ទ
ហ សុខភពែដលបណ
ត លមកពី
បនទុកេសដឋកិចទក់
ច ក់ទងបញ
ផលប៉ះពល់ៃនអំ
ៃនអំេពហង
ិ សេល
សេលកុមរេន
រេនកមព
េនកមពុជ
លទធផលបឋម
លបឋម
បណិឌ ត Xiangming Fang
មហវ ិទយល័យេសដឋកិចច និងរគប់រគង
សកលវ ិទយល័យកសិកមមរបេទសចិន
ែខតុ ល ឆនំ២០១៤
សមគល់៖ ករវ ិភគេនះបងហញនូ វលទធផលបឋមៃនករវ ិភគពី តៃមលៃនអំ េព ហង
ិ សេលកុ មរកនុងរបេទសកមពុជ។ របយករណ៍ចុ ង េរកយេពញេលញនឹ ងរតូវេបះ
ពុមពផ សយេដម ឆនំ២០១៥។
ទិដឋភពទូេទ
•
បុរស ២៤,១% ែដលពិសរបរ ី និង ១៣,៦% ែដលេសពេរគឿងរសវ
ិ សេលរង
ែដលេសពេរគឿងរសវ ឹង គឺទក់ទងេទនឹងអំេពហង
កយ ៣៧,០% េធវបបខល
ល តត និងរសតី ១០,
បខលួនឯង ៣២,
៣២,៩% ជំងឺកមេរគ ១១,
១១,៧% វ ិបតតិផូវចិ
១០,៤% ែដលេសព
េរគឿងរសវ ឹង គឺទក់ទងេទនឹងអំេពហង
ឹ សផលូវកយ ។
•
•
អំេពហង
ិ សផលូវចិតប
ត ងកឲយមន ៣២,៦% ជរសតែី ដលេធវ
ដលេធវបបខលួន
ឯង និង ១៣,៦% ជបុរស ១២,៧% ៃនវ ិបតតិផូវចិ
ល តត សរមប់រសតី
សុខភព ែដលបណ
ត លមក
និង២៦,៤% សរមប់បុរស ១២,៣% ៃនកមេរគ គឺទក់ទងនឹង
ពីផលប៉ ះពល់ៃនអំ េព
អំេពហង
ិ សផលូវចិតស
ត រមប់រសត។
ី
ហិងសេលកុមរេនកមពុជ
កររ ំេលភបំពនផលូវេភទបងកឲយមនករេធវប
 បខលួនឯង
ជំងឺកមេរគ
សរមប់បុរស
៥,០%
១,៦% និង វ ិបតតិផូវចិ
ល តស
ត រមប់រសតី ១,៥%។
១,៥%។
កររ ំេលភបំពនផលូវេភទបងកឲយមនករេធវបប
បប
ខលួនឯង ៥% និងជំងឺកមេរគ ៩,៥%។
៩,៥%។
•
បនទុកេសដឋកិចចទក់ទងបញ
ហ
បនបងហញយ៉ ងជក់ ចបស់
ពីភពចំបច់ ែដលរតូវ
វ ិនិេយគកនុងករទប់ សកត់ ។
សរុបមក ករបត់បង់ែផនកេសដឋកិចជ
ច អបបបរមេលលទធផលៃន
អំេពហង
ិ សេល
ងេទនឹ
នឹងសុខភព
សេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជែដលទក់ទងេទ
រតូវបនេគប៉ ន់សមនមនសរុប
១៦១ លន ដុលលរ កនុង ឆន២០១៣
ំ២០១៣ ែដលតំណងឲយ ១,០
១,០៦% ៃន GDP របស់របេទស។
•
1
សវត
អំេព ហិងសេលកុមរេកតមនេឡងេនកនុងរគប់របេទសេលពិភេលក វបបធម៌រម
ួ វណណ ៈ ករអប់រ ំ ចំណូល និង
េដមកំេណតជតិពិនុ1ធ េហយរបេទសកមពុជក៏មនេកតអំេពរហិងសេលកុមរែដរ។
លទធផលៃនករអេងកតេលអំេពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជកនុងឆនំ២០១៣ ជបឋមបនផតល់នូវករប៉ ន់
សមនថនក់ជតិែដលរប់ពីទំហំ និងលកខណៈៃនអំេពហិងសផលូវេភទ ផលូវ កយ និងផលូវចិតតែដលកុមរ ី និងរសតីេកម
