
belangrijk om te durven denken?
Daarover gaat mijn vierde seculier gebod: “Wees nieuwsgierig,
doe kennis op en onderwerp elk standpunt, elke visie en elke hypothese aan de hardste kritiek, ook je eigen standpunten”. Het
voortdurend in vraag stellen van vermeende zekerheden, los van
religieuze dogma’s, heeft in de loop van de geschiedenis voor veel
morele vooruitgang gezorgd. Denk aan de strijd tegen de slavernij,
tegen apartheid, tegen de onderdrukking van de vrouw, tegen homofobie… Religieuze leiders hebben het moeilijk met dat ‘durven
denken’. Hun dogma’s vormen de basis van hun machtsposities,
die ze in stand willen houden. Daarom proberen ze kinderen wetenschappelijke kennis te ontzeggen. Dat zien we in de VS waar
radicale christenen hun kinderen van school weghouden en thuis
onderwijzen, in islamitische landen waar kinderen in madrassa’s
de Koran vanbuiten moeten leren, en in gebieden waar extreme
moslims meisjes verbieden om naar school te gaan. Het ergste
voorbeeld was de aanslag door de taliban op de Pakistaanse activiste Malala Yousafzai in 2012, toen ze op weg was naar school.
Kennis is hun grootste vijand.
Zie je dit ook gebeuren in onze contreien?
Ook bij ons worden moslimmeisjes vaak snel uitgehuwelijkt om het
huishouden te doen voor de man en familie. Die meisjes beginnen
dat echter in te zien. Steeds meer onder hen studeren goed en
gaan naar de universiteit omdat ze beseffen dat een diploma hun
paspoort is naar meer zelfbeschikkingsrecht. En het is juist die tendens die radicale moslimmannen willen tegenhouden. Maar ik ben
optimistisch. Die meisjes en vrouwen willen en zullen emanciperen
en we moeten hen daarbij helpen.
Denken we soms ook niet te veel?
We kunnen niet genoeg denken. En dat gaat samen met lezen. De
Hongaarse schrijver György Konrád heeft het over de wereldliteratuur als het enige middel tot transcendentie.
Bemin je naaste als jezelf
Waar komt deze 'regel' vandaan?
Je naaste beminnen is een evolutionair gegeven. Alleen op die
manier konden in de prehistorie mensengroepen overleven. Het
begrip ‘naaste’ beperkte zich toen wel tot de eigen stam en is in de
deMens.nu Magazine | 11
onderhuids
loop van de geschiedenis steeds verder uitgebreid. Denk aan de
categorische imperatief van Immanuel Kant, waarnaar mijn derde
seculier gebod verwijst: “Handel zo alsof de maxime van jouw handeling door jouw wil tot algemene wet moet worden”. Gelovigen
merken op dat dit identiek is aan de ‘gulden regel’ die in religieuze
teksten terugkomt en die stelt dat je een ander niet aandoet wat je
niet wilt dat jou wordt aangedaan. Maar er is een cruciaal verschil.
Wie de gulden regel navolgt, doet dat in de hoop om daarvoor
beloond te worden in het hiernamaals. Het is dus beredeneerd. Bij
Kant niet. Men moet het goede doen omwille van het goede, en
niet omdat we daar later voor beloond worden.
“Ik ben een
militante
feminist.”
In België bestaat een georganiseerd vrijzinnig humanisme
dat erkend is door de overheid en werkingsmiddelen krijgt
voor vrijzinnig humanistische dienstverlening. Hoe sta jij
daartegenover?
Het vrijzinnig humanisme heeft uiteraard een toekomst. Ik ben
ervan overtuigd dat we heel veel mensen achter onze ideeën kunnen krijgen. Maar ik ben radicaal tegen de financiering van religies
en levensbeschouwingen met overheidsgeld. Er bestaan genoeg
systemen zoals in Duitsland en Italië waarbij mensen via de belastingbrief vrij kiezen wat ze willen ondersteunen. We moeten vooral
onze humanistische visie met meer kracht, begeestering en enthousiasme publiek maken.
Waarover ben je ooit van mening
veranderd?
Wat is de grootste verschuiving in je denken geweest en wat
heeft dit veroorzaakt?
Ik heb lang gedacht dat de secularisering zich automatisch zou
doorzetten en religies geen factor van belang meer zouden zijn.
Toen ik voor mijn boek De derde feministische golf zes moslima’s
interviewde, besefte ik pas hoe nefast religies zijn voor onder meer
vrouwen. En toen ik mijn boek Pius XII en de vernietiging van de
Joden schreef, begreep ik dat die paus en de meeste van zijn
bisschoppen en priesters tijdens de oorlog schuldig verzuim pleegden door weg te kijken terwijl miljoenen joden werden afgemaakt.
Datzelfde zagen we bij al die gevallen van seksueel misbruik van
kinderen door geestelijken. Ik heb besloten om nooit meer te zwijgen over misdaden in naam van een of andere god.
Ondertussen ben je alweer met een nieuw boek bezig?
Ja, over Cesare Beccaria, misschien wel de meest invloedrijke
verlichtingsfilosoof. 250 jaar geleden schreef hij Over misdaden
en straffen waarin hij zich keert tegen foltering en de doodstraf en
waarin hij pleit voor straffen in functie van het gepleegde misbruik
en voor de gelijkheid van elke mens voor de wet. Allemaal humanistische ideeën die grotendeels werden gerealiseerd ondanks
tegenkanting van de kerk. Ik wil die moedige man en zijn ideeën
opnieuw onder de aandacht brengen.
12
| deMens.nu Magazine
Prijs deMens.nu
Op 21 juni, de internationale dag van het humanisme, sleepte
Dirk Verhofstadt met Atheïsme als basis voor de moraal de
tweede Prijs deMens.nu in de wacht. De Prijs deMens.nu wordt
om de twee jaar uitgereikt en gaat naar het beste non-fictieboek
met vrijzinnige inslag of thematiek dat in die voorbije twee jaar
verscheen. Atheïsme als basis voor de moraal werd geprezen
om zijn sterk vrijzinnig engagement. Naast de eer ontving de
winnaar 3.000 euro prijzengeld.
Wie graag een lezing wil organiseren over dit boek, kan steeds
bij Dirk Verhofstadt terecht via [email protected].
Agenda
Agenda
Agenda
Sebastiaan Verheyen
Dagschotel
jzinnig
Vri
t
en
ul
ns
co
isch
st
ni
Plat du jour
ma
hu
g
ni
Vrijzin
helen
Dish of the day
Ontmoetingscentrum (VOC) Mec
7u00:
De dag begint met
een uitermate moeilijke
oefening in tijdsbeheer: drie
kinderen binnen anderhalf uur
'schoolklaar' maken.
8u28: Met de fiets naar het
VOC. Onderweg zet ik de
oudste af aan de school.
8u44: Koffiezetten,
post en e-mails doornemen.
9u32:
Vergadering met de collega's
van het huisvandeMens Mechelen.
Samen overlopen we de komende
activiteiten en bekijken we waar we
elkaar kunnen versterken.
13u30:
'Interlevensbeschouwelijk klasbezoek': na een bezoek
aan de moskee, de boeddhistische tempel en de kathedraal
stormen 18 leerlingen uit het zesde middelbaar het VOC
binnen. Het wordt een fijne dialoog over grote (en minder
grote) levensvragen.
15u40:
Die affiche voor de
Grijze Geuzen nog ontwerpen
17u33:
Thuis, het eten staat
klaar, wat een luxe!
10u35:
Ik spring even binnen in het boekenparadijs De
Zondvloed. Samen organiseren we de activiteit Literaire
apero op zondagochtend en ik bezorg hen het nieuwe
drukwerk.
11u02:
Terug in het VOC registreer ik een
wilsverklaring inzake euthanasie. De man knoopt een
gesprek aan over het belang van zelf de touwtjes in handen
te kunnen houden.
13u11:
Even 't stad in voor een
broodje Oud Amsterdammm!
19u15:
Terug in het VOC voor een debat. Er wordt
aandachtig geluisterd en hevig gediscussieerd. De spreker
blijft nog napraten met een deel van het publiek terwijl hij
geniet van een Maneblusser: een geslaagde avond.
23u33:
Thuisgekomen: iedereen slaapt al, behalve Ludwig,
onze ietwat neurotische kat. Met hem luister ik nog even
naar de bezwerende stem van Melanie De Biasio.
maandagdinsdag woensdag
donderdag vrijdag zaterdagzondag
deMens.nu Magazine | 13
“Mensen
blij maken,
ik doe dat
echt graag”
Je bent jong
en je wilt wat
(voor anderen doen)
Floris in de stille box waarmee TONY! in de zomer
doorheen Vlaanderen trok.
14
| deMens.nu Magazine
jong.nu
Als hij geld had, hij zou het allemaal weggeven. Dat hoor
je niet vaak, uit de mond van een 21-jarige. Toch wordt
Floris Van Laere vooral gelukkig van… andere mensen
gelukkig maken. Daarom steekt hij heel wat vrije tijd in
vrijwilligerswerk. Deze zomer trok hij nog naar de festivals met
TONY!, de jongerenbrigade van Bond zonder Naam. En dat
engagement wil hij nog lang volhouden. “Er mag wel wat meer
vrijwilligerswerk zijn in deze wereld.”
Julie Van Garsse
Je bent bijna afgestudeerd als elektromechanicus, Floris.
Maar zoveel tijd steek je niet in je studies. Wat doe je dan
nog?
Dat klopt. Ik heb het voordeel dat ik niet zo veel moet leren. In mijn
vrije tijd werk ik ideeën uit en steek ik dingen in elkaar. Vanavond
werk ik bijvoorbeeld verder aan een zelf ontworpen drone. De onderdelen heb ik geprint met mijn zelf geprinte 3D-printer. Maar het
merendeel van mijn tijd steek ik in vrijwilligerswerk. Ik geef leiding
in de jeugdbond voor Natuur en Milieu, en regelmatig reis ik van
Gent naar Antwerpen voor TONY!, de jongerenbrigade van Bond
zonder Naam.
Wat doet TONY!?
De TONY!-jongeren plegen positieve aanslagen tegen de verzuring.
De naam komt van Tonia, de eerste vrijwilligster bij Bond zonder
Naam. De acties zijn straf, soms wat op het randje van wat mag.
Toen ik pas bij TONY! begon als vrijwilliger, hebben we ’s nachts
kruidentuintjes gedropt op verschillende plaatsen in Antwerpen.
Daarmee wilden we mensen samenbrengen rond, bijvoorbeeld,
een muntthee. Dat was best wel spannend, heel tof. Van die acties
maken we filmpjes en die posten we dan op onze Facebookpagina
en onze website.
Hoe ben je bij TONY! terechtgekomen?
In mijn vrije tijd maak ik ook foto’s. Toen ik meedeed aan een fotowedstrijd georganiseerd door Maks! (nvdr: onderwijstijdschrift
voor leerlingen tussen 14 en 18 jaar, uitgegeven door Klasse. Voor
kinderen tussen 10 en 12 jaar bestaat het tijdschrift Yeti), was ik
bij de twintig beste deelnemers. Zo heb ik ook wat mensen van
Maks! en Yeti leren kennen en foto-opdrachten gekregen. Twee
jaar later hoorde ik via hen dat Bond zonder Naam een fotograaf
zocht voor de jongerenbrigade. Ik kende Bond zonder Naam eigenlijk enkel van die oubollige uitspraken op de kalender van mijn
mémé, maar ik zei direct: “ja, super”. TONY! bestond toen nog
maar twee maanden. Ondertussen ben ik er al meer dan een jaar
vrijwilliger, en doe ik veel meer dan enkel foto’s nemen. Ik geef
ideeën, en Bond zonder Naam luistert daar wel naar. En ik probeer
aan elke activiteit deel te nemen. Vaak verzet ik zelfs afspraken om
erbij te kunnen zijn.
Wat trekt je zo aan?
Mensen blij maken, ik doe dat echt graag. Elk jaar help ik ook mee
om minderbedeelden en eenzamen kerstmaaltijden aan te bieden.
De reacties van die mensen doen me echt plezier. Ook van TONY!
word ik heel gelukkig: ik kan mezelf zijn in de groep en we maken
ook anderen gelukkig. Zo organiseerden we vorig najaar een Silent
Disco op de Antwerpse Meir. We deelden hoofdtelefoons uit aan
voorbijgangers, zodat ze in stilte naar muziek konden luisteren en
dansen. De bedoeling was om mensen plezier te laten beleven
en hen dichter bij elkaar te brengen. Dat was supertof, sommigen
bleven de hele dag en begonnen spontaan mee hoofdtelefoons uit
te delen. Ook de acties rond de GAS-beloningen werkten goed.
Dat was een reactie op de GAS-boetes: we gaven mensen een
ballon met een kaartje als ze samen stonden te praten of lachen.
Je moedigde mensen aan om sociaal te zijn?
Ja, we wilden positief gedrag belonen. Ik heb die kaartjes trouwens
altijd op zak. Ook als ik alleen ben, schrijf ik daar iets op en deel ik die
uit. Op de Gentse Feesten heb ik zo een aantal muzikanten beloond
omdat ze de mensen amuseerden. En onlangs was er een meisje
op de trein die van plaats veranderde, zodat twee andere passagiers
naast elkaar konden gaan zitten. Dan denk ik: dat is mooi. Ik heb
haar een kaartje gegeven. Wel pas bij het afstappen, want ik ben wel
wat verlegen. Daar moet ik me nog wat overzetten. (lacht)
Met TONY! werk je ook mee aan de Stiltehoeve, een plek
waar mensen tot rust kunnen komen. En ook met de Silent
Box, de glazen box waarmee je deze zomer naar de festivals
trok, nodigde je jongeren uit om vijf minuten in absolute
stilte te zitten. Sta je als jonge actieveling stil bij het leven?
Ja, best wel. Ik ben een gevoelige jongen. (lacht) Ik vind het belangrijk om af en toe eens ‘stil te staan’ bij dingen. Je hoort nu ook
deMens.nu Magazine | 15
jong.nu
De Silent Box - en Floris - tijdens Theater aan Zee in Oostende. Floris: “Ik
kan enorm genieten van rust. Maar ik kan ook heel druk zijn. Zet mij in een
bos of op een folkdansevenement: ik ga in beiden volledig op.”
vaak in het nieuws - ik weet wel niet of dat allemaal waar is - over
die burn-outs en depressies. Dat komt onder andere omdat mensen altijd bezig blijven en geen tijd nemen om op adem te komen.
Tegenwoordig is er ook overal drukte, er zijn mensen, er is lawaai.
Ik kan enorm genieten van rust, daarom luister ik tegenwoordig
minder naar muziek als ik op de trein of de bus zit. Maar ik kan ook
heel druk zijn. Zet mij in een bos of op een folkdansevenement: ik
ga in beiden volledig op.
Denk je dat je acties iets teweegbrengen?
Het is een werk van lange termijn, morgen gaat plots niet iedereen blij zijn. Maar ik denk wel dat het een beetje helpt. We krijgen
positieve reacties. En ik hoop dat ik mensen zo aanzet om de
samenleving een beetje beter te maken.
Heb je dat van thuis uit meegekregen?
Het zit wel in de familie. Mijn grootouders hielpen vroeger mee met
Ziekenzorg CM, en mijn ouders namen verlof om op vakantie te
16
| deMens.nu Magazine
?
en
rigadier word
Ook TONY!-b
gade.be
www.tonybri
gaan met MS-patiënten. Wel begrijpt mémé niet zo goed waarom ik
zoveel tijd in vrijwilligerswerk steek, allemaal gratis. Andere jongeren
gaan tijdens het weekend werken, maar ik probeer rond te komen
met het geld van mijn vakantiejobs. Ik vind dat er meer vrijwilligerswerk moet zijn in de wereld. Wat je daarvan terugkrijgt is veel meer
waard dan geld.
Leer je er ook veel van bij?
Ondertussen ben ik het gewoon om verantwoordelijkheid te dragen.
En ik leer heel veel mensen kennen. Een tante van mij zegt altijd:
“uw kennis is belangrijk, maar uw kennissen zijn veel belangrijker”.
Ik weet niet of vrijwilligerswerk helpt om een job te vinden, maar het
helpt me in het leven, en dat is eigenlijk wat telt. Sowieso heb ik
met elektromechanica een diploma dat werkzekerheid biedt. Wil ik
morgen werk, dan heb ik werk. Maar soms denk ik: als ik geld had,
ik zou het allemaal weggeven. Het zit in mij, vrijwilligerswerk, dat wil
ik zeker blijven doen.
de mening
“Ik sta met de
billen bloot”
Saskia De Coster over mannenondergoed
[auteur]
Vroeg of laat moet het gebeuren: de ontmaagding op papier. Hier komt die van mij.
Dit is mijn eerste stoute column over een
onderwerp dat mij door de redactie van uw
geliefde magazine werd voorgeschoteld:
mannenondergoed. Wow. Het zindert en
trilt na. Ik sta met de billen bloot en heb zelf
ondergoed nodig. Hoewel ik pas begonnen
ben, vind ik de column nu al stoer en oh zo
spannend want deze column zal niet alleen
over mannenondergoed gaan maar ook
over alles wat daar volgens de seksgeobsedeerde media bij komt kijken zoals raar
ondergoed dat je kan opeten zelfs al heb je
geen honger en het hele kat-en-muisgedoe
rond seks. Ik laat me lekker leiden door wat
de media belijden.
