10/17/2014 Paddenstoelen in het natuurbeheer Wim Ozinga [email protected] Alterra Wageningen UR Presentatie gebaseerd op: Ozinga, W.A., E. Arnolds, P.J. Keizer & T.W. Kuyper (2013). Paddenstoelen in het natuurbeheer. OBN Preadvies paddenstoelen. Ministerie van Economische Zaken. PADDENSTOELENSTICHTING Paddenstoelen in het natuurbeheer Ozinga, W.A., E. Arnolds, P.J. Keizer & T.W. Kuyper (2013) Paddenstoelen in het natuurbeheer. OBN Preadvies paddenstoelen. Ministerie van Economische Zaken. Waarom paddenstoelen? Ecologie Knelpunten & beheer 1 10/17/2014 Paddenstoelen in het natuurbeheer Ondergeschoven kindje beleid & beheer Worden paddenstoelen beschouwd bij selectie natuurreservaten? Senn-Irlet ea 2007 Waarom paddenstoelen? Meer aandacht voor paddenstoelen gewenst: Bijdrage biodiversiteit Groep Amfibieën en Reptielen Zoogdieren Vissen Vogels Korstmossen Zaadplanten Paddenstoelen Aantal soorten 23 71 123 240 633 1,435 5,000 2 10/17/2014 Waarom paddenstoelen? Meer aandacht voor paddenstoelen gewenst: Bijdrage biodiversiteit Veel soorten bedreigd (62% op RL) Waarom paddenstoelen? Meer aandacht voor paddenstoelen gewenst: Bijdrage biodiversiteit Veel soorten bedreigd (62% op RL) Sleutelrol in veel ecosystemen Foto D.J. Read Foto E. Arnolds Foto P.J. Keizer Foto W. Ozinga 3 10/17/2014 Waarom paddenstoelen? Waarom paddenstoelen? Beheerders willen vaak wel, maar ... Verborgen levenswijze Lastige groep Informatie versnipperd Foto E. Arnolds Foto P.J. Keizer Foto W. Ozinga 4 10/17/2014 Waarom paddenstoelen? Beheerders willen vaak wel, maar ... Verborgen levenswijze Lastige groep Informatie versnipperd Foto E. Arnolds Foto P.J. Keizer Foto W. Ozinga Waarom paddenstoelen? Beheerders willen vaak wel, maar ... Verborgen levenswijze Lastige groep Informatie versnipperd Foto E. Arnolds Foto P.J. Keizer Foto W. Ozinga 5 10/17/2014 Opzet rapport Band 1 Ecologie Knelpunten Kennislacunes Band 2 Opzet rapport Ozinga, W.A., E. Arnolds, P.J. Keizer & T.W. Kuyper (2013) Paddenstoelen in het natuurbeheer. OBN Preadvies paddenstoelen. Ministerie van Economische Zaken. Band 1 Ozinga, W.A., E. Arnolds, P.J. Keizer & T.W. Kuyper (2013) Paddenstoelen in het natuurbeheer. OBN Preadvies paddenstoelen. Ministerie van Economische Zaken. Functionele groepen Knelpunten Kennislacunes Band 2 Mycoflora per natuurtype • Standplaatsfactoren • Kenmerkende soorten • Natura 2000 6 10/17/2014 Paddenstoelen in het natuurbeheer Waarom paddenstoelen? Ecologie Knelpunten & beheer Ecologie Verborgen levenswijze Vruchtlichaam vs mycelium Mycelium Foto Ama 7 10/17/2014 Functionele groepen Strooiselafbrekers Houtafbrekers Mycorrhizavormers Strooiselafbrekers 8 10/17/2014 Strooiselafbrekers Kleine bloedsteelmycena Mor-bodem Foto R. de Waal Bosparasolzwam Mull-bodem Foto R. de Waal Strooiselafbrekers Granaatbloemwasplaat (foto E. Arnolds) Amethisknotszwam (foto E. Arnolds) 9 10/17/2014 Strooiselafbrekers Reuzendikhoed (foto’s: J.H. Petersen) Houtafbrekers