ងៗ រពមទំងកុមរ និងបុរសេកមងៗ បនជួបរបទះ កនុរបេទសកមពុជ។ ដូចែដលេយងបនេឃញកនុងពិភព
េលកេនះ
កររបឈមនឹងអំេពហិងសរបស់កុមរគឺមនករជប់ពក់ព័នធនឹងលទធផលទក់ទងេទនឹងសុខ
ភពរយៈេពលខលីជេរចន រួមមន វ ិបតតិផូវចិ
ល តម
ត ធយម ជំងឺកមេរគ ករេធវបបខលួនឯង និងករនឹកគិតចង់េធវ
អតតឃត។ គំេហញគូសបញ
ជ ក់នូវផលប៉ះពល់េលផូលវចិតតៃនអំេពហិងសរគប់របេភទ ែដលកុមរទំងឡយ
បនជួបរបទះ ែដលជេរឿយៗហក់ដូចជមិនរតូវបនេគទទួលសគល់េឡយ។ គំេហញទំងេនះគឺមនករ
សុីសងវក់គននឹងកររសវរជវអស់រយៈជេរចនទសវតសរ ៍េលវ ិទយសរសតរបព័នធសៃសរបសទ
និងសងគម
ឥរ ិយបទ
ែដលបងហញយ៉ ងចបស់ថកររបឈមនឹងអំេពហិងសកលពីេនកុមរភអចប៉ះពល់ដល់ក
អភិវឌឍន៍ខួរកបល និងបងកឲយមនភពងយរងេរគះជបនតបនទប់េលបញ
ហ សុខភពែផនកផលូវចិតត និងែផនករង
កយ
េដយរប់គិតពី
ផលវ ិបករយៈេពលខលី
ែដលមនបងហញឲយេឃញកនុងករសិកសេនះ
រហូតដល់
លកខខណឌែផនកសុខភពរយៈេពលែវង ដូចជ ជំងឺេបះដូង និងជំងឺទឹកេនមែផអម ប៉ុែនតក៏មនឥរ ិយបទេកង
កចេនេពលេពញវ ័យ អំេពហិងស និងកររបរពឹតិប
ត ទេលមស។ ដូេចនះ េដមបីកត់បនថយនូវេរបវ៉ ឡង់អំេព
ហិងសេលកុមរកនុរបេទសកមពុជ គឺទំនងជរតូវកត់បនថយឧបបតតិេហតុ និងករបត់បង់េលបញ
ហ សុខភពផលូវ
ចិតត
និងផលូវកយនេពលអនគតរបស់របជជន។
អំេពហិងសេលកុមរកនុងរយៈេពលែវងនឹងប៉ះពល់ដល់
សមជិករគួសររបស់ជនរងេរគះនេពលអនគត ករចូលរួម និងករេធវករងររបស់ពួកេគេនកនុងទីផសរ
ករងរ រពមទំងករអភិវឌឍសងគមជតិទំងមូល។
េដយសរែត េរបវ៉ ឡង់ខស
ព ់ និងមនផលប៉ះពល់ជអវ ិជជមនរយៈេពលខលី និងរយៈេពលែវងជេរចន អំេព
ហិងសេលកុមរគឺជបញ
ហ េសដឋកិចម
ច ួយែដលរតូវែតយកចិតទ
ត ុកដក់ឲយបនខលំងកល។
រហូតមកដល់េពល
បចចុបបននេនះ ករខតបង់េលអំេពហិងសេលកុមររគន់រតូវបនគិតគូរសរមប់របេទសមួយចំនួនតូចប៉ុេណណះ
ប៉ុែនតរបេទសភគេរចនេនកនុងពិភពេលកមិនទន់រតូវបនេគគិតគូរេនេឡយេទ រួមទំងរបេទសកមពុជផង។
ករវ ិភគេនះបនប៉ ន់សមនពីរបជពលរដឋ
ែដលជចំែណកែដលបងកឲយមនលទធផលសុខភពេផសងៗ
2
ៃនអំេពហិងសេលកុមរ
េហយបនអភិវឌឍគំរក
ូ រខតបង់មួយេដមបីប៉ន់សមននូវករខតបង់អបបបរមៃន
លទធផលអំេពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជែដលទក់ទងេទនឹងសុខភព។
វ ិធីសរសត
