holland festival
matthew barney, jonathan bepler
river of fundament
2
3
inhoud / content
Info, credits
credits
4
nederlands
River of Fundament7
Synopsis8
De mythe van Isis en Osiris10
Wie is wie
14
english
River of Fundament20
Synopsis21
The myth of Isis and Osiris22
Who is who
24
Info
data / dates
ma 23, di 24, wo 25* juni 2014
Mon 23, Tue 24, Wed 25* June 2014
locatie / venue
EYE
aanvang / starting time
17.00 uur, *16.30 uur
5 pm, *4.30 pm
duur / running time
6 uur 15 minuten, inclusief twee pauzes
(2 x 20 minuten)
6 hours 15 minutes, including two intervals
(2 x 20 minutes)
taal / language
Engels met Nederlandse ondertiteling
English with Dutch subtitles
meet the artist
met with Jonathan Bepler
moderator Ann Demeester
ma 23.6 , 17.00 u
Mon 23.6, 5 pm
websites
www.matthewbarney.com
www.jonathanbepler.com
geschreven en geregisseerd door /
written and directed by
Matthew Barney
muziek gecomponeerd en
geregisseerd door / music composed
and directed by
Jonathan Bepler
productie / production
Matthew Barney, Laurenz Foundation
River of Fundament wordt namens de
kunstenaars wereldwijd gepresenteerd door
Manchester International Festival
River of Fundament is presented worldwide on
behalf of the artists by Manchester International
Festival
director of photography
Peter Strietmann
production design
Matthew D. Ryle
montage / edited by
Katharine McQuerrey
producer
Mike Bellon
cast
Norman 111 – Chief Dave Beautiful Bald
Eagle
Norman 11 – Milford Graves
Norman 1 – John Buffalo Mailer
Hathfertiti – Ellen Burstyn
Hathfertiti – Maggie Gyllenhaal
Hathfertiti – Madyn G. Coakley
Ptah-Nem-Hotep – Paul Giamatti
The Widow of Norman – Joan La Barbara
The Ka of Norman / Isis – Aimee Mullins
The Ka of Norman / Osiris: James Lee
Byars – Matthew Barney
Usermare – Stephen Payne
Nephthys – Jennie Knaggs
Set – Herbert Perry and Eugene Perry
Horus – Brennan Hall
4
Lieutenant Worden – Shara Worden
Eulogist – Elaine Stritch
Ranchera Singer – Lila Downs
Priest / REN Manager – Jerry Giles
Head Chef / Day Labor Boss – Luis
Alvarez y Alvarez
Singing Wake Guests – Sidsel Endressen,
Phil Minton, Deborah Harry
Slam Poet – George Stonefish
R&B Singer – Terrell Howard
The Ka of the Ka of Norman – Michaela
Dennis
Honeyball – Milica Nikcevic
Blues Singer – Belita Woods
Garage Manager – Bobbi Starr
Garage Manager’s Lover – Taylor Starr
Fighting Mechanics – Magno Gama,
Pablo Silva
Wake Guests – David Amram, Iran
Barkley, Suzanne Bertisch, Dick Cavett,
Steve Dalachiniski, Clarissa Dalrymple,
Marti Domination, Jeffrey Eugenides,
Tommy Gallagher, Gail Gerber, Fran
Lebowitz, Cinqué Lee, Larry Holmes,
Detective Bill Majeski, Jonas Mekas,
Adrianna Nicole, De’quan Purdy, Salman
Rushdie, Luc Sante, Lawrence Schiller,
Richard Stratton, James Toback, Mr.
Twinkle, Alice Weiner, Lawrence Weiner
The Wake Ensemble – sopranos: Kjersti
Kveli, Gelsey Bell, Megan Schubert; harp:
Zeena Parkins; ukulele: Mick Barr; trumpet:
Axel Dörner; trombone: Art Baron; organ:
Dr. Lonnie Smith; percussion: Jeff Berman;
strings: Flux Quartet (Tom Chiu, Conrad
Harris, Max Mandel, Felix Fan)
Grill Cook Paolo Henrid, D. Paguntalan
Assistants to Ptah-Nem-Hotep Kat
Delph, Rachel Wolski
Teenage Beatboxer Ryan Robinson
Queens and Eunuchs Peter Badalamenti,
Eleanor Bauer, Ekaterina Sknarina, Bobbi
Starr, Danny Wylde
Mystic River Singers Kenny Merrick,
Lauren Merrick, Chad Benedict, Craig
Merrick, Tyson Merrick, Chris Newell,
Wayahsti Richardsono
The Council of Hemingways Kevin
McGuire, Richard Faulk, Greg Pursino,
Mike Wilson
Kidsroom Ensemble Artie Carpenter,
Ocean Elizabeth Currier, Luca Lodewick,
Theo Lodewick, Sam Nivola, Sydney
Swihart, Morgan Swihart, Alexa Swinton
Step Team Linda Dixon, Tasha Evans,
Sadara Hunt, Shamania Laurence, Jasmine
Ramos, Veronica Rivera, Sabrie Rodriguez,
Danielle Rosario, Marilyn R. Solis
Bartender David Grimm
Prep Cook Francisco Paez
Fry Cook Hector Tecaxco
Khepera Mouse
Hunter Ed Mulick
crew
Director of Photography Peter Strietmann
Production Design Matthew D. Ryle
Editor Katharine McQuerrey
Producer Mike Bellon
Additional Dialogue Written and
Adapted by David Grimm
Assistant Director Sarah Gyllenstierna
Co-Producer Blake Ashman-Kipervaser
Live Performance Dramaturgy Tony
Gerber
Production Design Team Kanoa Baysa,
Jade Archuleta-Gans, Michael Branning,
Mike Koller
Special Make-Up Effects Keith Edmier
and Josh Turi
Special Make-Up Effects: REN Gabe
Barthalos
KHU Foundry Design and Operation
Casey Westbrook
Lighting Design Chris Winget
Sound Design David Paterson
5
RIVER OF FUNDAMENT
Visual Effects Supervisor Mauricio
Baiocchi
Post Production Supervisor Christopher
Seguine
Mailer); hij doorstaat twee hergeboortes,
maar faalt in de derde, in zijn poging een
hogere status te verkrijgen in de canon van
de grote Amerikaanse letteren. De opdoemende ziel van Ernest Hemingway verjaagt
Norman als hij van het ene naar het andere
lichaam probeert over te gaan.
De film ontvouwt zich in drie delen.
Elk deel bevat één van de gefilmde live
voorstellingen waarin we het verhaal van
een auto volgen. Aspecten van de wens en
het verlangen van de hoofdpersoon om te
transformeren worden in actie omgezet in
de buitenluchtproducties Ren (Los Angeles, 2008), KHU (Detroit, 2010) en BA
(New York City, 2013), met een rol voor de
Chrysler Imperial uit 1967 (uit Barneys film
Cremaster 3), een Pontiac Firebird Trans
Am uit 1979 en een Ford Crown Victoria
Police Interceptor uit 2001. Rivieren en
verkeerswegen domineren het landschap en
roepen de Rivier van Uitwerpselen op uit
Mailers roman. De hoofdpersoon wordt op
zijn reis van dood naar hergeboorte vervoerd
over zowel natuurlijke als door de mens
gebouwde verkeersaders: van de snelwegen
van Los Angeles’ autocultuur tot de River
Rouge en Detroit Rivers, centrum van de
auto-industrie, en uiteindelijk naar de East
River van New York City – waarover een
somber binnenvaartschip het appartement
van Mailer vervoert. Al die wegen en rivieren
transporteren Norman op zijn reizen van
dood tot wedergeboorte.
Tijdens een overdadig diner, bijgewoond door de cultureel-literaire elite van
New York, vindt de dodenwake plaats in
het appartement van Mailer, dat intussen
wordt verscheept over de rivier. Het verhaal
van Normans drietrapsreis langs de River of
Fundament loopt parallel aan dat van de auto,
en wordt tevens bevolkt door de incestueuze
karakters uit de mythe van Osiris. Terwijl
Tegen de achtergrond van het moderne
Amerika vertelt de film River of Fundament
een verhaal over vernieuwing en wedergeboorte. De veelzijdige hoofdpersoon
manifesteert zich in drie auto’s in de buitenwereld en in vier menselijke karakters in de
hoofdvertelling. De film is losjes gebaseerd
op de roman Ancient Evenings van Norman
Mailer uit 1983, over een oude Egyptische
hoofdpersoon die drie keer wil reïncarneren
in de hoop onsterfelijkheid te bereiken. River
of Fundament ontleent zijn structuur aan
Mailers roman, corresponderend met de
zeven fases waarin de Egyptische ziel zijn
reis naar nieuw leven ondergaat. Opgezet
als een niet-traditionele opera, geschreven
in samenwerking met Jonathan Bepler,
combineert de film documentaire beelden
van drie live voorstellingen in de buitenlucht
in Los Angeles, Detroit en New York met
filmdrama dat grotendeels is opgenomen
in een zorgvuldig geconstrueerde replica
van Mailers bruinstenen appartement in
Brooklyn, waar de dodenwake bezig is voor
de overleden auteur.
Mailers hoofdpersoon, de edelman
Menenhetet 1, gebruikt magie en trucage om
drie keer te reïncarneren in de baarmoeder
van zijn vrouw, die daarmee zijn moeder
wordt. Bij elke poging moet de ‘ondode’
Menenhetet de Rivier van Uitwerpselen (de
River of Feces) oversteken om nieuw leven te
verkrijgen, met als doel zijn lijfelijke status
te veranderen van edelman tot (onsterfelijke)
farao. In zijn derde en laatste poging tot
transformatie raakt Menenhetet III echter
bekneld in de baarmoeder en faalt zijn reïncarnatie.
In de film River of Fundament van
Matthew Barney volgen we hoofdpersoon
‘Norman’ (genoemd naar auteur Norman
vertaling ondertiteling /
translation subtitles
Hans Kloos
speciale dank aan / special thanks
The Mailer Family, Maja Oeri and Hans
Bodenmann, Barbara Gladstone, Allyson
Spellacy, Stacy Tunis, Gladstone Gallery,
Shaun Caley Regen, Regen Projects,
Sadie Coles, Pauline Daly, Heidi Naef,
Charlotte Gutzwiller, Schaulager, Becky
Hart, Okwui Enwezor, Louise Neri, The
Estate of James Lee Byars and Michael
Werner Gallery, Gudrun Tryggvadottir,
Elisa Snaebjörnsdottir, Ari Marcopoulos,
Brandon Stosuy, Jane Lea, Roni Horn,
Elizabeth Peyton, Neville Wakefield, Rosalie
Benitez, Bob and Sherrie Barney, Tracy
Barney, Zone 6 and Isadora Barney
wereldpremière / world premiere
New York, 12.2.2014
All excerpts from Ancient Evenings
© 1983 Norman Mailer Estate
Richard Prince, No Milk or Butter Since My
Cow Left Home, 2007-08, reproduced with
the permission of the artist.
© Richard Prince
River of Fundament, 2014
© Matthew Barney
6
7
het verhaal van Normans leven wordt verteld
door een oudere farao overdenken Normans
weduwe en de aanwezige vrouwen de reis van
zijn ziel als een serie recitatieven en citeren
ze passages uit Ancient Evenings en uit werk
van de Amerikaanse schrijvers Walt Whitman,
Ralph Waldo Emerson en William S.
Burroughs.
Na de wereldpremière in BAM – de
Brooklyn Academy of Music in New York
– beleefde River of Fundament zijn Europese
première afgelopen maart bij de Bayerische
Staatsoper in München. Twee jaar lang zal
de film langs theaters toeren op internationale podiumkunstenfestivals.
SYNOPSIS
Akte 1 (1 uur en 55 min.)
In het huis van Norman Mailers familie in
de New Yorkse wijk Brooklyn Heights is
een wake bezig voor de overleden auteur.
Normans weduwe (Joan La Barbara) begroet
vrienden en leden van de culturele en literaire gemeenschap van New York City. Door
het hele huis wordt muziek gespeeld terwijl
gasten, familie en de (onzichtbare) ‘ondode’
met elkaar converseren. De geest van
Norman 1 (John Buffalo Mailer) stijgt op
uit de Rivier van Uitwerpselen, het mystieke
kanaal onder de families bruinstenen woning
die de ondoden moeten passeren. Norman 1
betreedt de trap en treedt zijn eigen wake binnen. Hij wordt begroet door zijn Ka-geesten
(Matthew Barney en Aimee Mullins), die
hem verwelkomen en hem begeleiden tijdens
zijn bezoek.
