19. Korrika
Ibilbidea b 2
Elkarrizketa b 3
Hasiera b 8
2.161 kilometroko
zeharkaldia zazpi
lurraldeetatik
Asier Amondo:
«Lantaldean dago
Korrikaren balioa»
Lehen aldiz abiatuko da
Korrika Urepeletik;
bihar, 17:00etan
2015eko martxoaren 18a
Testuak: Iñaki Lasa Etura
BOB EDME
Abia
hadi,
Korrika!
Urepeletik Bilbora, bihar hasiko da
19. Korrika. Euskal Herria
zeharkatuko du AEKren
lasterketak datozen 11
egunotan, euskararen
aldarria zabalduz.
II b 19. Korrika
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
Iritsi da 19. Korrika. Urepelen hasiko da, Nafarroa Beherean, eta Bilbon bukatu,
2.161 kilometroko ibilbidea egin ostean. Herritarrak euskahalduntzea dute xede aurten.
B
Urepeletik, denok Korrikara
Angelu
Baiona
Bakio
Hazparne
Lekeitio
Algorta
Ortuella
Bilbo
Donostia
Ondarroa
Gernika
Zamudio
Zarautz
Irun
Helmuga
Zalla
Arrigorriaga
Dantxarinea
Bera
Etxebarri
Hernani
Durango
Elizondo
Banka
Berastegi
Areatza
Donibane Garazi
Tolosa
Arrasate
Maule
Baigorri
Eibar
Urepele
Amurrio
Irteera
Itsasondo
Aurizberri
Altsasu
Berriozar
Gasteiz
Etxauri
Iruñea
Trebiñu
Gares
Irunberri
Lizarra
Tafalla
Oion
2.161
Lodosa
kilometro
Martxoak 19, osteguna
Urepele
Banka
Baigorri
Donibane Garazi
Martxoak 20, ostirala
Maule
Hazparne
Dantxarinea
Elizondo
Iruñea
00:34
06:31
09:45
12:06
20:43
Bera
14:50
Baiona
23:25
Martxoak 22, igandea
Angelu
00:43
Donostia
08:53
Zarautz
15:31
Martxoak 23, astelehena
Itsasondo
00:10
Arrasate
08:00
Durango
14:10
Eibar
17:00
Ortuella
Lodosa
00:51
Gares
Lizarra
Martxoak 28, larunbata
Etxauri
Altsasu
Gasteiz
Areatza
Martxoak 21, larunbata
Berriozar
00:03
Berastegi
05:33
Ondarroa
21:38
Martxoak 24, asteartea
Lekeitio
01:30
Martxoak 25, astezkena
Zalla
00:20
Amurrio
06:50
Cascante
Tutera
Tafalla
11:23
12:21
19:20
Arrigorriaga
Martxoak 29, igandea
Etxebarri
00:34
Tolosa
Hernani
07:11
10:19
Gernika
Bakio
04:38
08:38
Trebiñu
Oion
Martxoak 27, ostirala
Irunberri
00:39
Zamudio
Bilbo
05:41
07:23
Irun
13:11
Algorta
14:10
Martxoak 26, osteguna
Aurizberri
09:32
Amaiera
12:30
ITURRIA: AEK
17:00
17:58
19:03
20:08
Tutera
Cascante
20:32
14:12
20:42
ihar hasi, eta martxoaren 29ra arte. Hemeretzigarrena. Euskahaldun. Urepeletik Bilbora. 11 egun, 235 ordu eta erdi, eta
2.161 kilometro. Hainbat bizipen
errepideetan. Beste hainbat irribarre eta oihu. Izerdia. Harrotasuna. Zazpi lurralde. Nazio bat.
Hizkuntza baten alde. Euskara.
Hitz hutsalak izan zitezkeen, baina hori baino gehiago dira, askoz
gehiago. Nortasuna baitute 19.
Korrikan.
Bihar hasiko da bi urtez behin
Euskal Herriko kaleak euskara giroz betetzen dituen lasterketa.
Karrikak euskaltzalez mukuru,
gainezka edo leporaino betetzen
dituena. Lehen aldiz igaroko da
Korrika Urepeletik: 340 bat biztanle dituen herri txiki horretatik
abiatuko da Euskal Herriko hiri
handienera, 350.000 biztanle
baino gehiago dituen hirira. Landa gunetik metropolira. Xalbadorrek lekukoa Arestiri. Odolaren
mintzoa-tik Harri eta Herri-ra.
Badira bi urte Amets Arzallusek
18. Korrikako mezua irakurri
zuenetik. Bi urte euskalakariek
euskara elkarri eman ziotenetik.
Martin Ugalde kultur parkean
(Andoain) hasi zen Korrika hura,
eta BERRIA egunkariko bi langilek
hartu zuten lehendabizi hamaika
esku ukitzekoa zen lekukoa, Remigio Mendibururen eskulana.
Egurrezkoa. Ikurrinarekin. Mezua barnean daramana.
Euskaraz ari zen euskalakari
hura euskahalduna da orain, euskaraz mintzo dena ere ahaldundu
daitekeelako. Euskaldunek izango dute boterea datorren aste eta
erdian. Korrika haien herrietatik
pasatzean, gehiengoa izango dira.
Euskal Herriak euskaraz bizi nahi
duela erakutsiko dute; herria zutik mantentzeko, hizkuntza bizirik mantendu behar dela. Datozen 11 egunek indarberrituko
dute euskara. Beste bi urterako,
bederen.
Urepeletik Bilbora, abia hadi
Korrika!
17:39
20:25
00:17
06:08
12:25
20:08
23:17
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
19. Korrika b III
Hainbat Korrikatan eskarmentua
itzalean hartu ostean, lehen planora jauzi egin du Asier Amondok
(Laudio, Araba, 1969). Lehen aldia du arduradun gisa.
Ia bi urte dira Korrikako koordinatzaile kargua hartu zenuenetik. Zer moduz bizi duzu lehen
Korrika hau?
Ondo, oso gustura nago. Niretzat,
mugarria urriaren 1ean izan zen,
lantalde guztia orduan hasi baitzen lanean. Bertigo guztia aldez
aurretik izan nuen. Dena bideratua dugu dagoeneko; guztia martxan dago. Gainera, nire ustez,
Korrikaren ezaugarri nagusia da
ez dela pertsona batena, baizik eta
lantaldeak kudeatzen duela. Hor
dago Korrikaren balioa.
Kargua hartzerakoan «bertigoa» aipatu zenuen, eta lehenengo erantzunean ere erabili
duzu hitza. Hainbeste nabaritu
al duzu bertigo hori?
Ni zerotik ez nintzen abiatzen, 14.
Korrikatik nazio mailako batzordean egon naizelako. Baina egia
da Korrika gaur egun Euskal Herriaren ikurra dela, eta bertigo
hori erantzukizun arlotik zetorkidan. Ikusten duzu oso gauza handia dela, Euskal Herri osoaren zabaleran dagoela. Maila pertsonalean ere eragin dit aldaketa. Orain
arte ikusezina nintzen; orain asko
ikusten naute. Hainbat kontu aldatu egin behar izan ditut: harreman instituzionalak landu, ezagutu jende berri asko...
Edurne Brouard ordezkatu
duzu. Hitz egin al duzue azken
egunotan?
Edurnerekin sarri egoten naiz.
Telefonoa beti piztuta dauka niretzat. Zalantza baten aurrean beti
eskatzen diot aholkua: «Hau zelan egingo zenuke?». Edurne
makulu garrantzitsua da niretzat,
konfiantza eta segurtasunerako.
Urepeletik Bilbora abiatuko da
bihar Korrika. Zergatik Urepele?
Askotan aipatzen dugu Korrikak
baduela idatzi gabeko arau bat;
aurreko edizioa amaitu den herrialdetik abiatzen da hurrengoa.
Hemezortzigarrena Baionan
amaitu zen, eta Urepeletik abiatzeko proposamena jaso genuen.
Inoiz ez gara handik pasatu. Tokia
berria da guretzat, eta haientzat
ere berria da dena. Urepele leku
enblematiko eta sinbolikoa da;
Xalbadorren jaioterria da. Sinbolismo handia du hautuak: landagune batetik, metropoli handi batera, Bilbora; Xalbadorren jaioterritik, Arestiren herrira.