Prins Albert
Laten we elkaar geen Jip en Janneke
noemen. Het verband tussen mannenondergoed en recreatieve voortplantingstechnieken is zo rechtlijnig als een liniaal. En dan
mag het best wel frivool zijn, zoveel heb ik
er inmiddels ook al van opgestoken. Onze
vroegere koning Albert toen hij nog gewoon
prins Albert heette, was hierin trendsetter.
Geïnspireerd op deze dolle periode dragen
naar verluidt vele Belgische manskerels in
hun onderbroek een prins Albert: een piercing dwars door de voorhuid. Die is vooral
erg populair bij de republikeinen die pijn
hebben aan hun koningshuis.
Draai
Maar het hoeft niet altijd zo vorstelijk te zijn.
Tegenwoordig mag je volgens de media
ook al eens knoeien in bed en sukkelen met
ondergoed maakt daar deel van uit. Geef
er gewoon een draai aan. Met een mislukte
erectie krijg je de lachers op je hand. Een
scheetje ontpopt zich tot een liefdesballon.
Een net gemist orgasme is niet zielig maar
maakt je zooooo schattig. Het kan gewoon
niet meer fout gaan.
Boekje
Nu we toch zo openhartig bezig zijn als
in de eerste de beste talkshow van een
halfvergane glorie die eindelijk haar natte
droom mag waarmaken en ‘pikante en relevante onderwerpen’ mag aansnijden in
haar vederlichte programma om halfeen
’s nachts voor twee snurkende kijkers en
een recensent: ik heb de laatste jaren bijzonder weinig ervaring met mannenondergoed en de inhoud daarvan. Wat zijn de
geplogenheden tegenwoordig? De laatste
modelletjes? Kan iemand mij helpen? Antwoorden worden liefdevol ontvangen op
[email protected].
Ik meen dit serieus. Ik wil niet dat hier iemand denkt dat ik met alles zit te lachen.
Het is niet zo dat ik het liefst mijn gevoelens
ten aanzien van mannenondergoed verstop
onder een deken van flauwe moppen. Ik
zou hier graag willen verklaren, onder ede,
officieel: ik ben waanzinnig dol op mannenondergoed.
Zo, deze column zit erop. Het liep volledig
volgens het boekje; er is veel gepraat maar
niets gebeurd.
“Het verband
tussen mannenondergoed en
recreatieve
voortplantingstechnieken is zo
rechtlijnig als een
liniaal.”
deMens.nu Magazine | 17
gedachtestreepje
Jongeren over vrijzinnig humanistische waarden
foto © Michaël Van den Berghe
Deze jaargang volgen we de leerlingen niet-confessionele zedenleer
in het zesde middelbaar van het Secundair Kunstinstituut in Gent.
We vragen hen wat je kan verlangen van een nieuwkomer
in ons land.
Liza Janssens
Een klas vol
meningen
in Gent
Marcel: “Men moet zich aan de wet houden en meedraaien
in de samenleving. Onze cultuur overnemen, is niet echt
nodig.”
Fausto: “Nieuwkomers moeten werken en zich minimaal
integreren. Ze mogen vooral hun religie niet opdringen.”
Felix: “Het idee dat migranten profiteurs zijn klopt niet.
Ze migreren om het beter te hebben en willen daarvoor
werken.”
Lucie: “Nieuwkomers worden in de media vaak
gestigmatiseerd, terwijl ze een verrijking zijn voor onze
samenleving.”
Julien: “Nieuwkomers zoeken vaak mensen van hun
cultuur op en dat wekt de indruk dat ze getto’s vormen.
Om segregatie te vermijden moeten we het samenhokken
tegengaan.”
Felix: “De polarisatie van de samenleving wekt haat.
Nieuwkomers zijn echter het probleem niet. We moeten ze
zo goed mogelijk opvangen.”
Enya: “Met verschillende culturen omgaan is verrijkend.
Uiteraard zijn er ook problemen, maar dat heb je overal
waar verschillende culturen samenkomen.”
Luca: “In een multiculturele maatschappij moet men
investeren in onderwijs en sociale voorzieningen.”
Lucie: “Onderwijs is het begin van integratie. Je leert
een mening vormen en gaat deel uitmaken van de
samenleving.”
18
| deMens.nu Magazine
Hanne: “Nieuwkomers krijgen Nederlandse les
aangeboden opdat ze zich beter zouden kunnen integreren.
Willen zij dat niet, dan is dat hun probleem.”
Luca: “Mensen hebben altijd gemigreerd. De
modernisering maakt migreren gemakkelijker en dat zal je
nooit kunnen tegengaan.”
Voor deze jongeren is de multiculturele samenleving een
verrijking, maar ze ontkennen de problemen die ermee
gepaard gaan niet. Migratie op zich is niet de oorzaak
van die problemen. Zowel de regering en de media als de
nieuwkomers zelf moeten inspanningen leveren om de
multiculturele samenleving te doen slagen.
ie
r
ss
do
Oost west
thuis best?
Cultuurverschillen
onder de loep
inhoud
2
“Ik had een enorme cultuurshock”
Nieuwe Belgen over oude Belgen
6
“Vanbinnen zijn we allemaal gelijk”
Liefdes verbinden cultuurverschillen
10De ander door de ogen van de ander
14 Wie de vis omdraait, doet de boot kapseizen
16Opmerkelijk: nieuw volk ontdekt
Hier is de Gnimalv
18 “Nu voel ik veel meer verbondenheid”
Een vrijzinnige vindt haar heil in het jodendom
20 Rituelen die raken, dichtbij en ver van huis
Dossier deMens.nu Magazine |
1
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
“Ik had een enorme
cultuurshock”
Nieuwe Belgen over oude Belgen
Guneet
Elspeth
Leeftijd?
Leeftijd?
32 jaar
25 jaar
Geboorteland?
Geboorteland?
India
Verenigd Koninkrijk,
Schotland
Hoe lang in België?
1 jaar en 9 maanden
Hoe lang in België?
1 jaar en 3 maanden
Manyak
Stefanny
Leeftijd?
33 jaar
Leeftijd?
20 jaar
Geboorteland?
Armenië
Geboorteland?
Ghana
Hoe lang in België?
5 jaar
Hoe lang in België?
9 maanden
ensen dragen hun hond hier! Dat dier is gemaakt om
te wandelen en niet om gedragen te worden. En zeker
niet om mee te nemen op de bus.” Stefanny uit Ghana
fronste haar wenkbrauwen toen ze voor het eerst het openbaar
vervoer nam in België. Dat wat Belgen doen voor mensen met
andere culturele gewoonten niet altijd zo normaal is, getuigen
vier nieuwkomers. We zochten hen op in het onthaalbureau
Prisma vzw. Daar gaf een van hen, de Armeense Manyak, de
anderen dit voorjaar de cursus maatschappelijke oriëntatie.
Sarah Van Gaens
2
| deMens.nu Magazine Dossier
Stefanny: “Mensen
dragen hun hond hier
met trots!”
Hoe ervoeren jullie de eerste kennismaking met België?
Stefanny: De eerste maanden reageerden
de buren niet als ik hen groette. Pas toen
ik hen op Moederdag een kaartje stuurde,
is dat veranderd. Plots vroegen ze hoe het
met me was. Belgen hebben tijd nodig om
te weten wie je bent. Nu hou ik van mijn
buren.
Hebben jullie last gehad van een cultuurshock?
Manyak: Daar besteed ik altijd een les aan
omdat de meeste mensen zo’n shock meemaken.
Elspeth: Ik had een enorme cultuurshock
en ik kom gewoon van de overkant van
de Noordzee. Ik maakte een lijstje van de
redenen waarom ik in België was, ter herinnering. Dat lijstje heb ik nog steeds. In het
begin heb je immers zoveel verwachtingen,
en dan duiken plots allerlei dingen op die
je irriteren of die je niet begrijpt. Je moet je
gewoontes aanpassen. Soms denk ik: wat
doen jullie?! Jullie rijden aan de verkeerde
kant van de weg. En wie van de bus stapt,
staat soms op het fietspad. En dan dat
kussen. Ik ben het niet gewend om de hele
tijd mijn wang tegen die van een ander te
kletsen!
Stefanny: In Ghana kussen we ook niet.
Dus ben ik een beetje verlegen als ik dat
doe. Zeker met een man.
Manyak: In mijn land kussen we enkel mensen met wie we heel close zijn, maar geen
onbekenden of collega’s. Toen ik met mijn
man naar een verjaardagsfeestje in Armenië
ging, zag ik hem plots iedereen kussen!
Guneet: Maar er lijkt geen regel te bestaan
over wanneer je één kus geeft en wanneer
drie!
Wat vinden jullie van wat er zich op de
openbare weg afspeelt?
Guneet: Ik apprecieer het dat je hier aparte
plaatsen hebt voor voetgangers, fietsers en
auto’s. En als je de weg oversteekt, stoppen de auto’s. Als voetganger heb je hier
rechten!
Iedereen: Ja!
Stefanny: In Ghana gaat en rijdt iedereen
waar hij wil.
De vier vrouwen zijn het niet gewoon om
iedereen te moeten kussen.
Heb je al een ongeluk veroorzaakt?
Stefanny: Toen ik hier pas woonde, belde
een vriend van mijn stiefvader hem gealarmeerd op. Die vriend had me in het midden van de weg zien fietsen. Dus nu zoek
ik altijd de rode weg en als ik wandel, kom
ik niet op de rode weg. Anders word ik aangereden, want de fietsers gebruiken hun bel
niet. Mensen glippen liever tussendoor. In
Ghana bellen wij de hele tijd want als je iemand aanrijdt, moet je betalen.
Hebben jullie al eens een bus of een
trein genomen?
Guneet: Ja, en daar heb ik een rare ervaring mee. Als je in India je zitje afstaat aan
een oudere, dan neemt die dat aan. Maar
hier niet. Op een dag vroeg ik aan een oude
vrouw die haar boodschappen niet kon dragen of ik haar kon helpen. “Nee”, zei ze. Dat
is zo vreemd hier.
Steffany: Belgen zouden iemand die wil helpen als een goed persoon moeten aanzien,
en zich laten helpen.
Manyak: Als er in Armenië geen zitje meer
vrij is in de bus, kruipt iedereen tegen elkaar
aan. Zo kan er toch nog iemand met één
bil bij. (Iedereen lacht) En als er dan nóg
iemand op de bus stapt die niet meer kan
zitten, zet die zijn of haar tas even op de
knieën van een onbekende.
Stefanny: Wat ik ook grappig vind, is hoe
mensen lopen om hun bus te halen. In
Ghana wacht de bus tot je komt. En mensen dragen honden! Dat dier is gemaakt
om te wandelen en niet om gedragen te
worden. En zeker niet om mee te nemen
met het openbaar vervoer. Laat die wilde
honden toch thuis!
Dossier deMens.nu Magazine |
3
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
Manyak: “Iets van
Manyak: En je doet honden geen kleren
aan! (Iedereen lacht) En je koopt er geen
speelgoed voor!
Guneet: Ik zag eens een vrouw met een kinderwagen. Maar er zat een hondje in! Dat
had ik nog nooit gezien!
Houden wij ook huisdieren die jullie
niet zouden houden?
Stefanny: Een vriendin van mijn moeder
vroeg me om naar haar huisdier te komen
kijken. Het was een muis! Ze aaide hem en
zei: “Kijk, hoe schattig!” Ik deed mee en
daarna veegde ik mijn handen af. Wat later
stierf de muis. De vriendin zette op Facebook: “We verloren net ons lieve huisdier”.
Ik vroeg haar waarom. Ze zei dat ze aan het
rouwen was. Hoe kan dat?! Wat heeft die
muis voor haar gedaan? Maar het is leuk.
Het maakt deel uit van dit land. Ik moet er
gewoon aan wennen.
Wat vinden jullie van de Belgische huizen?
Stefanny: Ik hou van de bloemen overal.
En de huizen hebben veel kleine kamers en
veel deuren.
Guneet: Ja! En wanneer er in India drie
slaapkamers zijn, moeten er minstens twee
badkamers zijn, waarvan een voor de gasten. Maar hier is dat niet zo.
Stefanny: “Ik hou van de bloemen overal.”
4
| deMens.nu Magazine Dossier
vijftig euro is hier al
een groot cadeau.”
Manyak: Wat ik vreemd vind, is dat er geen
sloten zitten op wc’s en badkamers. (gegniffel)
Elspeth: Je kan ook niet altijd je handen
wassen in de wc. Dat moet je dan bijvoorbeeld in de keuken doen. Maar ondertussen heb je al van alles moeten aanraken!
Wat vinden jullie van feesten in België?
Guneet: Belgen geven niet graag cadeautjes.
Manyak: Iets van vijftig euro is hier al een
groot cadeau als je het krijgt van je peter
of meter of een ver familielid. In Armenië is
honderd euro pas veel.
Guneet: Wat ik goed vind, is dat jullie een
geboortekaartje sturen.
Elspeth: En jullie geven suikerbonen! Dat is
leuk!
Hoe laten jullie weten dat je kind geboren is?
Guneet: Per telefoon of sms. En wij geven
geen cadeautje.
Stefanny: Op het geboortefeest geven wij
wel een cadeautje, maar enkel aan de mensen die die dag aanwezig zijn.
Elspeth: Bij ons worden er alleen cadeaus
geven aan de ouders. Zij zijn het toch die
gefeliciteerd moeten worden?
Tot slot: voelen jullie je thuis in België?
Guneet: Mijn hart zal altijd in India liggen,
maar ik voel me hier ook thuis nu ik Nederlands kan en de inburgeringscursus
gevolgd heb. Zolang mijn familie mij maar
komt bezoeken en ik mijn eigen huis heb.
Ik mis alleen nog een job zodat ik bezig kan
zijn.
Elspeth: Hier komen wonen was zo’n choquerende ervaring voor mij dat ik er nog
steeds wat overheen moet geraken. Ik zal
me hier pas echt thuis voelen als ik werk
heb. Het is moeilijk om afhankelijk te zijn
van iemand.
Manyak: Ik heb in veel landen gewoond dus
ik kan moeilijk zeggen waar mijn thuis is.
Ik voel me hier op mijn gemak. Ik heb mijn
eigen huis hier, mijn gezin, dingen zijn veel
gemakkelijker voor mij dan voorheen, ik doe
mijn job graag, ik studeer. Maar wat interessant is: mijn dromen spelen zich steeds
af in Armenië, ook al komen er mensen van
hier in voor.
Stefanny: Soms mis ik het eten en het leven
thuis. Maar ik voel me comfortabel hier, ’s
avonds kan je hier veilig rondlopen en er
heerst een rustige sfeer. Ik begin erbij te
horen, mijn accent is aan het veranderen,
mijn manier van kleden en eten. Ik heb hier
al veel interessante levensstijlen gezien.
Over de
inburgeringscursus
De inburgeringscursus voor nieuwe Belgen bestaat uit drie pijlers: een cursus
Nederlands, een cursus maatschappelijke
oriëntatie en loopbaanoriëntatie. Dat de
vrouwen dit programma geen overbodige
luxe vonden, blijkt. Stefanny: “Nederlands
leren is moeilijk, maar het is nodig om in
België te kunnen leven en werken. En
zonder de cursus maatschappelijke oriëntatie zou het veel langer geduurd hebben
vooraleer ik mijn weg hier had gevonden.
Je leert er ook mensen kennen.” Guneet:
“Via mijn man die hier al vijf jaar woont,
wist ik al veel. Maar ik ben blij dat ik deze
cursus gevolgd heb omdat ik zo vrienden
kon maken en mijn kennis kon uitbreiden.”
Toch is een nuancering nodig: deze vrouwen volgden de cursus op vrijwillige basis.
Dat is voor een heel aantal inburgeraars
niet zo wat soms tot ongenoegen kan
leiden. Manyak: “Maar tijdens de cursus
draaien ze vaak bij.”
Manyak geeft maatschappelijke oriëntatie. De
Over de cursus
maatschappelijke
oriëntatie
De cursus maatschappelijk oriëntatie gaat
over veel meer dan enkel ‘de Vlaamse
cultuur’. De meeste lessen behandelen
praktische zaken zoals werk vinden, afval
sorteren, een eigen zaak oprichten of ze
geven uitleg over het sociale zekerheidssysteem en vrijwilligerswerk.
Het is niet de bedoeling en ook onmogelijk om de cursisten in zestig uur alles over
België mee te geven. De cursisten worden
vooral gestimuleerd om zelf informatie te
verwerven en te verwerken zodat ze zelf
oplossingen kunnen vinden voor hun problemen, keuzes kunnen maken, actief
kunnen deelnemen aan de maatschappij
enzovoort. Manyak: “Elke docent werkt
volgens dezelfde methodiek en er is een
inburgeringscursus bestaat uit een cursus Nederlands, een
cursus maatschappelijke oriëntatie en loopbaanoriëntatie.
handleiding. Maar wat je doceert, is gebaseerd op de vragen en noden van cursisten.
Zo zullen bepaalde onderwerpen in de ene
groep uitgebreider aan bod komen dan in
een andere.”
De handleiding (die in 2009 verscheen) is
gebaseerd op de bevindingen van de Commissie Bossuyt, opgericht door de toenmalige Vlaamse minister van Inburgering,
Marino Keulen (Open Vld). Om een attest
te krijgen, moet men minstens tachtig procent van de cursus bijwonen. Manyak: “Een
examen is onmogelijk. Je kan een analfabeet
niet dezelfde test geven als een universitair.” Daarom zal binnenkort gewerkt worden met een persoonlijk actieplan waarbij
elke inburgeraar voor zichzelf doelen stelt.