In een flashback naar een ritueel gehouden bij een Chrysler-dealer in Los Angeles
wordt de geest van Norman 1 opgeroepen in
de vorm van een beschadigde Chrysler Imperial uit 1967. Een muzikale processie van
drum- en bugelspelers begeleidt de Imperal
naar zijn laatste rustplaats in een showroom
in de krochten van de dealer.
Terug bij de wake in Brooklyn maakt
Norman 1, niet in staat direct met zijn
weduwe te communiceren, kennis met de
heersende farao, Ptah-Nem-Hotep (Paul
Giamatti), die Normans eerdere ervaringen
aan het hof van de grote Farao Usermare
(Stephen Payne) benijdt. De twee mannen
wisselen gemeenschappelijkheden uit, waaronder hun gedeelde beroep op tovenarij – ze
bekennen elkaar dat ze allebei menselijke
uitwerpselen gebruiken om hun kennis en
macht te vergroten – en Ptah-Nem-Hotep
vertrouwt Norman toe dat hij zichzelf een
zwakke Farao vindt. Norman 1 begroet
Hathfertiti (Madyn G. Coackley), die als
medium heeft geholpen bij zijn wedergeboorte. Hij volgt haar naar de slaapkamer
en zij leidt hem naar een doorgang die hem
terugleidt naar de Rivier van Uitwerpselen,
waar zijn wederopstanding kan plaatsvinden.
– pauze (20 min.) –
Akte 11 (1 uur en 40 min.)
Norman 11 (Milford Graves) wordt geboren
in de Rivier van Uitwerpselen in de kelder
van het bruinstenen appartement. Hij verrijst als een oudere, sjamanistische tovenaar
op zijn best. Hathfertiti (Maggie Gyllenhaal),
inmiddels volwassen, verwelkomt Norman 11
in het huis. In de serre gaat de wake verder
maar de stemming is zwarter geworden; de
gasten worden minder talrijk en verkeren in
een roes, de sfeer is minder formeel.
In een flashback naar een ritueel gehouden in de industriële buurt van Detroit
wordt de geest van Norman 11 voorgesteld
als een gouden Pontiac Firebird Trans Am
uit 1979. De mythe van Isis en Osiris wordt
8
opgevoerd met de Ka-geesten van Norman
in de dubbele rollen van Isis en Osiris
(Aimee Mullins en Matthew Barney).
Osiris’ broer Seth (Eugene Perry en Herbert
Perry) overmeestert Osiris, sluit hem op in
de Pontiac en rijdt hem naar zijn eerste dood
in de Detroit River.
Terwijl de wake doorgaat vechten Seth
en zijn echtgenote (en zus) Nephthys
(Jennie Knaggs) hun huiselijk conflict uit.
Dronken zangers vertellen het verhaal van
de Egyptische goden. In Detroit duikt een
politieteam geleid door Isis en haar zus
Nephthys het auto-lichaam van Osiris uit
de River Rouge. De zussen doen Osiris’
seksuele orgaan herrijzen en Isis raakt zwanger. Seth is woedend en grijpt het lichaam
van Osiris (de Chrysler Imperial) en sloopt
de auto in veertien stukken, leidend tot een
tweede dood. Gevangen op de achterbank
van een Crown Victoria kijkt Isis hulpeloos
toe als de ontlede Chrysler wordt gevoed aan
een massieve verbrandingsoven. De poorten
van de oven gaan open en het gesmolten
lichaam van Osiris herrijst als een massieve
ijzeren Djed-pilaar.
– pauze (20 min.)–
Akte 111 (1 uur en 36 min.)
De Pontiac uit 1979 duikt opnieuw op in een
industrieel kanaal in New York City. Op
de achterbank bevalt Isis van Osiris’ zoon
Horus, die verschijnt als een jonge valk.
In het huis van Mailer komt de grote
farao Usermare terug bij een verlaten
dodenwake, bijna zonder gasten. Hij wordt
voorgesteld aan Hathfertiti, die onthult dat
ze zijn dochter is. Usermare is teleurgesteld
dat Hathfertiti haar leven heeft gebruikt om
Norman, een sterfelijke, te helpen in zijn
zoektocht naar eeuwigdurend leven.
9
Hathfertiti verstoot haar vader en verdedigt
haar geloof in magie en haar toewijding aan
Normans mystieke interesse. Norman 11
heeft rust genomen in de Rivier van Uit­
werpselen; in de wetenschap dat hij snel
moet transformeren in een nieuw lichaam
bereidt hij zijn terugkeer naar Hathfertiti
voor.
In een nabijgelegen taxigarage in Queens,
New York, wordt de geest van Norman 111
leven ingeblazen in de gedaante van een Ford
Crown Victoria Police Interceptor uit 2001.
In het tankstation worden delen van de Ford
verguld in voorbereiding op de kroning van
een nieuwe koning.
In een flashback naar een ritueel bij een
droogdok in de Navy Yard van Brooklyn
wedijveren Horus (Brennan Hall) en Seth
om de kroon. Het droogdok is gevuld met
uitgelaten jonge Brooklyners en het strijdtoneel wordt klaargemaakt voor een wedstrijd.
Tegelijkertijd vinden in de taxigarage ruzies
plaats tussen twee technici en tussen de
garagemanager en een geliefde. Terug in het
appartement van Mailer houdt Usermare hof
als Horus en Seth worden beoordeeld door
de Raad van de Goden; Horus en Seth hebben beiden het gevoel het gevecht te hebben
gewonnen. Als het vonnis nadert, komt Isis
tussen beiden en stelt haar zoon Horus in
staat de troon over te nemen.
Hathfertiti (Ellen Burstyn) is ouder
geworden nadat ze Norman 11 door het
portaal naar zijn wederopstanding heeft
gestuurd. Ze nadert nu het einde van haar
leven. Usermare smeekt Hathfertiti Norman
te verbannen en haar koninklijke erfenis te
accepteren voordat ze overlijdt. Maar
Hathfertiti verstoot Usermare opnieuw en
verklaart weer haar loyaliteit aan de energie
van de aarde en het streven naar magie.
Hathfertiti keer terug naar de slaapkamer en
valt in een diepe, definitieve slaap. Usermare,
kapot van zijn dochters afwijzing, pleegt
een spirituele zelfmoord, waarmee hij zich
losrukt van de banden met zijn familie en
zijn verleden.
Op de bovenste verdiepingen van het appartement van Mailer is Norman 111 (Chief
Dave Beautiful Bald Eagle) verschenen. Zonder Hathfertiti is hij verloren. Na korte tijd
probeert hij het portaal opnieuw binnen te
gaan, waar hij bekneld raakt. Hiermee komt
er een einde aan Normans levenslijn. Zijn
Ka-geesten keren terug naar de Rivier van
Uitwerpselen.
De derde akte komt tot een einde in de
Sawtooth Range in de Rockey Mountains,
Idaho, in the diepte van Redfish Lake, vlak
bij het huisje van Ernest Hemingway, waar
de Sockeye-zalm zijn jaarlijkse reis maakt
vanaf de Grote Oceaan op zoek naar zijn
geboortegrond om kuit te schieten.
DE MYTHE VAN isis en OSIRIS
Behalve uit de roman Ancient Evenings (1983)
van Norman Mailer, over een oude Egyptische hoofdpersoon die drie keer wil reïncarneren in de hoop onsterfelijkheid te bereiken, lieten Matthew Barney en Jonathan
Bepler zich voor River of Fundament ook
inspireren door de incestueuze Egyptische
mythe van Isis en Osiris, een van de oudste
verhalen over dood en wedergeboorte.
De mythe van Isis en Osiris is misschien wel het bekendste verhaal uit het oude
Egypte. Het gaat over de dood en wederopstanding van Osiris, een van de belangrijkste Egyptische goden en tevens de eerste
Egyptische koning. Hij werd geboren uit de
god van de aarde en de godin van de hemel.
Osiris was getrouwd met zijn zus Isis.
Als koning van Egypte voerde hij een
rechtvaardig beleid. Zijn broer Seth echter
(getrouwd met hun zus Nephthys) was
jaloers op Osiris’ plek op de troon. Samen
met tweeënzeventig samenzweerders verzon
hij een list om Osiris uit de weg te ruimen;
toen Osiris terugkwam van een van zijn
vele reizen trakteerde hij hem op een groot
feestmaal, waarop hij een mooi versierde
kist meebracht. Hij beloofde de kist aan
degene die erin paste. Alle samenzweerders
stapten in de kist, maar geen van hen paste
erin. Behalve Osiris. Toen die eenmaal in de
kist lag, spijkerden Seths samenzweerders
het deksel dicht en wierpen Osiris met kist
en al in de rivier de Nijl. Seth nam de troon
over en regeerde als een wrede heerser over
Egypte. Isis, ontroostbaar door de dood van
haar man, vluchtte en hield zich verborgen in
de delta van de Nijl.
De kist van Osiris werd intussen op de
kust geworpen, waar hij werd omsloten door
een jonge ceder, die uitgroeide tot een mooie
hoge boom. De koning van Byblos vond de
boom zo mooi dat hij hem omhakte en er
een rijkelijk versierde pilaar van liet maken
voor in zijn paleis. Toen Isis dit ter ore kwam
– bij monde van goden en demonen – drong
ze met een smoes het paleis binnen, waar de
koningin haar een betrekking aanbood als
verzorgster van haar baby. ’s Nachts veranderde Isis zich in een zwaluw en vloog rond
de pilaar met het lichaam van Osiris.
Toen de koningin ontdekte dat ze een godin
in huis had gehaald en haar mogelijk had beledigd, bood ze Isis aan iets uit haar koninkrijk uit te kiezen. Isis koos de cederhouten
pilaar, hakte die doormidden en bevrijdde de
kist met het lichaam van Osiris. Met de kist
voer Isis weg over de rivier de Phaidros, liet
vervolgens het water verdampen en opende
de kist. Ze kuste haar dode echtgenoot en
verborg de kist in het riet van de Nijl.
Op een van zijn jachten vond de wrede
Seth de kist met zijn dode broer Osiris. Uit
woede sneed hij hem in veertien stukken en
10
verspreidde hem over de rivier. Toen Isis de
lege kist ontdekte, zette ze alles op alles om
alle stukken van Osiris terug te vinden, geholpen door haar zus Nephthys. Ze vonden
er dertien; zijn geslachtsdeel ontbrak. Toch,
met gebruikmaking van haar toverkracht en
met behulp van een twijg, liet Isis Osiris een
kind bij haar verwekken, Horus, waarna ze
Osiris balsemde en mummificeerde en hij
het eeuwige leven kon betreden.
Toen Horus volwassen was geworden
zocht hij Seth op en eiste de kroon op, als
zoon van de wetmatige koning. Na enige
strijd betrad Horus als overwinnaar de
troon. Intussen heerste zijn vader Osiris over
het dodenrijk, waar hij nieuw leven schonk
aan overledenen die bij leven onsterfelijkheid
hadden verdiend.
11
wie is wie?
Matthew Barney werd in 1967
geboren in San Francisco en
woont en werkt in New York.
Hij won vele prijzen, zoals de
Aperto-prijs tijdens de Biënnale
van Venetië in 1993, de Hugo
Boss Award in 1996; de Kaiser
Ring Award 2007 in Goslar,
Duitsland; en de Golden Gate
Persistence of Vision Award
2011 op het 54ste San Francisco
International Film Festival.
Barney heeft deelgenomen aan
exposities als Documenta IX in
Kassel, Duitsland; de Whitney
Biënnale van 1993 en 1995; en de
Biënnale van Venetië van 1993
en 2003. Zijn solo-expositie The
Cremaster Cycle, georganiseerd
door het Solomon R. Guggenheim Museum in New York,
reisde naar het Museum Ludwig
in Keulen en het Musée d’Art
Moderne van de stad Parijs
(2002-2003). Een retrospectief
van de serie Drawing Restraint,
georganiseerd door het 21steeeuwse Museum voor Eigentijdse Kunst in Kanazawa, Japan
reisde naar het Leeum Samsung
Kunstmuseum van Seoul, het
San Francisco Museum of Modern Art, de Serpentine Gallery
in Londen en de Kunsthalle in
Wenen (2005-2008). Andere
recente exposities vonden onder
andere plaats in de Fondazione
Merz in Turijn (2008-2009)
en in de Schaulager Basel in
Zwitserland (2010). Barneys
expositie Subliming Vessel: The
Drawings of Matthew Barney uit
2013 vond plaats in de Morgan
Library and Museum in New
York en reisde naar de Bibliothèque Nationale de France in
Parijs. Matthew Barney: River of
Fundament opende maart 2014 in
het Haus der Kunst in München,
Duitsland.
