Gewenste hoogteligging sluisdrempel boven Deventer door Ir. S.H. Ringma (februari 1948) Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Oost-Nederland Bibliotheek SV BOR48 O N Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Oost-Nederland Postbus 9070 6800 ED Arnhem Tel. 026 - 3688355 Bibliotheek naam afd. S.V.P. TIJDIG VERLENGEN retour paraaf eriand Bibliotheeknr.^N/ e o a < ^ ©IN R 1 Gewenste noogteligirlng sluisdrempel hnven Deventer. Bijlagen* 2 1. k a n a a l : kmr 9 3 1 . 3 7 5 •ond haven Deventers kmr 9*0 •cOO P e i l s c h a a l Deventori kmr 9 ^ 5 . 0 3 0 "em id ;i e l d v r v a l p e l l s c h a a l Levanter t o t havenmo ndt 10 cm. Voorgeschreven winismet k i e l w a t e r op de I J s s e l 5 em (voor schepen <W01 t ) De onderkant van het s c h i p t e r plaatse van de haven l l p t dus 1 5 c a hoger dan de saatpevonde rlvlerbodem, h e r l e i d op p e i l s e h a a l Deventer. 2* UUganttBttntrtn MlfltfriMdlne.T M tit *er b e p a l i n g van de gewenste drempelhoogte van d i t kunstwerk zou sen de volgende twee e&atstaven kunnen aanleggen. a) De s l u i s moet t e a l i e n t i j d e kunnen worden geb r u i k t door de ache* pvaart, d i e Deventer v i a de I J s s e l b e r e i k t . D i t houdt i n dat de sluisdrempel n i e t boven de t e verwachten maatgevende bodemhoogte van t e a aanzien van de scheepvaart b e l a n g r i j k e gedeelt e n van dese r i v i e r sag z i j n gelegen. b) De s l u i s mag voor de scheepvaart gedurende ge* • i d d e l d een k l e i n a a n t a l ( 7 ) dagen per gekozen t i j d p o r k / e e n beperking van de dlepgang betekenen. Hierdoor kan de dreapel van de s l u i s l e t s hoger worden geprojecteerd, doch z u l l e n dlepgaande schepen a f en t o e s l e c h t s g e d e e l t e l i j k a f g e l a den van de s l u i s gebruik kunnen maken. De consequenties van beide naatstaven t e n aanslen van de h o o g t e l l g g l n g van de aluisdremp e l worden r e s p e c t l e v e l ! j k onder 3e en **e nagegaan. t Z 1 jaar •It ftf iptfRfY«ntff bodeff*i09K^e van de Uage^t Beschouwd worden oe r i v i e r t r a j e c t e n Devenl iventerKaterveer en Deventer-Twenthekanaal. De vaar^ a t e r d i e p t e van de I J s s e l stro^mopwaarts van de mond van de Twenthekanalen I s k l e i n e r dan d i e stroomafwaarts van d i t punt. D i t gedeelte van de I J s s e l kan dus h i e r b u i t e n beschouwing blijven. Van beide t r a j e c t e n a f z o n d e r l i j k z a l de minisum vaarwaterdlepte worden bepaald en a l s maatgevend Tvorden beschouwd, voor de hoogte van de sluisdrempel van de ! eventerhaven. Itfocht het l a a t s t e t r a j e c t g r o t e r d l e p t e n opleveren dan het eerste dan moet nog aan de hoogteligfing van de sluisdrempel van Eefde aandacht worden resrthonken. Vanzelfsprekend moet de s l u i s voldoen aan net t r a j e c t met de grootste d i e p t e . Tenslotte moet worden gerekend met de v o o r t s c h r i j d e n d e d e l i n g van de rlvlerbodem. Ter verbreding van de grondslag van de berekening worden, behalve de droogteperiode van het afgelopen j a u r , ook d i e van de jaren 1 9 ^ 3 -en— -2- £ en van de gunstlgste /"dan en i n de berekening betrokken. Het opnemen i n de beschouwinren van nog oudere droogteperioden h e e f t , gezien de v e r a n d e r l i j k h e i d van de r l v l e r bodem, weinig z i n . De maatgevende vaarwaterdiepte i n een bepaald punt l a a l s v o l g t bepaaldi Voor e l k beschouwd j a a r apart z i j n v e l e gepeilde