Hier moet tijdens en na het inburgeringstraject aan gewerkt worden. Zo komt men
tegemoet aan het nieuwe Vlaamse regeerakkoord dat de inspanningsverbintenis wil
vervangen door een resultaatsverbintenis.
Voor de cursus Nederlands moet men nu
al een examen afleggen. Daarnaast wil de
Vlaamse regering in Brussel een verplicht
inburgeringstraject bekomen. In Wallonië
bestaat het inburgeringstraject zelfs niet.
Meer weten? www.inburgering.be
Dossier deMens.nu Magazine |
5
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
“Vanbinnen zijn we
allemaal gelijk”
Liefdes verbinden cultuurverschillen
nze samenleving wordt steeds diverser. We kopen niet alleen brood
bij de Turkse bakker of fruit bij de Pakistaanse kruidenier, maar
ook in de liefde ontstaan meer relaties tussen mensen met een
verschillende culturele achtergrond. Zo’n relatie wordt vaak weinig
slaagkansen gegund, veel verschillen zouden de liefde in de weg
staan. Maar is dat ook zo? We vragen het aan twee koppels die al jarenlang
bewijzen dat hun gemengde liefde wél werkt, met vallen en opstaan.
Nele Deblauwe
Wilfried & Yi
In november 1981 arriveert de Cambodjaanse Yi als politiek vluchteling
in ons land, samen met haar zoon
Sopheap. Ze maakt voor het eerst
kennis met vrieskou en sneeuw. Veel
later maakt ze ook kennis met haar
buurman Wilfried. Ze beginnen aarzelend een relatie. In 1993 lopen ze
samen naar het stadhuis om er een
trouwboekje te tekenen.
Jullie relatie is heel langzaam gegroeid.
Speelde het cultuurverschil daar een
rol in?
Yi: Ik was een oorlogsvluchteling en had
samen met mijn zoon heel wat miserie ge-
6
| deMens.nu Magazine Dossier
kend. In België kreeg ik mijn leven terug
op de rails. Toen ik eindelijk harmonie en
rust gevonden had, kwam Wilfried op de
proppen. Ik was op m’n hoede. (lacht) En
misschien ook wel een beetje beschaamd.
Hoezo?
Yi: In mijn cultuur wordt er niet zo openlijk over gevoelens gepraat. Wat moest ik
zeggen? Ik ben terug verliefd? Neen toch!
Cambodjanen moeten eerst heel zeker van
hun stuk zijn vóór ze zeggen dat ze een
koppel zijn.
Wilfried: Ik heb Sopheap moeten vertellen
dat ik een relatie met z’n moeder had, want
Yi durfde dat niet.
Hoe was dat voor Sopheap?
Wilfried: Erg dubbel. Hij was blij dat zijn
mama gelukkig was, maar ook erg behoedzaam. In zijn achterhoofd leefde dat beeld
van de man die een Aziatische dame kiest
voor een avontuurtje.
Zijn Cambodjanen van nature terughoudend?
Yi: We zijn alvast formeler. Als we naar een
feest gaan, dan kleden we ons op, zelfs
al gaat het om een barbecue bij vrienden.
In het begin kon ik enorm struikelen over
Wilfrieds kledij. Die was zo sjofel! In mijn
cultuur is het net heel respectvol om je
mooi uit te dossen voor elkaar.
Wilfried en Yi genieten
van vakantie. Wilfried:
“Respect is het
sleutelwoord.”
Wilfried: Yi is de eerste die me een das heeft
doen dragen! (lacht)
Yi: De meeste Cambodjanen zijn arm, maar
ze zouden zich de rijst uit de mond sparen
om toch dat ene jurkje te kunnen kopen. De
fierheid primeert op de honger.
Over armoede gesproken. Jouw familie woont nog steeds in Cambodja, Yi.
Steunen jullie hen ook financieel?
Yi & Wilfried: (in koor) Veel!
Wilfried: Als je met een buitenlandse trouwt,
dan neem je haar familie erbij. (lacht) Ook
al hebben ze ons nog nooit om geld gevraagd. Ook daar speelt die fierheid.
Solidariteit is geen loos begrip.
Yi: Neen. En misschien verschillen we
daarin nog het meest. Voor Cambodjanen
zijn solidariteit, naastenliefde en verantwoordelijkheid van levensbelang. Letterlijk!
In België is dat veel minder het geval. Iedereen is hier veel meer op zichzelf. De samenleving is hier koeler.
Heeft jullie verschillende culturele achtergrond jullie veranderd?
Wilfried: Yi heeft me geleerd om meer te
relativeren. Waar maak ik me soms druk
over? We hebben hier niks te kort! Belgen
maken van alles een probleem.
Yi: Door hier zo lang te wonen, ben ik
haast vergeten hoe het is om daar te leven.
Cambodjanen passen zich makkelijk aan
en wellicht daarom zijn er weinig integratieproblemen. De Cambodjaanse cultuur
verschilt sterk van de Belgische, maar we
hebben gelijkaardige normen en waarden.
Misschien lukt het daarom zo goed om
samen te leven.
Welke taal gebruiken jullie onderling?
Yi: Wilfried en ik spreken Frans en Engels
met elkaar.
Wilfried: We hebben een klein taalprobleem.
We spreken allebei Nederlands, Frans en
Engels, maar geen van die drie talen beheersen we allebei perfect, en ik spreek
geen woord Khmer. We wisselen van taal
als het nodig is, maar er zijn ook momenten
waarop ik moet toegeven dat ik niet weet
hoe ik iets moet zeggen.
Yi: We lossen dat meestal op door er een
woordenboek bij te halen.
Wat kan de maatschappij leren van jullie relatie?
Yi: Openheid. Mensen het gevoel geven dat
Yi:
“We hebben
gelijkaardige
normen en
waarden.”
ze welkom zijn. Leren luisteren naar elkaar.
Geïnteresseerd zijn in elkaar en in elkaars
‘anders-zijn’.
Wilfried: Respect is het sleutelwoord.
Yi: En iemand niet als een ‘vreemdeling’ bestempelen. Het is niet omdat ik een andere
kleur heb, of niet zo vloeiend Nederlands
spreek, dat ik geen mens ben. Vanbinnen
zijn we allemaal gelijk!
Dossier deMens.nu Magazine |
7
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
Nebojsa & Ruth
Op een feest leert Ruth Nebojsa kennen, een artistieke Serviër die grafiek
studeert in Gent. Het klikt! De volgende
dag e-mailen ze elkaar, niet veel later
bevinden ze zich samen op het pad van
de liefde. Nu zijn ze een getrouwd paar
met een dochtertje, Anna-Sophia, van
twee en een baby op komst. Ze wonen
samen in Kortrijk, de stad waar Ruth
opgroeide.
Trekt je partner je aan omdat er een
andere cultuur bij komt kijken?
Ruth: Misschien zijn die cultuurverschillen in
het begin spannend, maar uiteindelijk viel ik
voor Nebojsa als mens. En toevallig is hij
Serviër. Mijn opa was dan weer Hongaar
en mijn oma kwam uit Nederland. Ik ben
opgegroeid met het idee dat een relatie
opbouwen met iemand uit een ander land
even mogelijk is als met iemand uit je eigen
geboortestad. Ik heb er eigenlijk nooit echt
bij stilgestaan.
Als jullie een meningsverschil hebben,
spelen die cultuurverschillen daar dan
een rol in?
Nebojsa: Dat valt wel eens voor. Het cultuurverschil tussen Belgrado en Kortrijk is
niet zo groot, maar toch ervaren we sommige dingen anders. Ik kan daar moeilijk de
vinger op leggen. In Oost-Europa leeft men
meer op gevoel, terwijl hier de ratio sterk
aanwezig is. Het lijkt alsof er ergens rond
Wenen iets verandert in het temperament
van de mensen.
Zijn Servische vrouwen anders?
Nebojsa: (lacht) Nuanceer dat eens?
8
| deMens.nu Magazine Dossier
Nebojsa: “Het
cultuurverschil
tussen Belgrado
en Kortrijk is
niet zo groot,
maar toch
ervaren we
sommige dingen
anders.”
Wat is hun positie in de maatschappij?
Nebojsa: Dat varieert heel erg. Je hebt
enerzijds die typische, kokette dames in
Belgrado. Maar je hebt ook vrouwen zoals
mijn zus, die gestudeerd hebben en heel
erg op de vrouwen hier lijken. Ze delen interesses, hebben dezelfde humor… Als er
al een verschil is, dan is het misschien dat
Servische vrouwen meer belang hechten
aan het familiale leven. Ze dragen meer
zorg voor elkaar. In België is dat veel minder het geval.
Jullie hebben een verschillende levensbeschouwing?
Ruth: Ik ben als katholiek gedoopt, maar
mijn kennis over religie bleef beperkt tot de
schoolbanken. Mijn ouders hebben daar
nooit veel aandacht aan gegeven en zelf
nam ik ook geen moeite om er meer over
te leren. Pas toen ik Nebojsa, die orthodox
is, leerde kennen is mijn religieus bewustzijn
opgeflakkerd.
Beleven jullie levensbeschouwing op
een andere manier?
Nebojsa: Ruth maakt nu kennis met orthodoxie, maar haar bagage is die van
een doorsnee West-Europese katholiek:
iemand die zich op papier gelovig noemt,
maar niet praktiseert. Geloven houdt ook in
dat je praktiseert, anders is het een dode
letter.
Ruth, jij aanvaardt de zeer aanwezige
levensbeschouwing van Nebojsa. Hoe
is dat voor jou?
Ruth: Meer en meer vinden we daarin
onze weg. De overtuiging van Nebojsa valt
samen met hem, ik kan dat niet loskoppelen. Zijn geloof is van hem, het zit in hem,
het is niet iets wat erbij komt. Hij ademt orthodoxie, terwijl levensbeschouwing voor
mij nog altijd meer een afspraak is. Alsof er
elke zondagochtend in m’n agenda staat: ik
moet naar de kerk.
Nebojsa: En dat terwijl er geen ‘moeten’
is… (lacht)
Bij opvoeden geef je mee wat juist en
goed is, altijd zoeken en afwegen. En
jezelf de vraag stellen: doe ik het goed?
Het lijkt me niet vanzelfsprekend om
twee verschillende culturen te verbinden in een opvoedingsproces. Welke
weg kiezen jullie voor Anna-Sophia?
Ruth en Nebojsa vieren de verjaardag van Anna-Sophia:
“Een pluspunt van onze cultuurgemengde relatie is dat AnnaSophia zowel Nederlands als Servisch spreekt.”
Ruth: We geven haar een orthodoxe opvoeding, daar hebben we nooit aan getwijfeld.
Nebojsa: Ik geef nu vijf jaar les. De laatste
jaren focussen we op de interlevensbeschouwelijke dialoog en ontdekken we dat
er veel overlappende waarden zijn tussen
de verschillende levensbeschouwingen. En
net dat zijn de waarden die Ruth en ik willen
meegeven aan Anna-Sophia: respect, verdraagzaamheid, solidariteit… We willen dat
haar leven nooit zinloos wordt. Zingeving
vind je in alle levensbeschouwingen, toch?
Daar hoef ik niet per se de naam van Jezus
Christus op te plakken.
Zijn de cultuurverschillen een verrijking
in jullie relatie?
Ruth: Onze relatie is niet nóg rijker door de
cultuurverschillen. Elke relatie zou verrijkend
moeten zijn. Wat wel een pluspunt van onze
cultuurgemengde relatie is: Anna-Sophia
spreekt zowel Nederlands als Servisch.
Nebojsa: Anna-Sophia weet al goed dat ze
door taal een band opbouwt met mij. Als ze
wat exclusieve aandacht wil, dan doet ze
dat door Servisch te spreken.
Ruth: Ik denk het wel. Als wij in het begin
van onze relatie ruzie maakten, was dat
vaak in het Engels. Dat was niet gemakkelijk! Op den duur hadden we misverstanden
over de misverstanden.
Zou je nog terugkeren als je Ruth niet
had ontmoet, Nebojsa?
Nebojsa: Goeie vraag! (lacht) Mijn idee was:
ik ga studeren en ik keer terug. Maar nu
ben ik onderweg. Alles wat hier gebeurd is,
heb ik niet gepland.
Kan je alleen in je moedertaal je echte
gevoelens uiten?
Dossier deMens.nu Magazine |
9
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
De ander door de
ogen van de ander
Oudste generatie, © Carl Uytterhaegen. Om de toeschouwers te laten
nadenken, willen de fotografen niet prijsgeven of de huiskamers op de
foto’s behoren tot een gezin met Turkse of Belgische roots.
wee fotografen, 70 en 34 jaar oud, de eerste heeft Belgische
en de andere Turkse roots. Carl Uytterhaegen en Abdul-Vahit
Duman trokken samen op pad om drie generaties Vlamingen
en ingeweken Turken in beeld te brengen aan de hand van hun
interieurs. Wat wordt bewaard over de generaties heen, en
wat net niet? Blijven of vervagen de cultuurverschillen? En wat
zijn dan weer gelijkenissen? Hun sociaal-artistieke fotoproject
Generaties/Binnenskamers (G/B3) is nu te zien in een reizende
tentoonstelling en een boek. Aan de hand van voorwerpen en
interieurs komen gedachten en gevoelens, tradities en evoluties
aan de oppervlakte. Sommige zijn erg stereotiep, andere zetten
clichés op de helling.
Anne-Flor Vanmeenen
10
| deMens.nu Magazine Dossier
Oudste generatie, © Abdul-Vahit Duman
Oudste generatie, © Abdul-Vahit Duman
Oudste generatie, © Carl Uytterhaegen
Middelste generatie, © Carl Uytterhaegen
Een interieur is tegenwoordig een belangrijke zaak: je hebt er cursussen,
tijdschriften, boeken en tv-programma’s
over en je kunt er zelfs een lening voor
aangaan. Een interieur verraadt wat we
mooi vinden, wat we willen tonen aan
anderen en waarmee we bezig zijn.
Maar het is ook een spiegel van ruimere
evoluties, zoals de invloed van reclame,
levensbeschouwelijke tendensen, het
multiculturele samenleven. Een interieur geeft dus inkijk in onze identiteit,
maar eveneens in het mens- en wereldbeeld van een generatie. Met Generaties/Binnenskamers (G/B3) willen Carl
Uytterhaegen en Abdul-Vahit Duman
ontdekken of – en zo ja, in welk opzicht - Vlamingen en Vlaamse Turken
verschillen of op elkaar lijken. En of
wat voor grootouders geldt, ook bij hun
kleinkinderen nog van tel is.
Oud en jong
“In elke generatie zie je verschillen”, zegt
Carl. “Bij de oudere Vlamingen staat de
woonkamer vaak vol spullen, bij de oudere Turken veel minder. Deze generatie
kwam hier tijdelijk werken en dacht nog
terug te keren naar huis. De woonruimtes zijn kleiner en leger, er is duidelijk
minder belang aan gehecht. De jongste
generatie heeft een verschillende houding ten opzichte van ‘oude’ elementen.
Bij Vlamingen zie je retrospullen, die eigenlijk van hun grootouders konden zijn.
Jonge Turkse Belgen willen dan weer met
strakke, witte interieurs schoon schip
maken met de haakwerkjes, tapijtjes en
ornamenten van oudere generaties.”
Ontvangst
Carl en Abdul-Vahit merkten niet alleen
verschillen en gelijkenissen in interieurs,
ze werden ook op verschillende manieren ontvangen. Carl: “Het viel op
dat vooral oudere Turkse families zeer
gastvrij waren. We kregen werkelijk van
alles voorgeschoteld om te eten. Vroeger had je bij oudere Belgen die cultuur
van gastvrijheid ook wel een beetje,
maar dat is stilaan toch verdwenen. Bij
de bezoekjes aan de derde generatie,
de kleinkinderen, waren de verschillen
tussen de Vlamingen en Vlaamse Turken in ontvangst dan weer minimaal.
Op dat vlak zijn de twee groepen in
de loop der generaties duidelijk op dezelfde lijn gekomen.”
Intiem
Dat een woonkamer iets privé is, bleek
uit de intense zoektocht van Carl en
Abdul-Vahit. Drie generaties vinden binnen eenzelfde familie die bereid waren
Dossier deMens.nu Magazine |
11
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
Oudste generatie, © Abdul-Vahit Duman
Jongste generatie, © Abdul-Vahit Duman
Middelste generatie, © Carl Uytterhaegen
12
| deMens.nu Magazine Dossier
Middelste generatie, © Carl Uytterhaegen
om hun huizen open te stellen, bleek niet
zo evident. Via dit project leren we elkaar
dus ook op een andere manier zien, een
heel intieme manier. Zo krijgen we een
heel persoonlijk beeld van ‘de ander’, zij
het Belgen of ingeweken Turken. Slechts
zelden komen deze mensen immers bij
elkaar over de drempel.