Jonathan Bepler werd geboren
in Philadelphia, VS en leerde
zichzelf vele instrumenten bespelen voordat hij in 1982 werd
aangenomen aan het Bennington College. Bepler studeerde
compositie bij Louis Calabro,
improvisatie bij Bill Dixon,
percussie bij Milford Graves
en theater bij kunstenaars en
choreografen als Lisa Nelson en
Min Tanaka. Zijn interesse in
samenwerking en interdisciplinair werk zette hij voort in New
York City. In zijn werk kenmerkt
zich door een vermenging van
vele schijnbaar onderscheiden
elementen, een liefde voor chaos
en een dorst naar verzoening.
Bepler heeft samengewerkt
met choreografen als John
Jasperse, Sasha Waltz, Jennifer
Lacey en Wally Cardona. Als
multi-instrumentalist heeft
hij ensembles geleid van zowel
geïmproviseerde als gecomponeerde muziek en trad hij vaak
op in New York en Europa. Zijn
concertmuziek omvat onder
andere werk voor het Ensemble
Modern, het Glenn Branca
Ensemble en Basel Synfonietta.
Een samenwerking met kunstenaar Ann-Sofi Sidén, waarvoor
ze samenwerkten met acteurs,
architectuur en technici van het
Koninklijk Theater van Zweden,
werd getoond in Stockholm en
Berlijn. Bepler werkt al bijna
twintig jaar samen met Barney.
Samen maakten ze onder andere
zeven films en negen voorstellingen. Hij woont en werkt in
Berlijn.
12
Norman Mailer (1923-2007)
was een Amerikaanse romanschrijver, journalist, essayist,
toneelschrijver, filmauteur en
filmregisseur die bekendstaat als
vernieuwer binnen het New Journalism, een vorm van creatieve
non-fictie die autobiografie,
reële gebeurtenissen en politiek
commentaar verweeft in onconventionele romans. Gedurende
zijn zestigjarige carrière schreef
Mailer meer dan veertig boeken.
Hij won de Pulitzer Prijs voor
non-fictie en de National Book
Award voor The Armies of the
Night in 1968. Een tweede Pulitzer Prijs, ditmaal voor fictie, won
hij in 1980 voor The Executioner’s
Song, een roman waarin hij
Harry Houdini portretteerde
en die diende als inspiratie voor
Matthew Barneys film Cremaster
2 uit 1999. In 2005 won Mailer
de National Book Medal for
Distinguished Contribution to
American Letters. Ancient Evenings is het boek waarmee hij het
langst bezig was; tussen 1972 en
1983 werkte hij eraan. Het speelt
zich af in Egypte tussen 1290 en
1100 voor Christus en verhaalt
over de levens van Menenhetet I. Door een criticus werd
het ‘een ambitieus en gedurfd
fictief werk’ genoemd, maar de
recensies na verschijning waren
hoofdzakelijk negatief. Zoals
Harold Bloom schreef in de New
York Review: ‘Mailers boek is
een te formidabel voorbeeld van
een authentieke literaire drive
om afgewezen te worden, en
afwijzing is ook zeker niet mijn
bedoeling. Ancient Evenings
ligt op de weg van excessen, en
wat Karl Kraus zei over de theorieën van Freud gaat mogelijk
ook op voor de speculaties van
Mailer – mogelijk zijn alleen
de waanzinnigste delen waar.
Mailer is zich er waarschijnlijk
van bewust dat zijn Egyptische
obsessies in de grootste traditie
van de Amerikaanse literatuur
vallen, voortbordurend op veel
van de verbeeldingskracht van de
belangrijkste schrijvers van de
Amerikaanse renaissance.’
cast
Chief Dave Beautiful Bald
Eagle (Norman 111) werd geboren in 1919 als lid van de Lakotastam in South Dakota. Hij
verscheen in films met mensen
als Eroll Flynn en danste met
Marilyn Monroe. Hij is bekend
om zijn rollen in Skins (2002),
Imprint (2007) en Lakota Woman:
Siege at Wounded Knee (1994).
Hij reisde mee met Casey Tibbs’
Wild West Show en is een van
de bekendste deelnemers van de
jaarlijkse Days of ‘76 Parade in
Deadwood. Een van de dingen
waar hij het meest trots op is,
is dat hij tijdens de Tweede
Wereldoorlog zijn land diende
in het Amerikaanse leger, waar
hij een Duitse razzia overleefde.
Na de dood van zijn eerste
vrouw ging Dave Bald Eagle
autoracen, parachutespringen,
semi-professioneel honkballen
en ging hij stierenvechten. Zo’n
zeventien jaar geleden, tijdens
een bijeenkomst in Puerto Rico,
werd hij benoemd tot First Chief
of the United Indigenous Nations, een vereniging van leiders
uit verschillende reservaten.
Ellen Burstyn (Hathfertiti), in
1932 geboren in Detroit, ging op
haar achttiende het huis uit om
als model te gaan werken en ver-
huisde in 1950 naar New York,
waar ze voor televisie begon
te werken en kleine filmrollen
speelde. Burstyn ontving haar
eerste Academy Award for Best
Supporting Actress voor haar
werk in The Last Picture Show
(1971), waarna ze van ondersteunende rollen naar hoofdrollen
aan het toneel en in de film ging.
Ze ontving een tweede Academy
Award voor haar hoofdrol in
The Exorcist (1973) en won het
jaar daarop de Academy Award
for Best Actress voor haar rol in
Martin Scorsese’s Alice Doesn’t
Live Here Anymore. In 1975
won ze de Tony Award voor
haar hoofdrol in de Broadwayproductie Same Time, Next Year,
en kreeg ze een Golden Globe
Award en een vierde Academy
Award-nominatie voor haar rol
in de filmversie van het stuk uit
1978. Sindsdien heeft Burstyn
continu voor film, televisie en
theater gewerkt en werd ze nog
vele malen met prijzen en nominaties beloond, waaronder zeven
nominaties voor de Golden Globe Award, vijf nominaties voor
de Emmy Award (waarvan ze er
twee won) en twee extra nominaties voor een Academy Award
for Best Actress voor haar rollen
in de films Resurrection (1980)
en Requiem for a Dream (2000).
In 2012 speelde Burstyn in de
tv-miniserie Political Animals,
met Sigourney Weaver en Carla
Gugino, waarvoor ze het jaar
erop een Emmy Award kreeg.
Burstyns recente werk omvat
films als Main Street (2010) en
Another Happy Day (2011).
Madyn G. Coakley (Hathfertiti)
komt uit Californië en woont
momenteel in Virginia. Ze is een
13
dertienjarige actrice en zangeres.
Haar professionele carrière
begon ze op negenjarige leeftijd
in een landelijke televisiecommercial. Sindsdien jaagt ze haar
theatrale dromen na en speelde
ze al diverse tv- en theaterrollen.
Haar rol van Hathfertiti vormt
Coakleys filmdebuut.
Lila Downs (ranchera-zangeres)
is een Mexicaans-Amerikaanse
zangeres en songwriter en is
een van de meest vernieuwende
vertegenwoordigers van de
Mexicaans-Amerikaanse
muziek aan beide zijden van
de grens. Door Latinmuziek
te combineren met Afrikaanse
rootmuziek, Amerikaanse folk,
jazz, blues en rock heeft ze vele
fans verzameld. Bekend om haar
smoky stem en haar magnetische
optredens heeft ze een unieke
verzameling werk gecreëerd dat
elke categorie overstijgt. Na het
winnen van een Latin Grammy
in 2005 voor het beste folkalbum (Una Sangre) heeft Downs
wereldwijd opgetreden op grote
festivals, waaronder het World
Festival of Sacred Music – waar
ze verscheen met grootheden
als de Dalai Lama – en womad,
Live Earth en de uitreiking van
de Academy Awards. Downs’
muziek en optredens zijn opgenomen in verscheidene films,
zoals Frida, Tortilla Soup, Real
Women Have Curves, The Three
Burials of Melquiades Estrada en
Carlos Saura’s Fados.
Paul Giamatti (Ptah-NemHotep) werd in 1967 geboren
in New Haven, Connecticut.
Hij begon zijn carrière in de
jaren negentig als bijrolacteur
in verschillende films , zoals
Private Parts (1967), The Truman
Show (1988), Saving Private
Ryan (1998), The Negotiator
(1998) en Man on the Moon
(1999), voordat hij in de jaren
nul van de eenentwintigste
eeuw hoofdrollen kreeg in films
als American Splendor (2003),
Sideways (2004), Cinderella Man
(2005), The Illusionist (2006),
John Adams (2008), Cold Souls
(2009), Barneys Version (2010) en
Win Win (2011). In 2013 keerde
Giamatti terug naar zijn alma
mater om Shakespeares Hamlet
te spelen aan het Yale University
Theatre. Dat jaar werd hij ook
gecast als Harold Levinson in
de kerstspecial van de tv-serie
Downton Abbey. Dit jaar speelt hij
de slechterik The Rhino in The
Amazing Spider-Man 2. Giamatti
ontving tussen 2001 en 2008
zesentwintig onderscheidingen,
waaronder enkele Emmy Awards
en Golden Globe Awards.
Milford Graves (Norman 11)
werd in 1941 geboren in
Queens, New York. Hij is een
Amerikaanse jazzdrummer en
–percussionist, vooral bekend
om zijn avant-gardewerk uit de
vroege jaren zestig met Paul Bley
en het New York Art Quartet.
Graves wordt gezien als een
pionier in de free jazz, die de percussie bevrijdde van zijn rol als
tijdmeter. Door zijn hele carrière
werkte hij samen met vele gevestigde jazzmusici, onder wie Don
Pullen, Eddie Gomez, Andrew
Cyrille, Rashied Ali, Kenny
Clarke, Don Moye, Philly Joe Jones, John Zorn en Albert Ayler.
Ook was hij betrokken bij onderzoek op het gebied van ‘genezen
door muziek’. De laatste 42 jaar
heeft hij op talloze muziekevene-
menten gespeeld en heeft hij vele
lezingen en workshops gegeven
over plantengeneeskunde,
accupunctuur en voeding, en
tevens over lichaamsbeweging
en gevechtskunsten. Momenteel is Graves directeur van het
International Center for Medicinal and Scientific Studies,
codirecteur van het Institute
of Percussive Studies en recent
ook professor in de muziek en
de muziekgeneeskunde aan het
Bennington College in Vermont
(1973-2012). In 2000 won hij een
Guggenheim Fellowship op het
gebied van muziekcompositie en
in 2005 een waardering van New
York City voor zijn onderzoek
naar de relatie tussen hartgeluiden en muziek.
Maggie Gyllenhaal (Hathfertiti)
werd in 1977 geboren in New
York City. Ze maakte haar
debuut in de film Waterland
(1992) van haar vader Stephen
Gyllenhaal en brak door als
ster in Secretary (2002). Snel na
haar afstuderen aan de Royal
Academy of Dramatic Arts in
Londen verscheen Gyllenhaal
in bijrollen in Cecil B. DeMented (2000) en Donnie Darko
(2001). Sindsdien speelde ze in
uiteenlopende films, waaronder
Sherrybaby (2006), waarvoor
ze werd genomineerd voor een
Golden Globe, Trust the Man
(2006) en verschillende films
met een groot budget, waaronder World Trade Center (2006)
en The Dark Knight (2008). Ze
werd genomineerd voor een
Academy Award for Best Supporting Actress voor haar rol in
Crazy Heart (2009). Gyllenhaal
stond ook in theaterstukken als
Closer (2000), Homebody/ Kabul
14
(BAM, 2004) en tv-producties
als Strip Search (2004). In de film
Won’t Back Down (2012) speelt
ze een ouder die betrokken is bij
de overname van de school van
haar kind; recent verscheen ze
als agent van de geheime dienst
in de actiethriller White House
Down (2013). Gyllenhaal is
actief betrokken bij zaken rond
mensenrechten, burgervrijheid
en anti-armoede.
Brennan Hall (Horus), een
Amerikaanse countertenor
gevestigd in New York City,
maakte zijn professionele zangdebuut als solist in de American
Bach Soloist, in regie van Jeffrey
Thomas. Door de San Francisco
Classical Voice werd Hall geroemd
om zijn ‘zijdeachtige zang en
hoffelijke presentatie en zijn
bewonderenswaardige muzikale
intelligentie’. Hij speelde de
titelrol In Philip Glass’ Akhnaten
met de Indianapolis Opera
Company en de Jacobs School
of Music. Hij zong ook de
rollen van Willie in Small Box,
een nieuwe eenakter-opera van
Bruce L. Pearson en Herman
Whitfield III, en de Tovenaar in
Purcells Dido and Aeneas. Hij verscheen op het toneel als Seston
(Giulio Cesare), Orfeo (Orfeo ed
Euridice) en Malcome (La donna
del Lago). Halls concertwerk als
solist omvat Bachs Mass in B
Minor, Haydns Lord Nelson Mass
en Händels Messiah en Judas
Maccabaeus. Als solist werkt hij
vaak voor het Bloomington Bach
Cantata Project en het Bloomington Early Music Festival.