Euskara ikasleak izan zenituzten gogoan 18. Korrikan. Aurten
aukeratutako mezua euskahaldun da, jendea euskararen alde
ahalduntzea.
du bere inguruan; ilusio handia
sortzen du; emozio asko eragiten
ditu... Emozio horiek 2.100 kilometroetan izaten dira, herriz herri, auzoz auzo. Hor ikusten dugu
jendeak euskaraz bizi nahi duela
gurean, euskaraz iraun nahi duela. Euskal Herri euskalduna eta
ahalduna nahi dugu; hori bada
Korrikak luzatzen duen mezuetako bat.
Inoizko pluralena izan zen azken
Korrika; Eusko Legebiltzarreko
alderdi politiko guztiek parte
hartu zuten. Bide berari heltzea
da helburua, ezta?
Bai, noski. Gure helburua indar
metaketa da. Horretarako, Korrikara ahalik eta jende gehien etortzea da gure helburua, bat egitea
mezuarekin. Ahalduntze horretan, denok gara beharrezkoak.
Ezin dugu ahaztu Korrika gurea
dela, guretzat dela, eta guk egiten
dugula, guztion artean.
Nafarroan, baina, babes instituzionala ez da hain argia. Urtarrilean Iruñean egin zenuten aurkezpenean esan zenuen aurtengo Korrika «inoiz baino
beharrezkoagoa» dela.
Bai. Aurtengo Korrika behar-beharrezkoa dugu. Nafarroako Gobernuak bideratutako politika
genozida horretan, euskararen
kontrako jarrera sutsua erakusten du hainbat arlotan, eta zuzenean eragiten digu. 2012tik ez
dugu diru laguntzarik jasotzen
helduen euskalduntzerako. Horregatik, Korrika beharrezkoa
dugu arlo ekonomikoan, AEK-k
jarrai dezan zerbitzua ematen ganoraz, kalitatearekin, Euskal Herriaren zabaleran.
Ezin utzi aipatu gabe Korrika
Kulturala. Oihartzun handia du.
Korrika Kulturala urtarril hasieran aurkeztu genuenetik, etengabe izan ditugu ekitaldiak. Bost estreinaldi izan ditugu: Fausto antzezlana, Hordago ardo dastatze
enologiko-plastikoa, Pirritx eta
Porrotxen Txo, MikMak txikia
lana, Bertsolaritzaren sekretuak
eta bertso-korrika. Horiek dira
nazio batzordeak proposatutakoak, baina herriz herri milaka ekitaldi egiten dira. Zabalkunde
handia hartu du, gero eta indar
handiagoa. Jendeari ez diogu eskatu soilik egin nahi; gozatzeko
aukera eman nahi diegu.
Asko laguntzen dizuete herrietako batzordeek.
Korrika pentsaezina litzateke
herrietako eta auzoetako batzorderik gabe; berrehun bat ditugu.
Horiek barik, ezinezkoa litzateke. Korrika auzolana eta elkarlana da; bestela, ezingo genuke
Urepelen abiatu eta Bilbon amaitu.
JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
«Lantaldean dago
Korrikaren balioa»
Asier Amondo b Korrikako arduraduna
Euskaldunen indar metaketan eta Korrikaren ahalmenean sinesten du
Korrikako arduradun berriak. Auzolanaren garrantzia nabarmendu
du, «beharrezkoa» baita euskararen etorkizuna bermatzeko.
Aurreko Korrika amaitu genuenean, «eta orain zer?» galdetu
genuen balorazio prentsaurrekoan. Korrikan indar metaketa izugarria lortzen dugu, baina, behin
amaituta, globo baten moduan
galtzen du indarra. Hori adierazi
nahi genuen «eta orain zer?»
galderarekin. Hori nahi dugu, denok jarrera bera izatea, eta ahalduntze edo euskahalduntze horrekin indar metaketa egitea, indar hori biderkatzailea izan
dadin.
«Herri hau euskaraz pentsatuko
dugu, edo ez da izanen», esan
zuen Amets Arzallusek 18. Korrikako mezua irakurri zuenean.
Xalbadorrek esan zuen herria
eta hizkuntza bata bestea gabe
ezin direla bizi. Baina jabetzen al
gara horretaz guztiaz? Euskararen ahalmenaz?
Gure gaitasunak edo ahalmenak
euskararen sustapena izan behar
du. Horixe da Korrikaren nahia:
euskara sustatzea eta eremu guztietara zabaltzea. Pentsatzen
dugu euskararen herririk ez dela
izango euskararik ez badago.
Ahalduntze horrek bat egiten du
Xalbadorrek eta Amets Arzallu-
«Korrikara ahalik eta
jende gehien
etortzea da gure
helburua, bat egitea
gure mezuarekin»
sek esandakoarekin. Guk ideia
horri jarraipena eman nahi izan
diogu.
Ahalduntze horretan lagungarri
den figuretako bat Durangoko
Azoka da. Hain justu, aurten
omendu duzue.
Durangoko Azokak 50 urte beteko ditu aurten. Ahalduntze eta
euskahalduntze eredua izan da.
Liburu azoka gisa sortu zen, eta liburu eta disko azoka bihurtu zen
gero. Gaur egun, euskal kultura-
ren erakusleiho nagusietako bat
da. Asko erakutsi digu Durangoko Azokak. Auzolana beharrezkoa da euskararen etorkizuna
bermatzeko
Jendetza mugitzen du Korrikak;
erakartze ahalmen handia du.
Baina nabari al duzue gero euskaltegietan Korrikak piztutako
suaren garra?
Horrekin gabiltza azaroan kanpaina abiatu genuenetik. Ez dugu
nahi Korrikaren mezua martxoaren 30ean diluitzea eta amaitzea.
Euskahaldun hori nahi dugu, lelo
ahaltsua iruditzen zaigulako. Korrikaren gar horri bizirik eutsi
nahi diogu, edizio batetik bestera
indar berriak hartzeko eta gauza
berriak egin ahal izateko. Horretarako, hainbat eragileren konplizitatea behar dugu.
Izugarrizko sasoia du Korrikak.
Zein da arrakastaren gakoa?
Korrikaren indarra berezkoa da.
Plurala da; jende asko mugitzen
IV b 19. Korrika
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
Erdaldunak euskararen mundura erakartzeko
erabili beharreko estrategien inguruan aritu
ziren, joan den astean, Martin Ugalde foroan.
Erdaldunak
euskalduntzen
uskaldunak ahalduntzea, boterea izatea da
aurtengo Korrikaren
helburua; hots, euskahalduntzea. Erronka horri egunero egiten dio aurre AEK-k, helduen euskalduntze-alfabetatzearen bidez herritarrak euskarara
gerturatuz. Lan eskerga horretan,
oasi bat da Korrika; euskararen 11
eguneko indar erakustaldi masiboa. Biharamuna, baina, gogorra
izan ohi da, eta babes hori ikasgeletan irudikatzea da euskaltegien
buruhaustea. Ideia horren harira,
Nola euskahaldundu erdaldunak? izeneko mahai ingurua antolatu zuten joan den astean Martin Ugalde foroan.
Egoeraren diagnosia egin beharrean, aurrera begiratzeko ildoak
zehazten saiatu ziren euskalgintzako hiru pertsona ezagun: Patxi
Baztarrika Eusko Jaurlaritzako
E
Hezkuntza Politikarako sailburuordea, Paul Bilbao Kontseiluko
idazkari nagusia eta Iñaki Martinez de Luna soziolinguista. «Ea
etxera ondorio sorta batekin
itzultzen garen», adierazi zuen
Mertxe Mugika AEKren koordinatzaile nagusi eta mahai inguruaren bideratzaileak.
Hainbat ideia interesgarri plazaratu zituzten solaskideek.
Poziktibity kanpaina hizpide
hartuta, euskararen erabilera
«prestigiatzearen» garrantzia
nabarmendu zuen Baztarrikak.