Invulling
Wie de foto’s bekijkt, wordt uitgenodigd
om te verkennen, na te denken, vaststellingen te doen. Carl en Abdul-Vahit:
“Heel bewust werd invulling bij de foto’s
ontweken, we willen prikkelen, vragen
en gedachten uitlokken maar geen conclusies aanbieden. Er is dus enkel het
beeld, geen uitleg, het werk is aan de bezoekers.” Toch is het beeld zelf natuurlijk
al een zekere invulling. De foto’s tonen
immers hoe twee fotografen met een
verschillende leeftijd, ervaring en achtergrond rondkijken en selecteren. De fotografen namen overigens elk apart foto’s
tijdens hun gezamenlijke huisbezoeken
en toonden deze elkaar niet tot de tentoonstelling van start ging. Zo wilden ze
hun eigen kijk bewaren. Het project richt
dus niet alleen de blik op de ander, maar
laat de toeschouwers ook door de ogen
van een ander kijken.
Het eiland
Ook de gastgezinnen werden aan het
werk gezet. Ze kregen de vraag: “Wat
zou je meenemen naar een onbewoond
eiland?” Zo wordt op scherp gesteld waar
ze het meeste belang aan hechten in hun
leven. De antwoorden verrassen soms:
hoewel Turken doorgaans als familiegericht worden beschouwd, nemen ze vaker
praktische dingen mee en zijn het de Vlamingen die het meest familiefoto’s of zelfs
huisdieren aanwijzen.
Een Vlaamse grootmoeder gaf Abdul-Vahit
dit boekje, waarin de Vlaamse cultuur
wordt uitgelegd. “Zij gebruikte het in de
jaren zestig om kersverse immigranten
wegwijs te maken.”
Carl was getroffen door een heel ‘Turks’
cadeautje: “Een warm geschenk want het
moet bescherming bieden.”
Het geschenk
Daarnaast vroegen de fotografen de
families ook welk geschenk ze hen
zouden geven, om te zien hoe de gastgezinnen de fotografen inschatten en
benaderden. Abdul-Vahit: “Carl kreeg
vaker eten van de Turkse gezinnen, mij
gaven ze eerder een boek.” Al kreeg
hij ook een boekje van een Vlaamse
grootmoeder, Folklore, waarin de
Vlaamse cultuur wordt uitgelegd. “Zij
gebruikte het boekje in de jaren zestig
om kersverse immigranten wegwijs te
maken.” Carl was getroffen door een
heel ‘Turks’ cadeautje: “Mijn meest
bijzondere geschenk was een soort
glazen huisje, met van die religieuze
amuletten. Een warm geschenk want
het moet bescherming bieden. Tegelijk
toont het ook iets over hun culturele
symbolen.” Beide groepen gaven dus
iets van ‘hun’ bagage mee aan de fotografen.
De expositie is nog te zien in Overijse
en Halle, en de foto’s kunnen ook ontleend worden.
Meer info?
www.mydream.be
www.abdulvahitduman.be
Dossier deMens.nu Magazine |
13
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
Wie de vis omdraait,
doet de boot kapseizen
Als mens zijn we allen gelijk. Toch kunnen we ook allemaal, vanuit onze
eigen cultuur, wel eens verbaasd zijn over de soms zeer verschillende
gewoontes in andere culturen. In deze bloemlezing van enkele bijzondere
regels, gebruiken en overtuigingen sparen we ook onszelf niet.
Ellen Vandevijvere
Religie
In het Midden-Oosten
dragen de meeste
mensen een horloge
dat naast het uur
ook vijf keer per dag
het tijdstip aangeeft
om te gaan bidden.
In zeven staten van de
Verenigde Staten (North
Carolina, Arkansas, Maryland, Mississippi,
South Carolina, Tennessee en Texas) wordt
eenieder die het bestaan ontkent van een
hoger wezen of God, uitgesloten om voor
de overheid te werken. Nochtans hanteert
het Amerikaanse hooggerechtshof een ‘No
religious test clause’: deze bepaling uit de
Grondwet verklaart de gangbare test over
de religieuze achtergrond als kwalificatie
voor een openbare functie ongeldig.
Marokkanen beantwoorden een vraag
vaak met ‘insjallah’, oftewel: ‘als God het
wil’. Dat betekent dus niet ‘ja’, maar ook
niet ‘nee’.
De lijm op
Israëlische
postzegels is
gecertifieerd
koosjer.
In verschillende regio’s wereldwijd is het
gebruikelijk om voertuigen met behulp van
een priester in te wijden. Zo wanen de
chauffeurs van deze gezegende voertuigen
zich daarna veilig op de weg.
Geluk/ongeluk
Op oudjaar gooien Denen borden, kopjes
en glazen naar de voordeur van de buren.
Het gezin dat de grootste stapel gebroken
servies voor zijn voordeur vindt, mag zich
gelukkig prijzen. Stukgegooid vaatwerk zou
immers trouwe vriendschap symboliseren.
In Bali besteedt men gemiddeld een derde
van zijn loon aan offers, om geluk af te
dwingen. Die offers kom je overal vertrapt
op straat tegen, een waar hindernissenparcours.
Een getal waarin het cijfer vier voorkomt brengt in China de dood. De
Chinese uitspraak van ‘vier’ is immers
dezelfde als die van het woord ‘dood’.
Je zal daarom niet snel een vierde,
veertiende of vierentwintigste
verdieping aantreffen in een
gebouw.
Foto © Kurt Groetsch
14
| deMens.nu Magazine Dossier
Het geluk lacht je toe. Dat
wordt wel eens beweerd
als in België een lieveheersbeestje aan komt vliegen. Maar als je dit insect
doodt, staat er ongeluk
voor de deur. De inheemse
beestjes zijn intussen
zwaar bedreigd door de
Aziatische variant.
Fluiten in de Russische straten brengt
ongeluk.
Liefde en seksualiteit
Volgens de traditie in Hawaï
zie je aan de bloem in het
haar van een meisje of ze
vrijgezel is.
Dat zou
het geval
zijn als ze de bloem
rechts draagt. Als
ze de bloem links
draagt, zou
ze niet meer
beschikbaar
zijn.
Eetgewoontes
Foto © Luis Jo
u Garcia
De vrouw draagt de broek in het MiddenOosten, althans in het gezin. Zelfs als haar
kinderen getrouwd zijn en zelf kinderen
hebben, zal de moeder nog steeds het
bevel voeren. Voor de nieuwe generaties
in Europa wekt dit vaak hilariteit op bij hun
vrienden.
Als je op 15 maart in Kawasaki in Japan
bent, kan je Kanamara Matsuri meemaken. Op dit festival wordt in aanwezigheid van de hele familie en zonder
enige schroom de penis vereerd. Ijsjes,
gebak, standbeelden, gadgets en een
parade waarin metershoge fallussen
worden meegedragen horen daarbij. Dit
alles om de vruchtbaarheid te eren.
Ook al groeit de tolerantie onder de inwoners van Maleisië, het is er nog steeds officieel verboden om je publiekelijk te uiten
als holebi, met zware straffen als zweepslagen en gevangenis tot gevolg.
Zolang je in Frankrijk administratief kan
bewijzen dat je verloofde eveneens plannen had om met jou te trouwen, kan je
in het huwelijksbootje treden. Ook als de
bewuste verloofde dood is.
Als de gemiddelde Amerikaan het woord
‘taart’ ziet, denkt hij aan calorieën en vet.
Voor ons betekent taart: feest, verjaardag
of nagerecht.
Dat wij mayonaise op onze frieten kwakken en daarnaast in de frituur ook nog een
muur van keuze hebben als het op saus
aankomt, vinden Amerikanen écht raar.
Zeg niet ‘pompelmoes’ tegen de grote
(rood)gele citrusvrucht zoals wij Vlamingen ze kennen, maar ‘grapefruit’
zoals de Nederlanders. De pompelmoes heeft een dikkere, groenachtige
schil. De Nederlanders zullen dan weer
heel vreemd opkijken als de Vlaming
een appelsiensapje bestelt, en antwoorden met “Oh, u bedoelt vast een
jus d’orange”.
In Korea toon je respect als je wacht met
eten tot de oudste persoon aan tafel aan
zijn of haar maaltijd begint.
Ligt er een klaargemaakte vis op je bord,
die op zee werd gevangen? Draai deze
dan maar niet om als je in China bent. Je
zou wel eens de boot kunnen doen kapseizen van de visser die hem gevangen
heeft.
Lichaamstaal
Een cirkeltje gevormd door een duim
en wijsvinger betekent ‘loser’ in Marokko en Tunesië, terwijl je met hetzelfde gebaar in Turkije het woord
‘homo’ uitbeeldt. In Japan geef je met
deze cirkel aan dat je je wisselgeld
in muntjes wil, maar in Zuid-Amerika
is het dan weer
een uitnodiging
tot seks. Zowel in
België als in de Verenigde Staten vorm je
er de ‘o’ van ‘oké’ mee. In
Frankrijk daarentegen zeg
je zo dat je iemand een dikke
nul vindt. ‘Bedankt’ is de interpretatie in Italië, maar in de rest
van Zuid-Europa verwijs je naar het
vrouwelijke geslachtsorgaan.
Vorm je bij ons een V-teken met de palm
van je hand naar je gezicht in bijvoorbeeld
een café, dan bestel je twee stuks van
iets. Doe je dit in Engeland of Ierland, vertel je de ander op te rotten.
Mannen die hand in hand lopen op straat
is doodnormaal in het Afrikaanse continent, de Arabische landen en in India. Het
is een teken van diepe vriendschap.
Als je lacht in Rusland, dan moet het ook
oprecht zijn. Probeer dus niet te veel en
constant te lachen tijdens een gesprek of
aan tafel, want je komt onzeker en onbetrouwbaar over.
Wat mag (niet)?
Het is verboden om je tapijt uit te kloppen
op straat in het Verenigd Koninkrijk. Een
deurmat mag wel, tenminste voor 8 uur ’s
ochtends.
Je mag een boete verwachten als je als
Australische voetganger trager dan een
andere voetganger stapt, en je hierbij een
hindernis vormt.
In Alabama is het verboden een ijsje in je
achterzak te steken. Zo werden immers
vroeger paarden gelokt en vervolgens
gestolen.
Dossier deMens.nu Magazine |
15
16
| deMens.nu Magazine Dossier
In sommige regio’s zijn de uiterlijke kenmerken
van de Gnimalv tegenwoordig gewijzigd door
de beïnvloeding van andere volkeren, maar
een typische Gnimalv is te herkennen aan een
gevoelige huid en een onbestemde haarkleur.
De klederdracht varieert zeer sterk. Toch lijkt
een kledingstuk gemaakt van een geweven
stof, dat de benen volledig bedekt, een basisattribuut te zijn. Zowel de vrouwelijke als de
mannelijke leden van dit volk beschermen
zich met deze stevige stof tegen het vaak
kille en natte klimaat.
De Gnimalv herkennen
Liza Janssens
Onlangs werd een eigenaardig
volk ontdekt. Hieronder volgt een
antropologische schets van deze
bijzondere Gnimalv en zijn culturele
kenmerken. Dit redelijk ongekende
volk is schuw, wordt ziek van zijn
eigen brouwsels en onderhoudt
speciale banden met een aantal
zoogdieren.
Familiebanden zijn belangrijk. De Gnimalv
ontmoet de bloedverwanten op geregelde
tijdstippen, vaak naar aanleiding van een
ritueel moment. Hij verkiest echter om
samen te leven met een niet-bloedverwant
en voor kleine Gnimalvjes te zorgen.
Sociale leven
Een van de grootste bezigheden van de Gnimalv is het bereiden
van voedsel. De Gnimalv eet en drinkt graag en veel, hoofdzakelijk
in gezelschap. Rond zonsopgang nuttigt hij een meelproduct met
een plakkerig zoet mengsel. Dit wordt doorgespoeld met een
zwarte bittere drank. Midden op de dag herhaalt dit ritueel zich,
waar de Gnimalv zich ook bevindt. Hij gaat immers nooit op stap
zonder dit meelproduct. De meest omvangrijke maaltijd nuttigt de
Gnimalv echter ‘s avonds. Deze bestaat hoofdzakelijk uit vlees en
knollen. Dat vlees wordt gesudderd in een bruine vloeistof. De
knolgewassen worden vaak ondergedompeld in een zeer
hete vette stof. Een brouwsel van gerst en hop is de favoriete drank. Dit wordt ook ritueel gedronken om
sociale banden aan te gaan of te versterken.
Te veel van het brouwsel maakt de Gnimalv
ziek, maar dat lijkt hem niet te deren.
Eetgewoontes
Vredelievend maar vleesetend, honkvast maar reizend:
hier is de Gnimalv
nieuw volk ontdekt
Opmerkelijk:
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
draai 90°
Dossier deMens.nu Magazine |
17
Eenmaal de jonge Gnimalv zijn overgangsritueel heeft volbracht bij een groep van wijzen,
draagt hij bij aan de gemeenschap. Dat doet hij door zich naar een plaats buiten de eigen
schuilplaats te begeven. Hij legt daarvoor desnoods lange afstanden af. Omdat slechts een
beperkt aantal paden hiervoor werden voorzien, ontstaat onderweg vaak chaos, al leidt dit
zelden tot geweld. In ruil voor de dagelijkse bijdrage mag de Gnimalv zichzelf en zijn kinderen voeden, en zijn schuilplaats verfraaien met allerlei voorwerpen waarvan het nut vaak
onbekend is. Slechts een aantal keer per jaar wordt deze dagorde gewijzigd.
Dan trekt de Gnimalv om onduidelijke redenen naar meer zuidelijk gelegen
nederzettingen.
Daginvulling
De Gnimalv is vriendelijk, doch vrij
schuw. Duurzame contacten komen pas
na lange tijd tot stand. Ook communicatie met stamgenoten blijft vaak beperkt,
mogelijk komt dit omdat de Gnimalvs
verschillende talen spreken. Deze vertonen gelijkenissen, maar hoe verder de
nederzettingen zich van elkaar bevinden,
hoe moeilijker de inwoners elkaar begrijpen. Dit kan eveneens een reden zijn
waarom ze zelden een schuilplaats bouwen buiten de eigen nederzetting. Toch
zorgen de confrontaties
met anderstalige Gnimalvs niet tot oorlog.
Dit volk lijkt dus redelijk
vredelievend te zijn.
Taal
De Gnimalv deelt een grote stenen schuilplaats met stamgenoten. In de nederzettingen bevinden deze schuilplaatsen zich
naast en boven elkaar. De schuilplaatsen zelf zijn verspreid over
een relatief kleine oppervlakte. De Gnimalv
lijkt veel belang te hechten aan het onderhouden en verstevigen ervan. Met
behulp van grasvelden en struiken probeert hij zijn territorium waar mogelijk af
te bakenen.
Nederzettingen
Deze parodie van een Vlaming is geïnspireerd op Body Ritual
among the Nacirema van de antropoloog Horace Miner (1956).
Daarin beschrijft Miner de lichaamsrituelen van een doorsnee
Amerikaan zoals antropologen toen de gebruiken van vreemde
culturen beschreven. Door bijvoorbeeld het tanden poetsen op
die bevreemdende manier te omschrijven, toont hij aan dat westerse handelingen even cultureel beïnvloed zijn als de rituelen en
praktijken van geïsoleerde stammen. Onze kennis van andere
culturen is grotendeels gestoeld op antropologische studies van
decennia geleden, waarin de gebruiken van nog ongekende
culturen werden beschreven als vreemd en magisch. Daardoor
denken we nu nog vaak in termen als ‘exotisch’, ‘abnormaal’,
‘onderontwikkeld’ of zelfs ‘barbaars’ over andere culturen. Hoewel we open zijn van geest, beschouwen we onszelf nog te vaak
als de norm.
Nacirema
Naast de levensgezel en de nakomelingen onderhoudt de Gnimalv ook enkele sociale banden met stamgenoten uit de directe
omgeving. De meest opmerkelijke gezamenlijke activiteit is het
kijken naar een spel waarbij twee groepen op een veld een bolvormig opgeblazen voorwerp achternalopen. Indien dit voorwerp
in een groot vlechtwerk terechtkomt, uiten de Gnimalvs bijzonder primitieve kreten. De Gnimalv is een bijzonder volk dat geluk
vindt in kleine dingen.
Spel
Men wenst dit samenleven vol te houden
tot de dood, al lukt dat niet altijd. Veel
Gnimalvs wonen dan ook alleen. In hun
schuilplaats onderhouden ze vaak hechte
afhankelijkheidsrelaties met kleine zoogdieren. Het is echter niet
duidelijk wat het nut
hiervan is en waarom
bepaalde zoogdieren
wel en andere niet in
de schuilplaats worden ondergebracht.
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
“Nu voel ik veel meer
verbondenheid”
Een vrijzinnige vindt haar heil in het jodendom
Wie we zijn, onze cultuur, wordt ook bepaald door onze levensbeschouwing. Maar de
gewoonten en gebruiken van de ene levensbeschouwing kunnen sterk verschillen van
de andere. Zo lijkt een geseculariseerde levensstijl ver verwijderd van de riten van een
orthodoxe godsdienst. Toch kiezen sommigen voor een bekering. Jonath Weinberger (27
jaar) was vrijzinnig en is nu orthodox-joods.
Dominique Verschuren
Wat bracht jou tot deze opmerkelijke
stap?
Mijn grootvader was een chassidische jood.
Hij vluchtte in 1933 naar België om economische redenen. Volgens research van een
familielid werd hij christen om zijn vrouw en
vier kinderen te beschermen tegen de nazi’s. Het haalde niets uit. Mijn grootvader
overleefde Auschwitz als enige. Na de oorlog koos hij definitief voor het christendom.