Jennie Knaggs (Nephthys)
woont en werkt als singer-songwriter en multi-instrumentalist
in Detroit. Ze heeft dikwijls
op de straten en de podia van
Europa en de Verenigde Staten
gespeeld in uiteenlopende
muzikale stijlen, van folk tot
opera. Eerdere projecten
behelzen onder andere de
Zweedse politieke theatergroep
Skramselhika, pop-Americana
met capella-kwartet Invisible
Hands, verscheidene traditionele
country-groepen en New Waveopera’s met het Atlantian Initiative uit Berlijn en de Burning
Man Opera uit San Francisco.
Knaggs studeerde podiumkunsten en gemeenschapsontwikkeling aan het Antioch College,
met een focus op kunst, muziek
en theater als middelen voor
sociale verandering. Binnen dit
programma bestudeerde ze de
cultuur en traditionele muziek
van de Appalachia, een regio
in het oosten van de Verenigde
Staten. In 2000 werd ze ‘Hollerin’ Champion’ – een vorm van
vocale communicatie die raakt
aan een primitieve menselijke
manier van communiceren – van
Wise County (Virginia) en
Letcher County (Kentucky).
Huidige projecten zijn onder
andere Lac La Belle, een trio dat
verschillende Americana-stijlen
ten gehore brengt, waaronder
oud cowboy-jodelen en westerse
swing naast originele liedjes
beïnvloed door de traditionele Amerikaanse zangcanon.
Knagges is gitarist, zangeres en
songwriter bij de rockband I,
Crime, die de plaat Get the Knife
en de single Dove Skin Gloves uitbracht bij Woodbridge Records.
Ook treedt ze op als invalzangeres en –percussionist in de in
Detroit gevestigde tienkoppige
Nigeriaanse popgroep Odu
Afrobeat Orchestra, geleid door
Adeboye Adegbenro, een vroegere bandgenoot van Fela Kuti.
Onlangs voltooide Knaggs een
artist-residency-programma van
een maand bij de Art Monastery
in Labro (Italië), waar ze traditionele Amerikaanse volksmuziek
uitvoerde en onderwees.
Joan la Barbara (de weduwe van
Norman), in 1947 geboren in
Philadelphia, is zanger, componist, performer en geluidsartiest
op het gebied van eigentijdse
muziek. Ze is een voormalig
student van Helen Boatwright
en werkt sinds 1979 samen met
haar echtgenoot Morton Subotnick en met andere hedendaagse
componisten als John Cage, Robert Ashley, Morton Feldman,
Philip Glass, Larry Austin, Peter
Gordon en choreograaf Merce
Cunningham. Ze componeerde
de muziek voor het Sesamstraatonderdeel Singing Alphabet. La
Barbara heeft samengewerkt met
artiesten als Lita Albuquerque,
Matthew Barney, Cathey Billian,
Melody Sumner Carnahan,
Judy Chicago, Ed Emshwiller, Kenneth Goldsmith, Peter
Gordon, Christian Marclay,
Bruce Nauman, Steina, Woody
Vasulka en Lawrence Weiner. In
de beginjaren van haar carrière
trad ze op en nam ze muziek op
met Steve Reich, Philip Glass en
jazzartiesten Jim Hall, Hubert
Laws, Enrico Rava en arrangeur
Don Sebesky, waarbij ze haar eigen unieke vocale en instrumentale geluid ontwikkelde. In 2008
won La Barbara de American
Music Center’s Letter of Distinction voor haar betekenisvolle
bijdragen aan het terrein van
de hedendaagse Amerikaanse
15
muziek. Ze creëerde werk voor
vele stemmen, kamerensembles, muziektheater, orkest en
interactieve technologie. La
Barbara componeert een nieuwe
opera waarin ze reflecteert op
het artistieke proces en geluiden
die je van binnen hoort.
John Buffalo Mailer (Norman 1)
werd geboren in Brooklyn als
jongste kind van de overleden
auteur Norman Mailer. Hij
studeerde af aan de Wesleyan
Universiteit en schreef sindsdien
verschillende filmscripts.
Daarnaast werkt hij als freelance
journalist. In 2006 schreef
hij samen met zijn vader The
Big Empty (Nation Books). In
Oliver Stone’s Wall Street 2:
Money Never Sleeps speelt hij de
ondersteunende rol van optiehandelaar Robby Mancins. Hij
is lid van beroepsverenigingen
als het Amerikaanse Gilde van
Toneelschrijvers en The Actors
Studio. Hij gaf lezingen aan
verschillende universiteiten en
opleidingsinsituten in Indiane,
Wesleyan, Athene, New York,
Los Angeles en Long Island.
Ook maakte hij zijn opwachting in diverse televisieshows
in Amerika, zoals Hannity and
Combs en Democracy Now. Zijn
verhalen werden opgenomen
in talloze bladen, waaronder
Playboy en New York Magazine.
In 2002 werd Mailer door People
Magazine uitgeroepen tot een
van de meest sexy mannen in
leven. Mailers recente werk is
te zien in de film Hello Herman
(2013) in regie van Michelle
Danner.
Aimee Mullins (de Ka-geest
van Norman en Isis) is een
actrice, model en atleet uit New
York City. Ze maakte haar
filmdebuut in Matthew Barneys
film Cremaster 2 uit 2002. Als
atleet was ze verbonden aan het
atletiekteam van de Georgetown
University en vervolgens aan
het Amerikaanse team voor de
Olympische Spelen in Atlanta
(1996). Dat jaar zette ze het
wereldrecord op de honderd
meter sprint en verspringen en
won ze twee gouden medailles
op de Paralympics. Haar werk als
model omvat een samenwerking
met wijlen Alexander McQueen
in 1999. Ook is ze wereldwijd
een bekend spreekster op het
gebied van vernieuwend denken,
lichaamsbeeld en identiteit.
Naast haar professionele carrière
zit ze in verschillende besturen
en was ze van 2007 tot 2009
voorzitter van de Amerikaanse
Women’s Sports Foundation.
Ze won diverse prijzen, zoals de
Women of Distinction Award
van de National Association of
Women in Education in 1997.
Mullins schreef en regisseerde
de korte film Cut Out in 2008.
Ze acteerde onder andere in
Marvelous (Síofra Campbell),
World Trade Center (Oliver
Stone), Quid Pro Quo (Carlos
Brooks), Agatha Christie: Poirot
on A&E, en Jennifer Elsters In the
Woods (2010).
Stephen Payne (Usermare) trad
als acteur op in Rent (2005),
Detachment (2011) en Compliance
(2012). Zijn Broadway-debuut
maakte hij in August: Osage County en recent speelde hij in White
Woman Street (Irish Rep). Voor
het theater werkte Payne onder
andere mee aan A Midsummer
Night’s Dream van Tina Landau,
A Clockwork Orange en Wings
of Desire van Ola Mafaalani, en
Sailor’s Song van Shanley. Ook
speelde hij in tv- en filmseries,
zoals Hell’s Kitchen, Law & Order
en The Sopranos. In 2013 speelde
hij in de film Inside Llewyn Davis.
Eugene Perry (Set) verwierf
waardering en populariteit aan
beide zijden van de Atlantische
Oceaan. Recent speelde hij
onder andere de titelrol in Hans
Werner Henzes El Cimarrón op
het Greenwich Music Festival,
de wereldpremière van Anthony
Davis’ Waconda’s Dream bij
Opera Omaha, Wagners Ringcyclus bij het Opera Theater
of Pittsburgh en Long Beach
Opera en de wereldpremière van
Waiting for the Barbarians van
Philip Glass, een productie van
de Erfurt Opera in Duitsland
die tevens werd opgevoerd bij
De Nederlandse Opera, het Barbican in Londen en de Austin
Lyric Opera. Perry reisde door
Europa als Porgy in Barkhymers
productie van Porgy and Bess en
speelde dezelfde rol bij Cape
Town Opera in Zuid-Afrika.
Verder was hij onder andere
betrokken bij de wereldpremière
van Davis’ Amistad met de Lyric
Opera of Chicaco, de wereldpremière van Glass’ Galileo
Galilee in Chicaco en Londen,
wereldpremières van Glass’
Sound of a Voice en Orphée bij het
American Repertory Theatre in
Cambridge (Massachusetts) en
de wereldpremière van Glass’ The
Penal Colony in Seattle. Daarnaast speelde Perry Don Giovanni
bij the Atlanta Opera, de Peter
Sellars-productie Seraphin van
componist Wolfgang Rihm bij
de Stuttgart Opera, Escamillo
16
in Bizets Carmen met Dayton,
Durham en Mobile Operas, en
Il Trovatore bij Opera Memphis.
Hij trad op in een nieuw werk
van Amy Beach, Cabildo, als deel
van de Great Performers Series
in de Alice Tully Hall. Ook deed
hij mee aan vele producties van
de New York City Opera, zoals
Weisgalls Esther, de Amerikaanse
première van Janáčeks From
the House of the Dead, Turandot,
Madama Butterfly, Streetscene, La
Bohème en I Pagliacci, dat werd
uitgezonden op tv bij PBS.
Herbert Perry (Set) is een internationaal befaamde kunstenaar
die vele grote rollen speelde bij
belangrijke operagezelschappen
door de hele wereld. Bij de Metropolitan Opera speelde hij de
titelrollen in Le Nozze di Figaro,
Leporello en Don Giovanni, en de
rol van Colline in La Bohème. Hij
trad op met de Lyric Opera of
Chicago in de rollen van Giorgio
en Walton in Bellini’s I Puritani,
met de New York City Opera
in de rol van Timur in Turandot
en in de titelrol in Le Nozze di
Figaro. Hij speelde Mephistopheles in Gounods Faust bij de Edmonton Opera en Don Alfonso
in Così fan tutte bij de Vancouver
Opera. Bij het Opera Theater
of Pittsburgh zong hij de titelrol
in Bartóks Bluebeard’s Castle
en de rol van Stephan Kumalo
in Kurt Weills Lost in the Stars
op het Virginia’s Art Festival.
Daarnaast zong hij de rollen van
Fafner en Hunding in Wagners
Das Rheingold/Die Walküre bij
de Long Beach Opera. Hij debuteerde bij het Lincoln Center
Festival als Vasco de Gama in
Philip Glass’ White Raven, in
regie van Robert Wilson. Hij
speelde met het Tokyo Philharmonic en in Amsterdam trad hij
op voor VARA Radio in John
Adams’ El Niño. Bij de Opéra de
Nice vertolkte hij de titelrol in Le
Nozze di Figaro. Hij was te zien
als Nick Shadow in Stravinsky’s
The Rake’s Progress bij Opera
Montpellier, het Staatstheater
Stuttgart, Teatro Real in Madrid, Teatro Massimo Bellini in
Catania en het Salzburg Festival
in Oostenrijk. Zijn optreden in
Kurt Weills Seven Deadly Sins bij
de Opéra de Lyon is verkrijgbaar
op dvd. Op televisie was hij
te zien als Leporello in Peter
Sellars’ Don Giovanni, live uit
Wenen (tevens beschikbaar op
dvd). Momenteel zingt hij bij de
Opéra National de Paris.
Elaine Stritch (eulogist: spreekster tijdens de dodenwake),
een Broadway-legende van
in de tachtig, heeft in talloze
toneelstukken, musicals, films
en tv-programma’s gespeeld. Ze
werd geboren in Detroit in 1925,
volgde ter voorbereiding op het
podium de Dramatic Workshop
van de New School en maakte in
1944 haar debuut. Twee jaar later
schopte ze het al tot Broadway
en sindsdien is ze een ster op
zowel Broadway als op Londens
West End. Door de jaren heen
won ze een heel aantal prijzen op
beide continenten voor rollen in
onder andere Bus Stop, Sail Away,
A Delicate Balance, Show Boat en
Company. Ze speelde in Endgame
bij BAM in 2008. In 1993 won
ze een Emmy Award voor haar
gastrol in Law & Order, en
in 2004 nog een tweede voor
de tv-documentaire over haar
onewomanshow. Van 2007 tot
2013 speelde ze de rol van Jack
Donaghy’s moeder Colleen
in de NBC-serie 30 Rock, een
rol die haar haar derde Emmy
opleverde in 2008. In 2013 kwam
de documentaire Elaine Stritch:
Shoot me uit, die terugblikt op
Stritchs werk als cabaretière en
een inkijkje geeft in haar leven.