«Euskaraduna euskal hiztun
bihurtu behar dugu». Euskara
erabiltzen dela ikusteak erdaldunak erakarriko lituzkeela irizten
dio. «Euskaradunak euskahalduntzea izan daiteke erdaldunak
euskaldun bihurtzeko modua.
Naturaltasunez hitz eginez gero,
erdaldunak beharrezko sentituko
Iñaki Martinez de Luna, Patxi Baztarrika, Mertxe Mugika eta Paul Bilbao, Martin Ugalde foroan. JON URBE / ARGAZKI PRESS
du komunikazio premia asetzeko
euskaraz jakitea». Pertsonak bakarrik ez, «espazioak ere» euskaldundu behar direla ohartarazi
zuen Bilbaok. Herritarrak erakartzeko «emozioek» duten garrantziaz mintzatu zen. Kontseiluko
idazkari nagusiaren iduriz, euskaltegietan euskaldun bihurtutako ikasle ohiak dira mezu hori luzatzeko igorle egokienak.
Erdaldunak erakartzeko ahalegin horretan, «egunerokoan elikatzen ditugun» ideiez jardun
zen Bilbao. Hiru aipatu zituen:
euskara inposizioekin lotzea, euskara zaila dela ziurtatzea eta gutxi
erabiltzen dela esatea. Ideia negatiboak hirurak. Horregatik, «hobeak dira» elkarbizitzarekin eta
elkartasunarekin lotura duten
mezuak.
Horren harira, estrategia gisa
liskarretan ez sartzearen garrantzia azpimarratu zuen Martinez
de Lunak: «Istilutan ibilita ez da
jendea erakartzen. Gizarteak ez
du liskarrik nahi: eroso bizi nahi
du». Soziolinguistaren ustez,
huts egin da erdaldun guztiei
mezu bera helarazita. «Erdaldun
guztiak ez dira berdinak». Hiru
erdaldun mota identifikatu zituen: euskaltzaleak direnak, euskararen kontra daudenak eta erdibidekoak —gehiengoa—. Bakoitzarekin lotutako itauna ere
letasunaren parametroetan» oinarritu direla beti euskararen aldeko mezuak, eta, bestelako kolore politikoak erakartzeko, beste
diskurtso bat erabili behar dela.
Bilbaok ere hitz egin zuen identitateari buruz: «Identitateak
eman du motibazioa orain arte;
hor egin dugu arrantza,
Euskararen indar erakustaldia baina, zoritxarrez, oraindik arrain asko dago kala
da Korrika; biharamunean
horretan».
babes hori euskaltegietan
Arreta nonbait jartzeirudikatzea da buruhaustea
kotan non jarri beharko
Erdaldunak euskarara
litzatekeen galdetu zien
erakartzeko emozioak
Mugikak solaskideei. Bileta balio gustagarriek duten
baorentzat, gakoa da
indarra nabarmendu zuten
egunerokoan elikatu
nahi den ideia zein den
plazaratu zuen. «Euskaltzale zehaztea, «jendeak euskararen
asko zergatik ez dira euskaldun- inguruan duen jarreran eragin
du? Zertan oinarritzen dira kon- hobea izateko». Arreta «minitrakoak? Ez legoke gaizki haiek moetan» jartzearen alde azaldu
desaktibatzea. Heldulekuak be- zen Baztarrika, «euskara erdalhar ditugu ez arre ez so daudene- dunentzat arrotza izan ez dadin».
kin».
«Agendan» egotearen garrantzia
Identitatearen gaia ere mahai- nabarmendu zuen Martinez de
gaineratu zuten. Martinez de Lu- Lunak, baina betiere transmitinak nabarmendu zuen «abertza- tzen dena zainduz.
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
VI b 19. Korrika
Durangoko Azoka omenduko du aurtengo Korrikak, euskal
kulturgintza sustatzeko 50 urtez egindako lanaren aitorpen moduan.
Iazko azokan egin zuten omenaldia, Ahotsenea gunean.
Mende erdiko lanari
omenaldia, esker onez
ende erdi beteko
ditu aurten Durangoko Azokak euskal kultura sustatzen. Efemeride hori baliatuta,
omenaldia egingo dio 19. Korrikak. Frankismoaren diktadura
indarrean zen urteetan jaio, eta
ordutik etengabe hazi da azoka,
euskal kulturgintzako ezinbesteko bilgune bihurtzeraino. Iazko
datuek argi erakusten dute Durangoko Azokak hartu duen garrantziaren tamaina: lau egun,
245 erakusmahai, 330 berritasun,
150 ekitaldi, 500 sortzaile, 700
pertsona lanean.
Astelehenean igaroko du Korrikak Durango (Bizkaia), eta kilometroa erosi du Gerediaga elkarteak. Nerea Mugikak, elkarteko egungo lehendakariak, eta
Antton Mari Aldekoa-Otalorak,
hogei urtez lehendakari izandakoak, eramango dute lekukoa.
Iazko Durangoko Azoka balia-
M
tu zuten lehenengo omenaldia
egiteko. Lau egunetako azkenekoan, Ahotsenea gunean, Korrikako eta AEK-ko ordezkariek
azokako arduradunak omendu
zituzten. Durangoko Azokak euskal gizartea «ahaldundu eta euskahaldundu» egiten duela nabarmendu zuen Asier Amondo
Korrikako arduradunak.
Durangoko Azokako zortzi guneetako —Areto nagusia, Ahotsenea, Saguganbara, Szenatokia,
Irudienea, Azoka TB, Kabi@n, eta
Plateruenea— arduradunei oroigarri bana eman zieten. Mugikak
gogora ekarri zuen Korrika eta
azoka, biak, auzolanean eta borondatezko «lan handiarekin»
egin direla.
Gu euskahaldunak gara dokumentala estreinatu zuten ekitaldian, 19. Korrikarako Peru Magdalenak ekoitzitako ikus-entzunezkoa. Hark gidatu zuen
omenaldia, eta azokaren historia
laburbildu zuen. «Herri honek
lorpen handiak egin ditu, eta, zalantzarik gabe, horietako bat Durangoko Azoka da».
Hainbat ekitaldi 2015ean
1965eko urtarrilaren 22an sortu
zuten Gerediaga elkartea. Ia sei
hilabete geroago ofizializatu zuten taldea, ekainaren 7an, bere lehen estatutuak onartuta. Urte berean, azaroaren 1ean, antolatu
zuten lehenengo Durangoko
Azoka, Andre Mariaren basilikako arkupean. 100.000 pezetako
aurrekontua izan zuten, eta hemeretzi argitaletxek parte hartu
zuten.
Hainbat ekitaldi antolatu dituzte urteurrenerako. Besteak
beste, Durangoko bonbardaketa
gogoratuko dute; hainbat argazki
erakusketa jarriko dituzte, eta
Durangaldeko ondare artistiko
eta historikoa ezagutzeko ibilbideak antolatu dituzte.
Aurtengo Korrikako irudia, Durangoko Landako Gunean. MARISOL RAMIREZ / ARP
MARTXOAK
28
12:00
Konstituzio plaza
Bete dezagun
Donostia euskaraz
musika · globo jolasak · magia · aire instalazioak
www.donostiaeuskaraz.eus
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
VIII b 19. Korrika
HEMERETZI KORRIKAK
19. Korrika
Xalbador bertsolariaren jaioterritik, Urepeletik, abiatuko da, Bilborako bidean. Euskal Herria euskahalduntzeko, 2.100 km inguru.
Xalbadorren
babesean
Urepelen hasiko da, bihar, 19. Korrika;
euskararen aldeko lasterketak lehen aldia du
Nafarroa Behereko herri horretan
Urepeletik (Nafarroa Beherea) sekula igaro gabea da Korrika. Baigorri-Ortzaize oso eskualde euskalduna izanagatik ere, hemeretzi lasterketa itxaron ditu
euskararen aldeko ekitaldiak Fernando Aire Xalbador-en jaioterriari lekua egiteko. Bihartik, baina, urepeldarrek harro esan ahal
izango dute 19. Korrika haien herritik abiatu zela.
Eskualdearen kokapen geografikoak oztopatu du, orain arte,
Korrikako ibilbidearen parte izatea. Nafarroa Behereko hegoaldean dago Urepele, eta Aldude eta
Banka besterik ez du gertu. Hegoan, Nafarroa Garaian, Eugi da lehen herria —18. Korrika pasatu
zen handik—, 25 bat kilometrora.