Maar als zijn familie uit Israël op bezoek
kwam, werden alle kruisbeeldjes en communiefoto’s verstopt. Hij heeft er nooit een
woord over gezegd. Mijn vader is katholiek
opgevoed, mijn moeder ook. Mijn ouders
zijn atheïst, zo ben ik opgevoed: volledig
vrijzinnig. Dus wie of wat ben ik dan?
Die laatste vraag impliceert dat jouw
keuze om joods te worden veel principiëler was dan de beweegredenen van
je grootvader. Hoe ben je daar zo bewust van geworden?
Op school volgde ik een jaar niet-confessionele zedenleer bij een lerares die heel
denigrerend sprak over religies. Bidden
vond ze belachelijk want “er bestaat helemaal geen god”. Ik vind het absoluut
niet kunnen dat er zo over religies wordt
gesproken, ook als je zelf niet gelooft. Als
reactie ben ik op mijn veertiende joodse
godsdienst gaan volgen. Ik ben altijd ge-
18
| deMens.nu Magazine Dossier
fascineerd geweest door de geschiedenis
van mijn grootvader. Hij stierf toen ik vier
jaar was. Ik wilde begrijpen waar hij vandaan kwam, wat er met hem gebeurd was
en waarom. De lerares godsdienst vertelde
mij over het orthodoxe jodendom. Zij nodigde mij uit om een sabbatmaal mee te
maken op vrijdag. Ik was toen zestien en ik
besloot mijn familie in Israël op te zoeken.
Wat zocht je in Israël?
Hier in België kan je je niet laten bekeren.
Dat kan alleen in Israël. Ze noemen dat
gioer. Voor mij was het heel gemakkelijk om
orthodox-joods te worden. De rabbijnen
begrepen mijn beslissing. Ze zagen mijn
naam en ze kenden mijn achtergrond. Na
een half jaar intensieve studies werd ik voor
een soort jury geplaatst. Mijn algemene
kennis was in orde. Een week later moest
ik opnieuw voor drie rabbijnen verschijnen.
Die vroegen me waarom ik joods wilde worden. Nadien mocht ik de Shma Israël, een
belangrijke paragraaf uit de Thora, reciteren. De volgende dag kreeg ik mijn ritueel
bad, het mikwe, en toen was ik joods.
Hoe voelde dat moment?
Dat was heel speciaal. Iets wat ik niet kan
beschrijven. Een mikwe dient om je te reinigen. Je wordt als het ware herboren. De
joodse ziel komt in jou.
Hoe beleef jij God?
Mijn vrijzinnige ouders zeiden dat je lichaam
verrot na je dood. Dat vond ik als kind heel
akelig. Je sterft en er is niets meer. Ik vond
dat zo leeg. Toen ik tien jaar was, praatte
ik met meisjes die in gebeden spraken tot
God. Dat was voor mij betekenisvoller dan
de vrijzinnigheid. Nadien zag ik medeleerlingen die zich verveelden en begonnen te
roken, drinken en feesten. Ik wilde meer
betekenis in mijn leven. Dat biedt God mij
in het jodendom.
En wat met de vrijzinnige waarden?
Er zijn mensen die in Auschwitz zaten en
zeiden: “Waar is God nu? Waarom laat hij
dit allemaal gebeuren?” God is er en je kan
met hem praten maar wij, mensen, blijven
zelf verantwoordelijk voor wat we veroorzaken op aarde. God heeft aan iedere mens
een vrije wil gegeven. Iedereen weet dat het
niet oké is om te stelen of om een mens
te doden. God heeft ons de kans gegeven
om zelf te beslissen om het goede of het
slechte te doen.
Is je leven nu anders dan vroeger?
Zeker. Het jodendom kent 613 wetten die
wij moeten naleven en die ons er voortdurend aan herinneren dat we een hoger
doel hebben op aarde. Zo bedekken
joodse vrouwen hun knieën en ellebo-
Jonath met haar gezin.
“Kinderen en opvoeding
staan centraal in het
jodendom. Onze
kinderen worden dus
natuurlijk ook orthodox
opgevoed. Ze gaan naar
een door de Vlaamse
gemeenschap erkende
joodsorthodoxe school en
volgen buiten het gewone
lessenprogramma ook
religieuze studies.”
gen. Getrouwde vrouwen zoals ik dragen
een hoofddoek of een pruik om hun eigen
haar te bedekken. Wij eten enkel koosjere
producten. Melk en vlees mogen niet vermengd worden, waardoor we verschillende
keukens hebben met aparte potten, bestek
en borden. Andere producten zoals brood,
drank, sauzen, kazen, koeken enzovoort
eten we enkel als ze de stempel dragen
van een rabbinaat, of op een door rabbijnen
opgestelde lijst staan. Daarnaast hebben
we vele feestdagen met specifieke regels.
Zo eten we acht dagen lang geen gerezen
voedsel tijdens Pesach, het joodse Pasen,
en moeten we het hele huis schoonmaken
zodat er geen kruimeltje van deze producten terug te vinden is.
Wat vindt je familie van je keuze?
Mijn ouders vonden het raar dat ik ervoor
koos om volledig religieus te worden, aangezien zij zelf niet geloven. Het was een hele
aanpassing, maar ze respecteren mijn beslissing. Zij ondersteunen ons en zullen er
dus ook altijd voor zorgen dat ze koosjere
snoepjes bijhebben voor de kindjes. Als we
samen op vakantie gaan, dan neem ik alles
mee en kook ik de maaltijden. Als we uit eten
gaan, kiezen we een koosjer restaurant.
Voel je je niet beknot in je vrijheid?
Buitenstaanders begrijpen mijn keuze niet
goed. Zeker de rustdag, sjabbat, waarop
we geen werk mogen verrichten en bijvoorbeeld ook geen elektriciteit mogen
gebruiken, doet wenkbrauwen fronsen.
Ze zeggen dan: “Waarom beperk je je vrijheid?” Maar het jodendom geeft meer betekenis aan mijn leven. Dat is wat ik miste.
Nu voel ik veel meer verbondenheid. Ik ben
echt honderd procent opgenomen in de
joodse gemeenschap. We ondersteunen
elkaar. Als een vrouw bevalt, zijn er altijd
tal van mensen bereid om te helpen met
koken, kinderen afhalen en babysitten. Wij
hebben ook verschillende liefdadigheidsinstellingen in onze gemeenschap. Je voelt je
nooit alleen.
“Ik wilde meer
betekenis in
mijn leven.
Dat biedt
God mij in het
jodendom.”
Dossier deMens.nu Magazine |
19
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
Rituelen die raken,
dichtbij
en ver van huis
itbundige begrafenissen, vastgebonden gehuwden,
witte naamceremonies, feestelijke zaterdagen en tien
dagen durende feesten. Aan de rituelen laat de kern
van een cultuur zich voelen. Ze zijn vaak verweven met een
levensbeschouwing, de normen en waarden en sociale structuren
binnen een gemeenschap. Rituelen kunnen wijzen op een geheel
van eerder formeel overgeleverde gebruiken, plechtigheden en
ceremonieën rond belangrijke momenten in het (openbare) leven.
Maar rituelen zijn ook het geheel van dagelijkse bezigheden. We
vragen aan alle geïnterviewden in dit dossier wat hun favoriete
ritueel is, in hun eigen of een andere cultuur.
Julie Van Garsse
20
| deMens.nu Magazine Dossier
Guneet
Ruth
Jonath
Dagenlang trouwen
Guneet (geboren in India): “In India duurt
een huwelijksfeest zeven tot tien dagen. Je
hebt bijvoorbeeld de tilakceremonie waarbij
de familie van de bruid naar het huis van
de man gaat. De bruidegom krijgt een tilak,
een rode vlek, op zijn voorhoofd. Dit staat
symbool voor respect, aanvaarding en de
verwelkoming van een schoonzoon. Je
hebt ook de mehndi- of hennaceremonie.
Tijdens nog een andere ceremonie gaan de
mannen naar het huis van de bruid. Ook
is er een moment voorzien waarop de huwelijksgeloften worden afgelegd. Soms
gebeurt dat in een tempel, soms rond een
vuurplaats. Daarna wordt er een receptie
gegeven.”
“Wat ik zo mooi aan vind aan een Indisch
huwelijksfeest is dat iedereen bij elkaar
komt, er veel cadeaus worden gegeven
en dat het feest zo lang duurt. In België
gebeurt het allemaal razendsnel. Daarom
trouwen Indiërs liever in India. De organisatie van een huwelijk vraagt veel werk, maar
dat wordt gedaan door de familie en soms
door een huwelijksplanner. Gelukkig maar,
want huwelijken kunnen soms snel plaatsvinden. Aan de hand van de sterrenbeelden
van beide partners wordt de meest gunstige huwelijksdatum bepaald. Deze kan
vijftien dagen later liggen, of pas een jaar
later vallen.”
Nebojsa
Samen zijn
Nebojsa en Ruth (Servisch-Belgisch koppel): “Wij vinden het heel belangrijk om elke
dag samen te eten, met onze dochter!”
Sjabbat en de kaarsen
Jonath (orthodox-joods): “Elke week eren
we de sjabbat, van vrijdagavond tot zaterdagavond. Het is een rustdag, we mogen
niets doen. Elektriciteit is verboden: geen
gsm’s, geen computers, back to basics.
We zitten samen aan tafel. Voedsel dat de
dag voordien is bereid wordt opgewarmd
op speciale platen die op voorhand werden ingeplugd. Mensen zeggen dan: ‘Dat
is toch geen werk, een stekker in het stopcontact steken!’ Maar wij willen de regels
heel nauw naleven. Met sjabbat zijn we
honderd procent gericht op de familie, op
activiteiten samen, op het bestuderen van
de Thora zonder dat we worden gestoord.”
“Het aansteken van de kaarsen voor de
sjabbat is echt een speciale ervaring voor
mij. Dat is een taak voor de vrouwen. Er
hoort een gebed bij, waarbij je alle persoonlijke dingen mag vragen. Dat er vrede zal
zijn of dat je kinderen gezond mogen opgroeien. Je kan ook bidden voor je vriendinnen, opdat ze bijvoorbeeld zwanger
worden. In onze cultuur heeft de moeder
een hele belangrijke rol in het gezin. De
vrouw wordt echt geëerd, en dat zie je niet
overal. Het is geen wegwerpcultuur, zoals
de maatschappij wel is geworden. Bijna al
mijn vriendinnen van vroeger, toen ik nog
vrijzinnig was, zijn gescheiden. Bij ons gebeurt dat zelden.”
Dossier deMens.nu Magazine |
21
Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep
Stefa
nny
Naamceremonie
Stefanny (afkomstig uit Ghana): “Als een
vrouw in Ghana bevalt, verlaten zij en haar
baby de kamer niet tijdens de eerste levensweek van het kind, want dan kan er nog
veel mislopen. Er wordt een datum geprikt
voor de naamceremonie waarbij familie en
vrienden samenkomen. Meestal gebeurt
dit op een zaterdag- of zondagmorgen.
De gasten zijn tijdens deze ceremonie in
het wit gekleed, deze kleur staat symbool
voor puurheid en liefde. Het oudste lid van
de familie vraagt aan God om moeder en
kind te beschermen. Hij dompelt zijn vinger
in water en raakt er de lippen van het kind
mee aan. Vervolgens doet hij dit ook met
wijn, opdat het kind het verschil leert tussen beide. Daarna krijgt de pasgeborene de
naam die de ouders kozen. De baby wordt
opgeheven en er wordt voor hem gebeden.
Dan krijgen moeder en kind cadeautjes.”
“Ik vind het een mooi ritueel want iedereen
is in het wit, families komen samen en iedereen is gelukkig.”
22
| deMens.nu Magazine Dossier
Carl
Wilfried & Yi
Uitbundig afscheid
Carl (Belgische roots): “Ik heb al meerdere
bijzondere rituelen meegemaakt. Wat me
vooral bijblijft is een lijkverbranding in Sri
Lanka. Die lijkverbranding was in feite een
feest en had niets te maken met onze begrafenissen waar triestigheid troef is. De gestorven man was rijk en dat kon je zien aan
het aantal monniken dat hij had laten uitnodigen om zijn verbranding bij te wonen.
Zijn lijk zat in een hoge witte toren, dat is
de kleur van de dood in Sri Lanka, op de
‘brandstapel’. Het vuur werd aangestoken
door zijn oudste zoon. Er werd gefilmd en
iedereen was blij.”
“Een heel andere soort uitbundigheid heeft
me getroffen tijdens de Semana Santa in
Spanje. In deze week voor Pasen klinkt er in
de straten de muziek van de fanfares, worden er beelden meegedragen in de stoeten,
wordt er gezongen… Soms hoor je onverwachte flamencoliederen, aangeheven door
een enkeling van op een balkon. Er heerst
een zeer dramatische sfeer die begint bij
het vallen van de avond.”
Verschillende culturen, verschillende
belevenissen
Wilfried en Yi (Belgisch-Cambodjaans koppel): “Wij zijn niet fanatiek bezig met rituelen,
maar we hebben wel respect voor bepaalde
tradities zoals het kerstfeest, een doop, een
communie… Aan welke rituelen we deelnemen, hangt af van de cultuur waarin we ons
bevinden. Hier kan het gebeuren dat we de
mis bijwonen en als we in Cambodja zijn,
gaan we naar de boeddhistische tempel.”
“De manier waarop we rituelen beleven is
erg verschillend. In België is een dag zoals
Allerheiligen beladen met droefheid en
rouw, terwijl Cambodjanen er een feest van
maken met veel eten en drinken, en vooral
veel lachende gezichten.”
Manyak
Abdul-Vahit
th
e
p
s
El
Beroepenspel bij het eerste tandje
Manyak (afkomstig uit Armenië): “Als kinderen hun eerste tandje krijgen, houden we
in Armenië een feestje. We leggen voorwerpen die een beroep voorstellen op een
doek: een rekenmachine symboliseert een
boekhouder, een verfborstel staat voor een
schilder, een stethoscoop voor een dokter,
een instrument voor een muzikant enzovoort. Daar zetten we het kind tussen en
we strooien snoepjes, nootjes, rozijnen of
granen over zijn hoofd om chaos te creëren. Soms worden er ook traditionele liedjes
gezongen. Dan is het afwachten welk voorwerp het kind als eerste zal vastnemen. Zo
probeert men te voorspellen welk beroep
hij of zij later zal uitoefenen. Het is een leuke
traditie. Ik deed het ook met mijn kinderen.”
Liefde voor de tuin
Abdul-Vahit (Turkse roots): “Rituelen zijn
er in vele vormen, zo heb je er ook hele
kleine. Bij een van de huisbezoeken tijdens
het fotoproject Generaties/Binnenskamers
(G/B3), ben ik bij een oude dame terechtgekomen. Haar manier van omgaan met
haar tuin maakte een grote indruk op mij.
Het was alsof de bloempjes haar kinderen
waren, ze behandelde haar tuin met veel
liefde en overgave in een dagelijks, strikt
ritueel.”
Vastgebonden handen
Elspeth (geboren in Schotland): “Toen ik
trouwde, werden mijn handen en die van
mijn man een poosje aan elkaar vastgebonden om het gevoel van verbondenheid te
symboliseren. De tranen rolden toen over
mijn wangen.”
Dossier deMens.nu Magazine |
23
24
24
|| deMens.nu
deMens.nu Magazine
Magazine Dossier
Dossier
Eén van mijn beste vrienden blijft een nachtje logeren, ik
vertel een verhaal voor het slapengaan (als je elf bent, hou
je van ridderverhalen). Vroeger, in de tijd dat we nog samen
woonden in ons huis, was het dagelijkse kost, verhalen vertellen
op de rand van zijn bed. Heldenverhalen. Onverschrokken
taferelen, starring Staforix, de onversaagde ridder van Gent.
Een weerloze prinses redden uit de klauwen van de draak?
Een leger booswichten verslaan in een heroïsch gevecht op
de rand van een steile klif? Een zwarte tovenaar ontmaskeren
en hem al zijn krachten afnemen? Fluitje van een cent. Ridder
Staforix is onoverwinnelijk, en dat mag u letterlijk nemen: geen
barbarenleger, geen horde midden-aardse orks, zelfs geen
buitenaardse intergalactische strijdmacht is in staat om hem
angst in te boezemen. Waarom bang zijn? Van wie of van wat?
Hij is Staforix. Alleen al de aanblik van het blinkende harnas met
de rode mantel doet elke vijand verstenen van angst. Vanavond
bijvoorbeeld is er weer een prinses in nood. Ontvoerd door een
vloot Noormannen. De smeerlappen. De kans is groot dat
ze moet trouwen met de baas van die horde Vikings… een
afgrijselijk lot! Reusachtige vent, kwijlende aartslelijke tronie,
smerig als een varken, dreigend zwaaiend met een bijl zo
groot als een vliegdekschip!
(afschuw op mijn jonge vriends gezicht…)
Een kolfje naar de hand van Staforix: vermomd
als oud vrouwtje (sluw!) strompelt hij naar het
Vikingschip in de baai. “Scheer je weg, vieze heks!”,
lalt de Vikingbaas, stomdronken van twee vaten gistend
gerstenat.
(mijn vriend zit ondertussen rechtop in bed)
Tsjakka! Daar vliegt de vermomming uit, en een
blinkend harnas onder een rode mantel wordt
zichtbaar… “Staforix!!!!”… tientallen bebaarde
kelen fluisteren het, huizenhoog ontzag
in ogen en keel. De ijzeren ridderhand
sluit zich als een bankschroef rond de
krakende Vikingnek!