Shara Worden (luitenant
Worden) studeerde af in de
opera aan de University of North
Texas. Na haar verhuizing naar
New York begon ze aan een
studie compositie bij componistperformer Padma Newsome
(Clogs, The National). Gedurende deze tijd componeerde
ze muziek voor verscheidene
off-Broadway-theaterproducties.
In 2004 richtte ze een band
op, My Brightest Diamond,
waarmee ze de albums Bring Me
the Workhorse (2006), A Thousand
Shark’s Teeth (2008) en All Things
Will Unwind (2011) uitbracht bij
Asthmatic Kitty Records. Recent componeerde Worden een
opera die werd gecoproduceerd
door het Hamburg International
Summer Festival en deSingel in
Antwerpen. Ook werkte ze voor
yMusic, het Brooklyn Youth
Chorus, het Young New Yorkers’ Chorus, Brooklyn Rider en
het MusicNOW Festival. Al vele
componisten, songwriters en
filmmakers vielen voor Wordens
onderscheidende stem, onder
wie David Lang, Sarah Kirkland
Snider, Sufjan Stevens, The
Decemberists, David Byrne en
Fatboy Slim. In 2012 ontving
Worden de Kresge Artist Fellowship voor de podiumkunsten.
17
18
19
English
RIVER OF FUNDAMENT
Set across the American landscape, the film
River of Fundament is an epic story of regeneration and rebirth. Its multifaceted protagonist is revealed as three manifestations of an
automobile in the exterior realm, and aspects
of four human characters in the interior.
Loosely based on the 1983 Norman Mailer
novel Ancient Evenings, with an ancient
Egyptian protagonist who sought reincarnation three times in the hope of achieving
immortality, River of Fundament borrows its
structure from Mailer’s text, corresponding to the seven stages the Egyptian soul
undergoes in its journey toward new life.
Conceived as a nontraditional opera written
in collaboration with Jonathan Bepler, the
film combines documentary footage of three
live acts performed outdoors in Los Angeles,
Detroit, and New York with live-action
cinema largely set in a careful recreation of
Mailer’s Brooklyn brownstone apartment,
where the late author’s wake is underway.
Mailer’s protagonist, the nobleman
Menenhetet 1, uses magic and trickery to
become reincarnated three times in the
womb of his wife, who then becomes his
mother. In each attempt, the undead Meni
must cross the river of feces to attain new
life, with the goal of changing his corporeal
status from that of nobleman to pharaoh.
In his third and final attempt to transform,
Menenhetet 111 becomes stuck in the womb,
failing to reincarnate. In Barney’s River of
Fundament, “Norman” is recast in the role
of the protagonist; he endures two rebirths,
but fails in the third, in his attempt to attain
a higher status among the ancestry of Great
American Letters. The looming spirit of
Hemingway haunts Norman as he transitions from one body to the next.
The film unfolds in three parts, each
including one of the live acts that follow the
narrative of the automobile. Aspects of the
protagonist’s will and desire for transformation are put into action in the outdoor
productions of REN (Los Angeles, 2008),
KHU (Detroit, 2010), and BA (New York
City, 2013), involving the 1967 Chrysler
Imperial from Cremaster 3, a 1979 Pontiac
Firebird Trans Am and a 2001 Ford Crown
Victoria Police Interceptor. Rivers and
thoroughfares dominate the landscape, evoking the river of feces described in Mailer’s
novel. From the freeways of Los Angeles’
car culture to the River Rouge and Detroit
Rivers central to the automotive industry,
and finally to New York City’s East River –
host to a funereal barge ferrying the Mailer
apartment – manmade and natural arteries
transport the protagonist on his journeys
from death to rebirth.
Imagined as a lavish dinner party attended by New York’s cultural literati, the wake
takes place inside the Mailer apartment as it
is ferried down the river. Intercut with scenes
from the outdoor live acts, the story of Norman’s three-time journey along the river of
fundament parallels that of the automobile,
and is equally populated by the incestuous
characters belonging to the myth of Osiris.
As the story of Norman’s lives is recounted
to him by an elder pharaoh, Norman’s widow
and wives contemplate the soul’s journey as
a series of recitatives, quoting passages from
Ancient Evenings, as well as from American
authors Walt Whitman, Ralph Waldo
Emerson, and William S. Burroughs.
Following the world premiere at BAM,
River of Fundament will make its European
premiere at the Bavarian State Opera,
Munich, in March 2014 in conjunction
with River of Fundament, an exhibition of
sculpture and drawing at Munich’s Haus der
20
Kunst. Following the premiere, the film will
tour for two years in proscenium theaters at
international performance festivals. The tour
is organized by the Manchester International
Festival.
SYNOPSIS
Act 1 (one hr. 55 mins.)
In the Brooklyn Heights home of Norman
Mailer’s family, a wake for the late author is
in progress. The Widow of Norman (Joan
La Barbara) greets friends and members of
the New York City cultural and literary community. Music is performed throughout the
house as guests, family, and the (unseen) undead interact. The spirit of Norman 1 (John
Buffalo Mailer) emerges from the River of
Feces, the mystical channel beneath the family brownstone through which the undead
must pass. Norman I ascends the stairwell
and enters his own wake. He is greeted by his
Ka spirits (Matthew Barney and Aimee
Mullins) who welcome him and accompany
him through his visit.
In a flashback to a ritual held at a
Chrysler dealership in Los Angeles, the
spirit of Norman 1 is evoked in the form of
a damaged 1967 Chrysler Imperial. A drum
and bugle corps-led musical procession
accompanies the Imperial to its final resting
place in a showroom in the depths of the
dealership.
Back at the wake in Brooklyn, Norman 1,
unable to communicate directly with his
widow, makes the acquaintance of the
reigning Pharaoh, Ptah-nem-hotep (Paul
Giamatti), who envies Norman’s earlier
experiences in the court of the great Pharaoh
Usermare (Stephen Payne). The two men
exchange commonalities, including their
mutual reliance on sorcery (they confess to
21
one another that both use human feces as a
means to accumulate knowledge and power)
and Ptah-Nem- Hotep reveals to Norman
I that he believes himself to be a weak Pharaoh. Norman 1 greets Hathfertiti (Madyn G.
Coakley) who has served him as a medium
for his rebirth. He follows her into the
bedroom and she leads him to a portal back
to the River of Feces where his resurrection
can take place.
– intermission (20 mins.) –
Act 11 (one hr. 40 min.)
Norman 11 (Milford Graves) is born in the
River of Feces in the basement of the brownstone. He emerges as an older, shamanistic
sorcerer in his prime. Hathfertiti (Maggie
Gyllenhaal), now an adult, welcomes Norman II into the house. In the parlor, the wake
continues but the mood has turned darker;
the guests are thinning out and the energy is
more inebriant, less formal.
In a flashback to a ritual held in the
industrial district in Detroit, the spirit of
Norman 11 is visualized as a gold 1979
Pontiac Firebird Trans Am. The myth of Isis
and Osiris is reenacted by the Ka spirits of
Norman in the double roles of Isis and
Osiris (Aimee Mullins and Matthew
Barney). Set (Eugene Perry and Herbert
Perry) takes control of Osiris, locking him
into the Trans Am and driving him to his
first death in the Detroit River.
As the wake continues to slip into
darkness, Nephthys (Jennie Knaggs) and
Set, mythologically connected as estranged
partners, carry out their domestic conflict.
Drunken singers tell the story of the Egyptian Gods. In Detroit, a police investigation
led by Isis and her sister Nephthys recovers
the automotive body of Osiris from the
English
River Rouge. The sisters resurrect Osiris’
sexual organ and Isis becomes pregnant. Set
is enraged and seizes the Chrysler Imperial
body of Osiris, cutting the car into 14 pieces,
leading to a second death. Imprisoned in
the back of a Crown Victoria, Isis watches
helplessly as the dismembered Imperial is
fed into a massive furnace. The gates of the
furnace open and the molten body of Osiris
is resurrected as a massive iron Djed pillar.
– intermission (20 mins.) –
Act 111 (one hr. 36 mins.)
The 1979 Trans Am resurfaces in an industrial canal in New York City. In the back seat
Isis delivers Osiris’ son Horus, who emerges
as a young falcon.
At the Mailer House, the great Pharaoh
Usermare returns to a nearly empty wake,
void of guests. He is met by Hathfertiti, who
reveals that she is his daughter. Usermare
is disappointed that Hathfertiti has spent
her life enabling Norman, a mortal, in his
quest for everlasting life. Hathfertiti rejects her
father, defending her belief in magic and her
dedication to Norman’s mysticism. Norman 11
has taken rest in the River of Feces; knowing
he must soon transform into a new body, he
prepares to return to Hathfertiti.
At a nearby taxi garage in Queens, New
York, the spirit of Norman 111 is embodied
as a 2001 Ford Crown Victoria Police Interceptor. In the service station, parts of the
Crown Victoria are gilded in preparation for
the coronation of a new king.
In a flashback to a ritual at a drydock at
the Brooklyn Navy Yard, Horus (Brennan
Hall) and Set vie for the crown. The
drydock is filled with exuberant young
Brooklynites and the arena is set for an epic
bout. Simultaneous battles ensue at the taxi
garage between two mechanics, and between
the garage manager and her lover. Back at
the Mailer house, Usermare holds court as
Horus and Set are judged by the Council
of the Gods; both Horus and Set feel that
they have won the fight. As the verdict draws
near, Isis intervenes, enabling her son to take
the crown.
Hathfertiti (Ellen Burstyn) has grown
older, having since sent Norman 11 through
the portal towards his resurrection. She is
now nearing the end of her life. Usermare
pleads with Hathfertiti to abandon Norman
and embrace her royal inheritance before she
passes. Hathfertiti again rejects Usermare,
declaring her allegiance to the energy of the
earth and the pursuit of magic. Hathfertiti
returns to the bedroom and falls into a deep
and final sleep. Usermare, destroyed by his
daughter’s rejection, commits a spiritual
suicide, severing his ties to his family and to
his past.
In the upper floors of the Mailer House,
Norman 111 (Chief Dave Beautiful Bald
Eagle) has emerged. Without Hathfertiti
he is lost. After a brief term, he attempts
to reenter the portal, where he becomes
trapped, ending the lineage of Norman.
Without their charge, the Ka spirits of Norman return to the River of Feces.
Act 111 comes to a close in Idaho’s
Sawtooth Mountain Range, in the depths
of Redfish Lake, near the cabin of Ernest
Hemingway, where the sockeye salmon make
their annual journey from the Pacific Ocean
in search of their natal spawning grounds
THE MYTH OF isis and OSIRIS
Besides the novel Ancient Evenings (1983) by
Norman Mailer, about an ancient Egyptian
protagonist who wants to reincarnate three
times in the hope of becoming immortal,
22
Matthew Barney and Jonathan Bepler took
their inspiration for River of Fundament from
the incestuous Egyptian myth of Isis and
Osiris, one of the oldest stories of death and
rebirth.
The myth of Isis and Osiris is perhaps
the oldest story from ancient Egypt. It is
about the death and resurrection of Osiris,
one of the most important Egyptian gods
and also the first king of Egypt. He was
born to the god of the earth and the goddess
of heaven. Osiris was married to his sister
Isis. As the king of Egypt, he pursued a just
policy. His brother Set, however, (married to their sister Nepthys) was jealous of
Osiris’s place on the throne. Together with
27 conspirators, Set devised a ruse to get rid
of Osiris; when Osiris returned from one of
his many travels he treated him to a banquet,
to which he brought a beautifully decorated
coffin. He promised to give the coffin to the
person who could fit into it. All of the conspirators stepped into the coffin, but none
of them fit. Except Osiris. Once he lay in
the coffin, Set’s henchmen nailed the cover
shut and threw Osiris with coffin and all
into the river Nile. Set took over the throne
and reigned as a cruel ruler of Egypt. Isis,
inconsolable over the death of her husband,
fled and hid in the delta of the Nile.
In the meantime, Osiris’s coffin washed
up on the coast, where it was enclosed by a
young cedar that grew into a beautiful tall
tree. The King of Byblos found the tree so
beautiful that he cut it down and had a richly
decorated pillar made out of it for his palace.
When Isis heard of this – through gods
and demons – she made up an excuse to get
herself into the palace, where the queen offered her a position as nursemaid of her baby.