Saprofyten Parasieten Oesterzwam Reuzenzwam 10 10/17/2014 Houtafbrekers Bruinrot Witrot (Foto W. Ozinga) Foto W. Ozinga (Foto P.J. Keizer) Houtafbrekers Foto W. Ozinga naar Stokland et al. 2012 Foto W. Ozinga 11 10/17/2014 Mycorrhizavormers Ectomycorrhiza, meestal met bomen Foto W. Ozinga Mycorrhizavormers Ectomycorrhiza Suikers Mycor – rhiza schimmel – wortel Nutriënten 12 10/17/2014 Boomsoort Nutriëntenkringloop Mycorrhiza C/N type 21 Belang ECM paddenstoelen Strooisel afbraak 1 Humus type Mull Aantal soorten 0 Aandeel specialisten 0 28 1 Mull 0 0 14 1.2 Mull 0 0 0 Es Fraxinus Iep Ulmus Robinia Robinia Kers Prunus 22 1.2 Mull 0 Esdoorn Acer 32 2 Mull 0 0 Els Alnus 21 2 Mull +++ ++++ Wilg, overig Salix Kruipwilg Salix repens Linde Tilia Haagbeuk Carpinus Hazelaar Corylus Tamme kastanje Castanea 23 Berk Betula Populier Populus Eik Quercus Beuk Fagus Zilverspar Abies Fijnspar Picea 48 Den Pinus Douglasspar Pseudotsuga Larix Larix Bosbes Vaccinium Dophei Erica Struikhei Calluna Kraaihei Empetrum AM ECM/AM 2 Mull +++ ++++ 2 Mull/Moder ++++ +++ 2 Mull ++++ +? 2 Mull +++ ++ 2 Mull +++ ++ 2 Mull +++ +? 50 2.6 Moder +++ ++++ 63 2.7 Moder +++ +++ 53 2.8 Moder +++++ ++++ ++++ 37 ECM 51 ERM 3 Moder ++++ 3.2 Moder ++ ++ 3.5 Mormoder +++ +++ 66 4 Mormoder +++++ ++++ 77 4.5 Mormoder + + 113 5 Mormoder ++ ++ 5.5 Mor 0 0 5.5 Mor 0 0 5.5 Mor 0 0 5.5 Mor 0 120 0 Ozinga et al. 2013 Sleutelrol mycorrhizavormers in bos Verbeterde opname nutriënten Bescherming: Droogtestress Zware metalen Bodempathogenen Ozinga et al. (2013) Paddenstoelen in het natuurbeheer. Hoofdstuk 2 Mycorrhizanetwerk als kiembed Bodemvorming: Stabilisatie van de bodem Koolstofvastlegging Bijdrage strooiselafbraak 13 10/17/2014 Paddenstoelen in het natuurbeheer Waarom paddenstoelen? Ecologie Knelpunten & beheer Bossen (H)erkenning van mycologische hotspots Biotoop Hfst. N2000 habitattype Aantal Soorten Stuifzandheiden met struikhei (met boomgroepen) Jeneverbesstruwelen Zandverstuivingen (incl. primaire dennenbosjes) Grijze duinen Kruipwilgstruwelen Blauwgraslanden Heischrale graslanden, vochtig Stroomdalgraslanden Kalkgraslanden Heischrale graslanden, droog Glanshaver- en vossenstaarthooilanden Vochtige alluviale bossen (Essen-iepenbos) Droge hardhoutooibossen Elzenbroekbossen Eiken-haagbeukenbossen Duinbossen Veldbies-beukenbossen Beuken-eikenbossen met hulst Oude eikenbossen Naaldbossen (Grove den, Fijnspar) Landgoederen (Park- en stinzenbos) Lanen en schrale wegbermen 07.01 07.01 07.02 08.02 08.03 10.01 10.01 11.01 11.01 11.01 12.03 14.01 14.01 14.02 14.03 15.01 15.02 15.02 15.02 16 17.03 19 2310 5130 2330 2130 2170 6410 6230 pp 6120 6210 6230 6510 91E0B 91F0 91E0/2180 9160 2180 pp 9110 9120 9190 - +++ +++ ++++ ++++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++++ ++++ ++++ +++++ +++++ ++++ ++++ ++++ ++++ +++++ +++++ 14 10/17/2014 Habitattypen met (potentieel) rijke mycoflora Biotoop Hfst. N2000 habitattype Aantal Soorten