DSM 5 persoonlijkheidsstoornissen

Scelta is onderdeel van
DSM 5 PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN
Lucas Goessens, psychiater
Annika Cornelissen, klinisch psycholoog
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
SECTIE II (categoraal perspectief)
Cluster A
•
Paranoïde PS
•
Schizoïde PS
•
Schizotypische PS
Cluster B
•
Antisociale PS
•
Borderline PS
•
Histrionische PS (voorheen theatrale PS)
•
Narcistische PS
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM-5
Cluster C
•
Vermijdende PS (voorheen Ontwijkende PS)
•
Afhankelijke PS
•
Dwangmatige PS (voorheen Obs-comp. PS)
Overige PS
•
Persoonlijkheidsverandering door een
somatische aandoening (bv. Hersenletsel)
•
Anders gespecificeerde PS & Ongespecificeerde
PS
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5`|:
SECTIE III: HYBRIDE MODEL
*Categoraal én dimensioneel
Toename van detaillering en specificiteit
Stappen
1. PHS ja/nee?
2. Niveau van PH-functioneren? (score 0 t/m 4)
3. Welke trekken? (5 domeinen met 25
persoonlijkheidstrekken)
4.
Persoonlijkheidsstoornistype? (6 typen)
5. Trek-gespecificeerde persoonlijkheidsstoornis?
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
Algemene criteria PS:
A Matige-ernstige beperkingen in PSfunctioneren
(zelf/interpersoonlijk)
B 1 of meer pathologische PStrekken
C Beperkingen zijn inflexibel en pervasief in meerdere
persoonlijke en sociale situaties
D Beperkingen zijn stabiel in de tijd, aanvang in
adolescentie/jongvolwassenheid
E Beperkingen niet beter verklaard door andere
psychische stoornis
F Beperkingen niet uitsluitend door middel of
somatische aandoening
G Beperkingen zijn niet normaal voor ontwikkelingsfase
of soc.-cult. achtergrond
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
Niveau van persoonlijkheidsfunctioneren (crit. A)
Zelf:
Identiteit:
Eigen uniek zelf ervaren en duidelijk begrensd zijn van de ander
Eigenwaarde is stabiel met gepaste zelfwaardering
Vermogen om een palet aan emoties te ervaren en te reguleren
Zelfsturing:
Nastreven van samenhangende en betekenisvolle doelen op korte en
langere termijn
Het gebruik van constructieve persoonlijke maatstaven voor gedrag
Vermogen tot productieve zelfreflectie
Interpersoonlijk:
Empathie:
Begrip en waardering voor andermans ervaringen en drijfveren
Vermogen om uiteenlopende gezichtspunten te tolereren
Inzicht in het effect van het eigen gedrag op anderen
Intimiteit:
Diepe en duurzame positieve verbondenheid met anderen
Wens en vermogen tot nabijheid
Wederkerig en respectvol interpersoonlijk gedrag
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
Niveau van persoonlijkheidsfunctioneren (crit. A)
•
Differentiatie tussen 5 niveaus van beperkingen: van geen of minimale
beperkingen (niveau 0) tot extreme beperkingen (niveau 4)
•
Een matige beperking op 2 v.d. 4 gebieden is minimaal vereist om tot
een classificatie persoonlijkheidsstoornis te komen
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
5 Domeinen: 25 persoonlijkheidstrekken/facetten
Negatieve affectiviteit: emotionele labiliteit; ongerustheid;
separatieangst; submissiviteit; vijandigheid; perseveratie;depressiviteit;
achterdocht; (ontbreken van) ingeperkte affectiviteit
Afstandelijkheid: sociale teruggetrokkenheid; vermijding van intimiteit;
anhedonie; depressiviteit; ingeperkte affectiviteit; achterdocht
Antagonisme:manipulatief gedrag; onbetrouwbaarheid; grandiositeit;
aandacht zoeken; ongevoeligheid; vijandigheid
Ongeremdheid: onverantwoordelijk gedrag; impulsiviteit; afleidbaarheid;
riskant gedrag; (ontbreken van) rigide perfectionisme
Psychoticisme: ongewone overtuigingen en ervaringen; excentriciteit;
cognitieve en perceptuele disregulatie
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
Persoonlijkheidsstoornissen typen
•
1.Antisociale
•
2.Vermijdende
•
3.Borderline
•
4.Dwangmatige
•
5.Schizotypische
•
6.Narcistische
•
7. Trekgespecificeerde (PHS: TPSG)
Elk type is omschreven in kerncomponenten (Zelf en
Interpersoonlijk functioneren) en met bijbehorende
persoonlijkheidstrekken
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
Trekgespecificeerde persoonlijkheidsstoornis
(TPGS)
Matige/ernstige beperkingen op 2 of meer van de
volgende terreinen:
1. Identiteit
2. Zelfsturing
3. Empathie
4. Intimiteit
Scelta is onderdeel van
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM5
Trekgespecificeerde persoonlijkheidsstoornis (TPGS)
1 of meer domeinen van pathologische PStrekken of
specifieke trekfacetten binnen domeinen (crit. B)
•
•
•
•
•
Negatieve affectiviteit
Afstandelijkheid
Antagonisme
Ongeremdheid
Psychoticisme
Scelta is onderdeel van
Voorbeeld: antisociale PHS
A matige of ernstige beperkingen in PH functioneren, op >2 van:
1.Identiteit: egocentriciteit etc.
2. Zelfsturing: doelen gericht op pers. Bevrediging etc
3. Empathie: veronachtzamen gevoelens/behoeften anderen etc.
4. Intimiteit: geen wederkerigheid, exploitatie etc.
B Zes of meer van de volgende PH trekken:
1. manipulatief gedrag (facet van: antagonisme)
2. ongevoeligheid (idem)
3. onbetrouwbaarheid (idem)
4. vijandigheid (idem)
5 riskant gedrag (facet van ongeremdheid)
6. impulsiviteit (idem)
7. onverantwoordelijk gedrag (idem)
Nb de betrokkene is > 18 jaar!
Specificeer indien met psychopathische kenmerken
Scelta is onderdeel van
Voorbeeld: trekgespecificeerde PHS
Casus: Louis van Gaal
Scelta is onderdeel van

Download Report