ករវ ិភគបនរួមបញូច លនូវទិននន័យែដលទទួលបនពីករអេងកតសតីពី អំេពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជ
(CVACS) ឆនំ ២០១៣។ ករអេងកត CVACS ឆនំ ២០១៣ េនះ គឺជករអេងកតេលរគួសរជរបព័នព
ធ ីអំេពហិងស
េលកុមរ ែដលវស់ែវងេរបវ៉ ឡង់ជតិៃនកររ ំេលភបំពនេលែផនករងកយ ែផនកផលូវចិតត និងផលូវេភទេល
កុមររ និងកុមរ ី េដយបែនថមេលករកំណត់នូវហនីភ័យ និងកតតករពរ រពមទំងលទធផលៃនអំេពហិងស
ទក់ទងនឹងសុខភព។ បុគល
គ សរុបចំនួន ២.៥៦០ រតូវបនអេញចញឲយចូលរួមកនុងករសិកសេនះ េដយកនុង
េនះមន រសតីចំនួន ១.១២១ នក់ េហយបុរសចំនួន ១.២៥៥ នក់ េដមបីបំេពញករមងសំណួរ (សរុបចំនួន
២.៣៧៦)។
េដយមនទិនន
ន ័យតំណងទូទំងរបេទសពីករអេងកតCVACS
អរតេរបវ៉ ឡង់ពីករេកតេឡងកនុងជីវ ិតរស់
េន េដយរបេភទសំខន់ៗៃនអំេពហិងសកលពីកុមរភពរតូវបនេធវករប៉ ន់របមណ (អំេពហិងសែផនករង
កយ អំេពហិងសែផនកផលូវចិតត និងកររ ំេលភបំពនផលូវេភទ មុនេពលមនអយុ ១៨ ឆនំ)។ អញញរតសមេហតុ
ផលទំងឡយរតូវបនេរបរបស់េដមបីប៉ន់សមននូវសមមរតចំនួនេសសែដលបនែកតរមូវ
សរមប់ទំនក់ទំនងរវងរបេភទេផសងៗគនៃនអំេពហិងសកលពីកុមរភព
(ORs)
និងលទធផលសុខភពែដលពក់
ព័នធ េដយរតួតពិនិតយេលចរ ិតលកខណៈ3សងគមេសដឋកិចចរគួសរ រកុមអយុ សថនភពអពហ៍ពិពហ៍របស់
អនកេឆលយ និងអំេពហិងសេនកនុងផទះ ឬសហគមន៍ែដលមនសកសីដឹង។ លទធផលសុខភពែដលរតូវបនពិនិ
តយកនុងករវ ិភគេនះ រួមមន វ ិបតតិផូវចិ
ល តត ជំងឺកមេរគ (STIs) ករេធវបបខលួនឯង ករេរបថនំជក់ និងករេរប
េរគឿង រសវ ឹង។ ករអេងកត CVACS បនរួមបញូច លផងែដរនូវករណីមួយចំនួនៃនករេរបរបស់េរគឿងេញៀន
ខុសចបប់
ករប៉ុនប៉ងេធវអតតឃត
និងករមនគ៌កបណ
ត លមកពីកររួមេភទបនសេរមចេដយមិនតម
របថន េដមបីេធវករសននិដឋនពីករប៉ នសមនែដលអចេជឿទុកចិតតបន។ លទធផលសុខភពេផសងមួយចំនួន
េទៀត (ដូចជ ករមនគំនិតចង់េធវអតតឃត និងឥរ ិយបទរបថុយរបថន) មិនរតូវបនរប់បញូច លេនកនុងករ
វ ិភគេនះេទ េដយសរែត ទិននន័យឆនំកុងជី
ន
វ ិតែដលតរមូវឲយេធវករែកែរបជរបចំ គឺមិនអចរកបនសរមប់
លទធផលទំងេនះ។ រូបមនតសមញញមួយរតូវបនបេងកតេឡងេដយ Zhang និង Yu (ឆនំ១៩៩៨) 4 រតូវបនេរប
របស់សរមប់ករប៉ ន់របមណនូវ ORs ចំេពះហនីភ័យែដលពក់ព័នធ (RRs)។
េដមបីប៉នរបមណពីសមមរតៃនលទធផលសុខភព (ឧទហរណ៍ ករេធវបបខលួនឯង) គឺទក់ទងនឹងកតត