(2 jongenshanden klauwen zich in
het dekbedovertrek)
Blinkende, ogen. Stralend. Ik
zie zijn dromen vertrekken, de
slaapkamer uit, richting woeste
kusten in een ongerepte wereld. Een
wereld waarin goed goed is en kwaad
kwaad.
ap R
© Ja
foto
Staforix
eedij
k
column
En goed is sterker dan kwaad. Altijd. Zonder discussie. Met
een rustgevende vanzelfsprekendheid en duidelijkheid.
Een duidelijkheid die ontbreekt in het echte leven. In
het echte leven vecht ridder Staforix op dit moment een
ongelijke strijd uit. Een gevecht dat niet te winnen valt.
Omdat zijn mama en ik quasi zonder waarschuwing
een beslissing hebben genomen die alle vaste
grond, alle veiligheid, in één klap van onder zijn
voeten wegmaait. Mét argumenten weliswaar.
Redelijke argumenten. Dingen als: allebei
gelukkiger als we niet meer samen zijn. Liefde
die niet altijd voor eeuwig hoeft te zijn,
toch? Beter goede vrienden dan moeilijke
geliefden. Dat soort dingen. Stuk
voor stuk dingen waar hij niets
aan heeft. Argumenten waarin
hij geen rol toebedeeld krijgt.
Een harde noot om kraken voor
een onoverwinnelijke krijger. De ergste
vijand is hij die met geen zwaard te
bestrijden valt. Een gluiperige smeerlap
van een vijand is het. Een vijand die
een onversaagde ridder bij momenten
op zijn knieën dwingt. Ik bid voor een
vredesverdrag. Tussen een moedige
ridder en de harde realiteit. Op
termijn. Als er genoeg water door de
zee gevloeid is.
Slaapwel onversaagde vriend.
Alles komt goed.
deMens.nu Magazine | 19
Het (on)gelukkige brein:
goed troosten is makkelijker
dan juist kiezen
Op restaurant of in de kledingzaak, maar ook bij de zoektocht naar een job, huis
of vrienden... Voortdurend moeten we de juiste keuze maken. Maar wat is juist?
Ons eigen brein blijkt geen goede raadgever te zijn bij het maken van keuzes.
Bovendien kan het niet goed inschatten waar we gelukkig van worden. Daniel
Gilbert, professor Psychologie aan de universiteit van Harvard, onderzoekt hoe
wij omgaan met keuzes en onze zoektocht naar geluk. In zijn laatste boek, Stuiten
op geluk, publiceert hij enkele vernieuwende, opmerkelijke conclusies.
Anne-Flor Vanmeenen
“Hoe zou het zijn als...” is een veelgebruikte manier om in te schatten of we iets op prijs stellen of niet. We doen een testritje in ons
hoofd. Alleen rammelt de wagen aan alle kanten. Ons voorstellingsvermogen schiet tekort omdat zowel onze blik op het verleden
als die op de toekomst troebel zijn.
Foute keuze door een foute blik
Teruggaan in de tijd is riskant omdat we ervaringen samengevat
opslaan. Als we een herinnering oproepen, dan wordt die opnieuw
20
| deMens.nu Magazine
samengesteld in ons brein. Herinnering is dus altijd een reconstructie
van opgeslagen elementen en de invulling van alles daartussenin.
Maar de opslag is selectief en de invulling soms heel ‘vrij’. Opgeslagen waarnemingen worden bovendien vaak ‘overschreven’ door
taal. Mensen die op een staalkaart een kleur te zien krijgen en die
later opnieuw moeten herkennen, slagen daar veel beter in als ze
tussendoor de kleur niet moesten beschrijven (73 procent ten opzichte van 33 procent)! Het is dus moeilijk om je een gebeurtenis
correct te herinneren. Maar zelfs als dat lukt, is vergelijken met vroe-
onder de loep
ger niet altijd het beste uitgangspunt. Zo zal je sneller geneigd zijn
om een product te kopen met een verlaagde prijs dan een product
met een verhoogde prijs, ook al is dit laatste nog steeds goedkoper.
Door te vergelijken met vroeger, zie je het heden niet meer nuchter.
Fout inschattingsvermogen
Waar het verleden een muur met gaten is, is de toekomst een gat
zonder muur. We stellen ons van alles voor, maar eigenlijk is dat
allemaal (vrij willekeurige) invulling. De antwoorden op de vraag
“Hoe zou je je voelen als…?” verschillen enorm van de antwoorden
op de vraag “Hoe voel je je?” als de ingeschatte situatie werkelijk is.
Hoe het zou zijn om pakweg blind te zijn, schatten we ongelofelijk
negatief in. Maar blinden zijn veel gelukkiger dan wij ons inbeelden. Ook denken we vaak dat we spijt zullen hebben door een
beslissing, en kiezen we iets anders. Dat is riskant. Zo denken we
dat we een foute actie meer berouwen dan iets dat we niet doen.
Uit onderzoek blijkt echter het omgekeerde. Correct vooruitzien
is dus moeilijk! Bovendien speelt het heden ook een sterke rol bij
onze inschattingen. Wie net gegeten heeft, onderschat hoe blij hij
zal zijn met eten. Wie honger heeft, overdrijft in de andere richting.
Verslagen van anderen
Als je je geheugen niet kan vertrouwen, noch je anticipatie, wat dan
wel? De beste resultaten leveren je medemensen. Wil je weten hoe
het is om een bepaalde job te doen, vraag het dan aan iemand
die deze job uitoefent. Het onderzoek stelt: we kunnen het best
inschatten hoe we ons zullen voelen door verslagen van anderen.
Maar dan wel verslagen vanuit de concrete situatie, want anders
baseer je je op andermans herinneringen en die zijn net zo lek als
de jouwe.
We denken dat we een foute actie meer berouwen dan iets dat we niet doen.
Uit onderzoek blijkt echter het omgekeerde. Correct vooruitzien is dus moeilijk!
Het is moeilijk om je een gebeurtenis correct te herinneren. Als we een herinnering oproepen, dan wordt die opnieuw samengesteld in ons brein.
Keuzes maken niet gelukkiger
Heb je geen keuze? Geen nood. Je zou denken dat geluk alles te
maken heeft met kunnen en mogen kiezen: niet dus. Uit het onderzoek blijkt dat het belang van keuzevrijheid danig wordt overschat.
Dat bewijst een experiment. Stel: je laat mensen kiezen tussen
enkele foto's. Een eerste groep mag later nog zijn keuze herzien,
een tweede groep niet. De tweede groep blijkt het meest tevreden achteraf. Maar als de testpersonen gevraagd werd of ze in
de groep met keuzevrijheid wilden terechtkomen of in de groep
zonder keuzevrijheid, dan kozen ze resoluut voor de eerste groep.
Terwijl de tweede groep uiteindelijk wel de meeste gelukkige was.
De kracht van het gedacht
Waarom is de groep zonder keuzevrijheid uiteindelijk gelukkiger? Er
bestaat zoiets als ‘psychische immuniteit’: bij tegenslagen - waarvoor je niet kiest - zet onze geest een tegenaanval in. Meer zelfs:
hoe slechter de ervaring, hoe sterker die tegenreactie. Daarom kan
een slachtoffer soms positiever terugkijken op een negatieve ervaring dan een getuige, want zijn geest werkt harder om er iets goeds
uit te halen. Onontkombaarheid is een sleutelfactor in dit mechanisme. Omdat je ergens niet onderuit kan, ga je positieve kanten
zien. Ook toepasbaar in het dagelijkse leven, denk maar aan getuigenissen van mensen na een slechte ervaring: “Deze hartstilstand
veranderde mijn leven”, “Door de scheiding heb ik pas echt mezelf
gevonden”, “Door dit ongeval leef ik veel intenser”... Je brein mag
dan niet zo goed zijn in voorspellen, in troosten en goedpraten wel.
deMens.nu Magazine | 21
World Humanist
Congress 2014
Van 8 tot 10 augustus vond in Oxford het World Humanist Congress plaats. Dit driejaarlijkse congres,
een initiatief van de International Humanist and Ethical Union (IHEU), is een ontmoetingsplaats voor
vrijzinnig humanisten van over de hele wereld. Heel wat bekende en minder sprekers belichtten
deze keer het thema vrijheid van meningsuiting, met als doel een 21ste-eeuwse verlichting te
smeden. Daarop kon deMens.nu niet ontbreken. Vrijzinnig humanistisch consulent Nils Vandevijvere
was erbij: “Het World Humanist Congress verbreedt onze blik naar zaken waar we als humanisten
op kunnen en moeten focussen.”
Nils Vandevijvere en Sarah Van Gaens
foto © BHA - Thelightthief.com
De bekendste gast was de Britse
evolutiebioloog Richard Dawkins.
“Het verdedigen van en streven naar
zo veel mogelijk onderwijs zonder
indoctrinatie, is op dit moment de
grootste prioriteit voor humanistische
organisaties.”
foto © British Humanist Association
De Belgische delegatie. Van
links naar rechts: Dietrik Jolie
(International Humanist and Ethical
Youth Organisation, IHEYO),
Julie Pernet (European Humanist
Federation, EHF), Aurélie Wielchuda
(EHF), Pierre-Arnaud Perrouty (EHF),
Anne-France Ketelaer (deMens.nu),
Yvan Dheur (deMens.nu), Marina
Van Haeren (deMens.nu), Pierre
Galand (EHF), Gabrielle Lefèvre
(levenspartner Pierre Galand),
Sonja Eggerickx (IHEU), Mario Van
Essche (Humanistisch-Vrijzinnige
Vereniging, HVV) en Nils Vandevijvere
(deMens.nu en European Humanist
Professionals, EHP). Niet op de foto:
Jacqueline Herremans (Association
pour le Droit de Mourir dans la
Dignité).
“Een schrijver moet (kunnen) schrijven wat hij wil, hoe hij
het wil en waarom hij het wil, zonder rekening te houden
met andere belangen dan het verhaal of de inhoud zelf.” De
Britse schrijver Philip Pullman wist het congres goed samen
te vatten.
22
| deMens.nu Magazine
ingezoomd
De verklaring pleit voor een wereldwijde vrijheid van meningsuiting. Daaronder wordt ook de vrijheid van geloof verstaan en
de vrijheid om dat geloof te beoefenen. Wel wordt duidelijk gesteld: “Respect voor de vrijheid van geloof betekent niet dat
men respect moet hebben voor andermans geloof.” Men mag anderen beledigen. Het gebruik van geweld of censuur wordt
echter veroordeeld. De geloofsbelijdenis mag ook niet de rechten en vrijheden van anderen schaden, mag niet discriminerend zijn of tot ongelijkheid leiden. Ook overheden moeten niet gespaard worden van kritiek en worden gevraagd om meningsuiting en vrij denken te stimuleren. Secularisme en democratie worden beschouwd als basis voor vrije meningsuiting.
foto © BHA - Ramon Casha
foto © Arik Platzek - Humanistischer Verband
foto © British Humanist Association
foto © British Humanist Association
Op het einde van het congres werd een verklaring opgesteld. Hier lezen
Isabel Russo en Andrew Copson van de British Humanist Association deze
voor. Deze verklaring kan door de IHEU als beleidsdocument gebruikt worden
om haar visie bekend te maken bij internationale organisaties.
De Bengalese mensenrechtenactiviste en schrijfster Taslima Nasrin wist emoties op te
wekken bij de toeschouwers: “Sinds 20 jaar ben ik verbannen uit mijn eigen land en
dus ben ik strikt genomen thuisloos. Maar mijn thuis is in de harten van alle mensen die
proberen te vechten tegen de duisternis: atheïsten, feministen, humanisten enzovoort”.
Hierop reageerde Mario Van Essche (HVV): “De collega's van Bangladesh, van Afrika enzovoort leren ons hoe moeilijk het is om vrijzinnig en humanist te zijn.”
Heel wat bijeenkomsten vonden plaats in The Sheldonian
Theatre, een Oxford-icoon.
deMens.nu Magazine | 23
r
e
g
i
l
l
i
Vrijw
van bij ons
“Het is een zinvolle bezigheid, maar
ik ben er niet aan verslaafd“
“Met geen tien paarden krijgen ze mij daar naartoe.” Dat antwoordde Wilfried Van
der Borght (67) toen de ontwenningskliniek hem aanraadde om deel te nemen aan
groepsgesprekken om zijn alcoholprobleem te overwinnen. Dat was bijna achttien jaar
geleden. Nu is Wilfried al zeventien jaar nuchter en organiseert hij wekelijks zelf een
praatsessie voor mensen met een verslaving. Als voorzitter van SOS Nuchterheid wil hij
anderen helpen vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief.
Julie Van Garsse - foto © Jeroen Vanneste
Hoe ben je bij SOS Nuchterheid terechtgekomen?
Toen ik de deur van ontwenningskliniek
De Pelgrim achter me dichttrok, moest ik
niets hebben van nazorg. Ik zou het zelf
wel redden. Ik ben vier maanden nuchter
gebleven en dan ben ik hervallen. Tien
dagen lang heb ik me te pletter gezopen.
De elfde dag, op 10 juni 1997, heb ik
me laten opnemen in het ziekenhuis en
tegelijkertijd heb ik de Anonieme Alcoholisten (AA) gebeld. SOS Nuchterheid
bestond toen nog niet. Drie jaar lang ben
ik naar de AA-groepssessies gegaan. De
zelfhulpgroep heeft zijn nut bewezen, ik
ben van de drank afgebleven, maar ik had
het heel moeilijk met de ingesteldheid. Bij
AA werken ze vanuit het twaalfstappenprogramma, waar God - met hoofdletter
24
| deMens.nu Magazine
- alomtegenwoordig is. Je moet je lot in
zijn handen leggen en erop vertrouwen
dat hij je weer beter kan maken. Dat
mocht ik zelf invullen, zeiden de AA-ers.
Mag ik dan mezelf als God zien, vroeg ik
hen, want van God verwachtte ik niet veel
hulp - als hij zo goed was, had hij me wel
niet met een drankprobleem opgezadeld.
Dan klonk het dat ik het te ver zocht. Ik zit
dus niet zo in elkaar: ik wil antwoorden,
en die kreeg ik niet. In 2001 las ik in De
Morgen een paginagroot artikel over SOS
Nuchterheid. Vanaf dan ben ik naar hun
bijeenkomsten in Gent gegaan.
En niet lang nadien werd je zelf vrijwilliger voor SOS Nuchterheid?
Ik heb er mee voor gezorgd dat er ook
in Aalst een aanspreekpunt kwam in
2002, in het huisvandeMens Aalst. Daar
heb ik de wekelijkse praatmomenten
opgestart, en die groepsgesprekken begeleid ik vandaag nog steeds. Als ik een
halfuur voor aanvang de deur opendoe,
staan de mensen meestal al te wachten. Het is een succesverhaal. Onlangs
zaten we met 26, dat is zelfs te veel.
Hoe probeert SOS Nuchterheid verslaafde mensen te helpen?
De vrijwilligers van SOS Nuchterheid
hebben zelf verslavingsproblemen
gehad, en hebben die nu onder controle. Tijdens de praatsessies geven
ze het woord aan mensen die uit eigen
beweging langskomen en van hun probleem af willen. Sommigen gebruiken
nog, anderen zijn al tien jaar nuchter.
vrijwilligers van bij ons
t
h
g
r
o
B
r
e
d
n
a
V
Wilfried
Deze mensen hebben vragen, we
zoeken samen naar antwoorden. De
bedoeling is dat ze elkaar oplossingen
aanreiken. Dé oplossing hebben we
niet, het is aan de betrokkenen om uit
zoeken wat er voor hen past. Wij leggen
niets op. Wij proberen de mensen enkel
te stimuleren om aan zichzelf te werken,
te leren over de problematiek en niet
zomaar iets klakkeloos te aanvaarden.
Wat doe je nog, buiten de gesprekken
in goede banen leiden?
Als voorzitter van de vzw coördineer ik
alle praatsessies in Vlaanderen en Brussel en zetel ik in de raad van bestuur
van deMens.nu. Sinds 2004 zijn wij een
lidvereniging. Daarnaast beheer ik de
website, volg ik mee het forum en de
telefoonpermanentie op. Het centrale
nummer is 24 uur op 24 bereikbaar. En
ik trek regelmatig naar ontwenningsklinieken om de werking van SOS Nuchterheid uit te leggen aan de patiënten.
Zo komen ze hopelijk voor nazorg
aankloppen. Ik stel vast dat we zijn uitgegroeid tot een volwaardige speler op
het terrein.
Hoe zie je de toekomst bij SOS Nuchterheid?
Natuurlijk wil ik het liefst dat we op
een bepaalde dag mogen ophouden te
bestaan, maar dat zal nooit gebeuren.
Meer aanspreekpunten zijn nodig, dus
we zoeken vrijwilligers. Zelf zou ik graag
nog een termijn als voorzitter erbij willen
doen. SOS Nuchterheid is voor mij een
zinvolle bezigheid, zeker nu ik op pensioen ben. Maar ik ben er niet aan verslaafd, zo ver ga ik het niet laten komen.
(lacht)
d
i
e
h
r
e
t
h
c
u
SOS N
Wat is SOS Nuchterheid?