At night, Isis changed into a swallow and
flew around the pillar containing the body of
Osiris.
23
When the Queen discovered that she
had brought a goddess into her home and
possibly had insulted her, she asked Isis
to choose something from her kingdom.
Isis chose the cedar pillar, cleaved it open
and freed the coffin containing the body of
Osiris. Isis floated the coffin across the river
Phaidros, let the water evaporate and opened
the coffin. She kissed her dead husband and
then hid the coffin in the reeds of the Nile.
On one of his hunting trips, the cruel Set
found the coffin with his dead brother Osiris
in it. In rage, he hacked his body into 14
pieces and spread them over the river. When
Isis discovered the empty coffin, she did everything she could to recover all of the pieces
of Osiris, helped by her sister Nephthys. She
found 13 of them; only his penis was missing. However, using her magic and a twig,
Isis caused Osiris to impregnate her with a
child, Horus, after which she embalmed and
mummified Osiris so that he could become
immortal.
When Horus became an adult, he
sought out Set and demanded the throne as
the son of the lawful king. After some struggle, Horus ascended the throne as the victor.
In the meantime, his father Osiris ruled over
the underworld, where he granted immortality to the dead who had earned it during
their lifetimes.
who is who
Matt hew Barney was born in
1967 in San Francisco and lives
and works in New York. He
has received numerous awards,
including the Aperto prize at the
1993 Venice Biennale; the Hugo
Boss award in 1996; the 2007
Kaiser Ring Award in Goslar,
Germany; and the 2011 Golden
Gate Persistence of Vision
Award, 54th San Francisco International Film Festival. Barney
has been included in exhibitions
such as Documenta ix in Kassel,
Germany; the 1993 and 1995
Whitney Biennial; and the 1993
and 2003 Venice Biennale. His
solo exhibition, The Cremaster
Cycle, organized by the Solomon
R. Guggenheim Museum, New
York, traveled to the Museum
Ludwig, Cologne and the
Musée d’ Art Moderne de la
Ville de Paris (2002-03). A
retrospective of the Drawing
Restraint series organized by
the 21st c Museum for Contemporary Art, Kanazawa, Japan,
traveled to Leeum Samsung
Museum of Art, Seoul; San
Francisco Museum of Modern Art; Serpentine Gallery,
London; and Kunthalle Vienna
(2005-08). Other recent exhibitions include Matthew Barney
at the Fondazione Merz, Torino
(2008-09), and Matthew Barney:
Prayer Sheet with the Wound and
the Nail at Schaulager Basel,
Switzerland (2010). Barney’s
2013 exhibition, Subliming Vessel:
The Drawings of Matthew Barney,
was held at the Morgan Library
and Museum, New York, and
traveled to the Bibliothèque
Nationale de France, Paris.
Matthew Barney: River of
Fundament will open in March
of this year at Haus der Kunst in
Munich, Germany.
Jonat han Bepler was born in
Philadelphia, and was self-taught
on many instruments by the
time he attended Bennington College in 1982. Bepler
studied composition with Louis
Calabro, improvisation with Bill
Dixon, percussion with Milford
Graves, and performance studies
with artists and choreographers
including Lisa Nelson and Min
Tanaka. His interest in collaboration and interdisciplinary work
continued in New York City,
his work often involving the
co-mingling of many seemingly
disparate elements, a love of
chaos, and a thirst for reconciliation. Bepler has collaborated
with choreographers including
John Jasperse, Sasha Waltz,
Jennifer Lacey, and Wally
Cardona. A multi-instrumentalist, he has led ensembles of both
improvised and pre-composed
music and has appeared often in
New York and in Europe. His
concert music includes a commission for the Ensemble Modern,
the Glenn Branca Ensemble, and
the Basel Synfonietta.
A collaboration with artist AnnSofi Sidén, featuring actors,
architecture, and technicians and
of the Royal Dramatic Theatre
of Sweden, was shown in Stockholm and Berlin. Bepler’s work
with Barney has spanned nearly
20 years and has included some
seven films and nine performances. He lives and works in
Berlin.
Norman Mailer (1923-2007)
was an American novelist,
24
journalist, essayist, playwright,
screenwriter, and film director
who is considered to have been
an innovator of New Journalism,
a form of creative nonfiction that
wove autobiography, real events,
and political commentary into
unconventional novels. During
his 60-year career, Mailer wrote
more than 40 books, winning
the Pulitzer Prize for non-fiction
and the National Book Award in
1968 for The Armies of the Night.
Mailer received a second Pulitzer
Prize for fiction in 1980 for The
Executioner’s Song, which served
as the inspiration for Matthew
Barney’s 1999 film Cremaster 2,
in which Mailer portrayed Harry
Houdini. In 2005 he was awarded the National Book Medal for
Distinguished Contribution to
American Letters.
Mailer worked on Ancient
Evenings from 1972-1983, spending more time writing this book
than any other. Set in Egypt
between 1290-1100 bc and
chronicling the lives of its protagonist Menenhetet 1, Ancient
Evenings was declared “an ambitious and daring work of fiction,”
by one critic, though it received
generally negative reviews at the
time it was published. As Harold
Bloom wrote in the New York
Review of Books: “Mailer’s is too
formidable a case of an authentic
literary drive to be dismissed,
and dismissal is certainly not
my intention. Ancient Evenings is
on the road of excess, and what
Karl Kraus said of the theories of
Freud may hold for the speculations of Mailer also – it may be
that only the craziest parts are
true. Mailer probably is aware
that his Egyptian obsessions
are in the main tradition of
American literature, carrying on
from much of the imagery of the
major writers of the American
renaissance.”
cast
Chief Dave Beautiful Bald
Eagle (Norman 111) was born
in 1919, a member of the Lakota
tribe in South Dakota. He has
appeared in movies with the
likes of Errol Flynn and has
danced with Marilyn Monroe.
He is known for his roles in
Skins (2002), Imprint (2007)
and Lakota Woman: Siege at
Wounded Knee (1994). He once
traveled with Casey Tibbs’ Wild
West Show and is one of the
best-known participants each
year at the annual Days of ‘76
Parade in Deadwood. Among
his proudest accomplishments is
having served his country in the
United States Army in ww 11,
in which he survived a German
raid. After the death of his first
wife, Dave Bald Eagle pursued
racecar driving, skydiving, semipro baseball, and entered pro
rodeo, riding bareback broncs
and bulls. About 17 years ago, at
a meeting in Puerto Rico, he was
made First Chief of the United
Indigenous Nations, a society of
chiefs from various reservations.
Ellen Burstyn (Hathfertiti),
born in Detroit in 1932, left
home at the age of 18 to work as
a model and moved to New York
in the 1950s where she began
working in television and in
minor film roles. Burstyn
received her first Academy
Award for Best Supporting
Actress for her work in The Last
Picture Show (1971), after which
she moved from supporting to
leading film and stage roles.
Burstyn received a second Academy Award nomination for her
lead performance in The Exorcist
(1973), and won the Academy
Award for Best Actress the
following year for her work in
Martin Scorsese’s Alice Doesn’t
Live Here Anymore. In 1975, she
won the Tony Award for her lead
performance in the Broadway
production of Same Time, Next
Year, and received a Golden
Globe Award and a fourth
Academy Award nomination
for her performance in the 1978
film version of the play. Burstyn
has worked consistently in film,
television, and theater since,
receiving multiple awards and
nominations along the way, including seven additional Golden
Globe Award nominations, five
Emmy Award nominations (two
wins), and two more Academy
Award for Best Actress nominations for her performances in
the films Resurrection (1980) and
Requiem for a Dream (2000). In
2012 Burstyn appeared in the
television miniseries Political
Animals, with Sigourney Weaver
and Carla Gugino, and received
an Emmy Award for her role the
following year. Burstyn’s recent
work includes in films such as
Main Street (2010) and Another
Happy Day (2011).
Madyn G. Coakley
(Hathfertiti) is a California native currently living in Virginia.
She is a 13-year-old pursuing
acting and singing. Coakley
began her professional career at
age nine when cast in a national
television commercial. She has
since performed in television
25
and stage roles in pursuit of her
theatrical dreams. Coakley’s
portrayal of Hathfertiti marks
her film debut.
Lila Downs (Ranchera Singer),
a Mexican- American singer and
songwriter, is one of the most
innovative proponents of Meso­
american music on both sides of
the border. By drawing on a panLatin palette of music as well
as African root, American folk,
jazz, blues, and rock, Downs has
won accolades and a devoted
following of world music fans.
Known for her smoky voice and
magnetic performances, she
has created a unique body of
work that defies categorization.
In addition to earning a Latin
Grammy in 2005 for Best Folk
Album (Una Sangre), Downs
has headlined venues all over the
world, and appeared at major
festivals and events including
the World Festival of Sacred
Music – appearing with such
luminaries as the Dalai Lama –
and at womad, Live Earth, and
the Academy Awards. Downs’
music and performances have
been included in several films
such as Frida, Tortilla Soup, Real
Women Have Curves, The Three
Burials of Melquiades Estrada, and
Carlos Saura’s Fados.
Paul Giamatti (Ptah-nemhotep) was born in 1967 in New
Haven, CT. Giamatti began his
career as a supporting actor in
several films produced during
the 1990s including Private Parts
(1967), The Truman Show (1988),
Saving Private Ryan (1998), The
Negotiator (1998), and Man on the
Moon (1999), before earning lead
roles in several projects in the
2000s such as American Splendor
(2003), Sideways (2004), Cinderella Man (2005), The Illusionist
(2006), John Adams (2008), Cold
Souls (2009), Barney’s Version
(2010), and Win Win (2011).
Giamatti returned to his alma
mater in 2013, to play
Shakespeare’s Hamlet at the Yale
University Theater. That year
Giamatti was also cast as Harold
Levinson in the Christmas special of television series Downton
Abbey. He will play villain The
Rhino in The Amazing
Spider-Man 2, to be released
in 2014. Giamatti received 26
awards between 2001 and 2008,
including Emmy and Golden
Globe awards.
Milford Graves (Norman 11)
was born in 1941 in Queens,
New York. He is an American
jazz drummer and percussionist,
most noteworthy for his early
avant-garde contributions in the
early 1960s with Paul Bley and
the New York Art Quartet. He
is considered to be a free jazz
pioneer, liberating the percussion from its timekeeping role.
Graves has worked as a sideman
and session musician with a variety of established jazz musicians
throughout his career, including
Don Pullen, Eddie Gomez,
Andrew Cyrille, Rashied Ali,
Kenny Clarke, Don Moye, Philly
Joe Jones, John Zorn, and Albert
Ayler. He is also invested in
research in the field of healing
through music. Over the past
42 years he has performed in
numerous music events, and
given countless lectures and
workshops on herbology, acupuncture, and nutrition, as well
as body movement and martial
arts. Graves is presently the
director of the International
Center for Medicinal and
Scientific Studies, co-director
of the Institute of Percussive
Studies, and recently a professor
of music/music healing at
Bennington College in Vermont
(1973 to 2012). He was awarded
a Guggenheim Fellowship in
music composition in 2000 and
a proclamation from New York
City in 2005 for his research on
the relationship between heart
sounds and music.
Maggie Gyllenhaal
(Hathfertiti), born in New York
City in 1977. She made her debut
in her father Stephen Gyllenhaal’s
film Waterland (1992) and
emerged as a star in Secretary
(2002). Soon after graduation from the Royal Academy
of Dramatic Arts in London,
Gyllenhaal appeared in supporting roles in Cecil B. DeMented
(2000) and Donnie Darko (2001).
Gyllenhaal has since appeared in
an eclectic range of films, including Sherrybaby (2006), for which
she was nominated for a Golden
Globe; Trust the Man (2006);
and numerous large budget films
including World Trade Center
(2006) and The Dark Knight
(2008). She was nominated for
an Academy Award for Best
Supporting Actress for her role
in Crazy Heart (2009).
Gyllenhaal has also appeared
in such theatrical plays as
Closer (2000), Homebody/ Kabul
(BAM, 2004), as well as in
television productions like Strip
Search (2004). In the 2012 film
Won’t Back Down, she plays a
parent involved in a takeover of
her child’s school; she recently
26
appeared as a secret service
agent in the action-thriller White
House Down (2013). Gyllenhaal
is actively engaged in issues
concerning human rights, civil
liberty, antipoverty, and parent
trigger causes.