ហនីភ័យមួយ (ឧទហរណ៍ កររ ំេលភបំពនផលូវេភទ) រូបមនតសយភយសតង់ដរមួយរតូវបនេរបរបស់
3
េដមបីគណននូវចំែណកៃនរបជពលរដឋែដលបងកឲយមនអំេពហិងស (PAF) សរមប់បុរស និងរសតី េដយ
របេភទៃនអំេពហិងសកលេនកុមរភព (អំេពហិងសេលផូលវកយ អំេពហិងសផលូវចិតត និងកររ ំេលភបំពនផលូវ
េភទ)។ រូបមនត PAF េនះ បនេរបទិននន័យចំនួនពីរកលពីមុន៖ េរបវ៉ ឡង់េដយរបេភទភគេរចនៃនអំេព
ហិងស និង RRs ៃនលទធផលទំងឡយែដលរតូវរបឈមនឹងអំេពហិងសេលកុមរ។ PAFs គឺមនពី ០,០ ដល់
១,០ ែដលតំណងឲយចំែណកប៉ នរបមណមួយ ពី ០% ដល់ ១០០% ែដលរតូវទទួលខុសរតូវេលលទធផល។
កនុងឧទរណ៍េនះ PAF ចំនួន ០,២ បងហញថ ២០% ៃនករេធវបបខលួនគឺទក់ទងនឹងកររបឈមនឹងអំេព
រ ំេលភបំពនផលូវេភទកលពីកុមរភព។
បនទប់ពីគិត PAFs េរកយមក PAF មួយ អចអចគិតតៃមលវជដុលលរ េដមបីវយតៃមលផលរបេយជន៍េសដឋកិចច
ែដលអចេធវេទបនេនេពលមិនមនអំេពហិងស។
ជំហនពីររតូវបនេរបរបស់េដមបីប៉ន់របមណពីករ
ខតបង់ែផនកេសដឋកិចចៃនអំេពហិងសេលកុមរ5៖
•
ប៉ ន់របមណេលឆនំកុនងជីវ ិតែដលរតូវេធវករែកតរមូវជរបចំ
មរណៈភព
ជំងឺ
(DALYs)
ែដលបត់បង់បណ
ត លមកពី
និងឥរ ិយបទហនីភ័យសុខភពទក់ទងនឹងអំេពហិងសេលកុមរសរមប់របេភទ
នីមួយៗៃនអំេពហិងស និងសរមប់រកុមេយនឌ័រ និងអនុតំបន់នីមួយៗ និង
•
បំែលង ករបត់បង់ DALY េទជតៃមលជរបក់សរមប់អនុរកុមនីមួយៗ េដយសនមតយក DALY គឺេសម
នឹងផលិតផលកនុងរសុកសរុប (GDP) របស់របេទសកនុងមនក់ៗ។
ករប៉ នរបមណករមិតរបេទសៃនទិននន័យពីបុពវេហតុជក់លក់ៃន DALY គឺបនមកពីករប៉ ន់របមណេល
បនទុកសកលៃនជំងឺ (GBD) របស់អងគករសុខភពិភពេលក(WHO)ឆនំ ២០០០-២០១៦6។ WHO ក៏បនេបះ
ពុមពផសយករប៉ ន់របមណ DALY ៃនផលប៉ះពល់ៃនកតតហនីភ័យសំខន់ៗចំនួន ២៤ (ឧទហរណ៍ ករេរប
របស់ថនំជក់)7។ េយងរគន់ែតេរបរបស់ទិនន
ន ័យ DALY ៃនអនកែដលមនអយុចប់ពី ១៥ ឆនំេឡងេទ
សរមប់ករប៉ ន់របមណៃនករបត់បង់ DALY ែដលបណ
ត លមកពីជំងឺ េដមបីេជៀសវងនូវលទធភពែដល
អចេកតមនជំងឺទំងឡយមុនករេកតេឡងនូវអំេពហិងសេលកុមរ។ មរណៈភពទំងឡយែដលទក់ទង
នឹងអំេពហិងសកនុងចំេណមេកមងៗអយុពី ០-១៤ ឆនំ កនុងរបេទសកមពុជ គឺអចេកតមនេដយេយនឌ័រ ពីករ
ន ័យទំងេនះរតូវបនេរបរបស់េដមបី
ប៉ ន់របមណ GBD ឆនំ ២០០០-២០១២ (WHO ឆនំ២០១៤)8។ ទិនន
របមណនូវករណីមរណៈពីអំេពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជ។
4
លទធផល
ជងពក់កណ
ត លៃនកុមរកមពុជទំងអស់បនជួបរបទះនូវទរមង់មួយចំនួន ៃនអំេពហិងសែផនករងកយមុន
អយុ ១៨ ឆនំ េដយ ៃដគូសិទ
ន ស
ធ ន ល ឪពុក/មតយ ឬសច់ញតិេពញវ ័យ ឬសមជិកសហគមន៍។ របែហល
មួយភគបួនៃនកុមរកមពុជរតូវទទួលរងនូវកររ ំេលភបំពនផលូវចិតតេនេពលធំេពញវ ័យ៖ ២២% ជរសតី និង
២៦% ជបុរស ែដលមនអយុ ចេនលះពី ១៤ េទ ២៤ ឆនំ ែដលជួបរបទះអំេពហិងសផលូវចិតត េដយ ឪពុក/
មតយ អនកែថរកស ឬសច់ញតិេពញវ ័យដ៏ៃទេទៀត មុនេពលអយុ ១៨ ឆនំ។ របែហល ៥% ៃនរសតី និងបុរស
ែដលមនអយុពី ១៣ េទ ២៤ ឆនំ ជួបរបទះនឹងទរមង់មួយចំនួនៃនកររ ំេលភបំពនផលូវេភទ មុនអយុ ១៨
ឆនំ។
ករខុសគនទំងឡយៃនេយនឌ័រ េកតមនកនុងទំនក់ទំនង រវងអំេពហិងសេលកុមរ និងលទធផលសុខភព
(PAFs)។
អំេពហិងសផលូវកយ
•
បុរស ២៤,១% ែដលជក់បរ ី និង ១៣,៦% ែដលមនបញ
ហ បណ
ត លមកពីេសពេរគឿងរសវ ឹង គឺជប់
ទក់ទងនឹងអំេពហិងសផលូវកយ។ អំេពហិងសផលូវកយគឺមិន ជប់ពក់ព័នធខលំងេទនឹងករេធវបបខលួនឯង
វ ិបតតិផូវចិ
ល តត និងជំងឺកមេរគ េឡយ។
•
ផទុយេទវ ិញ សរមប់រសតី ករេធវបបខលួនឯងមនចំនួន ៣៧,០% ជំងឺកមេរគមនចំនួន ៣២,៩% ជំងី
ផលូវចិតម
ត នចំនួន ១១,៧% និងបញ
ហ ែដលបណ
ត លមកពីេសពេរគឿងរសវ ឹងមនចំនួន ១០,៤% ជប់
ទក់ទងនឹងអំេពហិងសែផនករងកយ ។
អំេពហិងសផលូវចិតត
•
អំេព ហិងសផលូវចិតតបណ
ត លឲយមនករេធវបបខលួនឯងចំនួន ៣២,៦% សរមប់រសតី និង ១៣,៦% សរមប់បុរស
•
ជំងឺកមេរគ ១២,៣% គឺមនជប់ទក់ទងនឹងអំេពហិងសផលូវចិតស
ត រមប់រសតី ប៉ុែនតករជប់ទក់ទងេនះ
មិនមនេរចនេទសរមប់បុរស។
•
ជំងឺផូវចិ
ល តត ១២,៧% គឺមនជប់ទក់ទងនឹងអំេពហិងសផលូវចិតស
ត រមប់រសតី សរមប់បុរសវ ិញ ចំេពះ
បញ
ហ េនះ មនចំនួន ២៦,៤%។
5
កររ ំេលភបំពនផលូវេភទ
•
សរមប់រសតីកររ ំេលភបំពនផលូវេភទគឺជប់ទក់ទងនឹងករេធវបនខលួនឯងចំនួន ៥% ជំងឺកមេរគចំនួន
១,៦% និងជំងឺផូវចិ
ល តត ចំនួន ១,៥%។
•
សរមប់បុរស កររ ំេលភបំពនផលូវេភទជប់ទក់ទងនឹងករេធវបបខលួនឯងចំនូន ៨,២% និងជំងឺកម
េរគចំនួន ៩,៥%។
ករប៉ នរបមណអបបបរម
េនេពលែដលរតូវបនបំែលង តៃមលជរបក់ តៃមលេសដឋកិចប
ច ៉ ន់សមនៃន DALY អបបបរម ែដលបនបត់បង់
បណ
ត លមកពីលទធផលទក់ទងនឹងសុខភពៃនអំេពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជ កនុងឆនំ២០១៣ មន
ចំនួន ៧៤,៤ លន ដុលលរអេមរ ិក សរមប់រសតី និង ៨៧,៩ លន សរមប់បុរស។ ជរួម ករបត់បង់េសដឋ
កិចែច ដលប៉ ន់សមនអបបបរមៃនលទធផលទក់ទងនឹងសុខភពែដលបណ
ត លមកពីអំ
អេំ ពហង
ិ សេលកុមរកនុង
ភពែដលបណ
របេទសកមពុជ មនសរុ
មនសរុបចំនួន ១៦១ លន ដុលលរអេមរ ិក កនុងឆន២០១៣
ំ២០១៣ ែដលតំណងឲយ ១,០៦% ៃន GDP
របស់របេទស។
ករប៉ នរបមណបនទុកៃនអំេពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជ
បងហញករប៉ នរបមណអបបបរមមួយ។
េដយសរមិនអចរកបននូវទិនន
ន ័យ ផលវ ិបកធងន់ធងរជេរចនៃនអំេពលហិងសេលកុមរ រួមមនករបត់បង់
លទធភពបនតពូជ និងករេរបរបស់ករែថទំសុខភពករមិតខពស់ មិនអចរប់បញូច លកនុងករវ ិភគេនះេទ។
តៃមលបត់បង់េផសងេទៀតែដលមិនរតូវបនរប់បញូច លពីករវ ិកភគេនះ រួមមន តៃមលបត់បង់ពក់ព័នធនឹងរបព័នធ
ចបប់ និងយុតិតធម៌ រពមទំងតៃមលបត់បង់េលសុខមលភព។ ជងេនះេទេទៀត លទធផលខលះែដលបនមកពី
CVACS (ដូចជ ករមនគំនិតេធវអតតឃត និងករេរបរបស់េរគឿងេញៀន) មិនរតូវបនរប់បញូច លកនុងករវ ិភគ
េនះេទេដយេហតុថ មិនមនទិននន័យ DALY ឬ CVACS បនបញូច លែត ករណី ចំនួនតិចេពកេដមបីេធវករ
សននិដឋនពីករប៉ នសមនែដលអចេជឿទុកចិតប
ត ន។ េផសងៗេទៀត (ដូចជ កររងរបួសមធយម ែដលបណ
ត លម
កពីអំេពហិងសអនតបុគល
គ ) មិនរតូវបនរប់បញូច លេទ េដយេហតុថ មិនងមនអវីែដលឆលុះបញ
ច ំងពីករពិត។
6
សននិដឋន
បនទុកេសដឋកិចចៃនអំេពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជ
គឺមនសរៈ
ែដលបងហញពីសរៈសំខន់ៃនករវ ិនិេយគេលករងរ
សំខន់ណស់
ទប់សកត់។
សកត់េពលេនះ
េពលេនះ គឺជករ
ចំណយែដល
យែដលមនរបសិ
ែដលមនរបសិទធ
ករេធវវ ិនិេយគេពលេនះគឺជករចំណយែដលមនរបសិទភ
ធ ពខពស់
េបេរបៀបេធៀបេទនឹងករែដលមិនេធវករវ ិនិេយគ។
ករេធវវ ិនិេយគេលករទប់
ភពខព
ភពខពស់េបេរបៀបេធៀបេទ
គំេហញពីករ
វ ិភគេនះគឺជគនលឹះកនុងករយល់ដឹងពីលទធផលៃនអំេពហិងសេលកុមរ
នឹងករែដលមិនបនេធវ
ករវ ិនិេយគ។
ករបត់បង់តៃមលេសដឋកិចចរបស់បុគល
គ
រគួសរ និងសងគមទំងមួល ជួប
របទះ េហយចុងេរកយ តរមូវករសរមប់ករេធវវ ិនិេយគ គឺេដមបីពរងឹងរបព័នជ
ធ តិករពរកុមរ។