Stuifzandheiden met struikhei (met boomgroepen) Jeneverbesstruwelen Zandverstuivingen (incl. primaire dennenbosjes) Grijze duinen Kruipwilgstruwelen Blauwgraslanden Heischrale graslanden, vochtig Stroomdalgraslanden Kalkgraslanden Heischrale graslanden, droog Glanshaver- en vossenstaarthooilanden Vochtige alluviale bossen (Essen-iepenbos) Droge hardhoutooibossen Elzenbroekbossen Eiken-haagbeukenbossen Duinbossen Veldbies-beukenbossen Beuken-eikenbossen met hulst Oude eikenbossen Naaldbossen (Grove den, Fijnspar) Landgoederen (Park- en stinzenbos) Lanen en schrale wegbermen 07.01 07.01 07.02 08.02 08.03 10.01 10.01 11.01 11.01 11.01 12.03 14.01 14.01 14.02 14.03 15.01 15.02 15.02 15.02 16 17.03 19 2310 5130 2330 2130 2170 6410 6230 pp 6120 6210 6230 6510 91E0B 91F0 91E0/2180 9160 2180 pp 9110 9120 9190 - +++ +++ ++++ ++++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++++ ++++ ++++ +++++ +++++ ++++ ++++ ++++ ++++ +++++ +++++ Hoe te herkennen? Hoe te behouden? Hoe te herstellen? Habitattypen met (potentieel) rijke mycoflora Foto H. Huijser Foto W. Ozinga Foto W. Ozinga Foto W. Ozinga 15 10/17/2014 Kenmerkende soorten Kenmerkende soorten per beheertype Nieuwe standaardlijst Link naar Natura 2000 Foto H. Huijser Foto E. Arnolds Foto W. Ozinga Foto E. Arnolds Foto W. Ozinga Foto H. Huijser Foto E. Arnolds Foto W. Ozinga Natura 2000 type ‘Oude Eikenbossen’ N W Nationaal Pa rk D wingelderveld Paddestoelenkartering 199 9-200 0 E S 0 500 1000 1500 Meters KAA R T 7: O n tw ik k e lin g pad de s to ele nf lo ra G af f elt an dm o s -Be rk en eik e nb os < 2 s oo rt en v a n v oe ds el arm e bod em >= 2 s oo rt en v an v oed s ela rm e b ode m >= 2 s oo rt en v an v oed s ela rm e b ode m , w a arv a n > = 2 in het v lak >= 2 do els o ort en in v lak Opdrachtge ver: Ov erle gorgaan Nationaal Pa rk D wingelderveld Uitvoer de r: Buro Ba kker, As sen Ozinga 2001 16 10/17/2014 Verzuring Verdroging Natuurtype N05 - Moerassen en rietlanden N06 - Voedselarme venen en vochtige heiden N07 - Droge heiden en stuifzanden N08 - Duinen N09 - Schorren of kwelders N10 - Vochtige en natte schraalgraslanden N11 - Droge schraalgraslanden N12 - Rijke graslanden en akkers N14 - Vochtige bossen N15 - Droge bossen N16 - Bossen met productiefunctie (naaldbos) N17 - Cultuurhistorische bossen L01 - Lanen (kleine landschapselementen) Vermesting Knelpunten: N in bossen als voorbeeld --0 --0 ----- 0 --0 0/- --0 0/0 -0 0 -0 0 0 - Weinig stikstof Veel stikstof Lage N-depositie op bodem Hoge N-depositie op bodem Bladstrooisel arm aan N Veel suikers naar mycorrhizaschimmel Uitgebreid netwerk ECM Strooisel rijk aan toxische polyfenolN-complexen Weinig suikers naar ECM Geremde groei ECM Uitstoot N2 + N2O Beperkter netwerk van ECM mycelium en minder vruchtlichamen Minder mycelium, minder vruchtlichamen Vermesting Hogere circulatiesnelheid N Minder N vastgelegd in ECM Ozinga et al. 2013 17 + + Veenmosrietland en moerasheide (H7140B) - + + Trilveen (H7140A) - + + Moerassen (-) Actieve hoogvenen (H7110) Herstellende hoogvenen (H7120) Voorkomen is beter dan genezen - + + + +/- + + Pioniervegetaties met snavelbiezen (H7150) ++ ++ Binnenlandse kraaiheibegroeiingen (H2320) +/- Droge heiden (H4030) +/- + Jeneverbesstruwelen (H5130) + + Stuifzandheiden met struikhei (H2310) + Zandverstuivingen (H2330) [incl. dennenbosjes ] + Vochtige heiden, hogere zandgronden (H4010A) +/- Vochtige heiden, laagveengebied (H4010B) +/- + + + ++ + ++ + ++ + + ++ + ++ ++ - + ++ - + + ++ + - ++ +/- ++ ++ Witte duinen (H2120) Reductie N-input Herstelbeheer PAS Grijze duinen (H2130A/B) - + ++ - + Grijze duinen, heischraal (H2130C ) - + ++ - + + Duindoornstruwelen (H2160) + +/- + + ++ ++ Vochtige duinvalleien (H2190) +/- + + +/- + + Duinheiden met kraaihei (H2140A) +/- + - ++ + +/- + + Duinheiden met struikhei (H2150) +/- + - ++ + +/- Blauwgraslanden (H6410) - + ++ - Vochtig hooiland (-) - ++ - Droog schraalland op zand/leem, binnenland (-) - + ++ ++ Kalkgraslanden (H6210) - + ++ ++ - + Heischrale graslanden (H6230) - + ++ ++ ++ + ++ + ++ + Bloemdijk (-) Kruiden- en faunarijk grasland (-) - Glanshaver- en vossenstaarthooilanden (H6510) - Zilt- en overstromingsgrasland (1330) - + + ++ Overwegend negatief, zie tekst voor uitzonderingen Beuken-eikenbossen met hulst (H9120) Negatief Veldbies-beukenbossen (H9110) Zwart: niet van toepassing Grijs: maatregel/natuurtypecombinatie is niet onderzocht. Naaldbos (-) Lanen en schrale wegbermen met bomen (-) - +/- - +/- + + ++ + + + ++ - +/- + - ++ +/- + +/- +/- - + +/- - + +/- - +/- - + - - + +/- - + +/- + + +/- + +/- +/- + + + ++ +/+/+/- + +/- C ultuurhistorische bossen (-) Nog om te vormen voormalige landbouwgrond (-) + + Duinbossen, binnenduinrand (H2180C ) - + + + - +/- + + Duinbossen, vochtig (H2180B) Oude eikenbossen (H9190) + + - Duinbossen, droog (H2180A) ++ + ++ Kan postief uitwerken op mycoflora maar vergt maatwerk (zie tekst voor randvoorwaarden) Weinig effect + ++ Vochtige alluviale bossen (H91E0) 0 + + Eiken-haagbeukenbossen (H9160) -- ++ +/- Hoogveenbossen (H91D0) Postief effect op mycoflora ++ Kruipwilgstruwelen (H2170) Droge hardhoutooibossen (H91F0) ++ + Herstel wind/waterdynamiek (landschap) 0 +/- + ++ 0 ++ + + + ++ +/- +/- ++ Herstel waterhuishouding (landschapsschaal) Toevoegen basische stoffen na plaggen ++ - +/- + + + Ingrijpen soortensamenstelling boomlaag Opslag verwijderen Dunnen Strooiselverwijderen Branden Begrazen (Extra) maaien Habitattype (N2000-codering) Ontgronden voormalige landbouwgrond N en beheer? Plaggen (kleinschalig) 10/17/2014 ++ ++ + ++ + ++ + + + + ++ + + Beheer Voorkomen is beter dan genezen Veel kennishiaten Nut monitoring en onderzoek 18 10/17/2014 Conclusie Bart van Tooren (2006): “Mycologen lijken meer voor het behoud van paddenstoelen te kunnen doen dan zij misschien zelf denken!” “Natuurbeheerders ...” Dank voor de aandacht Voor vragen: [email protected] 19
© Copyright 2024 ExpyDoc