Brennan Hall (Horus), an
American countertenor based
in New York City, has made his
professional debut singing as a
soloist with the American Bach
Soloist, under the direction
of Jeffrey Thomas. Hall was
heralded by the San Francisco
Classical Voice for his “…silky
vocal production and suave
presentation... and admirable
musical intelligence.” He has
performed the title role in Philip
Glass’ Akhnaten with the Indianapolis Opera Company and
the Jacobs School of Music. He
also sang the roles of Willie in
Small Box, a new oneact opera by
Bruce L. Pearson and Herman
Whitfield 111, and the Sorceress
in Purcell’s Dido and Aeneas. He
has appeared in scenes as Sesto
(Giulio Cesare), Orfeo (Orfeo
ed Euridice), and Malcome (La
donna del Lago). Hall’s concert
work as a soloist includes Bach’s
Mass in B Minor, Haydn’s Lord
Nelson Mass, Handel’s Messiah
and Judas Maccabaeus. He is a
frequent soloist for the Bloomington Bach Cantata Project and
the Bloomington Early Music
Festival.
Jennie Knaggs (Nephthys) is a
singersongwriter and multiinstrumentalist based in Detroit.
She has performed extensively
on the streets and stages of Europe and the US performing
a wide range of musical styles,
from folk to opera. Previous
projects include Swedish
political street theater troupe,
Skramselhika; pop Americana
with a cappella quartet Invisible Hands; several traditional
country groups; and New Wave
operas with the Atlantian
Initiative based in Berlin and the
Burning Man Opera based in
San Francisco. Knaggs studied
performing arts and community
development at Antioch College
with a focus on art, music, and
theater as tools for social change.
Within this program she studied
the culture and traditional music
of the Appalachian region. She is
the 2000 Hollerin’ Champion
of Wise County, VA and Letcher
County, KY. Current projects
include Lac La Belle, a trio
performing various styles of
Americana, including old-time
cowboy yodeling and western
swing, alongside original tunes
influenced by the traditional
American song canon. Knaggs
is guitarist, vocalist, and
songwriter for the rock band I,
Crime whose EP Get the Knife
and single “Dove Skin Gloves”
was released by Woodbridge
Records. She also performs as
a back up vocalist and percussionist in the Detroit-based
10-piece Nigerian pop group,
Odu Afrobeat Orchestra, led by
Adeboye Adegbenro, a former
bandmate to Fela Kuti. Knaggs
recently completed a month
long artist residency program
at the Art Monastery in Labro,
Italy, performing and teaching
traditional American folk music.
She can currently be found at her
bi-monthly residency singing
solo at D’Mongo’s Speakeasy in
downtown Detroit.
Joan La Barbara (The Widow
of Norman), born in 1947
in Philadelphia, is a vocalist,
composer, performer, and sound
artist associated with contemporary music. She is a former student of Helen Boatwright, and
has worked with her husband
Morton Subotnick since 1979,
as well with other contemporary
composers such as John Cage,
Robert Ashley, Morton
Feldman, Philip Glass, Larry
Austin, Peter Gordon, and the
choreographer Merce
Cunningham. She composed
the music for the Sesame Street
animated segment “Signing
Alphabet.” La Barbara has collaborated with artists including
Lita Albuquerque, Matthew
Barney, Cathey Billian, Melody
Sumner Carnahan, Judy
Chicago, Ed Emshwiller,
Kenneth Goldsmith, Peter
Gordon, Christian Marclay,
Bruce Nauman, Steina, Woody
Vasulka, and Lawrence Weiner.
In the early part of her career, she
performed and recorded with
Steve Reich, Philip Glass, and
jazz artists Jim Hall, Hubert
Laws, Enrico Rava, and arranger Don Sebesky, developing her own unique vocal and
instrumental sound. In 2008,
La Barbara was awarded the
American Music Center’s Letter
of Distinction for significant
contributions to the field of
contemporary American music.
She has created works for multiple voices, chamber ensembles,
music theater, orchestra and
interactive technology. La Barbara is composing a new opera
reflecting on the artistic process
and sounds within the mind.
27
John Buffalo Mailer (Norman 1)
was born in Brooklyn and is
the youngest child of the late
Norman Mailer. A graduate
of Wesleyan University, he has
written several screenplays and
is a freelance journalist. In 2006
he cowrote with his father The
Big Empty (Nation Books). In
Oliver Stone’s Wall Street 2:
Money Never Sleeps, he plays the
supporting character Robby
Mancins, an options trader. He
is a member of the Dramatists’
Guild, Actor’s Equity Association, SAG, and The Actors
Studio. Mailer has lectured at
the University of Notre Dame,
Wesleyan, the University of
Athens, Syracuse University, the
New York Society for Ethical
Culture, the Dorothy Chandler
Pavilion in Los Angeles, Long
Island University, and has appeared on Hannity and Combs,
Air America, Democracy Now,
WNYC, CSPAN’s Book TV,
and thebigthink.com. Mailer’s
writing has appeared in Playboy,
New York Magazine, Provincetown
Arts, Lid, Stop Smiling, Corriera
della Sera, The Norman Mailer
Review, ESPN Books, and The
American Conservative. In 2002,
Mailer was selected as one of
People magazine’s sexiest men
alive. Mailer’s recent work can be
seen on screen in the new film
Hello Herman (2013) directed by
Michelle Danner.
Aimee Mullins (The Ka of
Norman and Isis) is an actress,
public speaker, model, and athlete based in New York City. Her
film debut was a starring role as
the Entered Novitiate in
Matthew Barney’s 2002 film
Cremaster 3. As an athlete,
Mullins was a member of the
Georgetown University Division 1 Track and Field Team and
subsequently a member of the
US team for the 1996 Atlanta
Olympic Games. That year she
set world records for the 100
meter dash and the long jump,
and won two gold medals in the
Paralympics. She is an inductee
in the US Track and Field Hall
of Fame and a National Collegiate Athletic Association
Hall of Fame Honoree. Her
foray into modeling includes a
1999 collaboration with the late
Alexander McQueen. Mullins
is also a world-renowned public
speaker engaged in topics such
as innovative thinking, body
image and identity, and inclusive
design. In addition to her
professional career, she sits on
numerous boards and served as
president of the Women’s Sports
Foundation from 2007-09.
Mullins has been the recipient
of awards including the Women
of Distinction Award from the
National Association of Women
in Education in 1997, Doctor of
Humane Letters Honorary PhD
from St. John Fisher College in
2000, and the Gold Medal from
the Italian Republic in 2009.
Mullins wrote and directed the
short film Cut Out in 2008.
Acting credits include Marvelous
(Síofra Campbell), World Trade
Center (Oliver Stone), Quid Pro
Quo (Carlos Brooks), Agatha
Christie: Poirot on A&E, and
Jennifer Elster’s In the Woods
(2010).
Stephen Payne (Usermare) is
an actor who has appeared in
Rent (2005), Detachment (2011),
and Compliance (2012). He made
his Broadway debut in August:
Osage County and was recently
in White Woman Street (Irish
Rep). Payne’s theater work
includes Tina Landau’s
A Midsummer Night’s Dream; Ola
Mafaalani’s A Clockwork Orange
and Wings of Desire; Shanley’s
Sailor’s Song; Bus Stop, dir. Joe
Hardy; Boy Gets Girl; Bukowski
From Beyond; South of No North,
Fool for Love; Hatful of Rain;
and Night Dance. Payne’s first
film and TV accomplishments
include Shoot First and Pray You
Live, Cake Eaters, Suburban Girls,
Hell’s Kitchen, Law & Order, The
Sopranos, and Third Watch. He
appears in the 2013 film Inside
Llewyn Davis.
Eugene Perry (Set) has
captured critical and popular
acclaim on both sides of the
Atlantic. Recent engagements
include the title role in Hans
Werner Henze’s El Cimarrón at
the Greenwich Music Festival;
the world premiere of
Anthony Davis’ Waconda’s
Dream at Opera Omaha;
Wagner’s Ring Cycle at the Opera
Theater of Pittsburgh and Long
Beach Opera; and the world
premiere of Philip Glass’ Waiting
for the Barbarians, a production
for Erfurt Opera in Germany
that was also performed with
Amsterdam Opera, the Barbican
in London, and the Austin
Lyric Opera. Perry has toured
throughout Europe as Porgy in
Barkhymer’s production of Porgy
and Bess, and also performed
the role with the Cape Town
Opera, South Africa. Other
engagements include: a world
premiere of Davis’ Amistad with
the Lyric Opera of Chicago; a
28
world premiere of Glass’ Galileo
Galilee in Chicago and London;
world premieres of Glass’ Sound
of a Voice and Orphée at the
American Repertory Theater in
Cambridge, MA; and the world
premiere of Glass’ The Penal
Colony in Seattle. Perry also
performed Don Giovanni with
the Atlanta Opera; the Peter
Sellars production Seraphin by
composer Wolfgang Rihm with
Stuttgart Opera; Escamillo in
Bizet’s Carmen with Dayton,
Durham, and Mobile Operas;
and Il Trovatore with Opera
Memphis. He performed in a
new work by Amy Beach, Cabildo,
as part of the Great Performers Series at Alice Tully Hall.
Perry has performed numerous
productions at the New York
City Opera including Weisgall’s
Esther, the American premiere
of Janácek’s From the House of the
Dead, Turandot, Madama Butterfly,
Streetscene, La Bohème, and
I Pagliacci, telecast on PBS.
Herbert Perry (Set) is an
internationally acclaimed artist
who has appeared in major roles
with leading opera companies
throughout the world. With
the Metropolitan Opera, Perry
has performed the title roles
in Le Nozze di Figaro, Leporello,
and Don Giovanni, and the role
of Colline in La Bohème. He
has performed with the Lyric
Opera of Chicago in the roles of
Giorgio/Walton in Bellini’s
I Puritani; with the New York
City Opera in the roles of Timur
in Turandot and the title role in
Le Nozze di Figaro. He performed
Mephistopheles in Gounod’s
Faust with the Edmonton Opera,
and Don Alfonso in Così fan tutte
at the Vancouver Opera. With
Opera Theater of Pittsburgh,
he sang the title role in Bartok’s
Bluebeard’s Castle, and the role of
Stephan Kumalo in Kurt Weill’s
Lost in the Stars at Virginia’s Art
Festival. He also sang the roles
of Fafner and Hunding in
Wagner’s Das Rheingold/Die
Walküre at Long Beach Opera.
He made his Lincoln Center
Festival debut as Vasco de Gama
in Philip Glass’ White Raven,
directed by Robert Wilson; and
performed with the Tokyo Philharmonic and in Amsterdam for
VARA Radio in John Adams’
El Niño. He has appeared with
Opera de Nice in the title role of
Le Nozze di Figaro; and as Nick
Shadow in Stravinsky’s The
Rake’s Progress at Opera Montpellier, Staatstheater Stuttgart,
Teatro Real in Madrid, Teatro
Massimo Bellini in Catania, and
the Salzburg Festival in Austria.
His performance in Kurt Weill’s
Seven Deadly Sins at Opera de
Lyon is available on dvd. He
appeared on public televison
as Leporello in Peter Sellars’
Don Giovanni; also available on
dvd, Live from Vienna. He is
currently singing with the Paris
Opera.
Elaine Stritch (Eulogist), an
octogenarian Broadway legend,
has appeared in numerous stage
plays and musicals, feature
films, and many television
programs. Born in Detroit in
1925, she prepared for the stage
at the Dramatic Workshop of
the New School and made her
debut in 1944. She made it to
Broadway two years later and has
since become the toast of both
Broadway and London’s West
End, collecting a number of
trophies on both continents over
the years for such awardwinning
turns as Bus Stop, Sail Away, A
Delicate Balance, Show Boat, and
Company. She performed in
Endgame at BAM in 2008. She
won an Emmy Award in 1993 for
her guest role on Law & Order,
and another in 2004 for the
television documentary of her
one-woman show. From 2007
to 2013, she played the recurring
role of Jack Donaghy’s mother
Colleen on NBC’s 30 Rock, a
role that won her a third Emmy
in 2008. Most recently, the
documentary Elaine Stritch: Shoot
Me (2013) follows the 89-yearold Stritch as she dominates the
stage in her one woman cabaret
act and offers an inside look at
her life.
Shara Worden (Lieutenant
Worden) received her degree
in opera from the University of
North Texas. After moving to
New York, she began studying
composition with composer/performer Padma Newsome (Clogs,
The National). During this time
she composed music for several
off- Broadway theater productions. In 2004, she assembled a
band, My Brightest Diamond,
and released Bring Me the Workhorse (2006), A Thousand Shark’s
Teeth (2008), and All Things Will
Unwind (2011) on Asthmatic Kitty Records. Worden composed,
You Us We All, an opera that
was co-produced by Hamburg
International Summer Festival
and deSingel International Arts
Campus. She has also received
commissions from yMusic,
Brooklyn Youth Chorus, Young
New Yorkers’ Chorus, Brooklyn
29
Rider, and MusicNOW Festival.