Aurreko Korrika Baionan
amaitu zela baliatuta, 2015ekoa
Urepeletik hasteko eskaera egin
Andoaingo Martin Ugalde kultur
parketik abiatu zen 18. Korrika.
Euskaltzaleek euskara elkarri emanez egin zuten Baionarako bidea.
17. Korrika
12. Korrika
Trebiñun hasi, eta Donostian bukatu zen 2011ko Korrika, ibilbidea
euskalakariz beteta. Euskal Herria
euskalduntzeko norberak duen
egitekoa nabarmentzea izan zen
aldarria.
11. Korrika
Ekitaldi andana goizetik
15. Korrika
11. Korrikan, euskararen alde 11
esparrutan lan egindako 11 lagun
omendu zituen Korrikak. Nafarroako eta Gipuzkoako hiriburuak euskararen alde lotu zituen ibilbideak.
10. Korrika
Euskal Herria korrika jarri zuen
1997ko Korrikak. Arantzazun hasi
zen, eta Luis Villasante izan zen lekukoa eramaten lehena. Bilbon
amaitu zen, martxoaren 23an.
9. Korrika
Heldu goiburupean, Karrantzatik
Iruñerako bidea egin zuten,
2009ko martxoaren 22tik apirilaren 1era. Euskal emakumeak
omendu zituzten.
14. Korrika
Euskaldun berri guztien izenean,
urtebete lehenago zendutako Andolin Eguzkitza omendu zuten.
Zazpigarrenean, Ipar Euskal Herrian amaitu zen Korrika: Baionan.
Arabako hiriburuan hasi zen
1991ko lasterketa.
6. Korrika
5. Korrika
Euskarara mundu bat bildu zuen
12. Korrikak, Gasteiztik Baionara.
Lehen aldiz, Korrika birtuala egiteko aukera eman zuten.
zuten tokiko euskaltzaleek. Hasieran ezetza jaso arren, urepeldarren ahaleginak izan du saria.
7. Korrika
Euskara korrika eta kitto. Euskal
Herriak AEK. Oztopo guztiak gaindituta, Iruñetik Donostiarako bidea egin zuen Korrikak.
16. Korrika
Euskara berreskuratzen laguntzen
dutenei ongietorri beroa eman zitzaien 2009ko Korrikan. Hamar
egun egin zituzten, Tuteratik Gasteizeraino, euskararen alde.
Egun osoko egitaraua prestatu
dute biharko abiatzea girotzeko.
Herri txikia denez —340 bat biztanle—, egon daitezkeen pilaketak
saihesteko, Aldudetik Urepelera
joan-itzulian ariko den autobusa
jarri dute. 17:00etan abiatuko da
19. Korrika, hasiera ekitaldiaren
ondotik. Goizean haurrentzako
ikusgarriak eta karrika animazioak antolatu dituzte. Ibarreko bertsolariekin eta kantariekin girotutako herri bazkaria prestatu
dute eguerdian, eta 16:00etan
kantaldia izanen da. Gauean,
22:00etan, Baigorrin kontzertua
eskainiko dute Aguxtin Alkhatek
eta Zezenaren Taldeak.
13. Korrika
Mauletik abiatu eta Iruñean amaituta, 13. Korrikak Ez dok amairu
kultur mugimendua eta partaide
izan ez baina hainbat esparru artistikotan aritutakoak goraipatu zituen. Euskaldunon Egunkaria-ren
itxierak ere protagonismo handia
izan zuen.
18. Korrika
Bihar hasiko da 19. Korrika Urepelen. BERRIA
Euskal Herriari itzulia emanda,
Orreaga eta Bilbo lotu zituen ibilbideak.
Donibane Garazitik ekin zion 9.
Korrikak. Jalgi hadi euskara lelopean, Mikel Laboa omendu zuten,
haren belaunaldiko abeslariek
euskara berreskuratzeko egindako lanagatik.
8. Korrika
2.120 kilometro egin zituen lekukoak, Iruñetik Bilbora, eskuz esku.
Korrika Kulturala antolatu zuten lehenengoz. Korrika hartako omenaldia Martin Ugaldek jaso zuen .
Balendin Enbeita bertsolari eta
kantugileak jaso zuen 5. Korrikako
omenaldia. Hendaia eta Bilbo lotu
zituen ibilbideak urte hartan.
4. Korrika
Atharratze eta Iruñea lotuta, Herri
bat, hizkuntza bat korrika 2.080 kilometroz aldarrikatzeko urtea izan
zen 1985. Piarres Laffite omendu
zuen lasterketak.
3. Korrika
Euskaraz eta kitto!, Lapurdiko hiriburutik Bizkaikora iristeko. Jende
uholdea zegoen Bilbon, Korrika
itxaroten. Gabriel Aresti omendu
zuten.
2. Korrika
Rikardo Arregi kazetari, idazle eta
kultur eragilea omendu zuen Korrikak. Berak idatzia zen 1. Korrikako
lekukotik desagertu zen mezua.
Lasterketa Nafarroatik Gipuzkoara
joan zen; Iruñetik Donostiara.
1. Korrika
Negu gorria ez zen euskaltzaleentzako aitzakia izan 1980ko azaroaren 29an. Oñatiko Unibertsitatetik
abiatu zen euskararen aldeko lasterketa lehenengoz. Bizkaiko hiribururainoko ibilbidea egin zuen
Korrikak estreinako aldian.
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
19. Korrika b IX
«Urepeletik etxeraino
etorriko naiz korrika»
Mixel Aire ‘Xalbador II.a’b Bertsolaria
19. Korrika hasteko ekitaldian
parte hartuko du Mixel Aire Xalbador II.a bertsolariak (Urepele,
Nafarroa Beherea, 1944). Gutxi
ateratzen da plazara azkenaldian,
baina, herriko semea izanik, ezin
zion uko egin AEK-ko arduradunek egindako gonbitari. Bazkalorduan eta abiatzearen atariko
ekitaldian ariko da. Haren alabek
ere —Aire Ahizpek— parte hartuko
dute.
Urepele hankaz gora izango duzue azken egunotan, ezta?
Oraindik ez, oraindik ez da ezer
[aurreko asteaz ari da], baina hankaz gora jarri beharko dugu ez dakit nola. Horrenbeste jendek etorri behar baldin badu... Urepelen
koka ahala badira bi mila jende,
eta hiru mila ere etorriko direla
diote. Ez dakit.
Jendez beteko zaizue herria.
Baina, hala ere, pozik gaude Urepeleko jendea. Eginahala eginen
dugu ahal bezain ontsa ongietorri
egiten. Ongi etorriak izango dira
guziak.
Ilusio berezia egiten al dizu Korrika zuen herrian hasteak?
Bai. Egiten du halako poz bat.
GAIZKA IROZ
Bihar Urepelera joatekoa den jendetza dela eta, pozik dago Aire,
«ilusioa» egiten baitu herrian halako egitasmoak jasotzeak.
«Eginahala eginen dugu ahal bezain ontsa ongietorri egiten».
Biharkoa egun berezia izango
da urepeldarrentzat, ezta? Egunotan asko hitz egin al duzue
zuen artean Korrikari buruz?
Nik ez dut aunitz hitz egin hemengo jendearekin egun haue-
«Aspaldian ez dut
bertsotan egin; hala ere,
hemengoa izanda, ezin
nuen ezetz erraten ahal,
eta baietz errana dut»
tan. Ez dakit urepeldarrak konturatzen diren—batzuk bai— zein
garrantzia duen Korrikak gurean.
Zu, gainera, bertsotan ariko zara
hasiera ekitaldian. Gogotsu al
zaude?
Hemengo antolatzaileek galdetu
zidaten orain dela asko ea bertsotan eginen nuen. Nik aspaldian ez
dut bertsotan egiten, arras gutxi
ezik. Hala ere, hemengoa izanda,
ez nuen ezetz erraten ahal, eta
baietz errana dut. Pozik, gainera.
Gero ez dakit nola moldatuko
naizen, baina saiatuko naiz
behintzat.
Bertsotan egin eta gero, parte
hartuko al duzu Korrikan?
Korrikan irteteko, urteak baditut
nik. Urepelen eta Alduden artean
bizi naiz, eta pentsatzen egona
naiz menturaz Urepeletik etxeraino etorriko naizela lasterkariekin ni ere korrika.
Parte hartu al duzu aurreko Korriketan?
Bai! Parte hartu izan dut, bai. Urte
batez, Baionara heldu zelarik,
han korrika ere ibili nintzen,
asko, eta gehiegi ere bai. Biharamunean ahal zen bezala gero, denetarik minez. Eta aspaldi da
Baionara heldu zela. Bertsotan ere
egin nuen orduan.
Izan ere, euskaltzaleentzat ekitaldi polita da Korrika, ezta?
Seguruki baietz, oso polita da.
9. Korrikako lehen kilometroak, Donibane Garazin. AEK
Atzo hogei urte bete ziren 9. Korrika Donibane
Garazitik abiatu zela. Ordutik, AEKren lasterketa
ez da inoiz Nafarroa Beherean hasi, eta behin
bakarrik Iparraldean: 2003an, Maulen.
Pasatu du lekukoa
Donibane Garazik
axenabartar batek baino
gehiagok gogoan iltzatuta
izango du 1995eko martxoaren 17a. Duela hogei urte eta
egun bat, 9. Korrikako lekukoari
heldu zioten Garaziko Gau Eskolako sei lagunek, 20:00etan. Euskaraz bizi nahi dut leloa zeramaten soinean, eta hasiera eman zioten Donibane Garazin abiatu eta
Gasteizen amaitzen zen ekitaldiari.
Jalgi hadi euskaraz! zen Korrika horren leloa; Bernat Etxeparek
Donibane Garazin 450 urte lehenago historiarako idatzita utzi
zuen Euskara jalgi hadi plazara
esaldia gaurkotuz. «Etxepareren
leloak ez du gaurkotasunik galdu», ohartarazi zuen Marijan Za-
B
balo Garaziko AEK-ko irakasleak
hasiera ekitaldiko hitzaldian.
«Bada garaia Etxeparek iraganetik igortzen digun lekukoa eskuetan hartzeko; Euskal Herriko hizkuntza Euskal Herriko txoko
guztietara zabaldu behar dugu».
Korrika Nafarroa Beherean
hasi den aldi bakarra da hura
—amaitu ere, ez da inoiz Baxenabarren bukatu—. 2003. urtea izan
zen Korrika Iparraldean hasi zen
azkeneko aldia. Maulen ekin zioten urte hartako ekitaldiari, eta
Iruñean amaitu zen. Donibane
Garazikotik hogei urtera, Urepeleri pasatu dio lekukoa Nafarroa
Behereko hiriburuak. Eushakaldunenegitekoa da, orain, euskara
jalgitzea.
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
X b 19. Korrika
Berastegi, Elduain, Berrobi, Belauntza,
Bidania-Goiatz eta Albizturtik pasatuko da
19. Korrika. Urte mordoa eman ditu AEKren
lasterketak herri horietatik igaro gabe.
Iritsi zaie
abagunea
uskal Herriko hamaika
txoko igarotzen ditu
Korrikak bi urtean
behin. Eskualde guztietara iritsi ohi da euskararen aldeko aldarria, bi milatik gorako kilometroko ibilbidean. Halere, ezinezkoa da herri guztiak urtero
zeharkatzea. Ondorioz, badira
urtetik urtera bazterrean geratzen joan direnak; arrazoi bat edo
bestea dela medio Korrika aspaldi
ikusi gabekoak.
Horietako bat da Urepele (Nafarroa Beherea). Kokapen geografikoak oztopatuta, handik sekula pasatu gabe zegoen Korrika.
Jakina den bezala, handik hasiko
da aurten. Urepelekoa ez da kasu
bakarra. Urrutira joan gabe, aurreko lasterketan Uribarri Ganboako Azuako pasabidea (Araba)
zeharkatu zuten lehendabizikoz.
Horrez gain, Sartagudatik (Nafa-
E
rroa) —bigarren aldiz— eta Zaldibiatik ere (Gipuzkoa) —aspaldiko
partez— pasatu zen 18. Korrika.
Antzeko egoera izan dute aurten Tolosaldeko hainbat herrik
(Gipuzkoa). Urteak ziren Korrika
Berastegitik, Elduaindik, Berrobitik, Belauntzatik, BidaniaGoiaztik eta Albizturtik pasatzen
ez zela. Herri horietako biztanleek Tolosara, Azpeitira edo Leitzara (Nafarroa) joan behar zuten
AEKren ekitaldiaz gozatzeko.
Oraingoan ez dute herritik mugitu behar, eta pozarren dira.
Gipuzkoako lehen herria
Ez da horrela izan beti. Adibidez,
1. Korrika Berastegitik igaro zen.
Hurrengo urteetan ere, behin baino gehiagotan zeharkatu zuen
herria. Lehen aldi hura gogora
ekarri du Miel Etxeberriak Tolosaldeko Ataria-n eginiko erre-
Berastegiko lau korrikazale, 19. Korrikako pankarta eskuetan dutela. IMANOL GARCIA LANDA / TOLOSALDEKO ATARIA
portajean. «Jendeak ez zuen [Korrika] ezagutzen, eta gure aurreneko pausoa izan zen ezagutaraztea zer zen [...]. Hasieran errezeloz
erantzuten zuten, baina azkenean sekulako taldea sortu genuen».
Berastegi izango da Korrikaren
ibilbideko Gipuzkoako lehen herria. Larunbatean iritsiko dira
euskaltzaleak, 06:00ak aldera,
Leitzatik. Festa giroan murgilduko da lasterketa; izan ere, Gazte
Festak izango dira asteburu horretan. Baliteke, beraz, gautxori
bat edo beste korrika hastea. Tolosarako bidean, Elduain, Berrobi,
Belauntza eta Ibarra igaroko ditu.
Maite Amundarain Berastegiko
Korrika batzordeko kidearen
aburuz, «gauza handia» da ekitaldia, eta «ilusio handiz» prestatzen ari dira. Hainbat ekintza izan
dituzte orain arte: «Hitz egin
dugu elkarteekin, komertzioekin, egin genuen aurkezpena,
materiala salgai jarri...». Horrez
gain, Korrika herritik nahiko goiz
pasatuko denez, Korrika Txikia
antolatu dute gaurko, txikiek ere
parte har dezaten.
Igandean ailegatuko da Korrika Bidania-Goiatzera eta Albizturrera, Errezildik, 22:00ak aldera.
Hogei urte igaro dira Korrika bi
herri horietatik azkenekoz pasatu
zenetik. Goizean goiz igaro zen,
gainera, azken aldian, eta jende
askok ezin izan zuen parte hartu.
EROSKI
OSK
KI K
Korrikarekin
orr
o ika
arekin
ekin
1
19.
9.korri
korrika
Martxoak
Mar
txoa
oak
ak 19tik 29ra
29ra
Korrika
est
parte hartu.
hartu.
K
orrika ffestan
o
e an parte
Ohiko
o laguntzailea
XII b 19. Korrika
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
Municheko Euskal Elkarteko hainbat lagun Korrika egiten, 2013an. MUNICHEKO EUSKAL ELKARTEA
Urepeletik Bilbora ez ezik, mundu osoko hainbat hiritan ere entzungo
da AEKren mezua egunotan. Nazioarteko 30 bat hiritako euskal
elkarteek Korrikarekin lotutako hainbat ekitaldi antolatu dituzte.
Korrika, mugarik gabe
uskal Herriko zazpi lurraldeak zeharkatuko
ditu Korrikak datozen
11 egunotan. Urepelen
hasi, eta Kanbo, Zizurkil, Berriz,
Oion, Caparroso, Lakuntza eta
beste hamaika herri igaroko ditu
Bilborako bidean. Ez horiek bakarrik; baita Paris, Buenos Aires,
Berlin, Lima eta New York hiriburuak ere. Euskaldunen ahalmenak ez du mugarik ezagutzen, eta
19. Korrikak kilometro mordoa
egingo ditu zortzigarren probintzian, diasporan.