minste vaarwaterdlepten voor d i v e r s e droge plaatsen van het beschouwde r i v i e r v a k u i t g e z e t t e n o p z i c h t e van de stand aan de p e l l s c h a a l d i e voor het vak zo gunstig mogelijk i s gelegen. E r ontstaan wolken van punten waarlangs t e r weerszijden omhullenden worden getrokken. De ene omhullende geeft de ongunatlaste. de andere de gunstlgste van de minste vaarwaterd i e p t e van het betreffende droge punt weer. V e r v o l gens kunnen voor e l k e laagwaterperlode van e l k t r a j e c t worden v a s t g e s t e l d de l i j n e n van de ongunstlgste/mlnlmum vaarwaterdlepten, d i e a l s maatgevend voor het t r a j e c t s i j n t e beschouwen. Deze l i j n e n z i j n daarna t o t de afvoer h e r l e i d , ( z i e f i g u u r 1) met behulp van de op het beschouwde j a a r betrekking hebbende afvoerkromwen. Met behulp van de afvoerkromme van Deventer voor 1 9 ^ 7 , kunnen/worden bepaald welke p e l l s c h a a l standen t e Deventer i n 19**7 zouden z i j n opgetreden b i j de vaarwaterdlepten, z o a l s d i e werden geeonstateerd i n de d i v e r s e droogte perioden. Hlermede i s a l l e s omgerekend t o t de toestand van 19^7. I n f i g u u r 1 z i j n de u i t e i n d e l i j k e gegevens verenigd. Ter bepaling van de g u n s t l g s t e Iaagste bodeml l g g i n g moet het l a a g s t voorgekomen punt van de v a a r w a t e r l i j n worden gekozen. Hiervoor moet de vaarwaterdlepte b i j de Iaagste afvoer worden genomen. Bant u i t f i g u u r 1 b i i j k t n . l . dat de v a a r w a t e r l i j n e n over de benedenste h e l f t van de afvoerkromme t e n o p z i c h t e van deze kromme divergeren b i j klinmende afvoer. Voorts betekent, b l l j k e n s het h i e r weergegeven schema, het o r d i n a a t s v e r s c h i l A tussen afvoerkromme (a) en v a a r w a t e r l i j n (b) de hoogte van de bodem t e n o p z i c h t e van een vast hoogtevlak. B i j de l a a g s t voorgekomen afvoer l a d i t v e r s c h i l het k l e i n s t , dus treedt dan de Iaagste bodemllgglng op. In onderstaande t a b e l z i j n de v e r s c h i l l e n d e u i t f i g u u r 1 a f g e l e i d e gegevens verzameld. AFVOER S I • • «-* • *4 Vr-i 1 ooo i 1 cOvC Cv I I I a I Or—* «r4 ©<ri O » X>TJ H r-» O dp S O *> P"»-» C "H E •) • •* o *. » I a • 4: • TJ ©«H I © I C O B*> VO fH «• W t -p P 0) •H m i • TJ 1 u wa <D c _r - P *- c 9* u I a o >i cd ' > an • (X -P • <D TJ Oc .• •-: <• • > • o» 5IJJ I t t «•>« M Q 85 1 ro O 1 i ON « ~ . x 'X m K ! I J iH fU TJ t* O C © e <M C as < <r» QC E XI T ? Q C > 3- *• w M f- mm ©e ja-©** a a o •• o ©» c «4 • T UI e be ta e© c o »-o 585 "w- « fi t* ti • $ • • • •»•»•» + «r« C II 5 8 5 >• P t- c I I T? 1 || KS«H C >TJ«H • » cf I? « c £ U Cj 9 +>.©« • 0>i>0 •> •> » » - o* O v O -1 • •> •» C\J i ~ O 31 tUrH £f V £$ a © © ON I tf\ro ro rn Cv I UN O ON 9 81 e i ^— «» •> * O O «•-»©• * i • U o Cd P >« E rt 9 i* pI ©•o f, © © I c i O « TI f H © © O. «n I t © « » TJ c jc «- TJ ft; t-r t •* c i © tr- > v o «-< J-- ro. M • . • K i I I I Q © rO\0 I V 0\ON©N J'- ON i t dese staat b i i j k t allereerst dat allsen l a 19**6, voor da gunstlgste vaarwaterdlepten, het pint kn 9 *0-9 *>2 van het t r a j e c t boven Deventer •eat ge vend eaa. Een punt i n het traject beneden Deventer ems slechts enkele en Binder diep. Het traject beneden Deventer kan dus gevoegelljk steeds als maatgevend worden beschouwd, sodat sluis Eefde niet beheeft te worden bakeken. Het Jaar 19**3 b i i j k t so wel voor de ongunstlgste als voor de gunstlgste lijnen maatgevend te s l j n . De onderkant van het schip ter hoogte van de ontwerpen sluis komt op resp. * 1 . 