SOS Nuchterheid (°1998) is
een vertrouwelijk en anoniem
netwerk van zelfzorginitiatieven
voor iedereen die een verslaving
(alcohol, drugs, medicatie, seks,
eten...) wil doorbreken. Het is een
alternatief voor dogmatisch gerichte
zelfhulpgroepen. Je kan terecht
op zeventien aanspreekpunten in
Vlaanderen en Brussel. Meer info
vind je op www.sosnuchterheid.org
Hoe word je vrijwilliger?
SOS Nuchterheid zoekt vrijwilligers:
ervaringsdeskundigen die hun
probleem hebben overwonnen en
bijeenkomsten willen organiseren.
Ze moeten wel zelf vertrouwd
zijn met de bijeenkomsten. Neem
contact op via T 09 330 35 25 of
[email protected]
Zoek je zelf hulp?
Iedereen is welkom bij SOS
Nuchterheid. Je kunt contact
opnemen via brief, e-mail of
het internetforum, zie
www.sosnuchterheid.org Je kunt
ook altijd terecht op T 09 330 35 25.
deMens.nu Magazine | 25
Groen gedacht
Duurzaamheid start in de luiers
Bij een ecologische crèche denken we
spontaan aan herbruikbare luiers en
vegetarische voeding. En inderdaad,
we vinden beide zaken terug bij Ekoala
in Tielt. Toch hoort bezielster Ann Lust
liever de term ‘duurzame kinderopvang’,
omdat deze vlag de lading veel beter dekt.
Ze geeft de kinderen immers ook diepe
wortels mee, en sterke vleugels.
Lieve Goemaere
“Mijn rationele kant zegt dat het leven geen zin heeft. We gaan
dood en dan is het gedaan. Mijn spirituele kant vertelt me iets
heel anders. In beide gevallen vind ik het mijn opdracht om het
leven zo zinvol mogelijk te maken voor anderen en om zorg te
dragen voor de planeet.”
Diepe wortels
“In onze crèche werken we biologisch, ecologisch en fair trade.
Dat zie je meteen aan die herbruikbare luiers. Maar we trekken de
lijn volledig door: een groenestroomleverancier, ecologische verf
op de muren, enkel biologische seizoensgroenten. De kindjes
groeien op in deze wereld, dus moeten we ook zo goed mogelijk
voor die wereld zorgen. Maar ook in ons pedagogisch project
streven we duurzaamheid na. We willen de kinderen diepe
wortels geven en sterke vleugels. Dit doen we door veel aandacht
te besteden aan rust, regelmaat, geborgenheid. We creëren een
veilige plek waar geweldloos wordt gecommuniceerd en liefdevol
begrensd. We streven oprechte verbondenheid na.”
Grenzen en sluiers
“Ons publiek bestaat uit mensen die heel bewust voor deze
aanpak kiezen, maar ook uit mensen voor wie deze crèche
gewoon dichtbij is. We werken inkomensgerelateerd. Dit is dus
geen crèche voor een bemiddeld en selectief publiek. Er zijn
veel kinderen van allochtone afkomst. Maar weet je: ik heb een
vreemdeling nooit als vreemdeling gezien. Als je gewoon vanuit je
hart met mensen omgaat, dan vallen alle grenzen en sluiers weg.
Een glimlach, vriendelijk zijn… Simpele dingen, maar ze hebben
zoveel effect.”
Liedjes en dansjes
“’s Morgens zitten alle kindjes in het kringetje. Gedurende zes
weken zingen we dezelfde seizoensliedjes en doen we dezelfde
dansjes. ’s Avonds sluiten we op een gelijkaardige manier af. Om
26
| deMens.nu Magazine
Ann Lust: “In de eerste jaren moet je kinderen echt laten wortelen en dat doe
je enkel met enorm veel liefde. Die krijgen ze zeker ook in onze crèche.”
de zes weken vieren we een warmte-, licht-, of krachtfeest. Op
deze manier benadrukken we onze verbintenis met de natuur.
We steken echt veel energie in ons pedagogisch project. Soms
wordt vergeten hoe belangrijk de eerste drie levensjaren zijn. In
die jaren moet je de kinderen echt laten wortelen en dat doe je
enkel met enorm veel liefde. Die krijgen ze zeker ook hier.”
Ekoala
Gruuthusestraat 49, Tielt
Oude Pittemstraat 23, Tielt
www.debuidel.be
Speel mee en maak kans op een leuke prijs!
Vul snel de sudoku of het kruiswoordraadsel in en stuur je oplossing voor 7 november 2014
naar [email protected] (vemeld in het onderwerp “Oplossing Breinpijn), of met de post naar
deMens.nu, Brand Whitlocklaan 87, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe. Je kan je antwoorden
ook faxen op het nummer 02 735 81 66.
Vermeld volgende gegevens: Voornaam, Naam, Geboortedatum, Geslacht, Adres en de Oplossing (het sleutelwoord van de puzzel en/of de gele lijn in de sudoku).
Er worden telkens zes winnaars gekozen: drie voor het kruiswoordraadsel en drie voor de sudoku.
Iedere winnaar krijgt het boek elke 3 seconden van Jean Paul Van Bendegem.
In het volgende nummer publiceren we de oplossingen en de namen van de winnaars.
Voornaam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Geboortedatum:.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M V
Adres:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sleutelwoord puzzel:.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
en / of
Gele lijn sudoku:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oplossing vorig nummer:
Sleutelwoord: GELUKSGEVOEL
Gele lijn: 768 149 532
De winnaars van het kruiswoordraadsel zijn: Grinkels Chris uit Tienen, Van Damme Magda uit Aalst
en Vander Cruyssen Willy uit Desselgem.
De winnaars van de sudoku zijn: Donkers Marcel uit Stabroek, Van Baelen Eric uit Strombeek-Bever
en Van Bavel Godelieve uit Antwerpen.
Iedere winnaar krijgt het boek Adela & Helena. De odyssee van twee vrouwen door een continent in oorlog van Betty Mellaerts.
Breinpijn
deMens.nu Magazine | 27
Van de bovenste plank
Jean Paul Van Bendegem
Regisseur: Ellen Vermeulen
Houtekiet, 2014
Te bekijken online als video on demand
Koos Meinderts, Harrie Jekkers, met illustraties van Piet Grobler
ISBN: 9789089242952
Uitgezonden op Canvas in voorjaar 2015
Lemniscaat, 2008
Vanaf december verkrijgbaar op dvd
ISBN: 9789047701095
Filosoof en hoogleraar Jean Paul Van
Bendegem gaat blad na blad de uitdaging
aan om opvattingen of misvattingen
omtrent seks wiskundig te toetsen op
een uiterst heldere manier. Tussen die
berekeningen door vind je ook heel wat
spitse grapjes, kritische bedenkingen en
verfrissende gedachtekronkels. Premies voor
condooms? Maatschappelijk verantwoord
overspel? De zin van speeddaten? Het
secretaresseprobleem (gaat niet wel over
seks, sorry!) of de vloek van de dimensie
(gaat niet over afmetingen van bepaalde
lichaamsdelen, sorry!)? Het verband tussen
Sovjetkunstschilder Malevich en porno?
Al dit en meer in dit vermakelijke en
interessante boek dat met merkbaar plezier
geschreven is. Te lezen met de nodige
concentratie maar dat kan de lachpret noch
de leeshonger bederven…
[av]
28
| deMens.nu Magazine
9999 van Ellen Vermeulen daalt af in de
vergeetput van onze maatschappij. De
documentaire film kijkt vijf geïnterneerden,
verkommerend in de gevangenis van
Merksplas, recht in de ogen. Het
enige wat ze gemeen hebben, is hun
interneringsstatuut, hun geestelijke
gezondheidsproblematiek en de datum van
vrijlating op hun dossier: 31/12/9999. Ze
brengen hun dagen door achter de tralies,
terwijl hun leven, zonder enige persoonlijke
inbreng of toekomstperspectief, wegvloeit.
België is hiervoor in het verleden al vaak
veroordeeld door het Europees Hof voor de
Rechten van de Mens. Maar de geldboetes
worden gewoon betaald en de gevolgen
blijven uit.
9999 is een gedurfde film die je meer dan
eens het gevoel geeft opgesloten te zitten in
tijd en ruimte, net zoals de geïnterneerden zelf.
De film is te bekijken vanaf 1 oktober als VOD
(video on demand) via Telenet, Belgacom en
Yelo, en zal uitgezonden worden via Lichtpunt
op Canvas in het voorjaar van 2015. Vanaf
december is 9999 te koop op dvd.
Meer informatie op www.9999themovie.com
[ev]
bo
bo
Wat maakt sterrenkoks zo bijzonder? Vaak
het feit dat ze kunnen verrassen en verrukken
met nieuwe, onconventionele combinaties. Dat
geldt ook voor schrijvers. Seks en wiskunde,
gaat dat samen? Je fronst spontaan, maar
elke 3 seconden illustreert op onderbouwde en
zwierige wijze absoluut van wel.
ek
Ballade van de Dood
fil
m
9999
ek
elke 3 seconden
“Er was eens een koning, machtig en groot,
die had slechts één vijand, en dat was de
Dood. Waarom moest de Dood toch zijn
leven bederven, waarom was hij zo bang,
bang om te sterven?”
Zo wordt het prachtige prentenboek
Ballade van de Dood ingezet. Dichters
Koos Meinderts en Harrie Jekkers vertellen
het verhaal van een koning die sterven
maar niets vindt en een plannetje zoekt
om de Dood te verschalken. Samen met
zijn geleerden kan hij de gevreesde Dood
vangen. Het leven is een feest, en dat voor
altijd! Maar de wereld raakt overvol en het
leven verliest stilaan zijn glans… De koning
beseft dat de Dood ook een welkome gast
kan zijn en bevrijdt hem. “En ze leefden nog
lang, en stierven… gelukkig!”
De vrolijke rijmvorm van het verhaal en de
kleurige prenten van Piet Grobler brengen
een gevoelig thema op een zeer ludieke
manier. Niks saai, griezelig of deprimerend
– een boek over de dood waar je blij van
wordt! Een ideale aanleiding om een potje te
filosoferen met kinderen of het thema aan te
kaarten. Het bekroonde boek werd ook tot
een theatervoorstelling en een liedje bewerkt.
[av]
Speel mee met Breinpijn (p.27) en maak kans om het boek elke 3 seconden van Jean Paul Van Bendegem te winnen.
In 7 stappen naar een gelukkiger
Veertig verhalen en gedichten bij vergeten
samengesteld gezin
levens
Anja Pairoux
Maarten Inghels
Regisseur: Destin Daniel Cretton
Acteurs: Brie Larson, John Gallagher Jr.,
Rami Malek
Borgerhoff & Lamberigts, 2014
De Bezige Bij, 2013
Verkrijgbaar op dvd en blu-ray of digitaal
ISBN: 9789089314383
ISBN: 9789085425311
bo
bo
In onze maatschappij komen nieuw
samengestelde gezinnen steeds meer voor.
Dit levert soms problemen op die niet zo
gemakkelijk opgelost worden. Zo is de
positie van nieuwe mama of papa in een
ander gezin niet evident.
Een eenzame uitvaart is een begrafenis of
crematie die door niemand bijgewoond
wordt, behalve dan de dragers van de kist en
de ceremonieleider. En in sommige steden
zoals Antwerpen een dichter die de laatste
woorden uitspreekt.
Anja Pairoux is ervaringsdeskundige
als stiefmoeder - of, moderner gezegd:
plusmoeder - in zo een nieuw samengesteld
gezin. Ze zocht oplossingen voor haar eigen
problemen en is nu beroepsmatig actief
als plusoudercoach. In haar praktijk biedt
ze professionele hulp aan plusouders die
manieren zoeken om beter om te gaan met
hun nieuwe gezinssituatie.
Maarten Inghels is schrijver en coördinator
van deze eenzame uitvaarten in Antwerpen.
Samen met een groep dichters brengt hij een
laatste eerbetoon aan mensen die zonder
familie of vrienden worden begraven of
uitgestrooid. Hij kijkt in deze publicatie terug
op de organisatie van eenzame uitvaarten
tijdens zijn vijf jaar als coördinator. Bij elke
uitvaart schreef hij een verhaal.
Haar eigen ervaringen vormen de basis van
Je wist waar je aan begon!? Het resultaat
is een vlot leesbaar werkboek waarbij de
ouders leren om zichzelf te coachen en via
eenvoudige denkoefeningen tot een nieuw
evenwicht kunnen komen in hun nieuwe
gezin. Aan de hand van talrijke voorbeelden
toont Anja Pairoux de plusouders dat ze niet
alleen staan.
[fb]
Het werden pakkende, confronterende
en soms zeer schrijnende beschrijvingen.
Samen met de dichters die hun gedicht
voorlezen bij het graf of op de strooiweide
wordt op een waardige wijze met een klein
ritueel afscheid genomen van diegenen
die het in onze samenleving niet zo goed
hadden.
[fb]
fil
m
Short Term 12
ek
De eenzame uitvaart
ek
Je wist waar je aan begon!?
Zet je schrap voor misschien wel een van
de mooiste indiefilms ooit, want hier is Short
Term 12. Short Term 12 is de naam van
een kortetermijnhome voor jongeren met
gedragsproblemen. Deze acteursfilm van
schrijver/regisseur Destin Cretton is een lange
versie van zijn prijswinnende kortfilm uit 2008.
Short Term 12 loodst de kijker op een diep
ontroerende en eerlijke manier binnen in de
levens en gehavende harten en geesten van
zowel de bewoners als de hulpverleners. De
dialogen en het acteerwerk in dit juweeltje
zijn weergaloos natuurlijk, aangrijpend en
overtuigend. En hoewel deze film enkele
zware thema’s behandelt, tuimel je niet van
begin tot einde de dieperik in. Ook humor,
muziek, vriendschap, liefde, kunst en zo veel
meer spelen hun rollen. Short Term 12 richt
zijn pijlen naar het centrum van je hart, vuurt
ze af met gracieuze precisie en raakt zijn doel
meer dan perfect.
Officiële website: shortterm12.com
[nv]
deMens.nu Magazine | 29
aan de frigo
Het Betere Boek
Boekenwurmen, opgelet! De vierde editie van Het
al
Betere Boek komt eraan! Tijdens dit literaire festiv
poëzie
van het Willemsfonds komen fictie, non-fictie en
iews
van eigen bodem een dag lang aan bod via interv
rs. Dit
met en voordrachten van toonaangevende auteu
jaar wordt ook de Groote Oorlog herdacht met onder
t en
andere Tom Lanoye, Erwin Mortier, Marijke Liber
t
maak
Jan Vantoortelboom. Op het einde van de dag
Met je oren zie je mee r
Dit naj aa r kan je in een
hui sva nd eM ens in je buu
rt
ter ech t voo r de gr ati
s cur sus Em pat his ch luis
ter en van
de Bon d zon der Na am
.
All e dat a en loc ati es vin
d je op
ww w.b zn .be (kl ik op 'cu
rsu saa nb od' ).
de jury - onder leiding van Jos Geysels - bekend welk
aanstormend talent De Bronzen Uil 2014 in de wacht
sleept.
in
Waar en wanneer? Liberaal Archief (Kramersple
11
23, Gent) en Geuzenhuis (Kantienberg 9, Gent) op
oktober (11 uur – 19 uur)
Meer info? www.hetbetereboek.be
Onze deur staat voor je open.
Nu ook ‘s avonds
terecht van 9
In de week kan je in een huisvandeMens
één avond
ook
we
en
blijv
nu
uur tot 16.30 uur. Vanaf
open tot 20 uur.
op
De avonduren per huisvandeMens vind je
www.deMens.nu
vind je
De contactgegevens van elk huisvandeMens
zine.
maga
dit
van
ap
erfl
acht
de
ook op
Nacht van de VrijdenkederNacht
Laat je vrije geest helemaal gaan tijdens
van de Vrijdenker. Dit filosofische festival biedt
hersenkrakend plezier met gerenommeerde denkers uit
België en Nederland. Zo zullen Jean Paul Van Bendegem,
Gert Goeminne, Tinneke Beeckman, Hans Achterhuis en
Bas Haring filosoferen over filosofie. Etienne Vermeersch
en Dirk Verhofstadt debatteren met Patrick Loobuyck
en Karim Zahidi over militant atheïsme. Wouter Duyck
en Frederik Anseel hebben het dan weer over bullshit in
de psychologie, terwijl Gie van den Berghe zal spreken
over kritisch omgaan
met historische foto’s.