ទិននន័យែដលបេងកតបនជែផនកមួយៃនករវ ិភគេនះរតូវបនរ ំពឹងថ នឹងេធវឲយរបេសរេឡងនូវករយល់ដឹង
របស់អក
ន េធវេគលនេយបយេលផលប៉ះពល់េសដឋកិចក
ច ុនងជីវ ិតរស់េនៃនអំេពហិងសេលកុមរ និងដំបូនមន
កនុងករៃលលកថវ ិករ និងេធវអនតរគមន៍េលបញ
ហ េនះ។
សមគល់៖ ករវ ិភគេនះសំេដែតេទេលបនទុកេសដឋកិច ចៃនលទធផលទក់ទងនឹងសុខភពែដលបនេរជ សេរ សប៉ុ េណណះ (រួម មន ជំងឺ វ ិបតតផូវចិ
ល ត ត ជំ ងឺកមេរគ
ករេធវបបខលួនឯង ករប៉ុន ប៉ងេធវអតតឃត ករមនគ៌កបណ
ត លមកពី កររួមេភទបនសេរមចេដយមិន តមរបថន ករេរប របស់ថនំជក់ ករេរប របស់េរគឿង
េញៀន និងករេរប របស់េរគឿងរសវ ឹង) ពក់ព័នធេទនឹងអំ េព ហិងសផលូវកយ ែដលរបរពឹ តិេត ដយ ៃដគូ រសនទ
ិ ធសនល ឪពុកមតយ ឬសច់ ញតិ េពញវ ័យ ឬសមជិ
គសហគមន៍ អំ េព ហិងសផលូវចិតតែដលរបរពឹ តិ តេដយឪពុកមតយ ឬអនកែថទំ និ ងកររំេលភបំ ពនផលូវេភទ (ែដលហួសពី ករប៉ ះពល់ផូលវេភទមិនតមរបថន ករ
ប៉ុនប៉ ងរួមេភទមិ នតមរបថន កររួមេភទេដយមនសមពធ កររួម េភទេដយបងខំផូលវរងកយ)។ េដយេហតុ ែត ទិននន័យែដលបនេរប របស់សរមប់ លទធ
ផលវិភគេនះែដលបនមកពី ករេធវអេងកតមួ យតមរគួសរ ករជួបរបទះរបស់កុមរែដលរស់េនេរកករែថរកសរបស់រគួសរ (កុមរៗតមចិ េញច ម
 ផលូវ កុ ម
រៗរស់េនកនុងមណឌលកុ មរកំ រព) មិនរតូវបនរ៉ ប់បញចូ លេទ។ កុ មរៗទំងេនះគឺទំនងជមនហនីភ័ យខពសក
់ ុនងករទទួ លរងេរគះ ដូ េចនះ លទធផ លែដល
បនមកពី សណ
ំ
ករគួសរមួ យ គឺទំន ងជករប៉ ន់ របមណមធយមៃនេរបវ៉ ឡង់ ពិត។ ជងេនះេទេទៀត ទរមង់មួយចំនូនៃនអំ េព ហិងស ដូច ជ ករេម លរ ំលង
គឺមិនរតូវបនរប់ បញចូ លេទ។ ម៉យងវិញេទៀត ករប៉ នរបមណេរបវ៉ ឡង់ ៃនអំ េព ហង
ិ សផលូវរងកយ អំ េព ហង
ិ សផលូវចិ តត និង កររ ំេលភបំ ពនផលូវេភទ អចរតូវ
បនេគមិ នឲយតៃមល េដយេហតុ ថរំេលភបំ ពនទំង េនះអរស័យេលឧ បបតតិេហតុ ែដលរយករណ៍េដយខលួនឯងពីអំ េព ហង
ិ ស។ ដូ េចនះ បនទុកេសដឋកិចចៃនអំ េព
ហិងសេលកុ មរកនុងរបេទសកមពុជគឺទំន ងជមិ នរតូវបនេគឲយតៃមលេទ។
1 របយករណ័ពី ភពេលក
Pinheiro PS. សតីពីអំេព ហង
ិ សេលកុមរ៖ ករសិកសពីអំេព ហិងសេលកុ មររបស់អគគេលខអងគករសហរបជតិ េហសែណវ អងគករសុខភពពិភពេលក (WHO)
នយកដឋន សុខភព និ ងអភិ វឌឍកុមរ និ ងមនុសសេពញវ័យ ឆនំ២០០៦។ មនេន http://www,unicef.org/violencestudy/reports.html (បនចូ លេទ េនៃថងទី១២ ែខតុល ឆនំ