2 0 - S I . A . P . en 1 . 3 0 -ft.A . P . , omgerekend naar de toestand van 19**7* Bet verschil tussen ongunstlgste en gunstlgste krossae b i i j k t slechts 10 en te s l j n . Het i s gebleken dat de IJsselbode* nabij Deventer nog aan een aanslenlljke deling onderhevig i s . Aangeslen het baggeren van sand seer sterk i s beperkt Is een geleidelljke vermindering en een uiteindelijke ophouden van de bodemdaling loglsch; tot op heden werd d i t door waaraesingen nog niet voldoende gesteund. Een spoedlge consolldatle van de rlvlerboden nabij Deventer kan daardnn^tn het voorultsieht worden gesteld en schljnt een nog verder gaande deling van 3 0 cm wel de klelnste te s l j n die sen kan verwachten. Gelet op de onzekerheid van d i t c l j f e r en overwegende dat een vergroting van de vaarwaterdlepten door verbetering van de r i v i e r nabij de droogste plaatsen a priori niet ul^gesloten i s te achten, doet sen beter d i t c l j fer op 50 cs te stellen. iodoende kost sen b i j een minimale klelwaterdlepte boven de sluisdrempel van 10 cs, dan tot een hoogtellgglng van de drempel van 1 , 8 0 - X . A . P < respectievelijk 1 , 9 0 s - N . A . P . J 5 9 It 7 d j g e p pff jfltX woxflt ling van enige vragen betreffende de consequenties van een dergelijke meatstaf z i j bet volgende medegedeeldt Zoals u i t figuur 2 b i i j k t , werd i n de periode 1906 - 1930 een Usselafvoer van 90 s3/see gedurende gemiddeld 7 l j s v r i j e dagen per Jaar onderschreden. Met dese afvoer van de IJssel kost thans, blijkene figuur 1, evereen een stand van 0,86 n • S . A . P . aan de pellschaal te Leventer. De c i j f e r s i n kolos 8 van do tabel zouden i n overeenstemming set dese figuur lulden respectievelijk 0 , 8 2 m-| 0,97 s-j 0,7** m-$ es 1,00 m-t 1,0W s - i 1,00 s-. en de c i j f e r i i n kolos 10 achtereenvolgens i * ~l 1,55-i 1,3**-i en 1.60-$ l,6W-j 1,60-. Als uiteindelijk rasultaat kost sen dss tot een hoogtellgglng van de sluisdrempel van 1,55 s respectievelijk 1,65 s A.P. 2 t Het enige voordeel dat verbonden Is ass de hoogtellgglng van de sluisdrempel van 1,55m a 1,65 m -tt.A.P. i s een besparing op de oouwkosten van het kunstmerk. / gemiddela Het nadeel i s dat de s l u i s tows een beperki.ng ran de dlepgang s a l botekenen. Dese beperking treedt rekercundig gedurende gemiddeld 7 dagen per jaar on, doch i n werkellJkheld t i j d e n s een l a a g wHternefiode zeals d i e op de r l v i e r / i n e'en van de ruis» v l j f jaren o p t r e e d t , gedurende t i e n t a l l e n dagen. D i t f i g u u r 2 o n d e r z i j d e , noge b l i j k e n dat d i t voor 1921 zou hebben betekend een beper^lr.g van de vaardi«*ete rednrsnde 9 * dagen, voor I93*f W2 da^cn, voor 19^3 *7 diiren en voor 1?H7 8 9 dagen. (}*6itTar<stl* de zeer droge perloden van 1921, 193 19U3 en 19^7 zouden dr gevolgen h i e r v a n voor de I n d u s t r i e * , di# s i eh aan de haven z u l l e n vest!gen en waerio n i e t o n a a n z i e n l J j ^ e k a p i t a l e n z u l l e n worden ge i n v e s t e*»rd, ©naanvs&rdhare verli^r.en kumen betefcenen, wenrt^enover de **eerdere bouwkosten well i c h t I n het n i e t z u l l e n v e l z e n . Het verdient dearor warre aenbevcling de s l u i s drer**nel t e yrojecteren on s e n hoogte n i e t borer dan l 1,90 n -H.JI.P. Arnhets, 26 F e b r u a r i De Ingenleur, 19*»8