Composers, songwriters, and
filmmakers have sought out
Worden’s distinctive voice,
including David Lang, Sarah
Kirkland Snider, Sufjan Stevens,
and The Decemberists, David
Byrne, and Fatboy Slim. In 2012,
Worden was the recipient of the
Kresge Artist Fellowship in the
performing arts.
HOLLAND FESTIVAL 2014
directie
Pierre Audi, artistiek directeur
Annet Lekkerkerker, zakelijk
directeur
bestuur
Martijn Sanders, voorzitter
Ben Noteboom, waarnemend
penningmeester
Mavis Carrilho
Joachim Fleury
Renze Hasper
Marjet van Zuijlen
Het programma van het Holland
Festival kan alleen tot stand
komen door subsidies, bijdragen
van sponsors en fondsen en door
de gewaardeerde steun van u, ons
publiek.
subsidiënten
Ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap
Gemeente Amsterdam
Het Holland Festival is lid van
Réseau Varèse, Europees netwerk
voor de creatie en promotie van
nieuwe muziek, gesubsidieerd
door het Culturele Programma
van de Europese Commissie.
hoofdbegunstiger
SNS REAAL Fonds
sponsors, fondsen,
instellingen
VandenEnde Foundation,
Stichting Ammodo, Rabobank
Amsterdam, Clifford Chance
LLP, DoubleTree by Hilton,
Westergasfabriek /
MeyerBergman, Kempen & Co,
Automobielbedrijf Van Vloten,
Stichting Dioraphte, Turing
Foundation, Prins Bernhard
Cultuurfonds, The Brook
Foundation, Fonds Podium­
kunsten, Ernst von Siemens Music
Foundation, Ambassade van
Pakistan, Dr. Hofstee Stichting,
Gemeente Amsterdam/Stadsdeel
Oost, Regionale Regering van
Koerdistan, Goethe-Institut,
Ambassade van de Verenigde
Staten van Amerika, Gravin
van Bylandt Stichting, Institut
Français des Pays-Bas, Ambassade
van de Bondsrepubliek Duitsland/
Den Haag, Pro Helvetia
hf business
Beam Systems, De Nederlandsche
Bank, Double Effect, G&S
Vastgoed, ING Groep, Ten Have
Change Management, TNT
express, WPG Uitgevers
mediapartners
NTR, VPRO
board of governors
De genereuze, meerjarige verbintenis van de Governors is van groot
belang voor de internatio­nale
programmering van het Holland
Festival.
G.J. van den Bergh en C. van
den Bergh-Raat, R.F. van den
Bergh, W.L.J. Bröcker, J. van
den Broek, Jeroen Fleming,
J. Fleury, V. Halberstadt, H.J. ten
Have en G.C. de Rooij, J. Kat en
B. Johnson, Irina en Marcel van
Poecke, Ton en Maya MeijerBergmans, Sijbolt Noorda en
Mieke van der Weij, Robert Jan
en Mélanie van Ogtrop-Quintus,
Françoise van RappardWanninkhof, A. Ruys en M. Ruysvan Haaften, M. Sanders,
A.N. Stoop en S. Hazelhoff,
Tom de Swaan, S. Tóth, Elise
Wessels-van Houdt, H. Wolfert en
M. Brinkman
hartsvrienden
Kommer en Josien Damen, S. van
Delft-Vroom, H. Doek, Tex
Gunning, Wendy van Ierschot,
30
Frans Koffrie, K. Kohlstrand,
J. en M. Kuiper-Gerlach,
Monique Laenen en Titus Darley,
M. Plotnitsky, P. Voorsmit, P. van
Welzen en C. Lafeber
beschermers
Lodewijk Baljon en Ineke
Hellingman, A. van de Beek en
S. van Basten Batenburg, S. Brada,
Frans en Dorry Cladder-van
Haersolte, J. Docter en E. van
Luijk, L. Dommering-van
Rongen, E. Flores d’Arcais,
E. Granpré Moliere,
M. Grotenhuis, E.H. Horlings,
J. Houwert, Luuk H. Karsten,
R.Katwijk, R. Kupers en H. van
Eeghen, J. Lauret, A. van der
Linden-Taverne, H. en I.
Lindenbergh-Sluis, F. Mulder,
G. van Oenen, H. Pinkster,
H.Sauerwein, R. van Schaik en
W. Rutten, C.W.M. Schunck,
K.Tschenett, Wolbert en Barbara
Vroom, P. Wakkie, R.R. Walstra,
A. van Wassenaer, O.L.O. en
Tineke de Witt Wijnen-Jansen
Schoonhoven
begunstigers
M. Beekman, E. Blankenburg, Co
Bleeker, A. Boelee, K. de Bok, Jan
Bouws, E. Bracht, G. Bromberger,
Rachel van der Brug, D. de
Bruijn, M. Daamen, J. Dekker,
M. Doorman, Chr. van Eeghen,
J. van der Ende, Ch. Engeler,
E. Eshuis, E. Goossens-Post, E. de
Graaff-Van Meeteren,
F. Grimmelikhuizen, D. Grobbe,
J. Haalebos, J. Hennephof, G. van
Heteren, L.D.M.E. van Heteren,
B. van Heugten, S. Hodes, Herma
Hofmeijer, J. Hopman, A. Huijser,
E. Hummelen, G. van der Hulst,
Yolanda Jansen, P. Jochems, Jan de
Kater, J. Keukens, A. Ladan, M. Le
Poole, M. Leenaers, K. Leering,
T. Liefaard, A. Ligeon, T. Lodder,
A. Man, D. van der Meer, E. van
der Meer-Blok, A. Mees-
Lubberman, A. de Meijere,
J. Melkert, E. Merkx, Jaap
Mulders, H. Nagtegaal,
A. Nieuwenhuizen, La Nube,
Kay Bing Oen, E. Overkamp en
A. Verhoog, C. van de Poppe,
P. Price, F. Racké, H. Ramaker,
S. van de Ree, Wessel Reinink,
L.M. Remarque-Van Toorn,
Thecla Renders, B. Robbers,
G. Scheepvaart, A. Schneider,
H. Schnitzler, G. Scholten,
C. Schoorl, E. Schreve-Brinkman,
Steven Schuit, P. Smit, G. Smits,
I. Snelleman, A. Sonnen,
K. Spanjer, C. Teulings,
H. Tjeenk Willink, A. Tjoa,
Y. Tomberg, J. van Tongeren,
H.B. van der Veen, R. Verhoeff,
R. Vogelenzang, F. Vollemans,
F. Voorsluis-Spanhoff, P. Vos,
A. Vreugdenhil, A. Wertheim,
M. Willekens, M. van Wulfften
Palthe, M. Yazdanbakhsh, P. van
der Zant, P. van Zwieten en
N. Aarnink
jonge begunstigers
Kai Ament, Ilonka van den
Bercken, Maarten Biermans,
Maarten van Boven, Rolf Coppens,
Tessa Cramer, Susan Gloudemans,
Jolanda de Groot, Marte
Guldemond, Nynke de Haan,
Hagar Heijmans, Anna van
Houwelingen, Daan de Jong,
Judith Lekkerkerker, Marije
Mulder, Boris van Overbeeke,
Teartse Schaper, Gijs Schunselaar,
Farid Tabarki, David van Traa,
Frank Uffen, Helena Verhagen,
Merijn van der Vlies, Danny de
Vries, Marian van Zijll Langhout
anonieme schenkers
Ook dankt het Holland Festival
anonieme schenkers.
liefhebbers
Het Holland Festival dankt 708
Liefhebbers voor hun steun en
bijdrage.
Het Holland Festival
heeft ook uw steun
nodig: word Vriend
komen we u graag op speciale
gelegenheden en geven u een blik
achter de schermen.
Als Vriend draagt u actief bij aan
de bloei van het Holland Festival.
geefwet
Sinds 1 januari 2012 is het nog
aantrekkelijker om het Holland
Festival te steunen vanwege de
Geefwet die tot 1 januari 2018 van
kracht is. De Geefwet houdt in dat
giften aan culturele ANBI’s met
25% verhoogd mogen worden tot
een maximum aan schenkingen
van € 5.000 per jaar. Schenkt u
meer dan € 5.000, dan kunt u het
resterende bedrag voor het reguliere percentage (100%) aftrekken
van de inkomsten­belasting. De
voordelen van de Geefwet gelden
voor alle belastingplichtigen (particulieren en bedrijven) en zijn van
toepassing op zowel eenmalige als
periodieke schenkingen.
liefhebber
Vanaf € 45 per jaar bent u al Liefhebber. U ontvangt dit programmaboek gratis, u heeft voorrang bij
de kaartver­koop en u krijgt korting
op tickets.
begunstiger
Vanaf € 250 per jaar (of € 21 per
maand) bent u Begunstiger.
Uw bijdrage komt rechtstreeks
ten goede aan de internationale
programmering van het Holland
Festival. Als Begunstiger heeft
u recht op vrijkaarten en andere
aantrekkelijke privileges.
jonge begunstiger
Vanaf € 250 per jaar (of € 21 per
maand) ben je Jonge Begunstiger.
Laat jij je inspireren door internationale podiumkunsten? Wil je
meer weten over de kunstenaars
die je in het Holland Festival mee
op avontuur nemen en in vervoering brengen? Sluit je dan nu aan!
beschermer
Vanaf € 1.500 per jaar (of € 125 per
maand) bent u Beschermer. Als
dank voor uw aanzienlijke bijdrage
aan de internationale programmering van het Holland Festival
ontvangt u een uit­no­di­­g ing voor
de openingsvoorstelling en voor
exclusieve bijeenkomsten, naast
vrijkaarten en andere privileges.
hartsvriend
Vanaf € 5.000 per jaar bent u
Hartsvriend. Als Hartsvriend van
het Holland Festival nodigen we
u uit om dichter bij de makers te
komen. Met gelijkgestemden en
gasten van het festival verwel-
31
voordeel van een periodieke
schenking
Een eenmalige gift is beperkt
aftrekbaar voor de belasting. Het
totaal van de giften op jaarbasis
dient hoger te zijn dan 1% (drempel)
en kan tot maximaal 10% (plafond)
van het inkomen worden afgetrokken. Een periodieke gift is een gift
waarbij voor een periode van ten
minste vijf opeenvolgende jaren
een gelijke uitkering wordt gedaan,
vastgelegd in een periodieke akte.
De gift is volledig aftrekbaar zonder aftrekdrempel of aftrekplafond.
Wilt u ook Vriend van het
Holland Festival worden? Ga
voor meer informatie en een
aanmeldformulier naar
www.hollandfestival.nl / steun HF
of neem vrijblijvend contact op
met Leonie Kruizenga, hoofd
development op 020 – 788 21 18.
colofon / colophon
Holland Festival
Piet Heinkade 5
1019 br Amsterdam
tel. +31 (0)20 – 7882100
[email protected]
www.hollandfestival.nl
tekst / text
De tekst River of Fundament en
het synopsis zijn afkomstig uit
het programmaboek River of
Fundament © Matthew Barney.
De tekst De mythe van Isis en
Osiris is geschreven door
Lonneke Kok/MoreTXT.
The text River of Fundament and
the synopsis are from the programme
book River of Fundament ©
Matthew Barney. The text The
myth of Isis and Osiris is written
by Lonneke Kok/MoreTXT.
vertalingen / translation
Margriet Agricola, Jane Bemont
fotografie / photography
Chris Winget, p. 3
Hugo Glendinning, p. 18
eindredactie en opmaak /
editorial and lay-out
Holland Festival
ontwerp omslag / design
cover
Maureen Mooren
druk / printing
Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam
© Holland Festival, 2014
Niets uit deze uitgave mag op
welke wijze dan ook worden
vermenigvuldigd en/of openbaar
gemaakt zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van
het Holland Festival.
No part of this publication may be
reproduced and/or published by any
means whatsoever without the prior
written permission of the Holland
Festival.
Hoofdbegunstiger
coproductie
32
33

Download PDF

Stimuleringsregeling Uitwisseling tussen toetssystemen

Untitled - Il Circo

DE GEMEENTE DIE NOOIT SLAAPT

G deStilte 1 IOLLAND

SOLISTEN VAN OPERA ZUID

HOLL AND FES TIVAL YOU US WE ALL SHARA WORDEN

Ideeën rond bruikbare muziek in bezinningen, meditaties

Persbericht kaartverkoop Over het IJ Festival

Programma highlights Over het IJ Festival

Ziehier voor grote versie. - Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam