METHODE VOOR GETALENTEERDE KINDEREN

Pientere
PEUTERS
METHODE VOOR GETALENTEERDE KINDEREN
Sommige kinderen ontwikkelen zich sneller dan anderen. Fanny Cattenstart
bedacht een methode om pientere peuters te herkennen en aan te sluiten bij
hun talenten. TEKST FEMKE VAN DEN BERG FOTO’S RAYMOND VAN DER KNAAP
D
insdagmiddag 15.45 uur. Bij
kinderdagverblijf De Hazelaar
verkleden Elsa (3) en Mirthe (3)
zich als prinsessen. ‘Wil je mij de paarse
jurk geven met de zes lintjes eraan?’,
vraagt Elsa aan Mirthe. Die duikt in de
verkleedkist en haalt er een roze rok
met stroken uit. ‘Nee, niet die,’ zegt
Elsa beslist. ‘Ik wil de paarse.’ Mirthe
doet een nieuwe poging en tovert een
blauwe Doornroosje-jurk tevoorschijn.
Elsa trekt een boze frons in haar voorhoofd. ‘Ik zeg toch de paarse!’ schreeuwt
ze. ‘Waarom geef je die niet?!’ Ze geeft
Mirthe een harde duw. Die begint van
schrik te huilen. Pedagogisch medewerker Jeltsje zegt tegen haar collega
Anne: ‘O jee, Elsa heeft weer een woedeuitbarsting. De derde al vandaag.’
Ze loopt naar de peuters toe, neemt
Elsa apart en legt haar opnieuw uit dat
ze andere kindjes geen pijn mag doen.
Maar Elsa blijft boos. ‘Sociale vaardigheden zijn niet haar sterkste kant, hè?’
vindt Anne.
Hoogbegaafd?
Volgens talentbegeleider Fanny Cattenstart (van bureau Grip op Talent) is er
met Elsa’s sociale vaardigheden niets
mis. ‘Ze vraagt netjes wat ze hebben
wil. Maar Mirthe begrijpt haar niet. De
kleur paars en het getal zes kent zij nog
niet.’ Elsa is verder in haar ontwikkeling
dan Mirthe en de meeste andere leeftijdgenootjes; mogelijk is ze hoogbegaafd.
22 KINDEROPVANG | JANUARI FEBRUARI 2014
Jongens bouwen blokken na van spelkaarten. Met behulp van zo’n spel kun je zien hoe ver de
kinderen zijn in hun ontwikkeling.
‘Dat kun je op jonge leeftijd niet met
zekerheid vaststellen, maar je ziet al
wel dat sommige kinderen een forse
ontwikkelingsvoorsprong hebben,’ zegt
Fanny. Als baby en dreumes zijn ze
heel wakker, alert en energiek. Hun
ontwikkeling verloopt vlot en ze hebben
een sterke eigen wil. Als peuter vallen
ze op door hun grote taalvaardigheid,
opmerkzaamheid en behoefte aan
autonomie. Meestal kennen ze al veel
kleuren, cijfers en letters. Doordat ze
voorlopen op hun leeftijdgenootjes, vaak
ook sociaal, matchen deze kinderen
meestal niet goed met de groep. En ze
vervelen zich regelmatig. Dat kan zorgen
voor frustratie, woede, verdriet, gedragsproblemen en later ook leer- en motivatieproblemen. ‘Het is belangrijk dat je als
pm’er begrip toont voor wat het kind
ervaart en benoemt waardoor dat komt,’
zegt Fanny. ‘Jeltsje kan bijvoorbeeld aan
Elsa uitleggen dat niet alle kinderen
dezelfde kennis hebben. Ook kan ze aangeven dat Elsa altijd om hulp mag vragen
als het samenspelen niet goed lukt.’
Handvatten
In 2013 ontwikkelde Fanny de methode
Pientere Peuters. Deze helpt pm’ers
bij het herkennen en stimuleren van
talenten van (mogelijk) hoogbegaafde
kinderen. De methode bevat achtergrondinformatie, tips om kinderen te
observeren met gebruik van spelmateriaal,
handreikingen voor de omgang met
ouders en ideeën om de kinderen uit te
dagen. ‘De aanpak is zeker niet bedoeld
om kinderen het etiket “hoogbegaafd”
op te plakken, maar wel om pm’ers
handvatten te geven, zodat zij pientere
kinderen beter kunnen begrijpen en begeleiden,’ zegt Fanny.
Eerlijke antwoorden
Kinderopvangorganisatie De Kleine
Wereld (locatie Ceintuurbaan) in
Amsterdam experimenteerde met Pientere
peuters. ‘We zijn heel enthousiast’,
vertelt assistent-vestigingsmanager
Bianca Nouws. ‘We kijken nu anders
naar álle kinderen in de groep en proberen gerichter aan te sluiten bij hun
interesses en mogelijkheden. Ook zijn
we er alerter op dat er hele slimme
koppies tussen kunnen zitten.’ Bianca
vertelt dat ze het gedrag van pientere
peuters nu ook beter kan plaatsen:
‘Een kind uit mijn groep vroeg steeds
veel aandacht van de pm’ers. Ik begrijp
inmiddels beter waarom. Deze peuter
had gewoon geen aansluiting met
leeftijdgenootjes, doordat het cognitief
ver voorliep.’
Fanny vertelt dat kinderen met een
ontwikkelingsvoorsprong zich vaker
richten op volwassenen. Ze zijn nieuwsgierig, denken veel na en stellen vol-
Een meisje speelt met kleurentorentjes. Aan haar verrichtingen kun je zien hoe ver ze is in haar
ontwikkeling.
wassenen graag ingewikkelde vragen.
Fanny adviseert om hen eerlijke antwoorden te geven. ‘Zeg niet te gauw:
daar ben jij te jong voor. Een kind dat
complexe vragen stelt, is klaar voor
complexe antwoorden.’
Stimuleren
Bij De Kleine Wereld wordt bij de aanschaf van materialen tegenwoordig
meer rekening gehouden met kinderen
met een ontwikkelingsvoorsprong. Ze
kiezen bewust ook speelgoed dat bestemd
is voor oudere kinderen, zoals smart
games (logische denkpuzzels): ‘We gaven
een kind laatst een puzzel voor kinderen
van zeven jaar en ouder. Na dagen
oefenen lukte het om de puzzel te
maken. Dit kind had heerlijk gespeeld
en was reuze trots.’
Kinderen die meer aankunnen kun je
bovendien extra stimuleren door uitdagende activiteiten te koppelen aan
‘gewoon’ speelgoed, zoals blokken.
Vraag een kind bijvoorbeeld eens om
een kasteel te bouwen en laat hem dan
de verschillen en overeenkomsten
zoeken tussen zijn kasteel en de dierentuin die een ander kind maakte. Of geef
een vrije knutselopdracht: leg papier,
lijm en schaar neer en vraag kinderen
iets te maken over het thema ‘winter’.
Fanny: ‘Deze kinderen houden ervan een
opdracht naar eigen inzicht uit te voeren.’
Schoolkeuze
VVE-PROGRAMMA’S EN PIENTERE PEUTERS
• Uk & Puk differentieert naar leeftijd en ontwikkeling. Bij iedere activiteit worden
meerdere mogelijkheden beschreven om het niveau te verhogen. Zo kan de pm’er
meer uitdaging bieden aan kinderen die een snellere ontwikkeling laten zien.
• Piramide laat zien hoe je pientere kinderen signaleert. Met een geïntegreerde
aanpak voor pientere kinderen daagt de pm’er kinderen op hun eigen niveau uit
en stimuleert zij de brede ontwikkeling. Bij de uitvoering van activiteiten staat
het (denk)proces centraal. Dat prikkelt pientere kinderen om te onderzoeken.
• Uitgangspunt van Kaleidoscoop is dat je als pm’er ieder kind begeleidt en
stimuleert tot actief leren en het aanbod afstemt op zijn interesses, niveau en
behoeften. Door een rijke speelleeromgeving en een uitdagend dagschema
met interessante activiteiten aan te bieden, komen ook (hoog)begaafde kinderen
aan hun trekken.
Bij Pientere Peuters hoort een overzicht
van wat een kind moet kennen en kunnen
op het moment dat het naar het basisonderwijs gaat. ‘Dat geeft houvast bij
het vaststellen van een voorsprong,’ vindt
Marjolein Tijsterman, pedagoog bij
De Kleine Wereld. ‘Ook helpt het in het
gesprek met ouders. Met het overzicht
kun je beter aangeven hoe ver een kind
voorloopt. Ouders kunnen daar dan
rekening mee houden en bijvoorbeeld
een basisschool kiezen die de behoeften van begaafde kinderen begrijpt.’ <
MEER INFORMATIE: WWW.GRIPOPTALENT.NL
KINDEROPVANG | JANUARI FEBRUARI 2014
23

Download Report