២០១៤)
2
រកសួងកិ ចចករនរី UNICEF របចំរបេទសកមពុជំ មជឈមណឌលសហរដឋអេមរ ិកេដមបីបងករ និ ងករពរជំងឺឆលង។ គំ េហញពី អេងកតអំ េពហិងសេលកុមរកនុងរបេទសកមពុជ ឆន២
ំ ០១៣ របេទស
កមពុជ៖ រកសួងកិចចករនរ ី ឆនំ២០១៤។
3
អយុ រទពយធនរគួសរ ទំ ហំផទះសែមបង រចនសមព័នធរគួសរ (រស់េនជមួ យឪពុ កមតយបេងកត ឬអត់
4
Zhang J, Yu KF. អវីេទែដលេហថហនី ភ័យែដលមនទំ នក់ ទំនង? វ ិធីសរមួ យៃនករតរមូវសមមរតេលខេសសេនកនុងករសិកសជរកុមៃនលទធផលរួម JAMA. 1998;280:1690-
1691.
5េរកយពី ករងររបស់៖
គណៈកមមកររបស់អងគករសុខ ភពពិ ភពេលក (WHO) េលម៉រកូេសដឋកិចច និ ងសុខភព(Sachs JD, chair). ម៉ រកូេសដឋកិចច និងសុខភព៖ ករវ ិនិេយគេលសខ
ុ ភិ
បលេដ មបីអភិ វឌឍេសដឋកិចច ឆនំ២០០១។ មនេន http://whqlibdoc.who.int/publications/2001/924154550x.pdf (បនចូ លេទ េនៃថងទី១២ ែខតុល ឆន២
ំ ០១៤) និ ង៖ Brown
ិ ែដលរតូវេធវករែកតរមូវជរបចំែដលបត់ បង់បណ
DW. តៃមលេសដឋកិចចៃនឆនំកុនងជីវត
ត លមកពីអំេពហិងស៖ ករប៉ ន់ របមណសរមប់រដឋសមជិ ក WHO. Rev PanamSaludPublica.
2008;24(3):203–9.
6អងគករសុខភពភិភពេលក
(WHO) បនទុកភិ ភពេលកៃនករប៉ ន់ របមណជំ ងឺ ឆនំ២០០០-២០១២ Global burden of disease estimates 2000-2012. េហសែណវ អងគករសុខភពពិភព
េលក (WHO) ឆនំ២០១៤។ មនេន http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/estimates/en/index2.html (បនចូលេទ េនៃថងទី១២ ែខតុល ឆន២
ំ ០១៤)
7
អងគករសុខភពភិភពេលក (WHO) ហនី ភ័យសុខភពពិ ភពេលក៖ មរណភព និ ងបនទុកៃនជំងឺទក់ទងនឹ ងហនីភ័យសំខន់ ៗែដលបនេរជ សេរ ស េហសែណវ អងគករសុខភពពិភព
េលក (WHO) ឆនំ២០០៩។ មនេន http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/global_health_risks/en (បនចូ លេទ េនៃថងទី១២ ែខតុល ឆន២
ំ ០១៤)។
8អងគករសុខភពភិភពេលក
(WHO)
បនទុកពិ ភពេលកៃនករប៉ នរបមណជំ ងឺ
ឆនំ២០០០-២០១២
េហសែណវ
អងគករសុខភពពិ ភពេលក
http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/estimates/en/index2.html (បនចូ លេទ េនៃថងទី១២ ែខតុល ឆន២
ំ ០១៤)។
www.unicef.org
(WHO)
ឆនំ២០១៤។
មនេន
7