Euskal komunitateak presentzia handia du munduko hainbat
lekutan, eta euskal etxeek eta elkarteek sarri antolatu ohi dituzte
Euskal Herriari begirako egitasmoak. Korrika hain erantzun zabaleko ekitaldia izanik, ez da harritzekoa atzerriko euskaldunek
ere parte hartu nahi izatea. 30 bat
E
hiritan antolatu dituzte AEKren
lasterketarekin zerikusia duten
ekintzak. Batzuk aurreratu egin
dira, eta jada oihukatu dute Korrikaren aldarria beren hirietan.
Paris eta Newport (AEB) izan ziren goiztiarrenak, duela bi aste
heldu baitzioten lekukoari, hilaren 7an. Frantziako hiriburuko
euskahaldunak Montmartreko
Sacre Coeur elizatik atera ziren,
Euskal Etxeraino. Ondoren, erromeriaz eta trikipoteoaz gozatu
zuten. Newporten, berriz, New
England Basque Clubeko bazkideek King parkean egin zuten korrikaldia. Martxoaren 14an eta
15ean Buenos Airesek, Edinburgok, Limak eta Tolosak (Okzitania) hartu zuten lekukoa. Lasterka egiteaz gain, askotariko ekitaldiak antolatu zituzten.
Larunbat honetan, New Yorken, Berlinen, Bartzelonaren eta
Cancunen (Mexiko) txanda iritsiko da. Euskara babesteaz gain,
maia aldarrikatuko dute Cancunen; eta hizkuntza gutxituen aldeko mezua zabalduko dute Alemaniako hiriburuko Kreuzberg
eta Neukoell auzo kulturaniztunetan. Igandean aterako dira Municheko (Alemania) kultur elkarteko kideak. Kilometro eta erdiko
ibilbidea egingo dute hirigunean.
Berantiarrenak Valentziako (Herrialde Katalanak) eta Boiseko
(AEB) euskahaldunak izango dira; martxoaren 28an eta apirilaren 25ean egingo baitute Korrika,
hurrenez hurren.
Etxepare Institutuak Euskal
Herritik kanpo bizi diren euskara
ikasleentzako bideo lehiaketa antolatu du, Korrikarekin elkarlanean. Hainbat lan jaso ondoren,
Liverpoolgo (Erresuma Batua)
ikasleek irabazi dute.
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
19. Korrika b XIII
19. Korrikako material didaktikoa aurkeztu dute AEK-k eta Ikastolen
Elkarteak. Euskaltegiak eta ikastetxeak euskahalduntzea dute xede.
Euskahalduntzeko
material didaktikoa
ihar abiatuko da
19.
Korrika.
AEK-k, ordea,
hilabeteak daramatza antolaketako alderdi
guztiak mimoz lantzen. Besteren artean, euskaltegietako
eta ikastetxeetako ikasgeletan jorratzeko hainbat unitate
didaktiko prestatu dituzte.
Material hori antolatzerakoan,
adin eta euskara maila guztiei
erreparatu diete, eskainitako
ariketak bakoitzaren beharretara moldatuz. Nahi duen orok
eskura du material guztia
www.korrika.eus
eta
www.ikastola.eus webguneetan.
Bi motatakoa da material
didaktikoa: ikastetxeetan lantzekoa, batetik; eta gainontzeko
euskara ikasleek erabiltzekoa,
bestetik. Haur Hezkuntzatik 18
urte bitarteko gazteentzat prestatu dituzte eskoletako unitateak.
Adinaren arabera, modu batean
edo bestean landuko dituzte
Korrikako kantua, mezuaren
inguruko hausnarketa, Korrika
txikia...
Euskaltegietan edo etxean lantzeko materiala lau ataletan banatu dute: Motorrak berotzen,
Durangoko Azoka, Denok Korrikara! Kanta eta Korrika Kulturala. Euskara mailaren arabera antolatu dituzte euskara ikasleek jorratu beharreko edukiak. Adibide
gisa, Motorrak berotzen unitate
didaktikoan, A1 mailako ikasleek
lexikoa hobetu eta esaldien antolaketa berrikusiko dute; C1koak,
berriz, idatzizko testuen planifikazioan eta berrikustean trebatuko dira.
Otsailaren 12an aurkeztu zuten
AEK-k eta Ikastolen Elkarteak
unitate didaktikoa, Gasteizen
egindako prentsaurrekoan. Materialaren garrantziaz mintzatu
ziren Xabier Amondo lasterketako arduraduna eta Xan Aire ikastoletako ordezkaria. Euskara normalizatzeko bidean, eta mugimendu sozial hori ikastetxeetara
eramateko lanean, Korrikako
unitate didaktikoa «eguneroko
lanaren osagarri» gisa definitu
zuten.
B
AEK-k Korrikarako prestaturiko material didaktikoa.
XIV b 19. Korrika
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
Badu 25 urte AEK-k barnetegiak antolatzen dituela Urepelen. Paisaiaren parte da, «indar berezia» egiten baitute bertakoengana hurbiltzeko. G. BAIGORRIKO GAU ESKOLA
Bihar lasterka ariko da Korrika, Urepeletik abiatuz, Adur elkarteak duela
bi urte galdatu bezala. Hala, Aldude ibarra euskaratik mintzatu da.
Euskaraz bizi bada ere, badaki landu egin behar dela hala segitzekotan.
Eskualde euskahalduna
Ainize Madariaga
ontent naiz
ikusteaz erreusitzen ahal dela,
ez dela euskara
bazter utzi behar», loriatu da
Angele Harriet, 97 urteko urepeldarra. Adinetakoak frantsesez
haurrei mintzo zaizkielarik ez du
«soportatzen ahal». Ezin du konprenitu. Ahizpa arra-haurrekin
frantsesez ari delarik, erraten dio:
«Utzan hori! Ikasiko dute hori bai
eta behar diren guziak ere! Gureek ere baitakite euskara, ingelesa,
espainola eta frantsesa!». Harrietek boza gaztea du, indartsua, eta
frantsesez ari direnak «ergelak
eta mentsak» direla deritzo, irriz.
Gai minbera da beretzat, baina bizi guzia eman du «ahal zuen guzia» egiten euskararen erakusteko, aurtengo Korrikaren leloa gogoan: euskahaldun.
K
Xokolateinian komertzio ttipia
zuten; beti «zernahi lan» bazuten ere, pianoa jotzen ikasi zuen
bere baitatik, eta elizan aritu da
luzaz. Harriet polifazetikoa da,
Marijane Minaberri bankar idazle, antzerkilari, ohorezko euskaltzain eta olerkaria bezala. «Esketx ttipiak ere egin ditut, ikusten
bainuen euskara arrunt gibelerat
ari zela». Kantuz ere ari izana da.
Sorogaineko eri sendatzailea antzerki obra izkiriaturik du.
Iruñerat katiximako haurrak
eraman izan ditu, bertze haur
euskaldunekin kausitzeko. Katiximan kantuak erakusten zirenez, «Joseba Elosegi eta horiek
denak» erakasten zituen, «baina
ez ziren denak akort! Kur-kurkur!». Donostiarat ere eraman
izan ditu berrogei bat emazte,
1975ean, kantuz aritzerat. Justuki, Odolaren mintzoa liburua
(Fernando Aire Xalbador, Auspoa, 1976) argitaratu baino urte
bat lehenago. Herexa utzia du
hartan, bertso bat Harrieti zuzendua baitzaio. Ongi ezagutu zuen
Aire ahizpen aitaita: Xalbador.
Antzerki batentzat, amen besten
karietara bertsoa ere galdatu zion.
Baina ukan zuen, airea berak
emana behar zuela. «‘Alta, zure
izena hala da!’, erran nion, kurkur-kur!». Etxean du adiskideak
egin bertsoa, kantatzen ere hasi
dena elkarrizketa erdian; «ama
zuretzat ekarri ditut liliak», aipatu liburuan agertzen dena.
Haren ustez, euskarari kalte
egin diona «telebistatzar» hori
izan da. «Nik beti Irulegiko irratia
piztua dut iratzarri orduko, Euskal Telebista ere hala dut, baina
inguruan frantsesez ari dira; alta,
ni beti euskaraz ari naiz». Beti
diolarik, beti da. Memorioak biltzeko dokumentalean parte hartzeko parada ukan zuen; egileak
Vietnam eta Pariskoak ziren. «Eta
hartan, guk erranak grabatu nahi
zituzten. Erran nakon eginen
nuela, baina ez frantsesez. ‘Ah, la,
vous me posez un problème’
ihardetsi zautan —arazo bat sortu
didazu—. Hainbat hobe, pentsatu
nuen!, kur-kur-kur!». Azpidatziak ezarri zizkieten.
Balea elebiduna
Funtsean, betidanik Aldude ibarrean bizi denak dio: «Euskara
ene bizia da, euskaraz pentsatzen
dut, euskaraz egiten dut». Ikastolak baitezpadakoak ikusten ditu;
baina lehen ikastola, dioenez,
etxea da. Preseski, orotarat 11
haur abian dira murgiltze eredurat. Ikastola hurbilena Baigorrikoa dute, baina lekuan berean
haurtzaindegi gaztea dute: Baleako Haziak, 25 bat haurrekin. Katixa Dolhare da lehendakari berria.
Bankan arrunt laketua da. «Lapurtarra izanez loriatzen naiz, hemen euskaraz bizitzen ahal bainaiz; ez da konparatzekorik La-
purdirekin, hemen egun osoan
euskaraz bizitzen ahal baikara.
Behar bat asetzen digu», aitzinatu du Ipar Euskal Herriko Hitzako iritzi emaileak. Hala ere, euskararen hutsuneez kontziente da,
eta desberdin dakusa Lapurdin
eta Baxenabarren: «Han euskara
anitzez galduagoa da, baina kontzientziak erneagoak dira. Hemen, aldiz, badira ni bezalako
aita-ama gazteak duela bi belaunaldiko pentsamoldearekin dabiltzanak. Eta hori kezkagarria
iduritzen zait, nahiz horiek ez duten ikusten problema non den».
Horregatik, «hutsune» horien
asetzeko, elebitasunaren gaineko
lan fina egiten ari da. Helburua
dute haurtzaindegia osoki elebiduntzea, Euskararen Erakunde
Publikoaren labelaren peskizan.
Gauza batek harritzen du: hautatzen utziz gero, buraso gazteek
harrera euskaraz hautatzen dute.
Haatik, «hauturik ez bagenien
uzten, haurtzaindegia osoki euskaraz balitz, guraso guziak izutuko lirateke. Eta haurrak ez lituzkete eramanen. Diplomaziaren
aldetik obligatuak izan ginen
hautu hori mantentzea». Familia
bakarra da, dio, osoki frantsesez
egitearen aldekoa, eta neke dela
«gisa horretako jendeak» erakartzea; oraino pentsatzen dutenak duela 50 urte bezala, euskaraz jakiteak kalte egingo diola beren haurraren garapenari. Baina
aurtengo Korrikaren kantuan bezala, «Xalbadorren babesean [...]
gogoa konpli dezala euskaldun
jendarteak»; patar zenbait igan
behar badu ere, zeren eta Bretainiatik jinaraztekoa baitute Gilbert
Dalgalian linguista, eleaniztasunak haurren garapenean zer dakarren aipatzeko eta, sustut, gai
horri buruzko iraganeko mamuen uxatzeko.
Kanpoan uso, etxean bele
Euskal Herri kanpotik jin familiak ere badituzte, eta horiek euskara nahi dute beren haurrendako, konprenitu baitute euskara
«on dela integratzeko». Ohartua
da Dolhare «hoztasuna» ez dela
kanpokoengandik heldu, bertakoengandik baizik.
Alderantziz, kanpokoak euskararen bila doaz Aldude ibarrera.
Badu 25 urte Urepelen AEK-k
udan barnetegiak antolatzen dituela. AEK-ko ikasleak eta kanpokoak dira jiten. «Mundu osokoak;
izan Japonia, AEBak...», dio Maialen Errekart Garazi-Baigorriko
gau eskolako langileak. Aldude
ibarra ez da menturara hautatua
izan, ez; «naturalki» euskalduna
baita, «aski bakartua, eta frantses
kutsadura gutirekin». Gainera,
19. Korrika b XV
inguruko giro «lasaiak» euskararen ikasteko «laguntzen du biziki». Naturarekiko kontaktuarekin «gauza anitz pasatzen» direla
ohartarazi du. Badirudi «berriz
zentraturik» abiatzen direla, jakinez zer den «lehentasuna eta zer
bazter daitekeen».
Baztertzen ez dutena lekuko
jendea da, «beti kontaktua» badelako. «Giro hori zaintzen entseatzen gara, eta harreman zuzena bultzatzen herritarrekin, euskalkia lantzeko», gehitu du Errekartek. Urte oroz juntatzen dira
Baleako biztanleekin, ikasleek
«maite» baitute bertakoekin harremana izatea. Aurtengo ikastaldiak uztailaren 20-31n eta agorrilaren 3-14an izanen dira.
ezetz, euskara apaingarri gisa
dela. Baina jendeak badu atxikimendu zerbait.
Adurren indarra
Adur elkartea beti harremanetan
egon da AEKrekin. Sortu zen
2012an euskararen erabilera gazteen artean «itsuski apaldu» baitzen, «nahiz gehienak euskaldunak diren», xehatu du Karine
Etxeberri kide sortzaileak. Sekula
kausitu duten besta handienaren
atarian dira; bihar Korrikaren
abiatzea beren esku baita. «Izanen da xantierra! 3.000 lagunentzat prestatuko dugu dena. Nonbre ikaragarria da guretzat; 3.000
lagunentzako jan eta edana prestatzeko zaila da». Animazioetan
usaia badute ere, aldi honetan
«diferente» dela argi du, baitakite
badela «konexio handi bat» Euskal Herri osoarekin. Eta horrek
«presioa» ematen du. «Ohorea
eta xantza da, lanean segitzeko
urrats bat da, eta erreferentzia bat
sortuko du jendearen gogoetan;
bertze tresna batzuk ukanen ditugu». Baitaki euskararen gaia ez
dela Korrika Urepeletik abiatzearekin «konponduko». Paradaz
baliatu nahi du, ez baitzaie «halakorik» berriz gertatuko. Beldur
da emozio handiko bestaren tentsioa apaldu eta dena erortzeko.
Duela bi urte, Adur elkarteak
zion AEKri galdegin Korrika ibarretik pasa edo abia zedin, eta eskaturikoa ukana dute. «Aitzakia
horretarat euskararen gaia plazan
jorratzen ahalko genuela berdin
bertze aktore batzuekin». Etxeetatik kanpo, Baleako hiru herriko
etxeetan «euskara presente» dela azpimarratu du Ramuntxo Zaldunbide Bankako erriko etxeko
idazkari euskaldun berriak. Lehen hitza beti euskaraz du. Hizkuntza baliagarri izan zaio lanpostua eta jendearen konfiantza
biltzeko. Harritzen da: «20 bat
urtekoekin aunitzez gehiago baliatzen dut euskara adinekoekin
baino. Hori seinale azkar bat da.
Plazer egiten dit».
JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
Euskararen garra, lokarri azkarra.
Irudikatzen ditut hango jendeak
pixka bat lotan diren sumendi
batzuk bezala, eta badutela ontsa
kukutua den magma, euskara,
ontsa atxikia dutena. Adur sortu
zelarik, jende batzuk kontra
ziren; urte baten buruan, mozkor, talde bat hasi zen belarri
ziloan xuxurlatuz, zer konplexu
zuten euskara ez ontsa jakiteaz
eta nahiko luketela hobeki
jakin... Orain euskaraz ari dira!
Badut esperantza gazteengan,
haurrak ukanen dituztelarik
desberdin ikusten baita mundua
eta bizia, eta badute kontzientzia
zerbait. Magma hori ekai bat da,
landu eta erabiltzekoa. Belaunaldi zaharrenak euskaldunak dira;
Xan Aire
amaren tripan euskara entzun
Euskara eragilea
dute.
Iraganetik oraina, geroaren
bila.
Guztiak Lukuren eskuetatik
A. Madariaga Donibane Garazi
pasatu ginen, eta biltzen ginen
Frantsesez ikasi eta lan egin zuen antzerkirako, baina nahi genuen
Xan Airek, baina fite hartu zuen beste zerbait gehiago eraiki hiz«errekak bere bidea», zerbaitek kuntza eta harreman sozialen
inguruan. Horrela genuen sortu
«kilikatzen baitzuen».
Ez har bertzeena, ez galtzera utz Adur elkartea. Ari gara bi horiek
lotzen, euskarak anitz gauza
hihaurrena.
Jendeak barneratua du eskolan ekartzen ahal baitizkigu harremoldatzen bazara, ez zarela iba- man sozialetan ere. Jon Sarasuak
rrean biziko, berriz harat abian biziki ontsa erraten du «bizimolzarelarik «to, honek zerbaitek de amerikar honetan euskara ez
huts egin dio». Alta, sekulako da sekula biziko». Horregatik,
tokia da bizitzeko; eta euskaraz beharko dugu elkarrekin gehiaoraino zentzu gehiago du. Arrunt go trukatu; aitzakia ederrak dira
frantsesari jarri ziren begira, eta zaharren ikustera joateko, jakitegehiago bakartu du zoko hau. Ez ko inauteriak nola egiten zituzbaitzen gehiago Garazi-Baigorri, ten; arbolen txertoak... Aukera
da euskarazko filmak
eta, kanpoko jendea
«Hautatu beharko da:
ekarrarazteko. Irekidualimaleko gauzak eraiki,
frantsesez; edo etxalde ttipiak, ra ekartzeko, egunerokoan praktikatzen ahal
euskararen presentziarekin»
dena. Lukuk inauteriei
«Gauza elebidunak erdaraz
buruz idatzi artikulua
dira; bada hari mehe bat
dut gogoan: «Ez ditugu
euskaraz, baina euskaraz
usaia zaharrak berpiztu
baizik egiten ez bada, ezin da» nahi. Filosofia baten bila
gabiltza [...] Ihauteria
Erro edo Baztani begira. Euska- Martin beltzaren leziona zaigu.
rak ekar lezake bertze garapen Gerrena xingolatua bizkarrean,
bat, iraunkorragoa, justuagoa, oraingo burutazio eta ikusmolde
aniztunagoa. Belen Urangak dio- porroskatu horren biltzaile gabilenaren haritik; «pentsaezina da tza, etxea eta txabolaren arteko
garapen iraunkorra tokian toki- lotura urtez urte eta urratsez
ko hizkuntzaren eta kulturaren urrats eginez».
garapenik gabe». Ikusi beharko Elebitasuna urrats bat da.
da gero zer garapen nahiko den, Lukuk dio diglosia sobera krudeekonomikoki garatzen ari den la dela, eta frantsesez egiten du
ibarra baita. Hautatu beharko da, azkenean. Gauza elebidunak
alimaleko gauzak eraiki jende erdaraz dira. Bada hari mehe bat
gutirekin eta dena frantsesez; euskaraz, eta horrek magma hori
edo, jende pluralagoa, etxalde tti- elikatuko du, baina gauzak euspiak, kooperatibak, euskararen karaz baizik egiten ez badira,
presentzia gehiagorekin. Dena ezin da. Urraska aitzinatu behar
lotua da. Jendearentzat badakit da.
«Lotan diren
sumendiak
bezalakoak dira,
badute ontsa
kukutua den
magma: euskara»
XVI b 19. Korrika
BERRIA
Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a
Errenteriako Saretuz elkarteko kideak 18. Korrikan, Zangozan (Nafarroa). SARETUZ PROIEKTUA
Euskarak indar gutxien duen tokietan kilometroa erosi ohi du hainbat
elkartek, etxetik urrun. Orioko Curriculuma taldekoak Agurainen
ariko dira, eta Errenteriako Saretuz proiektukoak, Muskildin.
Arnasa euskal birika
guztietara irits dadin
uskararen birikak osasuntsuen dituzten herriei deitzen zaie arnasgune. Giro erdaldunetik
urruti, euskal oxigenoa arnas dezakete herritarrek. Naturaltasun
osoz bizi dute euskara. Egunero.
Tamalez, ordea, erdarek kutsatutako airearekin arnasestuka bizi
dira Euskal Herriko hainbat herritan. Apenas ahal duten ahokadaren bat euskaraz hartu.
Freskotasuna dakar, halakoetan, Korrikak. Minutu batzuetan
besterik ez bada ere, euskaraz
bizi daiteke Euskal Herriko herri
guztietan. Egia da ez duela argazki bera uzten Erriberan edo
Donostian —bi adibide jartzearren—; Korrikak tropelkide
gutxiago dituela lehenengoan.
Baina egia da, era berean, balio
handiagoa izan dezakeela tropel
mehearen irudiak.
Halakoetan, estimatu egiten da
babesa, elkartasuna. Euskaltzale
andanak kilometroren bat erosi
ohi du lekurik erdaldunenetan,
haien arnasarekin eta izerdiarekin herri horiek hauspotzeko.
Hori da Orioko (Gipuzkoa) Curriculuma elkarteko kideek udalarekin batera sortu duten egitasmoaren helburua: Zabaldu
arnasa Korrika kanpainaren
helburua, hain zuzen. Hilaren
E
22an igandean herrian lasterka
egin eta astebete geroago, hau da,
martxoaren 28an, Agurainen
(Araba) egingo dute korri, hain
bereizgarri duten elastiko horiarekin. Bidaia errazteko, autobusa
antolatu dute, eta izena emateko
epea irekita dago martxoaren
26ra arte; Karela kiroldegian edo
kultur etxean egin daiteke.
Arnasa eta harremanak
Gisa horretako ekinbide bat
antolatzen duten lehenengo aldia
da, Iñigo Gaiton Curriculuma
Euskaltzale andanak
kilometroren bat
erosi ohi du lekurik
erdaldunenetan, herri
horiek hauspotzeko
elkarteko kideak azaldu duenez.
Euskararen arnasguneetako bat
da Orio, eta taldeko kideek badakite ez dituztela beste zenbait
herrik dituen helburu edo lehentasunak. Hori dela eta, modu sinbolikoak bada ere, Euskal Herri
osoari arnasa esportatzea erabaki zuten. «Orain arte egin ditugun egitasmo guztiak herrian
geratu dira».
«Harrokeriarik» gabe eta
«umiltasunez», Korrikarekin
harremanetan jarri ziren, bultza-
tu nahi zuten ekinbidea aurkezteko. Baiezkoa eman, eta Agurain
proposatu zuten AEK-ko kideek.
Bertoko euskaltzaleekin ere hitz
egin dute, gauzak lotzeko. Hala,
oriotarren kolore horiz jantziko
da Korrika Agurainen.
Orioko Curriculuma taldekoek
baino eskarmentu handiagoa dute Errenteriako (Gipuzkoa) Saretuz proiektuko kideek. Duela bi
urte Nafarroan izan ziren, Zangozan: kilometroa erosi eta hango
euskaltzaleekin «esperientzia
mundiala» partekatu zuten.
Bizipen horiek errepikatzeko
asmoz, Zuberoan egingo dute
Korrika bihar, Muskildi herriaren inguruko Oskatx lepoan,
Mauletik gertu. Lekukoari 23:12
aldera helduko diote. Saretuz
proiektuko kideen helburua,
baina, ez da soilik Zuberoaraino
joan, lasterka egin, eta Errenteriara itzultzea. Inguruko euskaltzaleak ezagutu nahi dituzte,
haiekin harremana sustatu.
Horretarako, Aiziritze herriko
Zabalik euskara elkarteko lagunekin hizketan aritu dira, eta
haiekin igaroko dituzte hainbat
ordu. Kilometroa erosteko bost
euroko laguntza bonuak egin
dituzte, eta Egi Luze sagardotegian bi pertsonarentzako afaria
zozkatuko dute.

Schaltnetzteil für DIN-Schienenmontage Typ SMP21 DC24V/20A

Fit für den Sommer!