Waar? Geuzenhuis
(Kantienberg 9, Gent)
op 21 november
vanaf 19.30 uur
Meer info en tickets?
nachtvandevrijdenker.be
ve ns hu is
Po ëz iew ed st rij d Le
jou ve rb or ge n?
ee n Va n Os ta ije n in
of
a
ot
ch
ss
El
n
ee
Zi t er
Le ve ns hu is. He t th em
iew ed st rij d va n he t
ëz
po
en
de
rt
t
ha
t
me
t
me
,
len
t lev en
Te st je ta
je ins pir er en do or he
at
La
f.
tie
mo
lijf
lui dt : lev en als
en .
na ar
zie l, me t lijf en led
of tw ee ge dic ht en
30 no ve mb er éé n
or
vo
r
uu
lev en sh uis .be
St
w.
e?
ww
ss
In te re
nt vin d je op
me
gle
re
ijd
tr
ds
we
t
m. He
lijf mo tie f@ gm ail .co
30
| deMens.nu Magazine
van Hujo lopen
De vrijwilligers het vrijzinnig
alvast warm voor ganiseerden ze
humanisme. Zo oromerkamp.
in juli mee het z
actua
foto © Hujo
Waarde(n)vol
werken met
jongeren
"Ik ben wie ik ben en ik heb mijn eigen mening en mijn eigen visie, maar
ik ga daar nooit een etiket op plakken. (...). Ik herken me deels wel in de
waarden van het vrijzinnig humanisme (...)." (Shana, 21 jaar)
In het beleidsplan van deMens.nu krijgt de jeugd een centrale plek. Maar wie zijn de jongeren
van vandaag en wat kan het vrijzinnig humanisme voor hen betekenen? DeMens.nu besteedde
een onderzoeksopdracht uit aan de vakgroep Agogiek van de VUB. Dit leidde tot een rapport
dat de lezer onderdompelt in de leefwereld van jongeren tussen 16 en 25 jaar en dat vrijzinnig
humanistische verenigingen houvast kan bieden om deze jongeren nog beter te begrijpen,
bereiken en duurzaam te betrekken.
Anne Clé, onderzoekster vakgroep Agogiek VUB
De onderzoeksopdracht werd mij toevertrouwd. Mijn werk startte
met een uitgebreide literatuurstudie. Ik selecteerde, analyseerde
en synthetiseerde de relevantste en interessantste inzichten tot
een zinvol geheel. Tijdens groepsinterviews konden jongeren met
diverse profielen ook zelf hun zegje doen. Zo kwam ik tot een leefwereldschets waarin adolescenten worden ‘doorgelicht’. Het onderzoeksrapport situeert de adolescentie als fase van ontwikkeling,
biedt inkijk in de thema's die adolescenten bezighouden en verdiept
zich in de persoonlijke en maatschappelijke context waarin de jeugd
zich beweegt.
Vis in het water
Adolescententijd is 'vragentijd' en jongeren gaan graag in gesprek
over belangrijke thema's in hun leven en in de maatschappij. Maar
dat neemt niet weg dat ze op eigen kompas willen varen. Eerlijke
dialoogpartners zijn welkom, maar wie hen in een (levensbeschouwelijk) keurslijf wil dwingen, krijgt de deur in het gezicht. Dat betekent
niet dat vrijzinnig humanistische verenigingen hun eigenheid moeten
verloochenen, integendeel. Al zijn ze niet meteen te vinden voor een
levensbeschouwing, bij de waarden waar het vrijzinnig humanisme
voor staat, voelt de jeugd zich wél als een vis in het water.
"Ik denk dat wij de generatie zijn die dingen gaat moeten veranderen." (Jan, 25 jaar)
"Het gaat hem gewoon om samen in groep te zijn, met dingen
bezig te zijn. Dan maakt de activiteit op zich niet veel meer uit.
Het aanbod moet in het begin interessant genoeg worden gemaakt en eens de bal rolt, dan loopt het vanzelf." (Inne, 24 jaar)
Van alle tijden
De jeugd van tegenwoordig is van alle tijden: nieuwsgierig en onrustig, vol verlangen en vol dromen, verliefd of net verlaten, even kritisch
als onzeker... Maatschappelijke veranderingen hebben dan wel een
impact op de leefwereld van jongeren, desondanks blijven dezelfde
angsten en dromen doorheen de generaties opvallend overeind. En
dat vertaalt zich ook in hetgene waarnaar jongeren zoeken: plezier
en (ont)spanning, ontmoetings- en ontplooiingskansen, vriendschap
en engagement, een klankbord, een vrijplaats.
"Ik ben nog altijd op zoek naar wie ik echt wil zijn, mag zijn."
(Fatima, 21 jaar)
Uitdagingen
Al moet het aanbevelingen-luik in het onderzoek nog worden gefinaliseerd, toch is al duidelijk dat heel wat uitdagingen lonken voor
wie met jongeren aan de slag wil. Uitdagingen om organisatiestijlen
en -structuren te 'verjongen', samen te werken met andere organisaties, creatieve methodieken te ontwikkelen, oog te hebben voor
diversiteit, in te zetten op communicatie... en vooral ook te dúrven
experimenteren, met vallen en opstaan. Kortom: uitdagingen om er,
in dialoog met jongeren, het beste van te maken, hier en nu en met
vertrouwen in de toekomst.
deMens.nu Magazine | 31
actua
schotelt (on)gehoorzame
kunst voor
Cultuurliefhebbers mogen zich in de handen wrijven. Het jaarlijkse
Festival van de Vrijheid staat voor de deur. Van 16 tot 25 oktober
organiseren deMens.nu en zijn Franstalige zusterorganisatie
Bruxelles Laïque voor de dertiende keer deze artistieke
kruisbestuiving. Dit jaar draaien de concerten, theateropvoeringen,
documentaires en debatten rond het thema bevel en (on)
gehoorzaamheid.
Julie Van Garsse
Bevel en (on)gehoorzaamheid
De onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting, het terugschroeven van vrouwenrechten, discriminatie, nationalisme en
geweld… Het nieuws staat bol van schendingen van de mensenrechten. De verantwoordelijken scharen zich steeds achter hogere
voorschriften en principes. Maar reeds sinds de oudheid komen er
kritische stemmen op voor hun vrijheden. Ze stellen regimes ter discussie en roepen op tot ongehoorzaamheid tegenover discriminerende wetten. Dit jaar wil het Festival laten zien hoe het streven naar
een rechtvaardige wereld in vele gevallen gepaard gaat met daden
van weldoordachte ongehoorzaamheid en geweldloos verzet. Deze
kritische blik is ook eigen aan het vrijzinnig humanisme. In zijn strijd
tegen dogma’s verzet het zich tegen iedere vorm van religieus conservatisme, marktfundamentalisme en volksnationalisme.
Internationale filmcompetitie
Theaterliefhebbers komen tijdens het Festival aan hun trekken met
Notre peur de n’être. Theatermaker Fabrice Murgia won dit jaar de
foto © Danny Willems
Oostendenaar Arno
Hintjens herdenkt de
Eerste Wereldoorlog
op het Festival van
de Vrijheid. Met The
Light Front brengt hij
liedjes over oorlog
en vrede in hedendaagse kleuren.
(19/10, KVS)
32
| deMens.nu Magazine
foto © Bernard Benant
Tien dagen lang kan je in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg
(KVS) en het Théâtre National in het hartje van Brussel terecht voor
een spervuur van artistieke uitdrukkingsvormen. Met concerten,
theater, films, documentaires, debatten en exposities wil het Festival van de Vrijheid tonen hoe het staat met de rechten en vrijheden
van de mens in de wereld.
Tony Allen, één van
de oprichters van
de afrobeat, brengt
een concert ter ere
van zijn overleden
bandleider: de
Nigeriaanse politiek
activist Fela Kuti.
Daarvoor werkt hij
samen met zoon
Seun Kuti en het
legendarische orkest
Egypt ’80. (24/10,
Théâtre National)
Zilveren Leeuw op de Biënnale van Venetië en bezingt in dit stuk de
virtuele wereld vandaag. In Cet enfant toont regisseur Joël Pommerat
het familieleven zoals het is. Op de concertagenda prijken Arno, de
vernieuwende muziek van Aka Moon en een dubbelconcert ter ere
van Fela Kuti en de afrobeat. Daarnaast kan je op het Festival ook
dertig sociaal bewogen documentaires bewonderen. Dit zijn de
geselecteerde inzendingen van de internationale filmcompetitie die
door het Festival wordt georganiseerd. Zes prijzen zullen worden
verdeeld, waaronder de prijs van het Festival van de Vrijheid 2014,
de RTBF-prijs en de Lichtpunt-prijs 2014.
Meer info?
Wil je meer weten over het uitgebreide programma?
Surf dan naar www.festivalvandevrijheid.be of neem contact op
met het huisvandeMens Brussel via T 02 242 36 02
of [email protected].
actua
deMens.nu Magazine | 33
column
Geluiden in een stiltegebied
Een eenzame hommel vloog rakelings langs m’n linkeroor.
Wat was trouwens dat ergerlijke getik? Onder een breed
waaierende struik stonden zo’n 10 vaarzen ijverig te grazen.
Hun staarten zwiepten rond om de vliegen te verjagen. The
sound of silence zongen Simon & Garfunkel precies 50 jaar
geleden. Jawadde, daar kwam nu ook nog een brullende
Boeing overvliegen. Zelfs in stiltegebieden kijkt een mens
daar niet meer van op. Mijn maag kromp weer bij de gedachte aan het boven Oost-Oekraïne neergeschoten vliegtuig. Hoe stil moet het geweest zijn minuten voor de impact
van de explosie in de passagiersruimte? Wat moet er door
het hoofd en hart gegaan zijn van mijn collega’s Joep Lange
34
| deMens.nu Magazine
illustratie © GR
en Glenn Thomas en hun vrienden, familie en al die passagiers aan boord van de
verdomde vlucht? Hoe akelig stil waren die
aangrijpende fotobeelden achteraf in die verlaten velden niet? Gisteren bij het opruimen
van mijn inbox nog op een mail van Glenn
gebotst die mij vroeg een artikel na te lezen
voor eind augustus. Ik heb het nagelezen,
wezenloos, verbeterd en dan bewaard ter
zijner nagedachtenis…
Marleen Temmerman
Ik prijsde me gelukkig met m’n tuin. Zeker in
dit gedeelte achter de fruitbomen was ik ver
genoeg van de straat en de buren. Daarachter niks dan uitgestrekte weiden met
hier en daar een rijtje populieren, strategisch
opgestelde theatergordijnen! Geen wind om
het gebladerte te doen ruisen. Zou hier zo’n
stiltegebied liggen waar de Vlaamse administraties bevoegd voor natuur en milieu dikke brochures
over schrijven? Hoe bijvoorbeeld subsidies kunnen verkregen worden voor geluidsarme landbouwtuigen of wegen met
fluisterasfalt. Stiltegidsen kunnen tijdens stiltewandelingen –
fluisterend allicht - uitleggen wat het verschil is tussen stil en
stilte en wanneer geruisloosheid overgaat in rustig gebrom.
AR
Op een lamme nazomerdag heb ik het eindelijk aangedurfd. Ik verwachtte niemand,
moest nergens heen. Weg smartphone,
weg laptop. Even de schuif in met die onaffe presentaties en die ongelezen mails. De
kranten konden voor de verandering eens
netjes opgevouwen op de keukentafel blijven liggen. Ik liep diep de tuin in en gooide
een dik kussen op een ligbed. Tijd om plat
te gaan, de ogen dicht en de geest op ‘receptief’. Ik was klaar voor een gelofte van
stilte die louterend tot herbronning en aansluitende creativiteit zou leiden.
Stilte kan gekmakend zijn. Maar in taal, literatuur en retoriek is het een begeerd thema. Stilte kan
inspirerend zijn zoals leegte op een wit blad dat is. Geluid
kan in de vorm van muziek binnensluipen als een zoetgevooisde compagnon van de stilte. Maar wat als daar slechte
luidsprekers aan gekoppeld worden? Dan kan het irritant
worden. Allicht kwamen die gedachten voor de ijscrèmekar
de straat inreed met het ontzielde mechanische riedeltje, gestolen van The Chordettes: “(bung, bung, bung, bung…) Mr.
Sandman, bring me a dream…” Jazeker, die gastjes van
de buren stonden meteen om een Rocket-ijsje te roepen.
De mama-buurvrouw lag blijkbaar ook vlakbij de zwiepende
koeienstaarten, de hommels en de Boeings van de ‘stilte’ te
genieten want een scherp ‘maakt-dat-ge-onmiddellijk-terugin-bed-ligt’ schalde over de tuin.
Gedaan met de receptieve geest en de gesloten ogen. Ik
had het gehad. Ik trok naar binnen om alle kranten door te
nemen, m’n mails na te zien en m’n powerpointpresentaties
af te werken. Ramen en deuren dicht, dat spreekt.
Van dag tot dag. Een vrijzinnig humanist in het dagelijkse leven
Marcin:
“Wanneer zij ’s zondags naar de mis gaat, blijf ik met de kinderen
thuis of gaan we wandelen. Het is dan even haar moment om alles
op een rijtje te zetten en dat is nooit een probleem geweest. Toch
kan ik echt genieten van sommige katholieke tradities, omdat de
families dan samenkomen en er tijd wordt gemaakt voor elkaar.”
illustratie © GRAR
Vrijzinnig humanisme, het is een levensbeschouwing. Maar hoe
vertaalt zich dat in het dagelijkse leven? Wat de ene vrijzinnig
humanist doet, is niet altijd hoe de andere het ziet. Deze keer
vragen we aan een vrijzinnig humanist hoe hij omgaat met het
sterke katholieke geloof van zijn Poolse echtgenote.
deMens.nu Magazine | 35
Wij zijn er voor jou!
Je kan bij ons terecht voor: info (o.a. rond waardig levenseinde) – vrijzinnig humanistische plechtigheden
– vrijzinnig humanistische begeleiding – vrijzinnig humanistische activiteiten - vrijwilligerswerk
huisvandeMens Aalst
Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst
T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70
[email protected]
huisvandeMens Antwerpen
Jan Van Rijswijcklaan 96
2018 Antwerpen
T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89
[email protected]
huisvandeMens Antwerpen
Breughelstraat 60 - 2018 Antwerpen
T 03 227 47 70
[email protected]
huisvandeMens Bilzen
Klokkestraat 4 bus 1
3740 Bilzen
T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94
[email protected]
huisvandeMens Bree
Opitterstraat 20
3960 Bree
T 089 73 05 00 - F 089 73 05 09
[email protected]
huisvandeMens Brugge
Jeruzalemstraat 51
8000 Brugge
T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69
[email protected]
huisvandeMens Brussel
Sainctelettesquare 17
1000 Brussel
T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17
[email protected]
huisvandeMens Diksmuide
Esenweg 30
8600 Diksmuide
T 051 55 01 60 - F 051 55 01 69
[email protected]
huisvandeMens Eeklo
Boelare 131 - 9900 Eeklo
T 09 218 73 50 - F 09 218 73 59
[email protected]
huisvandeMens Genk
Grotestraat 10 - 3600 Genk
T 089 51 80 40
[email protected]
huisvandeMens Gent
Sint-Antoniuskaai 2 - 9000 Gent
T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65
[email protected]
huisvandeMens Halle
Molenborre 28/02
1500 Halle
T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51
[email protected]
huisvandeMens Maasland
Pauwengraaf 63
3630 Maasmechelen
T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22
[email protected]
huisvandeMens Vilvoorde
Frans Geldersstraat 23
1800 Vilvoorde
T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87
[email protected]
huisvandeMens Hasselt
A. Rodenbachstraat 18
3500 Hasselt
T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16
[email protected]
huisvandeMens Mechelen
Hendrik Consciencestraat 9
2800 Mechelen
T 015 45 02 25
[email protected]
huisvandeMens Zottegem
Hoogstraat 42
9620 Zottegem
T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73
[email protected]
huisvandeMens Herentals
Lantaarnpad 20 - 2200 Herentals
T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39
[email protected]
huisvandeMens Mol
Laar 2 bus 3a
2400 Mol
T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24
[email protected]
De huizenvandeMens
zijn een initiatief van
deMens.nu
huisvandeMens Ieper
Korte Torhoutstraat 4
8900 Ieper
T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39
[email protected]
huisvandeMens Jette
Sainctelettesquare 17
1000 Brussel
T 02 513 16 33
[email protected]
huisvandeMens Kortrijk
Overleiestraat 15A
8500 Kortrijk
T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53
[email protected]
huisvandeMens Leopoldsburg
Koningstraat 49/gelijkvloers
3970 Leopoldsburg
T 011 51 62 00 - F 011 51 62 09
[email protected]
huisvandeMens Leuven
Tiensevest 40
3000 Leuven
T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47
[email protected]
huisvandeMens Lier
Begijnhofstraat 4
2500 Lier
T 03 488 03 33 - F 03 488 03 33
[email protected]
huisvandeMens Lommel
Hertog Jan Plein 24 - 3920 Lommel
T 011 34 05 40 - F 011 34 05 49
[email protected]
huisvandeMens Roeselare
Godshuislaan 94
8800 Roeselare
T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26
[email protected]
huisvandeMens Ronse
Zuidstraat 13 - 9600 Ronse
T 055 21 49 69
[email protected]
huisvandeMens Sint-Niklaas
Ankerstraat 96 - 9100 Sint-Niklaas
T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64
[email protected]
huisvandeMens Sint-Truiden
Kazernestraat 10/001
3800 Sint-Truiden
T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45
[email protected]
huisvandeMens Tienen
Beauduinstraat 42
3300 Tienen
T 016 81 86 70 - F 016 82 40 31
[email protected]
huisvandeMens Tongeren
Vlasmarkt 11
3700 Tongeren
T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39
[email protected]
huisvandeMens Turnhout
Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout
T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40
[email protected]
Voor meer informatie:
www.deMens.nu

HUIS VD MENS FLYER GENTSE FEESTEN FINAAL

Download brochure

Mediasheet 2015

N.V. IP BELGIUM S.A. – Av. Jacques Georginlaan 2 – Bruxelles

Lees verder - Bouwend Nederland

hét mediavakblad

VORMGEVER TIJDSCHRIFT

Meesterklasse Poll: Witte Huis of Onstein? Bridge Magazine IMP

Meer info in deze flyer